فرمت فایل : WORD (قابل ویرایش)
تعداد صفحات:96
فهرست مطالب:
عنوان صفحه
فصل اول
کلیات 1
1-نگاهی گذرا بر مبارزه با آفات گیاهی 2
2-قرنطینه 4
3-سابقه قرنطینه در دنیا 4
4-سابقه قرنطینه در ایران 5
5-همکاری های بین المللی حفظ نباتات 7
6-مفاهیم کاربردی اصطلاحات بهداشت گیاهی 10
فصل دوم:
استانداردهای بین المللی موازین بهداشت گیاهی 14
1-آفات بومی 15
2-آفت قرنطینه ای 15
3-عوامل قرنطینه ای 15
4-نظارت و مراقبت بر وضعیت آفات گیاهی در منطقه 15
5-نظارت و مراقبت بر منابع عمومی اطلاعات 16
6-نظارت و مراقبت با انجام بازدیدهای ویژه 16
7-بازدیدهای ویژه از آفت 17
8-بازدیدهای ویژه از کالا 18
9-نظارت صحیح 19
10-نیازهای فنی خدمات تشخیص 19
11-ثبت و نگهداری 19
12-تعیین وضعیت آفت 20
13-شرایط کلی برای تعیین وضعیت آفت 21
14-سوابق آفت 21
15-اعتبار اطلاعات مربوط به آفت 22
16-ناحیه عاری از آفت 24
17-شرایط کلی نواحی عاری از آفت 25
18-برنامه ریشه کنی آفت 28
19-فرایند برنامه ریشه کنی 28
20-تیم مدیریت و اجرای برنامه ریشه کنی 29
21- شرایط قرنطینه ای شدن آفت 34
22- رفتار و خصوصیات عوامل غیر بومی و جدید 34
23- مقایسه آفات قرنطینه ای و آفات غیر قرنطینه ای تحت کنترل و آفات معمولی 38
24-بازرسی 42
25-بازرسی عینی 43
26-بازرسی ویژه 44
27-کلاس بندی کالاهای کشاورزی و چگونگی نمونه برداری از آنها 45
28-کالاهای کلاس یک 50
29-کالاهای کلاس دو 50
30-کالاهای کلاس سه 52
31-کالاهای کالای چهار 53
32-کالاهای کلاس پنج 55
33-کالاهای کلاس شش 56
34-کالاهای کلاس هفت 58
35-کالاهای کلاس هشت 58
36-کالاهای کلاس نه 59
37-کالاهای کلاس ده 61
فصل سوم: بازرسی و جمع آوری آفات منطقه و چگونگی صدور گواهی بهداشت نباتی
1-روش های جمع آوری نمونه حشرات 63
2-نگهداری شفیره و تخم حشرات 65
3-باز و پهن کردن (اتاله کردن) و خشک کردن حشرات 67
4-تهیه پرپاراسیون لارو و حشره 68
5-فرمول تهیه الکل های مختلف الغلضه 69
6-تخمین میزان الودگی مزارع و باغات به آفات گیاهی 70
7-محاسبه تخمین آلودگی دانه ها در انبار 74
8-فهرست عوامل قرنطینه داخلی مزارع و باغ های کشور در ده ساله اخیر 78
9-اقدامات بهداشت گیاهی برای جلوگیری از انتقال، ریشه کنی و کنترل عوامل قرنطینه داخلی در مناطق آلوده کشور 80
10-مقررات صدور گواهی بهداشت نباتی برای کالاهای صادراتی 83
11-اهداف و مسئولیت های مدیریت سیستم صدور گواهی بهداشت نباتی 84
12-مسئولیت های بازرس 86
13-جایگزینی گواهی بهداشت مفقود شده 87
14-مسئولیت های صادر کننده کالا 88
15-روند کار بازرسی و صدور گواهی بهداشت گیاهی 89
منابع 90
فصل اول
کلیات
1- نگاهی گذرا بر مبارزه با آفات
مبارزه با آفات بمنظور جلوگیری از خسارات وارده از آنها در کشتزارها و باغها از اوایل قرن هیجدهم میلادی در دنیا متداول گردید و با پیشرفت علوم، فن‌آوری و کشف و ساخت ترکیبات شیمیایی آفت کش بشر موفق گردید تا بمقدار قابل توجهی از زیان اقتصادی آفات پیشگیری نماید. اجداد ما در دورانهای خیلی گذشته در برابر حمله و طغیان آفات عاجز وناتوان بوده و در امر کنترل آنها موفق نبودند. عملیات اولیه کنترل در گذشته‌های دور بر اعتقادات مذهبی و یا بر تصوف و اعتقاد به جادو وخرافات استوار بوده است. بعنوان نمونه ذکر یکی دو مثال کوتاه خالی از لطافت نیست:
قاسم ابن یوسف انونصری هروی نوه شیخ ابونصر طبسی مشهور به پیر حاجات که در هرات سکنی داشته درکتاب الرشاد الزراعه که در تاریخ 921 هجری قمری نگاشته در خصوص دفع ملخ چنین نقل می‌کند « و آنچه زراعت را نقصان می‌رساند دعا بر چهار گوشه زمین بر سر چوب کنند بلاها را بگرداند .» جالینوس حکیم گوید « هر که ملخ سبز را که در میان گیاه بود بگیرد و در میان کشتزار آویزد دیگر ملخان از آنجا بگریزند و یا هر که ملخ را بزهره گاو بیالاید پس بکارد هیچ چیز بدان کشت زیان نرساند .» با گذشت زمان بشر از خواص ضد آفت برخی ازگیاهان و املاح معدنی پی برد و تجارب تازه‌ای از روشهای کنترل آفات را آموخت. بعنوان نمونه چند مثال دیگر از الرشاد الزراعه نقل می‌گردد :
دفع ملخ: هر که تخم حنظل را با آب بجوشاند چنانچه آب نیک تلخ شود پس قدری نمک بروی افکند و بگرد کشت افشاند ملخ از آن حوالی بگریزد . برای دفع کرم ،دیگر هر که خواهد که کرم نباشد در باغ و زمین ،حنا را با آب بباید جوشانید و پیش از آفتاب برآمدن ،بگرد زمین افشاند و تخم حنظل نیز مناسب است .
برای محافظت بذر: افلاطون حکیم گوید چون برگ درخت سرویا برگ چغندر با تخمی که زراعت خواهد شد مخلوط کرده در خانه نگاه دارند ، هیچ آفت بدان تخم نرسد تا وقتی که زراعت خواهد شد .
محافظت غله در انبار از موش: انبار از نم و بخار و اصطبل و چهار پایان و مزبله و موضعی که دباغان کار می‌کنند و از حمام و آتش خانه ومطبخ دور باشد و خاکی که با آن این خانه بنا کنند خاک خالص باید و آن گل که زمین و دیوار خانه به آن اندود شود جو عوض کاه با آن گل مخلوط سازند از موش محفوظ بماند و همچین از او سایر حیوانات موذی دور باشد و اگر زمینش نمناک بود بواسطه نم گندم و جو و غیر آن ، پایدار نماند و شپشه و کرم در وی افتد و مغز آن بخورند و نابود گردد .
همانطور که در بالا اشاره شد در دو سه قرن اخیر بوده است که انسان با کشف آفت کشها ( بخصوص بعد از جنگ جهانی دوم ) و تدوین روشهای نوین کنترل آفات تحول عظیمی در امر حفظ نباتات و فراورده‌های گیاهی پدید آورد و این تحولات همچنان ادامه دارد. با گسترش تبادل کالاهای کشاورزی در میان اقوام و ملل گوناگون ، آفات و بیماریهای گیاهی و علفهای هرز از مبادی اولیه و زیستگاههای طبیعی خود نیز جابجا و مسایل و مشکلات عدیده‌ای برای زراعات و باغات و محصولات گیاهی کشوهای مقصد ایجاد نموده و می‌نماید و این امر موجب گردید تا کشورها برای سلامت وحفاظت از ساکنین گیاهی و مردم خود دست به اقدامات لازم بزنند .
2- قرنطینه Quarantine
قرنطینه در اصل Quadriginata (به زبان لاتین ) بوده که در زبان ایتالیائی Quarantina و در زبان فرانسوی Quarantaine نامیده شده و به اختصار Quarantine گفته می‌شود که با هدف جلوگیری از ورود و استقرار و اشاعه بیماریهای مسری بخصوص طاعون از مرزها ( بخصوص مرزهای آبی ) اعمال می‌شده و در بنادر تا 40 روز (از دوره کمون عامل بیماری تا ظهور علائم مرض) از تخلیه کشتی ها ممانعت بعمل می آمد .
3- سابقه قرنطینه در دنیا :
قرنطینه انسانی در سال 1374 میلادی ( قرن چهاردهم ) در ایتالیا و بمنظور پیشگیری از شیوع و انتشار بیماریهای ساریه نظیر طاعون تصویب گردیده و بمورد اجرا گذاشته شد . قرنطینه دامی درسال 1884 میلادی در آمریکا به تصویب رسید و هدف از آن جلوگیری از سرایت و اشاعه بیماریهای مسری دامی بود .
قرنطینه گیاهی: برای اولین بار در سال 1876 در فرانسه و بمنظور جلوگیری از شیوع و اشاعه آفت مهم مو (شته فیلوکسرا ) پایه ریزی گردید و بعد از آن در سال 1883 در آمریکا و در سال 1887 درانگلستان به تصویب رسیده و به اجرا درآمده است. لزوم تعیین و تصویب و اجرای ضوابط و مقررات قانونی برای قرنطینه نباتی ناشی از وقوع دو حادثه تلخ تاریخی در اروپا در طی سالهای 1847 میلادی با طغیان سفیدک دروغی سیب زمینی و 1859 با طغیان سفیدک دروغی مو بوده است .
4- سابقه قرنطینه نباتی در ایران :
اولین ضابطه قرنطینه گیاهی در ده ماده تنظیم و دراواخر شهریور 1314 تصویب و درخصوص مقررات واردات بذر و سایر قسمتهای نباتی از خارجه جهت تامین صحت نباتات بود ، که توسط اداره پنبه و تفتیش صحی نباتات به اجرا در آمد اگر چه با اجرای مفادی از این نظامنامه مشکلات معتلابه موجود مرتفع شد اما این مقررات با توسعه زراعتهای پنبه ، چغندرقند ، توتون و برنج و غلات وحبوبات و احداث باغهای مرکبات و میوه و معالاً توسعه مبادلات کالاهای کشاورزی مطابقت نداشت. لذا در سال 1325 دومین نظام نامه قرنطینه نباتی ایران در دو فصل شامل کلیات و واردات و 20 ماده تصویب و توسط اداره کل دفع آفات نباتی اجرا گردید .
توسعه و پیشرفت کشاورزی ،افزایش سطح روابط بین‌المللی و داد و ستد فرآورده‌های کشاوری و توجه ویژه کشورها به امر پیشگیری از ورود و شیوع آفات و بیماریهای قرنطینه‌ای و مطالبه گواهی بهداشت نباتی برای واردات کالاهای کشاورزی ، وزارت کشاورزی را بر آن واداشت تا نسبت به تاسیس اداره کل قرنطینه نباتی اقدام نماید که این مهم در سال 1341 واقع گردید .
در این دوران نسبت به توسعه مراکز قرنطینه از سه مرکز به دوازده مرکز وتامین پرسنل متخصص ( از 4 نفر به حدود 20 نفر ) و تهیه وسایل فنی و آزمایشگاهی و ادوات مورد نیاز اقدمات قابل توجهی بعمل آورد. بروز آفت کرم خاردار پنبه و طغیان آن در منطقه عاری از این آفت در گرگان و گنبد در تابستان سال 1345 سرو صدای زیادی به پا کرد و تمام مقامات و مسئولان مربوطه محاکمه و تنبیه شدند. بروز کرم خاردار تهولی در تشکیلات مبارزه با آفات ایجاد کرد و منجر به تصویب سومین نظامنامه حفظ نباتات و قرنطینه گیاهی در کشور یعنی قانون و آئین نامه حفظ نباتات در سال 1346 گردید . از تاریخ تصویب این قانون سازمان حفظ نباتات وزارت کشاورزی تشکیل گردید و دارای شورائی متشکل از وزیر کشاورزی (ریاست شورا) معاون فنی وزارت کشاورزی، معاون وزارت دارائی، معاون وزارت کشور، معاون وزارت بهداری و رئیس موسسه بررسی آفات، رئیس سازمان حفظ نباتات، مدیر عامل شرکت پخش کود و سه نفر کارشناس دفع آفات با انتخاب وزیر کشاورزی و با جلسات ماهانه شد. قانون حفظ نباتات در 25 ماده و 8 تبصره در 12/2/1346و آئین نامه اجرایی قانون حفظ نباتات که مشتمل بر4 فصل ( فصل 1 کلیات فصل 2 قرنطینه فصل 3 شرکتهای خصوصی و دفع آفات فصل 4 سموم) و 59 ماده و 26 تبصره است توسط هیئت وزیران درجلسه مورخ 4/10/46 تصویب وبمورد اجرا درآمد.
5- همکاریهای بین‌المللی حفظ نباتات
آفات قرنطینه‌ای از مشکلات اساسی کشاورزی همه کشورهاست و حل این معضل بهمکاری کشورهای مختلف نیازمند است . در واقع از قرن گذشته بود که برای این مشکل و ایجاد تسهیلات لازم برای مبادله کالاهای کشاورزی همکاریها و تشکیلات بین‌المللی ایجاد گردید.
اولین قرارداد بین‌المللی بهداشت گیاهی درسال 1881 بنام قرارداد فیلوکسرا ( کنوانسیون فیلوکسرا ) بین کشورهای فرانسه و آلمان و اتریش ، مجارستان ، پرتقال و سوئیس برای بازرسی صادرات و واردات ( مو ) منعقد گردید که بعداً 11 کشور دیگر به آن کنوانسون ملحق شدند دومین قرارداد بین المللی درسال1914 با شرکت 30 کشور منعقد و مقرر گردید که هر کشور نسبت به تاسیس سازمانی جهت تدوین و تصویب و اجرای مقررات قرنطینه و بهداشت گیاهی اقدام و امر بازرسی بر صادرات و واردات را اعمال نماید . سومین قرارداد در سال 1929 با شرکت 46 کشور تشکیل و طرح نهایی قرنطینه تصویب و مقرر گردید تا هر کشور با توسعه تشکیلات و سرویس دفع آفات و قرنطینه نباتی، معاینه و بازرسی زراعت و خزانه‌‌ها رادر کشور خود به مورد اجرا در آورد . این موافقت نامه در حقیقت اولین نشانه‌های بروز آگاهیهای بین‌المللی برامر قرنطینه بعنوان ضامن توسعه کشاورزی و امنیت غذا بوده است. پس از جنگ جهانی دوم مهمترین قرارداد و عهدنامه بین‌المللی حفظ نباتات یا International plant protection convention که متضمن نکات اساسی در زمینه بهداشت گیاهی بود در سال 1951 توسط FAO به تصویب رسید ودر سال بعد به اجرا در آمد که بموجب آن توسعه و تکمیل تشکیلات بهداشت گیاهی و بکارگیری گواهی بهداشت نباتی استاندارد برای محصولات کشاورزی صادراتی به دولت‌های عضو توصیه و تاکید گردید. دولت ایران در سال 1972 یا (1351) به عضویت این پیمان درآمد و درحال حاضر 116 کشور در I.P.P.C عضویت دارند . این کنوانسیون تا کنون دوبار یکی در سال 1979 و دیگری در سال 1997 مورد تجدید نظر واقع که متن دوم توسط 37 کشور امضاء شده است .
قانون ومقررات قرنطینه توسط مقامات ذیصلاح تنظیم و بوسیله پارلمان و یا هیئت دولت‌ها تصویب و بمرحله اجرا گذاشته می شود . این مقررات تولید و دادو ستد محصولات گیاهی را تحت کنترل و بازرسی بهداشتی قرار داده و آنرا مقید و متعهد به اعمال شرایط خاص و تضمین سلامت کالا می‌سازد. به این ترتیب، جلوگیری از ورود و جابجایی آفات و بیماریهای گیاهی و شرایط بازرگانی بین‌المللی، گیاه و اندامهای گیاهی بر مبنای قانون استوارکه هدف نهائی آن تامین بهداشت گیاهی و حفاظت محصولات کشاورزی در برابر ورود و خسارت آفاتی است که در آن کشور شیوع نداشته و یا دامنه انتشار آنها محدود است . این قوانین نه تنها در سر حدات و مرزها قابل اجراست بلکه در داخل کشور نیز برای جلوگیری از جابجایی و انتشار آفات و بیماریهای گیاهی از نواحی آلوده به مناطق سالم اعمال می‌گردد (قرنطینه داخلی) و بدین طریق ورود و خروج میوه و یا نهال به علت آلودگی به حشره یا عامل بیمایزا از محلی به محل دیگر ممنوع یا منوط به اعمال شرایط بهداشتی می‌گردد .
مهمترین فرازهای متن تجدیدنظر شده پیمان بین المللی حفظ نباتات که دارای 23 ماده و 77 بند و 54 تبصره است عبارت می‌باشد از اینکه اعضاء با به رسمیت شناختن لزوم همکاریهای بین‌المللی برای مهار آفات فراورده‌های نباتی و ممانعت از انتشار جهانی آنها، با به رسمیت شناختن اینکه مقررات بهداشت نباتی از نظر فنی باید روشن بوده و مورد قبول همگان و بی‌تبعیض و شفاف وعاری از پنهانکاری باشد. با تمایل به تضمین هماهنگی با مقررات و تهیه چارچوب و ضوابط استاندارد برای تنفیذ آنها و با احترام به قوانین بین‌المللی در خصوص حفاظت از گیاهان، سلامتی انسانها و حیوانات و محیط زیست و اعمال مقررات بهداشتی و بهداشت نباتی موافقت کردند تا اهداف: تامین روشهای متعارف و موثر برای ممانعت از ورود و انتشار آفات فرآورده‌های کشاورزی، مسئولیت اجرای الزامات و تعهدات و استانداردهای کنوانسیون در سرزمینهای تحت سلطه خود، مشمول نمودن فرآورده‌ها، انبارها، بسته‌بندیها، کانتی نرها ، خاک و غیرو به مقررات بهداشت گیاهی، ایجاد تشکیلات سازمان حفظ نباتات و قرنطینه گیاهی درکشور خود، تهیه لیست آفات قرنطینه‌ای و غیر قرنطینه‌ای مهم و انتشار آنها، بکارگیری مقررات گواهی بهداشت نباتی و شرکت درعملیات گروهی و همکاری در توسعه استانداردها محقق شود .
تحقیق قرنطینه نباتی و برخی از اصول و استانداردهای مرتبط با قرنطینه داخلی
