کشاورزان، بیش تر گیاهان را با کاشتن دانه زیاد می کنند. می دانید که دانه در داخل گل تشکیل می شود و می تواند رشد کند و گیاهی سبیه به گیاه والد خود را به وجود آورد.
گل، اندام تولید مثل گیاهان گلدار ( نهان دانه) است. در گل، بخش های تولید کننده‌ی گامت، پرچم و مادگی هستند. در بیش تر گلها، دو نوع اندام نر و ماده مشاهده می شود و گل ها نر- ماده هستند، یعنی هم پرچم و هم مادگی دارند.
در قسمت پایین مادگی که حجیم تر است
(تخمدان) یک یا چند تخمک وجود دارد. در هر کدام از تخمک ها، گامت ماده به وجود می آید.
در نوک پرچم، برجستگی کوچکی (بساک) دیده می شود که بعد از رسیدن،می‌ترکد و از داخل آن تعداد زیادی دانه ی گرده خارج می شود، که گامت نر در آن به وجود می آید.
دانه های گرده ای که از نوک پرچم ها آزاد می شوند، باید به نوک مادگی برسند. نوک مادگی چسبناک است و وقتی دانه های گرده به آن جا برسند، به راحتی پایین نمی روند و باید به کمک آنزیم های حل کننده، راه خود را به محل گامت ماده در داخل تخمک باز کنند و با آن ترکیب شوند.
پس از گرده افشانی ( پراکنده شدن دانه های گرده به منظور قرار گرفتن روی کلاله‌ی مادگی، نر و ماده با یکدیگر ترکیب می شوند و سلول تخم را ایجاد می کنند سلول تخم که درون تخمک قرار دارد، گیاهک ( جنین گیاه جدید) را می سازد. در این حالت، تخمک تبدیل به دانه و تخمدان تبدیل به میوره می گردد.
گیاهان بر حسب تکامل:
1- خزه گیاهان : دارای اندامهای شبیه ریشه، ساقه و برگ و دارای اندام تولید مثلی مجزا هستند.
2- نهانزادان آوندی ( سرخس) : ریشه، ساقه و برگ واقعی دارند- آوند دارند ولی دانه ندارند.
3- باز دانگان: آوند دارند. ( دانه هم دارند ولی دانه در محوطه بسته ای بنام میوه نیست.
4- نهاندانگان : آوند دارند. دانه هم دارند، میوه هم دارند
نکته:
1- گیاهان از تغییر جلبکهای پرسلولی که در اقیانوس ها بودند بوجود آمدند و با زندگی در خشکی سازگار شدند.
2- علت سازش گیاهان در خشکی، توانایی جذب و ذخیره آب است.
3- بزرگترین جاندار زمین درختی است به نام سکوپا
4- ریشه اندامی است که گیاه را در زمین نگه داشته و عمل جذب آب را انجام می دهد.
5- آوند های چوبی آب و مواد معدنی را از ریشه به هم نقاط گیاه حمل می کنند.
6- تولید دانه یکی از سازگاریهای گیاهان برای زندگی در خشکی است.
7- گیاهانی که دانه ندارند برای انجام تولید مثل جنسی نیاز به آب سطحی دارند.
سلسله (فرمانرو) شاخه رده زیر رده
گیاهان خزه گیاهان جگر واشها
خزه ها بدون آوند بدون دانه
گیاهان آوندی سرخسها آونددار بدون دانه
باز دانگان آونددار دانه دار
نهاندانگان تک لپه
دولپه آونددار دانه دار
نکاتی در مورد تولید مثل در گیاهان
1- تولید مثل جنسی گیاهان از چرخه تناوب نسل پیروی می کند.
2- دو واقعه‌ی مهم که اسپوروفیت و گامتوفیت را از هم جدا می کند، میوز و لقاح (آمیزش) است.
3- در هاگدان سلولهای 28 کروموزی به نام سلول مادر هاگ وجود دارد که با تقسیم میوز هاگها ( اسپورها) را بوجود می آورند.
4- چنانچه از اسپورفیت تنها یک نوع هاگ حاصل شود. آن را جور هاگ می گویند
( مثل خزه و سرخس)
5- چنانچه از اسپورفیت تنها دو نوع هاگ حاصل شود. آن را جور هاگ می گویند
( مثل بازدانگان و نهاندانگان) هاگ کوچکتر بنام میکروسپور و هاگ بزرگتر بنام مگاسپور است.
6- تفاوت هاگ و گامت: هاگ قدرت تکثیر دارد ولی قدرت آمیزش ندارد. اما گامت قدرت تکثیر ندارد ولی قدرت آمیزش دارد. هاگ حاصل میوز است ولی گامت حال میتوز است. در گیاهان دانه دار هاگ نر و ماده جداست.
7- اندامی که هاگدان روی آن تشکیل می شود، اسپوروفیل نام دارد. برگ شاخه در سرخس
8- مجموعه ای پر سلولی از اجزای اسپوروفیت که درون آن بوسیله میوز هاگ تولید
می شود، هاگدان ( اسپورانژ) است.
خزه گیاهان
1- خزه گیاهان جزء گیاهان بدون آوند هستند. 1- نمی توانند از زمین ارتقاع بگیرند ( تا حدود یک سانتی متر)
2- باید در مناطق مرطوب باشند.
3- آب و مواد غذایی از راه انتشار وانمر از سلولی به سلول دیگر منتقل می شود.
2خزه گیاهان در مناطق مرطوبند بعلت تولید مثل جنسی
فقدان ریشه و بافت آوندی
3- گسترش خزه گیاهان بوسیله هاگ است.
چرخه تولید مثل جنسی در خزه:
گیاه اصلی ( بخش گاه متوفیقی) شامل
ریزوئید ( ریشه مانند)
محور( ساقه مانند)
ضمائم برگ مانند
نکاتی در مورد چرخه زندگی خزه:
1- در خزه گیاه اصلی متوقیت است و شامل بخش ریشه مانند- ساقه مانند و برگ مانند است.
2- بخش گامتوفیتی در چرخه زندگی خزه طولانی تر از بخش اسپورفیتی است
3- اندامهای تولید مثل ساختارهای چند سلولی هستند، که در نر بنام آنتریدی و در ماده بنام آرکگون است.
4- تفاوت آنتریدی و آرکگون: آنتریدی کیسه مانند است و درون آن تعداد زیادی گامت نر ( آنتروزوئید) بوجود می آید. ولی آرکگون بطری مانند است و درون آن فقط یک گامت ماده بوجود می آید:
5- آنتروزوئید خزه 2 تاژک دارد، و برای رسیدن به گامت ماده به رطوبت نیاز دارد.
6- در چرخه زندگی خزه هاگ با تقسیم میوز و گامتها با تقسیم میئوز تولید می شوند
7- در خزه، تخم درون آرکگن در رأس گامتوفیت تشکیل می شود که رشد خود را شروع و اسیوروفیت را بوجود می آودر. یعنی اسپوروفیت روی گامتوفیت تشکیل و تا پایان هم به گامتوفیت وابسته است.
8- در خزه از روش هاگ پروتونما بوجود می آید ( رشته سلولی که منشعب می شود. بعضی از این انشعابات کلروفیل خود را از دست می دهند و با نفوذ به درون خاک آب و نمکها را جذب می کنند، و انشعابات دیگر به صورت جوانه در می آیند و تبدیل به ساقه برگدار می شوند)
تولید مثل غیر جنسی در خزه
- خزه ها به طریق غیر جنسی هم تکثیر می یابند، برای مثال هرگاه رشته اولیه قطعه قطعه شود، هر قطعه آن می تواند یک خزه جدید بوجود آورد.
گیاهان آوندی بدون دانه ( نها قرادان آوندی)
این گروه شامل دم اسبیان و نیمه گرگیان و سرخسها هستند
سرخس ها:
1- سرخس دارای برگهای بسیار مشخص با دمبرگ دراز است.
2- ساقه سرخس زیر زمینی است
3- به برگ سرخس بعلت اینکه اندامهای زایشی روی آن تشکیل می شود برگ شاخه گفته می شود
4- گسترش سرخسها بوسیله هاگ است
چرخه تولید مثل جنسی در سرخس
گیاه اصلی ( اسپوروفیت سرخس)
برگ –پشت برگ دسته های هاگدانی (سوریاهاگینه) میوز هاگ پروتال (گامتوفیت
ریزوم ( ساقه زیر زمینی)
ریشه
نکاتی در مورد چرخه زندگی سرخس
1- تولید مثل جنسی سرخس فقط در حضور آب سطحی انجام می گیرد پس در مکانهای مرطوب گسترش دارند.
2- در نها قرار دادن آوندی گیاه اصلی اسپوروفیت است
3- در چرخه زندگی سرخس اسپوروفیتی طولانی تر از گامتوفیتی است.
4- آنتروزوئید سرخس تازکهای متعدد دارد و دارای هسته باریک و دراز ویچ خورده ای است.
5- در سرخس روی پروتال ابتدا آنتریدی بوجود می آید و وقتی پیرشد آرلگن برای تولید مثل باید یک پروتال پیر و یک پروتال جوان کنار هم قرار گیرد.
6- هاگ با تقسیم میوز و گامتها با تقسیم میتوز تولید می شوند
7- روی هاگدان لایه مکانیکی است که با شکاف آن هاگدان باز می شود.
8- شباهت خزه با سرخس: 1- عدم تولید دانه- گسترش در مکانهای مرطوب- آنتروزوئید تاژکدار - تولید مثل جنسی در حضور آب
9- در نهانزادان آوندی هر دو بخش اسپوریخشی و گامتونیتی توانایی فتوستز دارند.
تولید مثل غیر جنسی در سرخس:
1- در بعضی سرخسها اندامهای مخصوصی بنام پیازک ( که تشکیل شده از یک جوانه و تعدادی برگ) حاصل می شود که اگر از سرخس جدا و در محیط مناسب قرار گیرند سرخسهای جدیدی را بوجود می آورند.
2- درگونه ای سرخسها بنام سرخس رونده، انتهای باریک وارد خاک شده، در محل تماس، خاک، ریشه، ساقه و برگهای جدید حاصل می شود.
گیاهان دانه دار
1- گامتوفیت این گیاهان بسیار کوچک و دارای تعداد کمی سلول است و برای دیدن آن باید از میکروسکوپ استفاده کرد.
2- هاگهای این گیاهان در بافتهای اسپوروفیت باقی می مانند و گامتوفیت های نر و ماده را درون آنها بوجود می آورند.
3- گامتوفیت نر به دانه ی گرده تمایز می یابد، و گاه متوفیت ماده در تخمک که بخشی از اسپوروفیت است تمایز می یابد.
4- بعد از لقاح تخمک و محتویات آن به دانه تبدیل می شوند
5- برای لقاح به آب سطحی نیاز ندارند و باد یا جانوران دانه گرده را به بخش های حاوی تخمک می برد و دانه گرده با تشکیل لوله گرده گامت نر ( آنتروزوئید) را به سمت گامت ماده ( تخمزا) شکل می کند
6- انتقال دانه‌ی گرده از بخش های نر یک گیاه به بخش های ماده گرده افشان نام دارد
7- گسترش گیاهان دانه دار ( باز دانگان و نهاندانگان) به وسیله دانه ولی گسترش خز گیاهان و سرخسها توسط هاگ صورت می گیرد.
چرخه تولید مثل در بازدانگان
مخروط در زیر پولکها کیسه گرده مادر دانه گرده در کیسه گرده میوز هاگ نر(دانه گرده نارس) 2 میتوز
گامتوفیت نر ( دانه گرده رسیده) سلول پروتالی
سلول رویشی لوله گرده
سلول زایش میتوز 2آنتروزئید
2 پوسته داخلی و خارجی
2 بال
مخروط ماده روای پولکها تخمک پارانشیم خورش سال دوم یکی از سلولها ( مادر هاگ ماده) میوز 4 سلول یکی باقی می ماند (هاگ ماده) میتوز آندوسریم
یک پوسته
منفذی به نام سفت
تخمزا + آنترزوئید تخم رشد و نمو رویال ( اسپوروفت جوان) رویان و بافتهای اطراف تشیکل دانه دانه اسپوروفیت
دانه شامل پوسته (اسپوروفیت گذشته
رویان (اسپوروفیت آینده)
ذخیره بنام آندوسپرم (گامتوفیت ماده)
نکاتی در مورد چرخه زندگی بازدانگان
1- اندامهای تولید مثل در بازدانگان مخروط نر و مخروط ماده است مخروط نر کوچک و زرد رنگ تعداد زیادی از آنها با هم در راس یک شاخه جوان ولی مخروطهای ماده نفر یا چند تایی در رأس بعضی ساقه های جوان دیگر
2- به مخروط های ماده بعد از لقاح و تشکیل دانه، مخروط های دانه گفته می شود
3- هاگهای نر و ماده روی فلسهای مخروط ها تشکیل می شود.
4- پس از گرده افشانی آنتروزئید از طریق لوله ی گرده وارد تخمک می شود و با سلول تخم زا لقاح می یابد
5- تعداد لپه های رویان رویا بیش تر است مثلا در کاج رویان 8 لپه دارد
6- بازدانگان گیاهان همیشه سبز هستند برای اینکه برگهای خود را یکباره از دست نمی دهند
7- در بازدانگان باروری 15 ماه بعد از گرده افشانی صورت می گیرد
نهاندانگان
1- گامتوفیت های نهاندانگان در گل تمایز می یابند.
2- هر گل از خارج به داخل گاسبرگ محافظت از گل
گلبرگ جلب حشرات
پرچم دانه گرده را بوجود می آورد و شامل : میله و هاگ بساک است
مادگی: از یک یا چند برچه ساخته شده برجه کلاله- خامه- تخمدان است.
نهنج: بخش حجیم محور گل
3- گلی که هر چهار حلقه را دارد گل کامل، و گلی که فاقد یک یا چند تا از این حلقه هاست گل ناکامل ( ناقص) نامیده میشود.
4- گلی که حلقه های پرچم و مادگی را دارد گل دو جنسی، و گلی که فاقد یکی از این حلقه هاست، گل یک جنسی نامیده می شود
5- طرز قرار گرفتن گلها بر روی ساقه گل آذین نامیده می شود
چرخه تولید مثل جنسی در نهاندانگان
پرچک بساک کیسه گرده سلول مادر میکروسپور (مادر هاگ نر) میوز دانه گرده نارس( هاگ نر) میتوز
دانه گرده رسیده (گامتوفیت نر) شامل سلول رویشی لوله گرده
سلول زایشی میتوز 2 آنتروزوئید
دیواره خارجی (اگزین)
دیواره داخلی (انتین)
مادگی کلاله خامه
تخمدان تخمک دو پوسته
منفذ سفت
پارانشیم خودش یکی از سلولها( ماده هاگ ماده) میوز 4 سلول هاپلوئید یکی باقی می ماند (هاگ ماده) 3 میتوز کیسه رویانی( گامتوفیت ماده)
منقاطرها ( آنتی پودال) در بکزائی نقش دارند
قرینه ها در یکرزایی نقش دارند.
-گرده افشانی قرار گرفتن دانه گرده روی کلاله مادگی رویش لوله گرده و عبور آنتروزئیدها به طرف کیسه رویانی
تخم اصلی تشکیل دو سلول نامساوی سلول بزرگتر تقسیم بخشی که موجب اتصال رویان به گیاه مادر می شود سلول کوچکتر تقسیم پیش رویان جنین کروی شکل، جنین قلبی شکل تمایز ریشه چه ساقه چه رویان یک یا دولپه (ژمول) جوانه اولیه، محور تخم ضمیمه آلبومن اندوخته دانه
- پس از لقاح به دانه و تخمدان به میوه تبدیل می شود سه بخش دانه ژنوئیت های متفاوت دارند.
دانه شامل
رویان (اسپوروفیت جدید)
پوسته( اسپوروفیت مادری)
اندوخته بنام آلبوس (ترپیلوئید)
نکاتی در مورد چرخه زندگی نهاندانگان
گرده افشانی باد: گلهای کوچک و فاقد رنگهای درخشان و بوهای قوی و شیره معمولاً- فاقد گلبرگ و کاسبرگ و مقادیر زیادی گروه تولید می کنند
حشرات : گلهای دارای گلبرگ رنگین- شهد و بوهای قوی و شیره و شکل جذاب
2- در سیتوپلاسم سلولهای رویشی و زایشی دانه گروه رنگیزه کارتنوئیدی است ه رنگ دنه گروه را سبب می شود
3- پوسته خارجی دانه گرده در گونه های مختلف شکلهای گوناگون دارد و در تشخیص نوع گیاه موثر است.
4- برش عرضی بساک از خارج به داخل یک لایه ایپورم که کاملا کوتینی شده اند
یک ردیف سلول مکانیکی که دیواره بیرونی سلولهای آن نازک سلول نر و بقیه دیواره آن چوبی و ضخیم است
یک یا چند لایه سلولهای غذا دهنده
یک آوند چوب و آبکش بین سلولهای پارانشیمی
کیسه گرده دانه گرده
5- لقاح در نهاندانگان مضاعف است بدین صورت که یکی از آنتروزوئیدها با تخمزا ترکیب و تخم اصلی N2 را بوجود می آورد و آنتروزوئید دیگر با سلول دو هسته ای ترکیب و تخم ضمیمه n 3 را بوجود می آورد
6- دانه شامل :
الف ) پوسته ( از تغییرات پوسته های تخمک) دانه دار از صدمات مکانیکی محافظت می کنند
2- دانه را از عوامل نامساعد محیطی حفظ می کنند
3- مانع از رویش سریع رویان دانه، درون گیاه می شود زیرا از رسیدن آب و اکسیژن به آن جلوگیری می کند
ب) رویان: از تخم اصلی و پیولند بوجود می آید
ج) اندوخته بنام آلبومن (n3): مواد غذایی را برای رویان فراهم می کند آلبومن دار
بدون آلبومن
در ذرت و گندم آلبومن در دانه های بالغ هم وجود دارد پس که به آنها آلبومن دار می گویند
در لوبیا و نخود و مواد غذایی آلبومن به طور کامل به رویان منتقل و دانه ی بالغ فاقد آلبومن است که به آنها بدون آلبومن می گویند
فرمت این مقاله به صورت Word و با قابلیت ویرایش میباشد
تعداد صفحات این مقاله 34 صفحه
پس از پرداخت ، میتوانید مقاله را به صورت انلاین دانلود کنید
دانلودمقاله تولید مثل جنسی در گیاهان گلدار
