طرح توجیهی پرورش و تولید ماهی ، با فرمت ورد 64 صفحه
برخی عناوین :
مقدمه: تکثیر و پرورش آبزیان به منظور تولید و تأمین بخشی از پروتئین مورد نیاز کشور ، مطلوب تربیت نیروی انسانی ماهر در زمینه دانش و فن آوری این علم به عنوان پایه و اساس زمینه های تولید مورد توجه قرار گرفته است . در آبهای داخلی کشور علاوه بر منابع آبی طبیعی و نیمه طبیعی جهت پرورش آبزیان امکانات وسیعی در زمینه تکثیر و پرورش ماهیان سردابی وجود دارد که در حال حاضر تنها از معدودی از این امکانات استفاده می گردد که یکی از علل اصلی آن نداشتن اطلاعات فنی و تجربیات لازم در زمینه تکثیر و پرورش این گونه ماهیان می باشد .
اغلب پرورش دهندگان هم که به این امر اشتغال دارند به علت نداشتن اطلاعات کافی علمی و فنی بعضاً دچار ضرر و زیان شیلات ایران که علاوه بر ماهیدار کردن منابع آبی کشور و حفظ ذخایر آبزیان کار خدمات رسانی به دست اندرکاران خصوصی پرورش ماهی را نیز به عهده دارند دارند جهت آموزش و ارتقاء دانش فنی پرورش دهندگان در زمینه های نیازماندیهای محیطی آزاد ماهیان ، انتخاب زمین و طراحی کارگاه ، پرورش ماهیان مولد ، تکثیر و تولید لارو بچه ماهی بازاری ، تغذیه صحیح و اصولی ماهی ، نیازهای غذایی آزاد ماهیان ، حمل و نقل و جابه جایی تخم و بچه ماهی و ماهی بازاری ، بهداشت و کنترل بیماریها و کاربرد فن آوری جدید در زمینه های مختلف اقدام به تشکیل دوره های آموزشی کوتاه مدت نموده است.
زندگی وحیات بدون وجود انرژی غیرممکن وغیرقابل تصور است .
با توجه به روند روزافزون افزایش جمعیت و لزوم کسب انرژی و ادامه زیست ، آبزیان و فرآورده های آن جایگاه ویژه ای را در میان سایر منابع مواد غذایی و انرژی زا کسب نموده است .
ماهیان متعلق به گروه حیوانات خونسرد یا پویی کیلوترم (Poikilo therm) بوده و حرارت بدنشن با شرایط زیست محیطی سازگاری و تطبیق یافته است و به دلیل دارا بودن خصوصیات ویژه زیست شناختی مزایای بیشتری بر سایر منابع تولید پروتئین و رشته های دامپروری دارند .
امروزه با پیشرفت فن آوری و روش های مدرن صیادی تحولات بی شماری در امر صید محصولات آبزی حاصل گردیده و آمار جهانی نشانگر آن است که پرورش و تولید آبزیان در آبهای داخلی روند رشد قابل ملاحظه ای را در پیش گرفته است . پرورش ماهیان سردابی و آزاد ماهیان امروزه در اکثر کشورهای اروپایی ، آمریکا، خاور دور و برخی کشورهای آسیایی متداول گشته و در حال توسعه است . مؤسسات پرورش ماهی قزل آلای رنگین کمان که بهترین بازدهی و سازگاری تولید را در بین انواع آزاد ماهیان در سراسر جهان نشان داده است از نظر جغرافیای اقتصادی بیشتر در مکانهایی قرار گرفته است که با آب کافی سطحی و قابل استفاده مشخص می گردد .
تاریخچه تکثیر و پرورش ماهی
اولین کسانی که اقدام به پرورش ماهی نمودند چینیها بودند . فان لی در 475سال قبل از میلاد مسیح در مورد تخم ریزی و تکثیر ماهی کپور (Cyprinus carpio) مطالب ارزنده ای نوشته و از آن به عنوان یک شغل پر منفعت یاد کرده است . بیشتر مؤلفین سابقه پرورش ماهی را به 2000 سال قبل از میلاد مسیح نسبت می دهند .
ارسطو از ماهی کپور یاد کرده است و یونانیها و روسها ماهی کپور را در استخر پرورش می دادند .
اهداف و انگیزه های پرورش ماهی :
به منظور تولید و تأمین بخشی از پروتئین کشور ، یکی از راههای نیل به خود کفایی اقتصادی است .
استفاده بهینه اقتصادی از منابع آبی استان
افزایش تولید و کاهش هزینه های مربوطه به تولید
افزایش درآمد روستائیان و جلوگیری از مهاجرت آنان به شهرها
ترویج فرهنگ تولید و مصرف آبزیان در سطح جامعه
ایجاد اشتغال و فراهم نمودن فرصتهای شغلی درآمدزا
نیاز بازار و توجیه اقتصادی
محاسن اساسی پرورش ماهی از نظر زیست شناختی
اهمیت اقتصادی پرورش و تولید ماهی وضعیت پرورش ماهی در ایران
تکثیر و پرورش ماهی به منظور حفظ ذخایر آنها در دریا :
تکثیر و پرورش ماهی به منظورهای تجارتی و تولید گوشت :
مراکز تولید لارو و بچه ماهی :
مهمترین گونه های پرورشی ماهیان سردابی :
انواع ماهی قزل آلا و زیست شناسی آن :
ماهی قزل آلا در آبهای سرد غنی از اکسیژن و جاری زندگی می کند . در کشور ما دو نوع ماهی قزل آلا وجود دارد .
الف ـ قزل آلای رنگین کمان ـ
ب ـ ماهی قزل آلای خال قرمز
ج ـ ماهی آزاد دریای خزر یا ماهی قزل آلای دریایی (Salmo Trutta Caspius) :
الف ـ ماهی آزاد اقیانوس اطلس :
ب ـ ماهی آزاد پینک
ج ـ ماهی آزاد کوهو (Coho)
د ـ ماهی آزاد چینوک (Chinook)
هـ ـ ماهی آزاد جام (Chum)
وـ ماهی آزاد سوک آی (Sockege)
نیار جامعه :
برتری گوشت ماهی و سایر آبزیان
جدول 1 : مقایسه مقدار پروتئین و کالری حاصله از 100 گرم انواع گوشت و تخم مرغ
جدول 2: درصد آمینو اسیدهای ضروری در غذاهای پروتئینی مختلف
فواید ماهی در سلامت انسان :
نقش ماهی در سلامت قلب :
ماهی و اهمیت آن :
شرایط لازم جهت اخذ مجوز :
- فرد باید صلاحیت عمومی داشته باشد .
- سوء پیشینه و سابقه کیفری بررسی می شود .
- اولویت داشتن افراد بیکار به افراد شاغل و کارمند .
مراحل قانونی
. به طور کلی مراحل صدور پروانه برای مزارع تکثیر و پرورش آبزیان به صورت ذیل می باشد :
مرحله اول : صدور موافقت اصولی .
مرحله دوم : صدور پروانه تأسیس .
مرحله سوم : صدور پروانه بهره برداری .
گردش کار برای صدور پروانه موافقت اصولی :
مدت اعتبار پروانه موافقت اصولی :
تعهدات و وظایف دارنده پروانه بهره برداری :
برآورد میزان سرمایه و منابع تأمین آن :
با توجه به میزان بهره برداری که 3 تن می باشد سرمایه موردنیاز 000/000/10 برآورد شده است . که این سرمایه از طریق منابع شخصی فرد و وامهای دریافتی از بانک کشاورزی تأمین می شود.منابع فردمی توان بصورت اموال منقول یاغیرمنقول باشد.
شرایط لازم و مراحل قانونی برای اخذ وام :
شرایط و مدارک مورد نیاز : داشتن پروانه تأسیس متقاضی در دسترس بودن سند زمین مورد نظر ، اخذ معرفی نامه از امور آب ، فرم تقاضانامه متقاضی ، فتوکپی شناسنامه .
مراحل قانونی
امکانات و تجهیزات و شرایط مکانی مناسب
اصول احداث مزارع پرورش ماهیان سردآبی
مکان یابی : محلهای آبی و مکانهای مناسب برای پرورش ماهی قزل آلای رنگین کمان معمولاً در ارتفاعات 300 تا 2000 متری از سطح دریاهای آزاد قرار دارند این شرایط را معمولاً در کشور در دامنه کوههای زاگرس و البرز در مناطق غربی ، مرکزی ، جنوب غربی و شمال کشور می توان جستجو کرد .
الف ) در مبحث مکان یابی دسترسی به آب و زمین از نظر کمی و کیفی بایستی مورد بررسی قرار گیرد :
ب ) دسترسی به راههای ارتباطی به دو منظور راه ارتباطی مورد نظر است :
ج ) دسترسی به برق ، تلفن و . . . :
د ) دسترسی به بازار تهیه غذا و فروش ماهی :
ه ) امکان سکونت مدیر مزرعه :
منابع تأمین آب :
الف)چشمه:چشمه هادارای مزایا ومحاسنی به شرح ذیل می باشند .
- داشتن آب سرد و خنک
- عدم نیاز به پمپاژ
مزایای چشمه ها :
انواع چشمه ها :
ب ) قنات ها :
کیفیت آب قناتها مانند چشمه های سقوطی است دمای آب بستگی بطول تونل ارتباطی به چاه مادر وچاهک های مسیر آبرسانی دارد .
مزایای قناتها :
چ ) رودخانه ها و نهرها :
د ) چاهها :
- چاههای آرتزین :
- چاههای غیر آرتزین :
آب مورد نیاز مزارع پرورشی قزل آلای رنگین کمان
شیب زمین :
استفاده از ناهمواریهای زمین در احداث مزرعه
محیطهای مختلف پرورش ماهی قزل آلا :
استخرهای گرد بتونی :
ب ) استخرهای خاکی
ج ) حوضچه های پیش ساخته :
حوضچه های فایبر گلاس
حوضچه های فلزی پیش ساخته :
الف) قفسهای پرورشی
ب ) حصارهای پرورشی (پن) :
ح ) زیرسازی در محوطه استخرها :
د ) پلاستر سیمانی :
اختصاصات ماهیان سردآبی
از خصوصیات ظاهری گونه می توان به موارد ذیل اشاره کرد .
کانالهای آبرسانی
طراحی استخرها و تأسیسات جانبی :
تأسیسات فیلتراسیون و رسوبگیر
ارائه ابعاد اسخرهای مختلف پرورشی (بر اساس استانداردها) :
مراحل و فرآیند انجام کار
روشهای مختلف پرروش ماهی
از 2000 سال پیش ماهی به شکل ساده با جمع آوری تخم یا لارو بچه ماهی در چین آغاز گردید تا کنون پیشرفت های بسیار زیادی کرده است . در زمان های نه چندان دور ماهیان گوشتخوار همراه با ماهیان دیگر پرورش داده می شدند که در پایان برداشت محصول صرفاً تعداد ماهی گوشتخوار برداشت می شد زیرا آنها نه تنها بچه ماهیان دیگربلکه بچه های همجنس خود را نیز میخوردند . به تدریج با پرورش گونه های مختلف و شناخت نسبی عادات غذایی ماهیان ، پرورش چند گونه ای ماهیان شکل گرفت .
امروزه روشهای مختلف پرورش ماهی به اشکال زیر صورت می پذیرد .
- پرورش ماهی از نظر سن یا اندازه ماهی
- پرورش ماهی از نظر ترکیب گونه در کشت توام
- پرورش ماهی از نظر تراکم ماهی در استخرها
- از این نظر مزارع پرورش ماهی را به سه دسته تقسیم می کنند .
الف ) از نظر تولید لارو تا مرحله بچه ماهی نورس
ب ) تولید بچه ماهی نورس تا بچه ماهی بزرگ مناسب پرورش یا انگشت قد
ج ) مرحله پروار بندی (تولید ماهیان بازاری )
مزارع گروه الف ) مجهز به استخرهای کوچک نگهداری مولدین ، تجهیزات مناسب جهت تخم گذاری و سالن تکثیر جهت تخم به لارو و استخرهای کوچک و پرورش لارو می باشند .
مزارع گروه ب ) عمدتاً متکی به مزارع گروه الف هستند و تکثیر کنندگان عمدتاً به این امر نیز اهتمام می ورزند البته بعضی از مزارع حد واسط لاروها را از تکثیر کنندگان گرفته و آبرا به بچه ماهی بزرگ تبدیل می نمایند .
مزارع گروه ج ) بطور معمول این مزارع صرفاً جهت پروار بندی طراحی شده و بچه ماهی 5تا10 گرمی را از سایر مزارع خریداری و اقدام به پروار بندی می نمایند .
- پرورش ماهی از نظر ترکیب گونه ها
مراحل پرورش ماهی قزل آلا :
- آماده سازی استخرها
- تهیه و حمل و نقل بچه ماهی
- ماهی دار کردن استخرها
- غذا دهی به ماهی ها
- کنترل و مراقبتهای بهداشتی
- زیست سنجی و کنترل رشد ماهی ها
- کنترل عوامل فیزیکی و شیمیایی آب
- تمیز کردن و نظافت استخرها
- رقم بندی ماهی ها
- صید و شستشوی ماهی
- عرضه محصول به بازار
آماده سازی استخرها
زنجیرة فعالیت اقتضادی در زمینة پرورش ماهیان در برگیرندة حلقه های متعددی است و یکی از این حلقه ها
نحوه برآورد مقدار غذای مورد نیاز به کمک جداول غذایی :
روش نگهداری غذای ماهی و عوامل فاسد کننده آن :
رقم بندی ماهیها :
به دو صورت دستی و اتوماتیک انجام می شود :
فواید رقم بندی عبارتند از :
اهمیت اکسیژن و هوادهی : بیماری و استرس
تعریف بیماری :
جدول زیر بیماریهایی که عوامل استرس زا باعث تشدید آن می شوند را نشان می دهد
خلاصه شرایط بیمه ماهیان سردابی
جدول محاسبه غرامت ماهیان سردآبی
طرح توجیهی احداث استخرهای دو منظوره برای پرورش ماهی قزل آلا با استفاده از منابع آب کشاورزی
برآورد هزینه تجهیزات جهت استخرهای دومنظوره با ظرفیت تولید3تن (تیپ3)
هزینه های جاری (تیپ 3)
طرح توسعه و نوآوری
عوامل مؤثر در رسیدگی جنسی ماهیان مولد
دما
جنس ماهی ، سن ماهی
نور
تشخیص ماهیان نر و ماده و رسیدگی جنسی آنها : عملیات تخم کشی و لقاح مصنوعی انکوباسیون لارو و بچه ماهیان انگشت قد : زمان تغذیه لاروها
مشکلات در پرورش ماهی قزل آلا
پستانداران آبزی
خطر سرقت محصولات تولیدی
آلودگی های صنعتی ، کشاورزی
ورود هرز آبهای سطحی ناشی از ذوب برفها
ورود سیلابها به داخل منبع آبی
محدودیتهای حفاظت از محیط زیست :
منابع و مأخذ:
بازاریابی کلید موفقیت آبزی پروری
مؤلف ؛ دکتر حسن صالحی
پرورش ماهیان سردآبی (عمومی)
مؤلفان ؛ علیرضا کرمی ، علی اسدزادة منجیلی ، مهرداد ـ عبدالله مشائی
دورة تکمیلی پرورش ماهیان سردآبی
مؤلفان ؛ ابوالقاسم بشارت و محمد امین نظافتی
پرورش ماهیان سردآبی (تکمیلی)
مؤلفان ؛ بشارت ـ کرمی ، جلالی جعفری ـ عبدالله مشائی ـ اسدزاده منجیلی .
راهنمای تکثیر ـ پرورش ماهیان قزل آلا و آزاد ، ترجمة ؛ حسین عمادی .
طرح توجیهی پرورش و تولید ماهی
