دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .
گلرنگ(safflower) یا کافشه از گیاهان دنیای قدیم است که در منطقه وسیعی از ژاپن تا شرق آفریقا مورد کاشت بوده است. سابقه کشت گلرنگ در مصر به حدود 4000 سال پیش می رسد. ظاهراً گلرنگ در منطقه وسیعی از شمال هند تا خاورمیانه، اهلی گردیده است. سه گونهC. Lanatus, Carthamus oxyacantha وC. Plaestinus به عنوان والد احتمالی گلرنگ زراعی پیشنهاد گردیده اند. با اینکه کشور ایران نیز در محدوده اهلی شدن گلرنگ قرار دارد، ولی متأسفانه در ایران مورد توجه شایسته ای قرار نگرفته است. سازگاری وسیع گلرنگ به اقالیم مختلف و تحمل زیاد آن به شرایط نامساعد ایجاب می نماید که مطالعات به نژادی و به زراعی گسترده ای روی آن انجام گیرد و در جهت گسترش کشت آن تلاش زیادی به عمل آید.
گلرنگ از قدیم الایام در استانهای آذربایجان، خراسان و اصفهان به صورت زراعت فرعی و با هدف براشت گل کشت می شده است. گلربرگ گلرنگ دارای مواد رنگی کارتامین و کارتامیدین است که از آنها برای رنگ آمیزی پارچه، ابریشم و گلهای مصنوعی، در طباخی و شیرینی پزی استفاده می شود. امروزه با تولید آنیلین مصنوعی از اهمیت رنگهای گلرنگ در صنایع رنگرزی کاسته شده است و بر اهمیت گلرنگ بعنوان دانه روغنی بخصوص به علت دارا بودن اسید چرب غیر اشباع و ضروری لینولئیک، افزوده شده است و به تولید آن در جهان توجه خاص معطوف گردیده است. درصد روغن دانه گلرنگ در شرایط مساعد تا 45درصد می رسد. کشورهای هند،آمریکا و مکزیک مهمترین تولیدکنندگان گلرنگ در جهان بشمار می روند. مقدار تولید دانه گلرنگ در جهان طی سالهای اخیر حدود 1میلیون تن در سال برآورد شده است.
از سطح زیر کشت گلرنگ در ایران اطلاع دقیقی در دسترس نیست. ظاهراً سطح زیر کشت آن طی سالهای گذشته کمتر از 1000 هکتار با میانگین عملکرد دانه حداکثر 700 کیلوگرم در هکتار بوده است. پتانسیل عملکرد دانه گلرنگ بیش از 5 تن در هکتار می باشد. عملکردهایی بالاتر از 5/2 تن دانه در هکتار مزلوب بشمار می روند. در سالهای اخیر، کشاورزان اطراف شهر اصفهان به کشت گلرنگ بعنوان یک محصول چند منظوره (تولید روغن، گل و دانه پرندگان قفسی) توجه زیادی معطوف داشته اند. از هر هکتار گلرنگ در شرایط آزمایشی تا بیش از 400 کیلوگرم گل برداشت شده است که ارزش اقتصادی بسیار بالائی و مشابه با ارزش دانه دارد.
خصوصیات گیاهی
گلرنگ گیاهی است یک ساله با نام علمی کارتاموس تینکتوریوس (Carthamus tinctorius L.) از تیره مرکبه (Compositae یا Astraceae) که دارای 12 جفت کرموزوم (24=n2) می باشد. با اینکه گلرنگ ظاهری شبیه خارزرد دارد، اما به صورت علف هرز در نمی آید. گلرنگ همانند بسیاری از گیاهان تیره مرکبه و طبیعتاً پائیزه، ابتدا یک مرحله روزت را می گذراند. در دوره روزت، برگها در نزدیکی سطح خاک و به حالت خوابیده دیده می شود. مریستم انتهایی در مرکز بوته قرار داشته و توسط برگهای جوان احاطه شده است. با آغاز تحریکات گلدهی، رشد سریع و طولی میانگره ها آغاز می شود و گیاه به ساقه می رود.
گلرنگ از به ساقه رفتن، به صورت بوته ای استوار با ساقه اصلی محکم، خشن و پوبی رشد می کند(شکل 1-3). ارتفاع بوته به 40 تا بیش از 150 سانتی متر می رسد. طول میانگره ها، از پائین به طرف بالا، بتدریج کوتاهتر می شود، به طوری که برگهای انتهائی ساقه به صورت برگها یا براکته هائی در اطراف گل آذین مشاهده می گردند. ساقه اصلی در گلرنگ استوانه ای و دارای چهار حاشیه باریک طولی است که به آن ، در برش عرضی، حالت مربعی می دهد. قطر ساقه از پائین به بالا بتدریج کاهش می یابد. ساقه توپر بوده و ممکن است کرک دار و یا فاقد کرک باشد. رنگ ساقه براق و از سفید تا خاکستری روشن متغیر است.
مکان شاخه دهی و تعداد شاخه در گلرنگ به تراکم بستگی زیادی دارد(شکل 2-3). معمولاً پس از آنکه ارتفاع بوته به بیش از 20 سانتیمتر رسید، ساقه اصلی در نیمه فوقانی گیاه تولید چندین شاخه جانبی می کند. هر ساقه فرعی اولیه نیز ممکن است تولید ساقه های فرعی ثانویه نماید. در صورتی که فاصله بوته ها در روی ردیف کاشت زیاد باشد، ساقه های فرعی ثانویه نیز منشعب می گردند. در شرایطی که فاصله بوته ها در روی ردیف کاشت حدود 5سانتیمتر باشد، درهر بوته بیش از 10 شاخه جانبی با طبقهای بارور بوجود می آید. حذف جوانه انتهائی ساقه اصلی می تواند موجب افزایش تعداد شاخه و طبق شده و عملکرد گل و گاه عملکرد دانه را افزایش دهد.
گلرنگ دارای ریشه مستقیم، قوی و توسعه یافته با ریشه های جانبی زیاد است که می تواند تا عمق نزدیک به 3 متر در خاکهای عمیق، نفوذپذیر، مرطوب و گرم نفوذ کند و آب و مواد غذایی را تا این عمق از خاک جذب نماید. واضح است که عمق توسعه بالفعل و بالقوه ریشه در هر مزرعه به رقم و مجموعه عوامل محیطی بخصوص خصوصیات فیزیکی خاک بستگی دارد. قدرت نفوذ ریشه گلرنگ در خاکهای متراکم بسیار بیشتر از آفتاب گردان است، اما میزان نفوذ ریشه با افزایش تراکم خاک کاهش می یابد. در خاکهای نسبتاً متراکم بخش قابل توجهی از ریشه تا عمق 30 سانتی متری توزیع شده است.
برگهای گلرنگ به رنگ سبز تیره براق، قلبی شکل، بدون دمبرگ و دندانه دار بوده و با آرایش مارپیچی روی ساقه قرار گرفته اند. طول برگها 10 تا 15 سانتی متر و عرض آنها 2 تا 5 سانتی متر می باشد. برگها از پائین به طرف بالای ساقه بتدریج کوچکتر می شوند. رگبرگ میانی پهنک به یک خار در انتها ختم می شود. در بسیاری از ارقام اصلاح شده، برگهای تحتانی فاقد خار می باشند. اما رأس دندانه ها در برگها و براکته های فوقانی در بسیاری از ارقام به خار کوتاهی منتهی می شود. بعضی از ارقام فاقد خار در برگ می باشند. وجود خار در برگ در زراعتهای سنتی بیش از زراعتهای مکانیزه باعث مشکل در مدیریت مزرعه می گردد.
گل آذین گلرنگ به صورت یک طبق متراکم به شکل مخروطی در انتهای ساقه اصلی و هر ساقه فرعی بوجود می آید.( شکلهای 1-3 و 3-3). بنابراین گیاه از نظر تیپ رشدی در گروه رشد محدود قرار میگیرد. تعداد طبق در بوته تقریباً با تعداد ساقه فرعی در بوته برابر می باشد. از آنجائی که تعداد ساقه فرعی در بوته به فاصله بوته در روی ردیف کاشت بستگی دارد، تعداد طبق در بوته نیز تابع فاصله بوته در روی ردیف کاشت می باشد. ممکن است درهر بوته تا 50 طبق تشکیل گردد. طبق واقع روی ساقه اصلی از همه بزرگتر است. اندازه طبق همگام با اندازه ساقه فرعی تغییر می یابد. هر طبق 5/1 تا 4 سانتی متر قطر داشته و توسط چند ردیف براکته احاطه شده است. براکته های پائینی مشابه برگ وآزاد می باشند. اما براکته های بالائی به حالت جوش خورده به طبق دیده می شوند. براکته ها با کرک های نرم سفیدی پوشیده شده و دارای رأس مثلثی خاردار می باشند. در غالب ارقام، براکته ها شدیداً خاردار می باشند.
در هر طبق بسته به اندازه، 20 تا 180 گل لوله ای(شکل 1-3) مشاهده می شود. طول لوله جام گل در زمان گرده افشانی به 4 سانتی متر می رسد. جام گل از پنج گلبرگ بهم جوش خورده تشکیل شده و لوله باریکی را تشکیل می دهد که در ناحیه انتهائی به صورت پنج لبه در می آید. رنگ گل ممکن است سفید، زرد کمرنگ ، نارنجی و یا قرمز باشد. حتی در یک ژنوتیپ نیز تنوع رنگ گلبرگ مشاهده می گردد. رنگ گلبرگ پس از خروج از طبق و با گذشت زمان بتدریج تیره تر می شود. براکته ها و کاسبرگ های هر گل تغییر شکل داده و به صورت کرکهائی در اطراف هر تخمدان مشاهده می شوند پنج پرچم در ناحیه میله آزاد می باشند، اما بساک آنها در ناحیه دهانه جام گل بهم جوش خورده و همانند لوله ای کلاله را دربرمی گیرند.
تخمدان زیرین گلرنگ تک برچه ای و حاوی یک تخمک است. گل دهی از حاشیه طبق آغاز گردیده و به سمت مرکز طبق ادامه می یابد. گل دهی یک طبق طی 3تا5 روز تکمیل می شود. طول دوره گل دهی در هر بوته و در مزرعه بستگی زیادی به فاصله دو بوته در روی ردیف کاشت و در نتیجه تعداد طبق در هر بوته دارد. از انجائی که طبقهای فرعی دیرتر تشکیل می شوند، طول دوره گل دهی درهر بوته و در مزرعه از 10تا40 روز می باشد.
در زمان گل دهی، گلربگها، پرچم ها و کلاله از طبق خارج می شوند تا حشرات گرده افشان بتوانند به گرده افشانی کمک نمایند. گل دهی هنگام صبح اتفاق می افتد. قبل از باز شدن گل کلاله کاملا توسط لوله بساکها احاطه شده است. شکوفائی بساکها در قسمت فوقانی و داخلی لوله بساکها و مدت کوتاهی پس از طلوع آفتاب انجام می شود. در همین زمان کلاله در اثر رشد خامه از میان لوله بساکها عبور می کند و کرکهای برس مانند آن دانه های گرده را دریافت می نمایند. کلاله کم و بیش و در حالی که توسط دانه های گرده پوشیده شده است از میان لوله بساکها خارج می شود.
خارج شدن کلاله از لوله بساکها امکان دگرگشنی توسط حشرات را بوجود می آورد. زنبور عسل علاقه زیادی به گلرنگ دارد و می تواند در افزایش عملکرد و نیز در دگر گشنی بسیار مؤثر باشد. در بعضی از ارقام شکوفائی بساک پس از عبور کلاله از لوله بساک اتفاق می افتد. در اینگونه ارقام درصد دگر گشنی زیاد می باشد. میزان دگرگشنی در بعضی از ارقام و شرایط تا 100درصد گزارش شده است.
هر گل می تواند تولید یک میوه نماید. اما در شرایط زراعی، معمولاً 15 تا 50 میوه در هر طبق بوجود می آید. میوه گلرنگ همانند میوه آفتاب گردان به صورت فندقه است که در اینجا با دانه مترادف گرفته می شود. دانه از نظر شکلی شبیه یک دانه کوچک آفتاب گردان است(شکل1-3) دانه به طول 5تا10 میلی متر و عرض 3تا6 میلی متر دیده می شود. اندازه دانه به ژنوتیپ و شرایط تولید بخصوص تراکم بوته در روی ردیف کاشت بستگی زیادی دارد. با افزایش تراکم از اندازه دانه کاسته می شود. در تراکم های بالا، دانه گلرنگ به اندازه یک دانه درشت جو می باشد. وزه هزار دانه گلرنگ معمولا از 20 تا 50 گرم و وزن حجمی آن از 45تا60 کیلوگرم در صد لیتر متغیر می باشد. وزن هزار دانه حدود 40 گرم معمول است ولی در بعضی از ارقام و شرایط تا 100 گرم نیز گزارش شده است.
دانه گلرنگ دارای سطح خارجی صاف بوده و به رنگهای سفید، خاکستری ، کرمی، زرد و یا حتی سیاه دیده می شود. در انتهای دانه ها کرکهای کوچکی قرار دارند که غالباً در جریان برداشت از دانه ها جدا می شوند. میزان کرک دار بودن دانه به رقم بستگی دارد.
ذخیره روغن در لپه ها انجام می ود. بین درصد روغن فندقه و درصد وزنی پوسته همبستگی منفی وجود دارد. پوسته 30تا60 درصد وزن فندقه را تشکیل می دهد. پوسته معمولا فیبر زیادی دارد. در اثر فعالیتهای به نژادی، ارقامی تولید نموده اند که دانه آنها پوسته بسیار نازکی دارد. اما وجود پوسته نازک به دلیل زیادی آسیب پذیری دانه در جریان برداشت و انبارسازی مطلوب بشمار نمی رود. به علاوه اینگونه ارقام حساسیت به خوابیدگی و درصد عقیمی زیادی نشان داده اند.
شامل 94 اسلاید POWERPOINT
