دانشکده زبان و ادبیات علوم انسانی
موضوع :
محسنات لفظی آیات قرآنی دارای واژه دنیا
چکیده
قرآن کتابی است که کلام آن استوار ، با صلابت و محشون از محاسن و زیبایی های ادبی می باشد و اسلوب و معیارهای بلاغت در بافت سوره و آیات آن به شیوایی به کار رفته است.
در این مقاله نمونه های بدیع لفظی با نظم منطقی قرآن استخراج و مطابق آثارو نظریات دانشمندان اسلامی بررسی شده است .
هدف اصلی شناساندن نمونه های بدیعی قرآن به جویندگان و دانش پژوهان است تا به محاسن و مفاهیم عمیق کلام الهی بیش تر پی ببرند. مطابق در این مقاله به روش اصیل انجام گرفته و نوع تحقیق کیفی توصیفی است ، جامعه ی آمار شامل کلیه آیاتی که واژه ی دنیا در آن وجود داشته که نمونه های بدیع لفظی در آن ها برجسته است.روش تحقیق باقرائت تک تک آیات دنیا و مطالعه آثار کتابخانه ای مرتبط با موضوع انجام گرفته و نمونه هایی که آرایه های لفظی در آن ها یافت شده ، استخراج ، فیش برداری و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته و یافته های جدید ارائه شده است . با توجه به یافته های تحقیق ، این نتیجه حاصل شد که بیش تر صناعات لفظی در قرآن در مرتبه ی اول فاصله ، جناس ، تصدیر و در مرتبه بعد موازنه ، ترصیع و تصحیف می باشد. دیگر این که نظم متن ، برخاسته از شیوه تلفیق کلمات و ترکیبات با یکدیگر و صلابت و استواری کلام ، ناشی از کاربرد طبیعی این آرایه ها در آیات است ؛ بدین علت قرآن شیوا ، رسا و در اوج فصاحت و بلاغت است.
واژگان کلیدی : بدیع در قرآن ،آیات دنیا،محسنات لفظی.
فهرست
چکیده...........................................................................................................................................7
مقدمه............................................................................................................................................8
فصل اول کلیات تحقیق 13
1-1-بیان مسأله: 14
1-2-پرسش اصلی: 14
1-3-پرسش فرعی: 14
1-4- فرضیه ها 14
1-5- پیشینه تحقیق………………………………………14
هدف کلی:....................................................15
اهداف جزﺋﻰ:.............................................15
1-6-نوآوری وجدیدبودن تحقیق 15
1-7-نوع روش تحقیق: 16
1-8-روش گردآوری اطلاعات: 16
1-9-ابزارگردآوری اطلاعات: 16
1-10-روش تجزیه وتحلیل اطلاعات: 16
فصل دوم دانش بدیع............................17
2-1بدیع درلغت 18
2-2-بدیع دراصطلاح 19
2-3-تاریخچه علم بدیع وکتب مرتبط 19
2-4-صنایع بدیع 21
2-5-مبدع لفظ بدیع 22
2-6-دیدگاه ابنﻗﺘﻴﺒﺔ درباره واژه بدیع 22
2-7-کتب مشهور بدیعی 23
2-7-1- ـ کتاب‌البدیع(ابن‌معتز) 23
2-7-2 ـ کتاب نقدالشعر(قدامة بن‌جعفر) 24
2-7-3 ـ کتاب‌النکت (رُمّانی) 24
2-7-4ـ کتاب اسرارالبلاغة (جرجانی) 25
2-7-5ـ کتاب العمدۃ( ابن‌رشیق) 25
2-7-6ـ کتاب‌سرّالفصاحة(خفاجی) 26
2-7-7 ـ کتاب تفسیر(زمخشری) 26
2-7-8 ـ کتاب البدیع‌فی‌نقدالشعر(المنقذ) 26
2-7-9ـ کتاب حدائق‌السحرفی‌دقائق‌الشعر( وطواط) 27
2-7-10ـ کتاب‌نهایة الایجاز(رازی) 27
و ـ کتاب مفتاح‌العلوم(سکاکی) 27
ه ـ کتاب المصباح‌فی‌علوم‌المعانی‌والبیان‌والبدیع(ابن مالک) 28
2 ـ 8تقسیم بدیع‌به‌لفظی‌ومعنوی 28
2 ـ 9آراءعلمای‌بلاغت‌عرب 29
فصل سوم آرایه های بدیعی درقرآن 30
2-11صنایع بدیعی درقرآن 32
2-12تجنیس...........................................................................33
2-13-اعنات یالزوم مالایلزم 36
2-14عکس.....................................................................37
2-15ترصیع....................................................................38
2-16تسجیع.....................................................................39
2-17تصدیریاردّالعجزعلی الصدر 41
2-18مواربه...........................................................................42
2-19باب موازنه 43
2-20باب تسهیم 43
2-21تکرارحرف 44
فصل چهارم محسنات لفظی آیات قرآنی 46
دارای واژه دنیا. 46
تَقْتُلُونَ: تُخْرِجُونَ = سجع ترصیع 47
تُؤْمِنُونَ :تَکْفُرُونَ =سجع ترصیع 47
یَأْتُوکُمْ :تُفَادُوهُمْ= سجع مطرف 48
یَرُدُّون :تَعْلَمُونَ = سجع مطرف 48
عَذَابٌ: عَظِیمٌ= سجع متوازن 49
رَبَّنا:آتِنا=سجع ترصیع 49
فاذْکُروالله َکذِکْرِکُم ْذِکْراً=جناس اشتقاق 49
ءَامَنوا:إتَّقَوْا=سجع ترصیع 50
قِتَالٍ:قِتَالٌ=سجع متوازن 51
صَدٌّ:کُفْرٌ=سجع متوازن 51
یُقَاتِلُونَکُم :یَرُدّوکُم=سجع مطرف 52
ٱلْقَنَاطِیرِ:ٱلْمُقَنْطَرَة=جناس اشتقاق 52
أُعَذِّبُهُمْ: عَذَاباً =جناس اشتقاق 52
عَذَاباً:شَدِیداً=سجع ترصیع 53
وقیل تعذیبه ایداعه القفص 53
وقیل ان یبعده من خدمته والله اعلم 53
حُسْنَ:ٱلْمُحْسِنِینَ=جناس اشتقاق 53
شرطی مهم برای احسان کردن 54
سه مفهوم ازاحسان کردن 54
فَشِلْتُمْ: تَنَازَعْتُمْ: عَصَیْتُم=سجع مطرف 55
صَرَفَکُم ْ:لِیَبْلُوَکُم ْ=سجع مطرف 55
یُقَاتِلْ: یُقْتَلْ =جناس اشتقاق 56
أَجْراًعَظِیمَاً =سجع مطرف 56
فتَبَیَّنُواْ : تَقُولُواْ=سجع مطرف 57
سَمیعاً:بَصیراً=سجع ترصیع 58
یُحاربونَ: یَسْعَوْنَ=سجع مطرف 58
لَعِبٌ :لَهوٌ=سجع مطرف 60
یتَّقونَ :تَعقلونَ=سجع ترصیع 61
لَعباً:لهواً=سجع مطرف 61
وَلی: ٌشفیعٌ=سجع متوازن 62
تعدل عدل=جناس اشتقاق 62
الجنّ :الانسَ=سجع متوازن 62
شهدنا:شهدوا=جناس اشتقاق 62
لهواًولعبا ً=سجع مطرف 63
نساهم کمانسوا=جناس اشتقاق 63
هَذِه ٱلدُّنُیَاحَسَنَةً وَفِی ٱلْأَخِرَة =اکتفاء 64
یتّقون ویؤتون=سجع مطرف 64
العدو ةالدنیا:العدوة القصوى =سجع ترصیع 65
فصل پنجم نتیجه گیری وپیشنهاد نتیجه گیری 66
نتیجه:......................................67
منابع................................................68
پایان نامه محسنات لفظی آیات قرآنی دارای واژه دنیا
