نوع فایل: word
قابل ویرایش 147 صفحه
چکیده:
در این پژوهش تاثیرات جنسیت در حقوق کیفری ایران با مراجعه و ملاحظه قوانین و مقررات اعم از ماهوی و شکلی مورد بررسی قرار گرفت که مقنن با مد نظر قرار دادن جنسیت زن و مرد،تفاوت و تمایز در برخی موضوعات را اعمال کرده است. در عناوین مجرمانه جرایمی شناسایی گردیده است که مختص جنس معینی بوده و در سن مسئولیت کیفری و زمان آن زن و مرد وضعیت یکسانی ندارند. به نحوی که شروع مسئولیت کیفری زن زودتر از مرد است. در میزان دیه و پذیرش پرداخت دیه دیگری شرایط مساوی بین آنان حاکم نیست و زن جزء افرادی که عهده‌دار دیه دیگران هستند، محسوب نمی‌گردد. در تخفیف و تشدید مجازات اثر جنسیت قابل‌ملاحظه و موارد تخفیف مجازات هر یک در مقایسه با دیگری احصاء شده است. اثبات جرم و اجرای مجازات مباحثی می‌باشند که زن و یا مرد بودن در آن بی‌تاثیر نیست. شهادت زنان در بعضی جرایم قابل پذیرش نبوده و در قسامه جز زمانی که مدعی یا مدعی‌علیه باشند، نقشی ندارند. در قتل عمد اگر قاتل پدرو یا جدپدری باشد، اجرای قصاص ممکن نیست و چنانچه مقتول زن باشد، باید ابتدا نصف دیه مرد را پرداخت، آنگاه قصاص را اجرا کرد. قانونگذار در شیوه و کیفیت اجرای حد رجم و حد جلد و موارد تاخیر اجرای مجازات و مجازات‌های قابل تاخیر نیز جنسیت را مؤثر و بین زن و مرد تفاوت قائل شده است.
مقدمه:
انسان به عنوان کسی که خداوند به او بزرگواری بخشیده و بر تمام آفریدگان جهان برتری داده و در زمین جانشین خود قرار داده، حقوقی را نیز دارا است. همان انسانی که چنان مقام و منزلتی را دارا است، وظایف و تکالیفی نیز برای او مقرر گردیده تا بتواند در جمع بین حق و تکلیف و عمل به آن به هدف نهایی که قرب الی‌الله است نائل شود. انسان‌ها از لحاظ توانایی و شایستگی و ارزش در جهت تکامل هیچ‌گونه تفاوتی با یکدیگر ندارند و در دارا شدن حق و تکلیف نیز نمی‌توان برای آنها تفاوتی قائل شد. لیکن هر گاه اجتماعی را به وجود آورند، در اعمال و اجرای حق در جهت نظم بخشیدن به جامعه و روابط اجتماعی و دیگر امور مربوط به آن ممکن است به لحاظ شرایط و اقتضائات جامعه و طبیعت ذاتی بشر، تمایزاتی از جهات گوناگون پدید آید. در عالم حقوق همه انسان‌ها در برابر قانون یکسان بوده و فرقی بین آنان وجود ندارد. در حقوق کیفری که قواعد آن آمره و مربوط به نظم عمومی جامعه است، وضعیت حاکم، برای همه شرایط مساوی را مقرر می‌نماید. در حقوق کیفری ایران که ملهم از حقوق اسلامی است، هیچ‌گونه تبعیضی علیه هیچ فردی روا نمی‌شود. اصولاً از نظر قانونگذار جنسیت در وضع مقررات و تعیین عناوین کیفری و دلایل اثبات جرم و میزان مجازات و مسئولیت بی‌تاثیر است و همه افراد از نگاه قانون برابر فرض شده‌اند، اما این اصل با توجه به عرف و اعتقادات حاکم بر جامعه در موارد خاصی که مربوط به خلقت ذاتی و میزان حضور در اجتماع و فعالیت‌ها و نوع روابط و کارکرد و ویژگی‌های فیزیکی و روحی افراد می‌شود، ثابت و لایتغیر نیست و تحت تاثیر جنسیت موجب تصویب مقرراتی شده که با بررسی آن تفاوت بین دو جنس در موضوعات مختلف آشکار می‌گردد. زیرا حقوق جزا رشته‌ای است که از یک سو به جرایم و واکنش‌های کیفری و از طرف دیگر به چگونگی اثبات و اجرای آن پرداخته است، که در این میان هر یک از زن و مرد را می‌توان در تاثیر‌گذاری جنبه‌های مختلف حقوق جزا موثر تلقی نمود. مقنن جمهوری اسلامی ایران در مسئول دانستن افراد در امور کیفری ضمن توجه به جنس آنان زمان شروع مسئولیت هر یک را متفاوت از دیگری و در تعیین عناوینی که دارای مجازات و وصف مجرمانه است روشی را برگزیده که زن و یا مرد بودن عنوان خاص خود را داشته باشد و چنانچه درمقام اثبات جرم به عنوان دلیل مثبت ان باشد اثارهریک متغیراست.درحقوق کیفری ایران نوع و میزان مجازاتی که در بعضی جرایم برای مرد مقرر گردیده در همان موضوع با مجازات جنس مخالف فرق دارد ودر اجرای مجازات ضمن وجود اختلاف وتفاوت در شیوه وکیفیت اجرا مواردی که موجب تاخیرمیشوندو مجازات‌های قابل تاخیر برای مرد و زن یکسان نمی‌باشد، وضع چنین مقرراتی باعث شده است تا عده‌ای آن را برتری مرد نسبت به زن و تبعیض (چه مثبت و چه منفی) علیه زنان و مخالف حقوق بشر تلقی کنند و علیه مقررات که عمدتاً بخشی است که از حقوق اسلامی اقتباس شده است، موضع‌گیری و انتقاد و تبلیغ نمایند. همین امر سبب طرح مسائل و مباحث مربوط به حقوق زن در جهت دفاع و حمایت از زنان برای داشتن حقوق مشابه و یا مساوی با مردان گردیده است. اما در مورد مردان با نگرشی که در بعضی افراد وجود دارد مبنی بر برتری نسبت به زن، تلاشی در جهت شناسایی حقوق واقعی و قانونی آنان تحت عنوان حقوق مرد و امثال آن صورت نگرفته است. آنچه مرا در انتخاب عنوان پایان‌نامه ترغیب نمود همین امر و مباحث مربوط به حقوق زن و مرد و تفاوت‌های بین آن دو و عدم وجود منبع و موضوع جامع در امور کیفری هر دو جنس – که بتوان به آسانی بهره برد- می باشد. درباره موضوع انتخابی با بررسی قوانین و مقررات کیفری و منابع مرتبط ضمن شناسایی عناوین و مسائل گوناگون که تاثیرپذیر از جنسیت بوده است، هر یک از مسائل توصیف و بعضاً تحلیل خواهد شد، به طوری که مطالعه و مراجعه‌کننده به رساله قادر خواهد بود مسائل کیفری مربوط به هر جنس را فراگرفته و بشناسد.
نظر به اینکه انعکاس ابعاد مختلف این پژوهش در مقدمه آسان نیست لذا به صورت خلاصه در چند بند ذیل ارائه می‌گردد:
فهرست مطالب:
چکیده
مقدمه
1- بیان مساله
2- اهمیت تحقیق
3- هدف تحقیق
4- روش کار
5- سوالات
6- فرضیات
7- پیشینه
8- ساماندهی موضوع
فصل اول
آثار جنسیت در عناوین مجرمانه
مقدمه
1-1 عناوین مجرمانه مختص مردان
1-1-1 لواط
1-1-2 تفخیذ
1-1-3 برهنه زیر یک پوشش خوابیدن دو مرد
1-1-4 ترک انفاق نسبت به همسر
1-1-5 ازدواج با زن شوهردار یا در عده دیگری
1-1-6 عدم ثبت واقعه ازدواج دائم
1-1-7 عدم ثبت طلاق
1-1-8 عدم ثبت رجوع
1-1-9 ازدواج قبل از بلوغ دختر
1-1-10 انکار زوجیت
1-2 عناوین مجرمانه مختص زنان
1-2-1 مساحقه
1-2-2 برهنه زیر یک پوشش قرار گرفتن دو زن
1-2-3 بدحجابی
1-2-4 ازدواج زن شوهردار یا در عده با دیگری
1-2-5 ادعای زوجیت و مطالبه حقوق مالی ناشی از ازدواج برخلاف واقع
فصل دوم
آثار جنسیت در سن و میزان مسئولیت کیفری و مجازات
مقدمه
2-1 تاثیر جنسیت در سن مسئولیت کیفری و میزان مسئولیت و دیه
2-1-1 اثر جنسیت در سن مسئولیت کیفری
2-1-2-1 عاقله
2-2-2-1-1 درجه و محدوده مسئولیت عاقله
2-1-2-1-2 اثر جنسیت در عاقله
2-1-3 تاثیر جنسیت در میزان دیه
2-1-3-1 دیه قتل
2-1-3-2 دیه عضو
2-1-3-3 دیه ضرب و جرح
2-1-3-4 صدماتی که نیاز به ارش دارد
2-2 آثار جنسیت در میزان مجازات
2-2-1 اثر جنسیت در تخفیف مجازات
2-2-1-1 موارد تخفیف مجازات مردان در مقایسه با مجازات زنان
2-2-1-1-1 عدم حد در صورت تکرار خوابیدن دو مرد زیر یک پوشش
2-2-1-1-2 نسبت دادن زنا یا لواط توسط پدر یا جد پدری
2-2-1-1-2-1 پدر یا جد پدری و فرزند هر دو مسلمان یا نامسلمان باشند
2-2-1-1-2-2 پدر یا جد پدری و فرزند یکی مسلمان و دیگری نامسلمان باشد
2-2-1-1-3 قذف همسر متوفی توسط شوهرش
2-2-1-1-3-1 هر دو مسلمان یا نامسلمان باشند
2-2-1-1-3-2 یکی مسلمان دیگری نامسلمان باشد
2-2-1-1-4 سرقت پدر از مال فرزند
2-2-1-1-5 قتل فرزند توسط جد یا جد پدری
2-2-1-1-5-1 پدر یا جد پدری و فرزند هر دو مسلمان یا کافر باشند
2-2-1-1-5-2 پدر یا جد پدری و فرزند یکی مسلمان، دیگری کافر باشد
2-2-1-1-5-3 قتل فرزند حاصل از زنا
2-2-1-1-5-4 قتل فرزند رضاعی
2-2-1-1-5-5 قتل فرزند حاصل از لقاح مصنوعی
2-2-1-1-6 ایراد صدمات بدنی زن توسط مرد
2-2-1-1-7 جواز قتل و ضرب و جرح همسر ومرد اجنبی
2-2-1-2 موارد تخفیف مجازات زنان در مقایسه با مجازات مردان
2-2-1-2-1 حد زنا
2-2-1-2-1-1- زنا با زن پدر
2-2-1-2-1-2- زنای غیر مسلمان با زن مسلمان
2-2-1-2-1-3 زنای محصنه با نابالغ
3-2-1-2-1-4 زنای زن متاهل قبل از دخول
2-2-1-2-2 همجنس بازی
2-2-1-2-3 قوادی
2-2-1-2-4 تعرض نسبت به زنان
2-2-1-2-5 مزاحمت برای زنان
2-2-1-2-6 توهین به زنان در اماکن عمومی و معابر
2-2-1-2-7 رعایت موازین شرعی در مورد متهمین زن هنگام بازجویی
فصل سوم
آثار جنسیت در اثبات جرم و اجرای مجازات
مقدمه
3-1 آثار جنسیت در اثبات جرم
3-1-1 شهادت
3-1-1 تاثیر جنسیت در اعتبار شهادت
3-1-1-1-1 عدم اعتبار شهادت مرد
3-1-1-1-2 عدم اعتبار مطلق شهادت زن و اعتبار شهادت مرد
3-1-1-1-3 عدم پذیرش گواهی زن بدون همراهی مرد
3-1-2 قسامه
3-1-2-1 موارد قسامه
3-1-2-2 نصاب قسامه
3-2 آثار جنسیت در اجرای مجازات
3-2-1 اجرای مجازات مردان
3-2-1-1 اجرای قصاص
3-2-1-1-1 قتل فرزند توسط پدر یا جد پدری
3-2-1-1-2 قتل زن توسط مرد
3-2-1-1-3 قتل خنثی توسط مرد
3-2-1-1-4 قطع عضو یا جرح زن توسط مرد
3-2-1-2 شیوه و کیفیت اجرای مجازات در قیاس با زنان
3-2-1-2-1 اجرای حد رجم
3-2-1-2-2 اجرای حد جلد
3-2-2-1 اجرای مجازات زنان
3-2-2-1 تاخیر در اجرای مجازات
3-2-2-1-1 موارد تاخیر در اجرای مجازات
3-2-2-1-2 مجازات‌های قابل تاخیر
نتیجه گیری
پیشنهاد ها
منابع و مآخذ
منابع و مأخذ:
الف – قوانین و آیین‌نامه
1-آیین نامه نحوه اجرای احکام قصاص، رجم، قتل، صلب، اعدام و شلاق موضوع ماده 293 قانون آیین دادرسی دادگاههای عمومی انقلاب در امور کیفری مصوب27 شهریور 1382 قوه قضائیه
2-قانون آیین دادرسی دادگاههای عمومی و انقلاب در امور کیفری
3-قانون آیین دادرسی دادگاههای عمومی وانقلاب در امور مدنی
4-قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران
5-قانون امور حسبی
6-قانون انکار زوجیت
7-قانون مدنی
8-قانون مجازات اسلامی
ب) – کتاب‌ها و پایان‌نامه‌ها
1-ابراهیمی محمد، ازدواج با بیگانگان در فقه اسلام و سایر شرایع الهی، موسسه بوستان کتاب قم ( انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی )، چاپ دوم 1382
2-احمد ادریس عوض، دیه، ترجمه علیرضا فیض، سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، چاپ دوم 1377
3-احمدی ذکراله ، نهاد عاقله در حقوق کیفری اسلام، نشر میزان، چاپ اول 1381
4-احمدی موحد اصغر ، اجرای احکام کیفری ، نشر میزان، چاپ اول 1383
5-اصغری سید شکرالله، سیستم کیفری اسلام و پاسخ به شبهات موسسه انتشارات بعثت، چاپ اول 1366
6-بولاقی فاطمه، تحلیل مقررات جزایی ایران در خصوص زن و مرد در قتل، پایان نامه کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز 1384
7-الجبعی العامل زین الدین، الروضة البهیة قی شرح اللمعة الدمشقیه مکتبه ایه الله العظمی مرعشی النجفی جلد دوم الطبعة الثانیه 1408 هجری قمری
8-الجبعی العاملی زین الدین الروضة البعیة فی شرح اللمعه الدمشقیه مکتبه ایه اله العظمی المرعشی النجفی جلد دوم الطبعة الثانیة 1408 هجری قمری
9-خامنه‌ای سید علی، اجوبة الاستفتائات، ترجمه احمد رضا حسینی، انتشارات بین‌المللی الهدی، چاپ هشتم 1384
10-خمینی روح الله، تحریر الوسیله2-1، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، چاپ دوم 1384
11-خمینی روح الله، رساله توضیح المسایل
12-زاری‌زاده محمد علی، قسامه در نظام قضایی اسلام، مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی، چاپ دوم 1380
13-رحمانی شمس حسینعلی، موانع قصاص و اجرای آن، پایان نامه کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز 83-84
14- شامبیاتی هوشنگ، حقوق جزای عمومی، انتشارات مجد و ژوبین، جلد دوم، چاپ دوازدهم 1384
15- شامبیانی هوشنگ، حقوق کیفری اختصاصی جرایم علیه اشخاص، انتشارات مجد و ژوبین جلد اول، چاپ نهم 1384
16- شهیدی مهدی، مجموعه مقالات حقوقی، نشر حقوقدان، چاپ اول 1375
17-صادقی محمد هادی، حقوق جزایی اختصاصی جرایم علیه اشخاص، نشر میزان، چاپ ششم 1382
18- صفایی سید حسین- اسدالله امامی، حقوق خانواده؛ نکاح و انحلال آن، موسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران، جلد اول، چاپ پنجم 1375
19- فاضل لنکرانی محمد، رساله توضیح المسایل، مرکز فقهی ائمه اطهار، چاپ هشتاد و سوم 1381
20- قاسم پور مرضیه، حمایت کیفری از زنان در حقوق ایران ( قانون مجازات اسلامی) و اسناد سازمان ملل متحد، پایان نامه کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز 80-81
21- گرجی ابوالقاسم، با همکاری 1- روشنعلی شکاری 2- حسین فریار، حدود و تعزیرات و قصاص، موسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران، چاپ اول 1381
22-گرجی ابوالقاسم با همکاری 1- روشنعلی شکاری 2- حسین فریار 3- محسن صفری، دیات، موسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران، چاپ دوم 1382
23- گلدوزیان ایرج، حقوق جزای اختصاصی، موسسه انتشارات جهاد دانشگاهی (ماجد)، چاپ ششم 1378
24- محمدی ابوالحسن، حقوق کیفری اسلام ترجمه حدود و تعزیرات و قصاص و دیات از کتاب شرایع الاسلام محقق حلی ومسالک الافهام شهید ثانی، مرکز نشر دانشگاه تهران، چاپ اول 1374
25- مدنی سید جلال الدین، ادله اثبات دعوی، انتشارت پایدار، چاپ پنجم 1379
26-مرعشی سید محمد حسن، شرح قانون حدود و قصاص، انتشارات وزارت ارشاد اسلامی با همکاری اداره کل آموزش وزرات دادگستری، جلد اول 1365
27-مطهری مرتضی، نظام حقوق زن در اسلام، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ شرکت افست، چاپ نهم 1359
28- زیرنظر معاونت پژوهشی دانشگاه، قم، تازه‌های پژوهش ( ویژه تحقیقات حقوقی – فقهی)، دانشگاه قم 1376
29- مکارم شیرازی ناصر، رساله توضیح المسائل مدرسه الامام علی بن ابیطالب (ع)، چاپ بیست و چهارم 1377 ، چاپ امیرالمومنین – قم
30- زیر نظر مهرا نسرین، مجموعه مقاله ها، نتایج کارگروه‌ها و اسناد نخستین همایش بین‌المللی «زن و حقوق کیفری؛ گذشته، حال و آینده » ، سلسبیل، چاپ سپهر نوین، چاپ نخست 1384
31- مهرپور حسین، مباحثی از حقوق زن از منظر حقوق داخلی، مبانی فقهی و موازین بین‌المللی، انتشارات اطلاعات، چاپ دوم 1384
32- میر محمد صادقی حسین، حقوق کیفری اختصاصی (2) جرایم علیه اموال و مالکیت، نشر میزان ودادگستر، چاپ ششم 1378
33- نجفی توانا علی، نابهنجاری و بزهکاری اطفال و نوجوانان «از دیدگاه جرم‌شناسی، مقررات داخلی و اسناد بین المللی»، انتشارات راه تربیت، چاپ اول 1382
34- نوربها رضا، زمینه حقوق جزای عمومی، کتابخانه گنج دانش، چاپ چهارم بهار 1379
35- ولیدی محمد صالح، حقوق جزای اختصاصی جرایم علیه عفت و اخلاق عمومی و حقوق و تکالیف خانوادگی، موسسه انتشارات امیرکبیر، چاپ اول 1380
36-یوسفیان (الف)، بهشت خانواده با زنان شایسته، موسسه انتشارات دارالعلم، چاپ اول 1385
پروژه بررسی جنسیت و آثار آن در حقوق کیفری ایران. doc
