این طرح برای انجام اندازه گیری شاخص های بهره وری و شناسایی عوامل بازدارنده و پیش برنده رشد بهره وری با فرمت ورد نوشته شده و قابلیت اجرا در هر قلمروی را دارد
با فرمت قابل ویرایشWord
تعداد صفحات:140 صفحه
تاریخچه بهره وری
واژه بهره وری برای نخستین بار به وسیله فرانسواکنه[1] ریاضیدان و اقتصاددان طرفدار مکتب فیزیوکراسی (حکومت طبیعت) به کار برده شد. «کنه» با طرح جدول اقتصادی[2]، اقتدار هر دولتی را منوط به افزایش بهره وری در بخش کشاورزی می داند.
در سال 1883 فرانسوی دیگری به نام «لیتره»[3] بهره وری را دانش و فن تولید تعریف کرد. با شروع دوره نهضت مدیریت علمی در اوایل سالهای 1900، فردریک وینسلوتیلور[4] و فرانک و لیلیان گیلبرث[5] به منظور افزایش کارایی کارگران، درباره تفسیم، کار بهبود، روش ها و تعیین زمان استاندارد، مطالعاتی را انجام دادند. بعدها کارایی را دوباره هر یک از عوامل تولید استفاده کردند. اما واژه ای که به تدریج جنبه عمومی تر و کلی تر پیدا کرد و در ادبیات مدیریت رایج گردید، «بهره وری» بود. در سال 1950 سازمان همکاری اقتصادی اروپا[6] به طور علمی بهره وری را چنین تعریف کرد: «بهره وری حاصل کسری است که از تقسیم مقدار یا ارزش محصول بر مقدار یا ارزش یکی از عوامل تولید به دست می آید. بدین لحاظ می توان از بهره وری سرمایه، مواد اولیه و نیروی کار صحبت کرد.
سازمان بین المللی کار[7] بهره وری را چنین تعریف کرده است:
«بهره وری» عبارت است از نسبت ستاده به یکی از عوامل تولید (زمین، سرمایه، نیروی کار و مدیریت). در این تعریف «مدیریت» به طور ویژه یکی از عوامل تولید در نظر گرفته شده است. نسبت تولید به هر کدام از این عوامل معیاری برای سنجش بهره وری محسوب می شود.
در سال 1958 آژانس بهره وری اروپا[8] بهره وری را درجه و شدت استفاده موثر از هر یک از عوامل تولید تعریف کرد. همچنین این سازمان اعلام داشت که «بهره وری» یک نوع طرز تفکر و دیدگاهی است بر این پایه که هر فرد می‌تواند کارها و وظایفش را هر روز بهتر از روز قبل انجام دهد. اعتقاد به بهبود بهره وری یعنی داشتن ایمان راسخ به پیشرفت انسانها.
در اطلاعیه تشکیل مرکز بهره وری ژاپن در سال 1955 در ارتباط با اهداف ناشی از بهبود بهره وری چنین بیان شده است:
حداکثر استفاده از منابع فیزیکی، نیروی انسانی و سایر عوامل به روش‌های علمی به طوری که بهره وری به کاهش هزینه های تولید، گسترش بازارها، افزایش اشتغال و بالا رفتن سطح زندگی همه آحاد ملت، منجر می شود. «از دید مرکز بهره وری ژاپن، بهره وری یک اولویت انتخاب ملی است که منجر به افزایش رفاه اجتماعی و کاهش فقر می گردد. مرکز بهره وری ژاپن در زمان تاسیسش در سال 1955 نهضت ملی افزایش بهره وری در این کشور را تحت سه اصل رهنمون ساز به جلو هدایت نموده که عبارتند از:
افزایش اشتغال، همکاری بین نیروی کار و مدیریت و توزیع عادلانه و برابر ثمره‌های بهبود بهره وری در میان مدیریت نیروی کار و مصرف کنندگان.
دکتر جان کندریک و دانیل کریمر کاهش فقر می گردد. مرکز بهره وری ژاپن در زمان تاسیسش در سال 1955 نهضت ملی افزایش بهره وری در این کشور را تحت سه اصل رهنمون ساز به طور هدایت نموده که عبارتند از:
افزایش اشتغال، همکاری بین نیروی کار و مدیریت و توزیع عادلانه و برابر ثمره‌های بهره وری در میدان مدیریت نیروی کار در مصرف کنندگان.
دکتر جان کندریک و دانیل کریمر[9]، بهره وری را در نگرشی اقتصادی یعنی تولید سرانه یا میزان ناخالصی داخلی به ازاء هر نفر ساعت کار می دانند. در اواخر دهه 1970 و اوایل دهه 1980 مرکز بهره‌وری آمریکا[10] تعریف زیر را ارائه داد. (25)
سود = بهره‌وری * قیمت تعدیل شده
تعریف لغوی بهره‌وری:
قبل از توضیح در خصوص مفهوم بهره وری و نهایتا ارائه تعریفی کاربردی از این واژه بهتر است واژه بهره وری از نظر لغوی مورد بررسی قرار گیرد.
واژه Productivity که واژه‌ای است انگلیسی در لغت به معنای قدرت تولید پارور و مولد بودن است. مثلا زمینی که استعداد زراعت دارد و بذر در آن نشوو نما می‌کند اصطلاحاً زمین Productive یعنی زمینی مولد و بارور گفته می شود مثلا افرادی در اجتماع که ضمن داشتن توان انجام کار فاقد شغل هستند و اصطلاحاً بیکار محسوب می شوند، افرادی Productive non- یعنی افرادی غیر مولد خوانده می شوند، پس واژه Productivity در قاموس زبان انگلیسی به داشتن قدرت تولید و بارآور کسی یا چیزی اطلاق می شود.
در زبان فارسی کلمه بهره وری به عنوان معادل مصطلح شده است لغت بهره‌وری که از نظر ادبی حاصل مصدر است از واژه بهره ور مشتق شده است و کلمه بهره ور به استناد فرهنگ فارسی معین به معنای بهره‌بر، سود برنده و کامیاب است و نتیجتاً بهره وری در ادبیات فارسی به بهره‌بری با فایده بودن، سود برندگی و کامیابی معنا شده است. چنانچه ملاحظه می شود بین معنای لغوی کلمه Productivity در زبان انگلیسی و معنای لغوی کلمه بهره وری در ادبیات فارسی تفاوت وجود دارد و برگزیدن واژه فارسی بهره وری به جای کلمه Productivity از نظر جایگزینی آن (Applied definition) رسید.
در برخی از متون برای واژه Productivity معادلهای دیگری مانند راندمان، بازدهی قدرت تولید، قابلیت و باروری کارآمدی، برگزیده شده است که جملگی همین مفهوم و معنا را افاده می کنند و هر یک می‌تواند هم معنا با بهره وری به کار رود. (26).
بهره وری را می توان زائیده تعادل و روابط متقابل بین انسان، تکنولوژی (سخت و نرم افزار) مواد و انرژی وسازمانها و سیستمها دانست. رابطه متقابل بین این عوامل توسط اطلاعات برقرار می شود و در میان این عوامل انسان از بالاترین اهمیت برخوردار است، زیرا نهایتاً کارآمد بودن دیگر عوامل نیز به وضعیت انسان و رفتارهای او مرتبط می باشد، این نکته در نمودار زیر نشان داده شده‌است. (32).
و............
پاورپوینتی بسیار زیبا و جالب به همراه تصاویر با کیفیت که می تواند مورد استفاده دانش اموزان و دبیران عزیز قرار گیرد. اسلایدها قابل ویرایش می باشند
پاورپوینتی بسیار زیبا و جالب به همراه تصاویر با کیفیت که می تواند مورد استفاده دانش اموزان و دبیران عزیز قرار گیرد. اسلایدها قابل ویرایش می باشند
بهره وری
زمان مطالعه کار – زمان انجام کار کارسنجی
بهره‌وری چیست؟
استفاده موثرتر از منابع اعم از نیروی کار، سرمایه، زمین، مواد، انرژی، ماشین‌آلات و ابزار، تجهیزات و اطلاعات در فرآیند تولید کالاها و خدمات است.
به‌عبارت دیگر :
به کلیه تلاش‌های سیستماتیک ساختار یافته برای حذف یا کاهش تلفات ناشی از مواد، ماشین، انسان و یا تعامل نادرست بین آنها، نظام ارتقای بهره‌وری گفته می‌شود.
نظام ارتقای بهره‌وری در 3 گروه قابل دسته‌بندی است:
- نظام‌هایی که بر حذف یا کاهش تلفات ناشی از مواد و ماشین تمرکز دارد (بهره‌وری سرمایه)
- نظام‌هایی که برحذف یا کاهش تلفات ناشی از عملکرد انسان تمرکز دارد (بهره‌وری نیروی انسانی)
- نظام‌هایی که بر حذف یا کاهش تلفات ناشی از تعامل نامناسب بین انسان، ماشین و مواد تمرکز دارد (بهره‌وری کل)
گروه اول را نظام‌های سخت‌افزار محور، گروه دوم نظام‌های انسان‌افزار محور، گروه سوم را نظام‌های نرم‌افزار محور می‌گویند.
برای ارتقای بهره‌وری قبل از هرچیز باید عوامل موثر بر بهره‌وری را بخوبی شناخت .
عوامل موثر بر بهره‌وری دو نوعند:
الف) عوامل کوتاه مدت ب) عوامل بلند مدت
عوامل کوتاه مدت در بهره‌وری غالباً به‌میزان انگیزه پرسنل برای کار و بهبود روش‌ها و سیستم‌های جاری و گردش کار و تغییرات در میزان فشار کار و نوسانات تجاری بستگی دارد.
انواع عوامل بلند مدت موثر بر بهره‌وری عبارتنـد از :
- ایجاد و توسعه محصولات جدید
- معرفی روش‌های تولید جدید
- کشف منابع جدید
- یافتن کانال‌های جدید بازاریابی
- عقلایی کردن ساخت اقتصادی و بهره‌وری
اهمیت بهره‌وری
در جهان امروز بهره‌وری تقریباً مترادف با پیشرفت میباشد. استاندارد زندگی در یک جامعه به درجه‌ای از تأمین حداقل نیازهای جامعه بستگی دارد به‌عبارت دیگر مقدار کیفیت غذا، پوشاک، مسکن، آموزش و امنیت اجتماعی، استاندارد زندگی را تعیین می‌کند. برای ارتقای استاندارد زندگی باید غذا، پوشاک، مسکن و ... بیشتر تولید شود. افزایش مقدار تولید کالاها و خدمات می‌تواند از طریق افزایش نهاده‌های نیروی کار و سرمایه صورت پذیرد و یا اینکه از منابع موجود به‌صورت کاراتر استفاده بعمل آید.
منابع یک کشور عموماً محدود میباشد بنابراین بهره‌وری بیشتر یک ضرورت برای ارتقای استاندارد زندگی یک ملت میباشد، بهره‌وری بیشتر موجب رشد اقتصادی و توسعه اجتماعی می‌شود. با بهبود بهره‌وری شاغلان به دستمزد بیشتر و شرایط کاری مناسبتر دست خواهند یافت و درعین حال فرصت‌های شغلی بیشتری تولید خواهد شد. بهره‌وری بالاتر از یک‌سو موجب کاهش قیمت‌ها شده، و از سوی دیگر سود سهامداران را افزایش می‌دهد. به هرحال دریک کشور در حال توسعه‌ای مانند ایران بدون ارتقای بهره‌وری نمی‌توان مشکل بیکاری را برطرف نمود.
برای بهره‌وری بالاتر باید ضایعات به هر شکلی که وجود دارد از قبیل ضایعات در مواد،
ماشین آلات، زمان، نیروی انسانی، فضا و دیگر اشکال آن شناسایی و حذف شود. فرآیندهایی که موجب ایجاد ارزش افزوده نمی‌شوند باید شناسایی و از چرخه تولید کنار گذارده شوند.
بهره‌وری را می‌توان از دو دیدگاه بررسی کرد :
الف) دیدگاه تکنیکی (نگرش فنی) بهره‌وری نسبت ستانده به یکی از عوامل تولید است.
ب) دیدگاه فرهنگی یک دیدگاه فکری است که همواره سعی در بهبود وضع موجود دارد.
دائره المعارف برنیتانیکا، بهره‌وری را نسبت ستاده (کالا یا خدمات و یا مجموعه‌ای ازکالاها و خدمات) به داده (عامل یا عوامل تولیدکننده) آن تعریف می‌کند.
چرخه مدیریت بهره‌وری
پس از آشنایی با تعریف بهره‌وری باید دید چگونه از آن استفاده می‌شود؟ برای برنامه‌ریزی در زمینه ارتقای بهره‌وری باید بدانیم که از منظر سطح بهره‌وری درکجا قرار داریم و به کجا می‌خواهیم برویم، برای رسیدن به مقصد چه راه‌کارهایی مناسبتر است، صاحبنظران علم بهره‌وری این مقولات را در چهارچوب چرخه مدیریت بهبود بهره‌وری مطرح می‌کنند که به آن PDCA نیز می‌گویند در کلمات اختصاری به‌کار رفته برای چرخه مدیریت بهبود بهره‌وری P حرف نخست کلمه PLAN، D حرف اول کلمه DO، C حرف اول کلمه CHECK و بالاخره A حرف آغازین کلمه ACTION میباشد. صاحب¬نظران علم بهره‌وری علاوه برچرخه فوق از چرخه دیگری نیز استفاده می‌کنند که به آن MEPI می‌گویند. در این چرخه M حرف اول کلمه MEASURING، E حرف مخفف کلمه EVALUATION، P حرف اول کلمه PLANING و I حرف مخفف کلمه IMPLEMENTATION میباشد.
همانگونه که در چرخه مدیریت بهبود بهره‌وری آمده است گام نخست در این چرخه برنامه‌ریزی است. برای برنامه‌ریزی اطلاع از سطح موجود شاخص‌های بهره‌وری امری الزامی است به‌عبارت دیگر، پیش نیاز برنامه‌ریزی، اندازه‌گیری شاخص‌های بهره‌وری است.
ضرورت اندازه‌گیری بهره‌وری:
اندازه‌گیری، جزء لاینفک و به تعبیر برخی نقطه آغاز فرآیند علمی مدیریت بهره‌وری است.
اگر بخواهیم بهره‌وری را در فرهنگ سازمانی جلوه‌گر سازیم شرط اساسی آن، وجود ابزاری برای کنترل و نظارت به پیشرفت، فراهم آوردن بازخور، تعیین هدف‌های قابل ارزیابی و ارزیابی عملکرد مدیریت است. به‌عبارت دیگر اندازه‌گیری بهره‌وری، فراهم آورنده اطلاعاتی است که امکان ارزیابی پیرامون چگونگی حرکت به‌سوی هدف وضع موعود را از نقطه عزیمت و شرایط قبلی (وضع موجود) ایجاد می‌کند و سازمان را در امر ایجاد ارتباط صحیح بین بهره‌وری با سایر هدف‌های استراتژیک سازمان یاری می‌دهد. برای مثال بهبود بهره‌وری ممکن است ابزار اولیه دستیابی به افزایش سهم سازمان در بازار بورس باشد.
اندازه‌گیری بهره‌وری جدای از منافع استراتژیک آن کارکردهای تقویت‌کنندۀ دیگری برای سازمان دارد.
برخی ازکارکردهای مفید آن عبارتند از:
1- آگاهی سازی (کسب اطلاع از اینکه سازمان در چه وضعیتی بوده و در چه مرحله‌ای از دستیابی به اهداف خود قرار گرفته است)
2- ارزیابی مشکلات (شناسایی فرصت‌ها و مقابله با تهدیدات)
3- ایجاد مکانیزمی برای ارایه بازخور (داده‌های حاصل از اندازه‌گیری باعث می‌شود تا کارکنان از کار لذت برند از موفقیت‌ها درس بیاموزند و برای غلبه بر دوران بازدهی نامطلوب دارای انگیزه شوند.
4- ایجاد اطلاعات برای انواع تصمیم‌گیری‌های مدیریتی (مدیریت برای تدوین برنامه‌های خود نیازمند به اطلاعات است)
تحلیل و اندازه‌گیری بهره‌وری زمانی عملی است که تغییرات بهره‌وری را طی زمان با شاخص‌های بهره‌وری نشان دهیم در واقع می‌توان گفت کلیه فعالیت‌های یک جامعه زمانی قابل ارزیابی است که میزان پیشرفت هر فعالیت را با درجه از مطلوبیت آن فعالیت بتوان مقایسه نمود این درجه مطلوبیت را شاخص می‌گویند. در واقع درجه مطلوبیت برای ارزیابی را نیز می‌توان به‌عنوان شاخص سنجش نام برد به‌عنوان مثال نسبت مکالمات بین‌الملل به مشترکین تلفن در دقیقه برای تحلیل بهتر تغییرات بهره‌وری لازم است شاخص‌ها در دوره‌های مشخص (ماهانه، سالانه، ...) محاسبه شوند در این روش وضعیت بهره‌وری در گذشته به‌عنوان مبنای مقایسه انتخاب می‌گردد و بدین ترتیب سال پایه یا دوره تعریف می‌گردد و اطلاعات بهره‌وری در سال پایه جهت محاسبه شاخص‌های موردنظر در سال جاری مورد استفاده قرار می‌گیرد.
بنابراین مقدار شاخص بهره‌وری در مجموع میزان اثر بخش و کارایی در یک سازمان را نشان می‌دهد:
بهره‌وری = اثربخش انجام کارهای درست + کارآیی انجام درست کارها
همانگونه که گفتیم تعریف بهره‌وری عبارتست از رابطه بین ستاده و نهادهای به کار رفته برای تولید آن ستاده، اولین گام در اندازه‌گیری بهره‌وری اندازه‌گیری ستاده شرکت است گام بعدی شناسایی انواع نهاده‌ها و اندازه‌گیری آنهاست آن‌گاه با تقسیم ستاده بر نهاده بهره‌وری به‌دست می‌آید.
ستـاده عبارتست از آن چیزی که تولید می‌شود (یک محصول) و نیز می‌توان نوعی خدمت باشد. به‌عنوان مثال در شرکت ارتباطات زیرساخت تعداد مکالمات بین‌الملل به‌عنوان ستاده محسوب می‌شود.
داده‌ها عبارتند از خدمات عوامل تولید که همان کالاهای سرمایه‌ای شامل تجهیزات فنی (مانند: مراکز سوئیچ) ساختمان و زمین، نیروی انسانی و محصولات واسطه (مانند : کابل) هستند.
تعریف شاخص‌های بهره‌وری
پرسشی که در این مرحله مطرح می‌شود آن است که شاخص‌های بهره‌وری که باید مورد اندازه‌گیری قرار گیرند کدامند؟ آیا برای کلیه بخش‌های اقتصادی و اجتماعی و فرهنگی، دستگاه‌های اجرایی، واحدهای اقتصادی و... شاخص‌های بهره‌وری یکسان تعریف می‌شود؟ پاسخ به این پرسش منفی است. هر مؤسسه در ارتباط با رسالت، اهداف و مأموریت‌های خود می‌تواند شاخص‌های بهره‌وری مربوط به خود را تعریف کند.
به‌طورکلی شاخص‌های بهره‌وری را می‌توان به گروه شاخص‌های کارایی و شاخص‌های اثربخشی طبقه‌بندی کرد.
انواع شاخص‌های بهره‌وری
شاخص‌های بهره‌وری که در واقع شاخص‌های کارایی هستند، نسبت‌هایی می‌باشند که صورت آنها یک ستانده، مخرج آنها یک نهاده و روند افزایشی آنها نشان از بهبود وضعیت دارد.
شاخص‌های بهره‌وری خود به دو دسته شاخص‌های عمومی و شاخص‌های اختصاصی به‌شرح زیر طبقه‌بندی می‌شوند:
الف) شاخص‌های بهره‌وری عمومی
این شاخص‌ها عموماً با الهام از مفاهیم اقتصاد کلان تعریف می‌شوند که از جمله می‌توان شاخص بهره‌وری نیروی کار، بهره‌وری سرمایه، بهره‌وری کل عوامل، بهره‌وری انرژی و.... را نام برد.
ویژگی این شاخص به‌گونه‌ای است که با محاسبه آنها می‌توان بررسی تطبیقی در واحد اقتصادی، طبقه، گروه فعالیت، بخش و قسمت اقتصادی را انجام داد.
در اکثر شاخص‌های عمومی فوق‌الذکرصورت کسر ارزش افزوده یا ستانده و مخرج آن یک یا مجموع چند نهاده میباشد.
ب ) شاخص‌های اختصاصی
در هر یک از رشته فعالیت‌های اقتصادی علاوه بر شاخص‌های بهره‌وری عمومی، شاخص‌های بهره‌وری اختصاصی نیز قابل تعریف میباشد. این شاخص‌ها عموماً در راستای هدفی که در هر فعالیت موردنظر باشد تعریف می‌شوند.
سازمان ملی بهره‌وری ایران جهت تسهیل تعریف شاخص‌های بهره‌وری عمومی و اختصاصی به تعریف این شاخص‌ها اقدام نموده است، شایان ذکر است که شاخص‌های بهره‌وری اختصاصی پیشنهادی سازمان ملی بهره‌وری را نباید کامل تلقی کرد بلکه هر دستگاه اجرایی متولی یک یا چند بخش یا قسمتی از یک بخش ، ضرورت دارد نسبت به تکمیل آن از طریق کنترل و اصلاح اقدام و سپس در راستای اندازه‌گیری آن اقدام کند.
برخی شاخص‌های اختصاصی پیشنهادی در بخش ارتباطات زیرساخت که درکمیته بهره‌وری پیشنهاد گردیده به پیوست ضمیمه میباشد.
ارزش افزوده چیست؟
ارزش افزوده در واقع عبارتست از ثروت اضافه‌ای که توسط شرکت از طریق فرآیند تولید و یا ارایه خدمات ایجاد می‌شود که با کسر نهاده‌های واسطه (مثل هزینه خریدها) از عایدی‌ها به‌دست می‌آید برای مثال نهاده‌هایی نظیر کابل، مراکز سوئیچ، نیروی انسانی متخصص در طی یک فرآیند، یک ارزش جدیدی (ارایه خدمت به مشترکین) تولید می‌کنند که در واقع به ارزش نهاده‌های ما افزوده می‌شود.
محاسبه ارزش افزوده به‌منظور پرهیز از احتساب مضاعف صورت می‌گیرد. به این معنی که ارزش کالاها و خدماتی که به‌عنوان داده‌های واسطه یک فعالیت به‌کار گرفته می‌شود به نوبه خود ستانده یک فرآیند تولید بوده و لازم است از ستانده این فعالیت کسر شود تا ارزش افزوده آن به‌دست آید. بدین ترتیب ارزش افزوده ناخالص عبارت است از ارزش ستانده منهای ارزش مصرف واسطه و ارزش افزوده خالص عبارت از ارزش افزوده ناخالص منهای مصرف سرمایه ثابت
ارزش افزوده ایجاد شده در شرکت بین افرادی‌که در ایجاد آن سهیم بوده‌اند توزیع می‌شود به‌عبارت دیگر ارزش افزوده به‌صورت دستمزد برای کارکنان، استهلاک برای سرمایه‌گذاری مجدد تجهیزات، سود برای شرکت، مالیات به دولت و... تسهیم می‌شود.
روش‌های محاسبه ارزش افزوده
ارزش افزوده در هر یک از سطوح واحد اقتصادی، طبقه (متشکل از چند واحد اقتصادی دارای فعالیت مشابه)، گروه (متشکل از چند طبقه)، بخش (متشکل ازچند گروه)، قسمت (متشکل از چند بخش) و بالاخره کل اقتصاد (شامل کلیه قسمت‌های اقتصادی) قابل محاسبه است. برای محاسبه ارزش افزوده 3 روش مختلف به‌شرح زیر وجود دارد:
الف) روش تولید یا تفریق
ب) روش توزیع یا جمع
ج) روش مصرف (هزینه)
شایان ذکر است که روش‌های تولید و توزیع در سطوح مختلف، از واحد اقتصادی تا کل اقتصاد قابل محاسبه میباشد ولیکن روش مصرف تنها در سطح اقتصاد کلان قابل اندازه‌گیری میباشد. نحوه محاسبه ارزش افزوده در هر یک از روش‌ها به‌صورت تفضیلی در زیر ارایه شده است:
روش 1) محاسبه ارزش افزوده به روش تولید یا تفریق
ارزش افزوده از تفاضل مجموع مصارف واسطه به‌کار رفته در جریان تولید کالاها و خدمات از ارزش ستانده مؤسسه در طول یک‌دوره مالی به‌دست می‌آید به‌عبارت روشن‌تر:
ارزش مصارف واسطه – ارزش ستانده = ارزش افزوده
روش 2) محاسبه ارزش افزوده به‌روش جمع یا توزیع
روش متداول درموسسات، محاسبه ارزش افزوده از طریق توزیع آن به عوامل تولید است در این روش ارزش افزوده از تجمع هزینه جبران خدمات، هزینه استهلاک، مالیات و مازاد عملیاتی به‌دست می‌آید. در مواردی‌که مؤسسه علاوه برمالیات مستقیم درارتباط با واحد کالای تولید شده یا خدمت ارایه شده مالیات غیرمستقیم پرداخت می‌کند و یا اینکه برای پایین نگهداشتن سطح قیمت‌ها ازدولت یارانه‌ای دریافت می‌کند ما به التفاوت مالیات‌های غیرمستقیم منهای یارانه باید به چهارعنصر فوق اضافه شود.
روش 3) محاسبه ارزش افزوده به‌روش هزینه (مصرف)
روش هزینه برای برآورد تولید ناخالص داخلی به تفکیک نوع مصرف نهایی و نه به تفکیک نوع فعالیت اقتصادی تولیدکنندگان به‌کار برده می‌شود. این متضمن انجام برآوردهای مستقلی از مصرف نهایی خانوارها، خدمات دولتی، خدمات خصوصی غیرانتقاعی به خانوارها و افزایش موجودی‌ها، تشکیل سرمایه ثابت ناخالص و واردات و صادرات میباشد.
ارزش افزوده را به دو طریق می‌توان محاسبه نمود:
الف) روش تفاضلی :
خدمات و مواد خریداری شده – کل فروش = ارزش افزوده
ب) روش تجمعی:
سایر هزینه‌های توزیع شده + هزینۀ نیروی انسانی + سود + استهلاک = ارزش افزوده
برای محاسبه ارزش افزوده شرکت ارتباطات زیرساخت از تراز مالی شرکت بهره جسته‌ایم البته باید توجه داشت که به‌دلیل نوپا بودن این شرکت امکان مقایسه محاسبه با سال پایه امکان‌پذیر نبود لذا برای محاسبه از روش تجمعی استفاده گردید.
محاسبه ارزش افزوده به روش توزیع (تجمعی)
در این روش برای محاسبه ارزش افزوده چهار عنصر تشکیل‌دهنده آن یعنی جبران خدمت کارکنان، مصرف سرمایه ثابت (استهلاک) ، سود (زیان) حاصل از عملیات و خالص مالیات با هم جمع می‌شود.
الف) جبران خدمات کارکنان ارقام به میلیون ریال
دستمزد و مزایای کارگران (عملیاتی) 571 ، 5
حقوق و دستمزد و مزایای کارمندان (عملیاتی) 186 ، 28
دستمزد و مزایای کارگران (اداری) -
حقوق و دستمزد و مزایای کارمندان (اداری) 061 ، 1
پاداش پایان خدمت 577 ، 4
ب) مصرف سرمایه ثابت (استهلاک)
- استهلاک ساختمان 236 ، 093 ، 827 ، 20
- استهلاک ماشین آلات 498 ، 077 ، 573 ، 97
- استهلاک وسائط نقلیه 582 ، 343 ، 847
- استهلاک ابزار کار و لوازم فنی 794 ، 265 ، 42
- استهلاک تأسیسات 686 ، 195 ، 791 ، 1
- استهلاک اثاثیه و لوازم اداری 598 ، 381 ، 830 ، 1
ج) سود (زیان) حاصل ازعملیات 268 ، 541
خالص مالیات‌ها + سود (زیان) حاصل از عملیات + استهلاک +
جبران خدمات کارکنان = ارزش افزوده
صورت‌های مالـی
برای سال مالی منتهی به 30 اسفند 1383
هزینه استهلاک 122.991 (میلیون ریال)
هزینه پرسنلی (حقوق و مزایای کارکنان، دستمزد و مزایای کارگران) 39.395 (میلیون ریال)
هزینه حمل و نقل و ایاب وذهاب 16 (میلیون ریال)
سود (سود خالص قبل از کسر مالیات) 541.268 (میلیون ریال)
مالیات 189.444 (میلیون ریال)
مالیات + سایر هزینه‌های توزیع شده + هزینه نیروی انسانی + استهلاک + سود = ارزش افزوده
189.444+ 16 + 39395 + 122.911 + 541.268 = 893.034 (میلیون ریال)
پس از اندازه‌گیری ستاده نوبت به اندازه‌گیری نهاده می‌رسد، نهاده¬ها عبارتند از خدمات حاصل از عوامل تولید مانند نیروی انسانی و سرمایه
شاخص بهره‌وری نیروی کار
این شاخص از تقسیم ارزش افزوده به تعداد شاغلین حاصل می‌شود. درصورتی‌که در کشوری اطلاع نفر ماه، نفر روز و یا نفر ساعت کار انجام شده یا پرداخت شده شاغلین در دسترس باشد در این‌صورت در مخرج کسر شاخص بهره‌وری نیروی کار، به‌جای تعداد شاغلین از این اطلاعات استفاده خواهد شد. بدیهی است که این نوع شاخص، بهره‌وری نیروی کار را با دقت بالاتری نشان می‌دهد.
مقیاس¬های نهاده نیروی کار را می¬توان به دو دسته تقسیم کرد:
1- مقیاس¬هایی که نهاده نیروی کار را برحسب واحد زمان (ساعت کار) بیان می¬کنند
2- مقیاس¬هایی که بر مبنای تعداد افراد شاغل است،
واحد معمول نهاده در کشورهای پیشرفته ساعات کار انجام شده است اما در کشور ما تعداد افراد شاغل هنوز رایج است.
از آنجایی‌که کارکنان دستمزدهای متفاوتی دریافت می¬کنند روزها و ساعات کار را باید با ارزش نسبی آنها به حسب مقیاس‌های پرداخت وزن¬دهی کرد، اگر فقط به جمع زدن تعداد ساعات کار یا تعداد افراد شاغل بپردازیم نیروی کار را به‌عنوان داده¬ای همگن و غیروزنی در نظر گرفته¬ایم، اما زمانی‌که کار با طبیعت متفاوتی انجام شده و کیفیت نیروی کار مورد توجه باشد نیروی کار را معمولاً با استفاده از دستمزد – به‌عنوان وزن آن می‌توان اندازه‌گیری کرد.
عامل بعدی هزینه نیروی کار بود، که عبارتست از کلیه هزینه‌های حقوق و دستمزد به اضافه منافع حاشیه‌ای مانند (پاداش و ...) محاسبه این هزینه‌ها مشکل نیست ولی نکته مهم انتخاب دوره پایه (سال یا ماه پایه) و تبدیل هزینه‌ها به واحد پولی سال پایه است.
جبران خدمات کارکنان
جبران خدمات کارکنان: این قلم آماری، جبران خدمات مزد و حقوق بگیران میباشد و عبارت از مزد و حقوق و سایر پرداختی‌ها (پول، کالاو ...) به مزد و حقوق بگیران به‌شرح ذیل میباشد:
مزد و حقوق، منظور از مزد و حقوق مجموع پرداختی‌های واحد اقتصادی (کارگاه) به‌صورت پول و یا کالا تحت عنوان مزد و حقوق به مزد و حقوق بگیران است.
فرمت این مقاله به صورت Word و با قابلیت ویرایش میباشد
تعداد صفحات این مقاله 26 صفحه
پس از پرداخت ، میتوانید مقاله را به صورت انلاین دانلود کنید