دانلود مقاله کامل درباره آبیاری قطره ای نهایی

اختصاصی از هایدی دانلود مقاله کامل درباره آبیاری قطره ای نهایی دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

لینک پرداخت و دانلود *پایین مطلب*
فرمت فایل:Word (قابل ویرایش و آماده پرینت)
تعداد صفحه:152

کلیات:

نگاهی به تاریخ آب و آبیاری در جهان نشان می دهد که در سال های اخیر روشهای متعددی در زمینه آبیاری کشاورزی ابداع شده است. کمبود آب، وضعیت نامناسب آب و هوا، پستی و بلندی زمین، کیفیت نامطلوب آب و عدم دسترسی به نیروی کارگر از جمله عواملی هستند که در پیدایش این روشها موثر بوده اند. از روشهای جدید آبیاری که به سرعت در کشورهای مختلف رو به گسترش است روش به اصطلاح قطره ای (tickle) است. آبیاری قطره ای به کلیه روشهایی گفته می شود که در آنها آب به مقدار کم و حدود 1 تا 10 لیتر در ساعت به آرامی در نزدیک گیاه ریخته می شود. بهمین دلیل این روشهای را آبیاری با حجم کم (low volume irrigation) نامیده اند. آب ممکن است از بالا ریخته شده و در سطح خاک پخش شود( مانند خرد آبپاشها) و یا آنکه مستقیما در سطح خاک ریخته شود ( مانند قطره چکانهای سطحی) .

در بعضی روشها نیز آب از زیر سطح خاک وارد منطقه ریشه ها می شود (روش قطره ای زیر سطحی). در آبیاری قطره ای آب در یک سیستم لوله ای در مزرعه توزیع می وشد و دستگاه یا وسیله مکانیکی که آب از آن به خارج گسیل و در اختیار گیاه قرار می گیرد خروجی یا قطره چکان (emitter) نام دارد. خروج آب از این وسیله ممکن است بصورت قطره، حباب، و یا یک جریان کوچک و پیوسته باشد.

حتی وسیله پخش ممکن است یک آبپاش بسیار کوچک باشد. قطره چکان ها طوری طراحی و ساخته می شوند که فشار آب را کاهش داده و به حدود 20 تا 200 کیلوپاسکال (2/0تا2 آتمسفر) برسانند. بنابراین روش قطره ای نیز یکی از روشهای آبیاری تحت فشار به حساب می آید که در آن فشار آب بسیار کم است.

واژه های آبیاری قطره ای و یا قطره چکان نباید تنها قطره را در ذهن تداعی کند زیرا این روش طیف وسیع و گسترده ای از آبیاریها را شامل می شود که اسامی مختلفی به آن  اطلاق شده است. از جمله این اسامی می توان واژه های آبیاری موضعی ( localized irrigation) خرد آبیاری، آبیاری میکرو و آبیاری قطره چکانی را نام برد که همگی مترادف یکدیگرند. اما از جایی که واژه قطره ای بیشتر توصیف کننده ماهیت این روش می باشد در اکثر نوشته های علمی از آن استفاده می شود. مانند واژه بارانی که بجایsprinkle برای تعدادی از روشها که در انها عمل آبیاری حالتی شبیه بارندگی را تداعی می کند بکار برده می شود. در صورتی که sprinkle خود به معنی باران نیست. از دیگر واژه هایی که در نوشته های علمی برای آبیاری قطره ای ذکر شده است می توان به آبیاری با جریان روزانه( daily flow irrigation)، آبیاری روز به روز (diurnal irrigation) و آبیاری چکه ای (drop irrigation) اشاره کرد که هر کدام بر حسب سلیقه متخصصان انتخاب شده است. در یک طبقه بندی ساده روشهای خرد آبیاری بر حسب دبی خروجی به دو گروه: قطره ای که در آنها دبی خروجی کمتر از 10 لیتر در ساعت و میکروجت و حبابی ( bubbler) که در آنها دبی قطره چکان بیشتر از 10 لیتر در ساعت تقسیم می شوند. اما این نوع طبقه بندی ها نیز قراردادی بوده و از جامعیت برخوردار نمی باشد. در هر حال همان گونه که مثلا شیوه آبیاری بارانی شامل مجموعه ای از روشها و وسایل مختلف است روشهای آبیاری قطره ای نیز بسیار متنوعند.

تاریخچه آبیاری قطره ای:

برخلاف روشهای آبیاری سطحی، که قدمت آنها در بعضی مناطق دنیا به 6000 سال قبل از میلاد می رسد، آبیاری قطره ای از یک طرف روشی جدید و تاریخچه ای کوتاه دارد و از طرف دیگر سابقه آن نیز بسیار طولانی است. مثلا چینی ها و فلسطینی ها در صحاری نزدیک دریا و یا دامنه تپه ها تخته
سنگ هایی را در مقابل باد قرار می دادند تا شبانگاه که سنگ زودتر و شدیدتر از هوا سرد می شود نسیم گرم و مرطوب دریا در برخورد با آن تقطیر شود. بدین ترتیب قطرات آبی که از سنگ  می چکید به پای درخت و یا بوته ای که در آنجا کشت شده بود هدایت می گردید. این خود نمونه ای از یک سیستم آبیاری قطره ای با قدمت هزاران ساله است. لذا نمی توان برای شروع آبیاری قطره ای تاریخ مشخصی را ذکر کرد.

شاید در این مورد به تعداد کسانی که بتوانند اظهار نظر نمایند روایت وجود داشته باشد. اما اگر آبیاری قطره ای را به مفهوم علمی و امروزی آن در نظر بگیریم اولین گزارشها در مورد اجرای این روش مربوط به سال 1860 در آلمان است که در ان از لوله های سفالی زیرزمینی برای آبیاری استفاده  می شد. در سال 1913 میلادی نیز کاربرد لوله های روزنه دار زیرزمینی در امریکا گردید. اما این روش در آن زمان بسیار گران تمام می شد و نتوانست به سرعت گسترش یابد. با این وجود از سال 1920 به بعد استفاده از لوله های روزنه دار زیرزمینی در کشورهای فرانسه، آلمان و شوروی سابق معمول گردید. (Davis,1974).

با توسعه صنایع پلاستیک در ایام جنگ جهانی دوم و سال های بعد از آن، کاربرد لوله های پلاستیک در آبیاری قطره ای مقرون بصرفه گردید. بطوری که به دلیل قابلیت انعطاف به آسانی می شد این لوله ها را از کنار بوته ها یا درختان عبور داده و با سوراخ کردن آنها، که به مراتب ساده تر از لوله های فلزی صورت می گرفت قطرات یا جریان کوچکی از آب را خارج و برای آبیاری مورد استفاده قرار داد. بنابراین بسیاری از متخصصان شروع فن آوری آبیاری قطره ای را از همین زمان می دانند. استفاده از لوله های پلاستیک در آبیاری گیاهان گلخانه ای از اواخر سال های دهه 1940 در انگلستان شروع شد سپس این لوله های در آبیاری زیرزمینی در آلمان بکار گرفته شد و روش جدیدی بنام آبیاری زیرزمینی با لوله های پلاستیک ابداع گردید. استفاده از لوله پلاستیک در آبیاری گیاهان گلخانه ای که برای اولین بار در انگلستان توسط بلاس به ثبت رسید در سال 1953 توسط دو شرکت تجارتی به نام های کامرون و رایت – رین به اجرا گذاشته شد. این دو شرکت برای اولین بار نام آبیاری تریکل یا قطره چکانی را بر آن نهادند. البته قبل از آن فرد دیگری بنام سه لستر در سال 1951 روش جدیدی را برای آبیاری استادیوم ورزشی بازی های المپیک رم به ثبت رسانده بود. سه لستر در سال 1960 نام آبیاری دریپ یا قطره ای را بر روش خود نهاده بود. بنابراین مشاهده می شود که این افراد بدون اطلاع از یکدیگر نام های متفاوتی را به یک روش مشابه اطلاق کرده اند.

نوشته های علمی موجود در زمینه عملی کردن روشهای آبیاری قطره ای در مزرعه نشان دهنده آن است که این روش در سال 1963 در اسرائیل و در سال 1964 در امریکا بکار گرفته شد. یک مهندس اسرائیلی  که به طور تصادفی نام وی نیز بلاس می باشد در یک منطقه مشاهده کرد که رشد درختی که در مجاورت یک شیر آب قرار داشت و اتفاقا این شیر چکه می کرد نسبت به سایر درخت ها بیشتر است. این موضوع وی را به این فکر انداخت که شاید بتوان برای آبیاری درخت ها نیز از روش قطره ای استفاده کرد. نامبرده ساخت اولین قطره چکان را بنام خود به ثبت رسانید. غالبا نام های ال. بلاس ( انگلیسی) و اس. بلاس( اسرائیلی) با یکدیگر اشتباه می شود، حال آنکه بلاس انگلیسی آبیاری قطره ای را در انگلستان فقط برای گیاهان گلخانه ای بکار برد در صورتی که بلاس اسرائیلی این روش را براساس آزمایش های قبلی خود در دانشگاه عبرو (Hebrew) در اوایل سال های 1960 در بیابان های نگف به مراحله اجرا در آورد. بهمین دلیل اکثر متخصصان آبیاری مرکز ابداع و توسعه روش های آبیاری قطره ای را اسرائیل م ی دانند. در اسرائیل چند عامل عمده در ابداع و توسعه این روش موثر بوده اند. اولین عامل، کمبود شدید آب و بالا بودن تبخیر تعرق بود، که نیاز به روشهای آبیاری کارآمد را ایجاب می نمود. عامل دوم نیاز به توسعه روشهایی از آبیاری بود که بتوان آنها را به سادگی خود کار نموده تا نیازی به کارگران آبیار که تامین امنیت جانی آنها بخصوص در شبها مشکل بود نباشد. عامل دیگر سبک بودن بافت خاک و بکارگیری شیب تپه ها برای زراعت و عدم تناسب آنها با روشهای آبیاری سطحی بود. البته در کنار این عوامل مهیایی شرایط فنی، مواد  مورد مصرف در ساخت لوله ها و قطره چکانها، کمک و سرمایه گذاریهای زیاد سایر کشورها و کارگران ماهر و اموزش دیده را نیز نباید از نظر دور داشت. با وجودیکه اسرائیلیها در آبیاری زراعتها و باغات شیوه های کارآمدی مانند قطره ای را با کار گرفته اند اما کمبود آب در این کشور ایجاب نموده است که علاوه بر استفاده از فنون جدید استراتژی کشت را نیز تغییر داده و در بهره گیری از منابع آب همراه با روشهای خرد آبیاری سیاست و الگوی کشت طوری اعمال شود که با این روشها محصولاتی تولید  گردد که امکان تولید آنها یا در سایر نقاط دنیا وجود نداشته و یا گران تمام می شود. با فروش این نوع محصولات به بازارهای مختلف جهان در آمد حاصله از هر واحد آب مصرفی افزایش می یابد.

مفهوم آبیاری قطره ای بتدریج از اسرائیل به کشورهای آمریکایی شمالی، استرالیا، افریقای جنوبی و سرانجام به تمام نقاط جهان گسترش پیدا کرده و بعنوان یک روش کارآمد مورد قبول واقع گردید. در این رابطه سابقه علمی آبیاری قطره ای بقدری کوتاه است که حتی در کتاب معروف آبیاری زمین های زراعی (Irrigation of Agricultural lands) که در سال 1967 توسط انجمن زراعت امریکا منتشر گردید نامی از آبیاری قطره ای یا خرد آبیاری  برده نشده است و درواقع آنچه در زمینه بصورت علمی موجود است پس از سال 1967 می باشد. اولین کنگره بین المللی آبیاری قطره ای در سال 1971 در شهر تل آویو اسرائیل برگزار و در آن 24 مقاله علمی ارائه گردید. از آن سال به بعد این کنگره هر چند سال یکبار در یکی از نقاط دنیا تشکیل و در ان دانشمندان برجسته از کشورهای مختلف جهان گرد هم می آیند تا نتایج تحقیقات و تجربیات خود را ارائه کنند. تا بحال چندین کنگره مهم در این زمینه برگزار شده است که آخرین آنها کنفرانس بین المللی روشهای خرد آبیاری در آوریل سال 1995 در شهر اورلاند و (Orlando) در ایالت فلوریدای امریکا بوده است. علاوه بر کنفرانسهای بین المللی، هر سال کارگاههای آموزشی، سمینارها و سمپوزیومهای منطقه ای نیز در این زمینه برگزار می گردد.

بطور خلاصه تاریخ کوتاه و مدون آبیاری قطره ای را می توان به سه شاخه تقسیم کرد: ال. بلاس در انگلستان، اس. بلاس در اسرائیل و سه لستر درایتالیا که هر یک مستقل از دیگری کار خود را در توسعه روش جدید ادامه می دادند و همانطور که گفته شد نام آبیاری تریکل برای اولین بار توسط شرکت هایی که در انگلستان ساخت و فروش لوله و اتصالات پلاستیکی را برای این روش اغاز کرده بودند بکار برده شد. اما نام آبیاری دریپ در ابتدا توسط سه لستر استاد ایتالیایی پیشنهاد گردید که بعدا وی متوجه گردید که هیچکدام از نام های دریپ یا تریکل برای روش جدید مناسب نیستند. به این دلیل سه لستر برای آن دسته از روشهای آبیاری که آب را به دفعات و به مقدار کم در اختیار گیاه قرار می دهند نام آبیاری جرعه ای (گالپ،gulp) یا جرعه جرعه(سیپ،sip) را بکار برد که البته این واژه ها نیز فاقد جامعیت بوده و چون ماهیت این روشها یکسان است لذا این اسامی در واقع مترادف یکدیگر می باشند.

پیشرفتهای جدید آبیاری قطره ای در دنیا را باید مرهون صنایع پلاستیک سازی و بخصوص پلی اتیلن دانست. پلی اتیلن (PE) در سال 1935 برحسب تصادف در یک آزمایشگاه مواد شیمیایی در انگلیس تولید شد. پلاستیک پلی اتیلن زمانی بوجود می آید که گاز اتیلن، که خود ترکیبی از گازهای طبیعی و سوخت های فسیلی دیگر می باشد، تحت فشار و دمای زیاد قرار گیرد. در سال های اول تنها نوع پلی اتیلن سنگین (High Density,HD) شناخته شده بود که در فشارهای نسبتا کم ( حدود 2000 کیلوپاسکال) ایجاد می شود. این نوع پلی اتیلن برای ساخت وسایل نسبتا شکننده و سخت بکار می رود اما در سال 1948 نوعی دیگر از پلی اتیلن با چگالی کم ( Low Density,LD) در شرایط فشار زیاد (20000 کیلوپاسکال) تولید گردید که به سرعت در کارخانجات پلاستیک سازی گسترش یافت. این نوع پلی اتیلن برای ملزومات آبیاری قطره ای بسیار مناسب و ارزان بود و از آن زمان به بعد بیشتر وسایل آبیاری قطره ای با این نوع پلاستیک که به نام پلی اتیلن سبک معروف است ساخته می شود.

در سال 1977 صنایع پلاستیک که بنام پلی اتیلن سبک را که در فشارهای پایین ایجاد می شود تولید نمودند که به مقدار زیاد از هزینه های تولید کاسته می شد. این پلی اتیلن که به نام (Linear low density polyethylene) LLDPE معروف است علاوه بر انعطاف لازم مقاومت زیادی در برابر فشارها و تنشهای وارده دارد.

وضعیت آبیاری قطره ای در جهان:

گسترش روشهای مختلف آبیاری قطره ای در سال های اخیر بسیار چشمگیر بوده است. در سال 1982 یک گروه کاری از کمیسیون بین المللی آبیاری و زهکشی (ICID) بررسی آماری وضعیت آبیاری قطره ای را در سطح جهان به عهده گرفت که گزارش آن در سال 1984 در بولتن کمیسیون مذکور منتشر گردید. این گروه در سال 1986 دومین بررسی خود را آغاز و گزارش مربوطه در سال 1988 انتشار یافت (Abbot,1989) بار دیگر در سال 1991 سومین بررسی توسط این گروه صورت گرفت که نتایج آن در پانزدهمین اجلاس کمیسیون بین المللی آبیاری و زهکشی در سال 1993 انتشار یافت. براساس این گزارش وسعت کل اراضی دنیا که تا سال 1991 با روش قطره ای آبیاری
می شدند بالغ بر 987،768،1 هکتار براورد شده است که نسبت به 5 سال قبل از آن ( سال 1986) حدود 63 درصد و نسبت به 10 سال قبل تر، یعنی سال 1981، بیش از 329 درصد رشد داشته است (Bucks,1993) نتایج بررسی آماری گروه کاری نشان می دهد که عمده ترین عواملی که در بکارگیری روشهای قطره ای دخالت داشته اند بالا بودن دستمزدها، گران بودن قیمت آب، کمبود آب، شور بودن آب، عدم امکان استفاده از سایر روشهای آبیاری ( مثلا کشت درختان میوه در شیب تپه ها) امکان کاربرد سم و کود همراه با آب و در نهایت مناسب بودن این سیستم در زراعت گلخانه ای بوده است.

آمریکا با حدود 606،000 هکتار آبیاری قطره ای در صدر کشورهای دنیا در بکارگیری از روشهای خرد آبیاری می باشد. سطح  زیر کشت آبیاری قطره ای در این کشور نسبت به سال 1986 حدود 55 درصد افزایش داشته است. در وضعیت کنونی اسپانیا با 160،000 هکتار خرد آبیاری مقام دوم را دارا می باشد که گسترش وسعت این اراضی نسبت به سال 1986 قریب به 24 درصد رشد داشته است.

افریقای جنوبی با 144،000 و اسرائیل با 104،302 هکتار اراضی آبیاری قطره ای از دیگر کشورهای پیشرو در این زمینه به شمار می روند. از ایران آمار دقیقی برای سال 1991 در اختیار نمی باشد اما داده های منتشر شده توسط کمیسیون بین المللی آبیاری و زهکشی نشان می دهد که در سال 1980 حدود 800 هکتاربا این روش آبیاری می شوند. این رقم براساس گزارشهایی بوده که توسط کمیته ملی آبیاری و زهکشی ایران ارائه شده است. در چند سال اخیر این روش در ایران توسعه نسبتا زیادی داشته است. هر چند آمار رسمی از سطح زیر کشت به ر وش قطره ای وجود ندارد اما براساس اطلاعات اداره کل توسعه روشهای آبیاری تحت فشار، وسعت زمین های که تا سال 1376 (1997) بصورت قطره ای آبیاری می شدند و یا حداقل برای آنها طرح آبیاری قطره ای در دست اجرا بوده است بالغ بر 45000 هکتار می باشد. بطوری که مشاهده می شود کشورهای امریکا، اسپانیا، استرالیا، افریقای جنوبی و اسرائیل از نظر سطح زیر کشت، پنج کشور مقدم دنیا در این زمینه بشمار می روند. وسعت زمین های کشت شده با روش خرد آبیاری در 5 ساله 86-1981 آفریقای جنوبی 5/2 و در برخی از کشورها مانند تایلند تا 11 برابر افزایش پیدا کرده است. هر چند هنوز فقط 8/0 تا یک درصد از کل اراضی آبی دنیا با روش قطره ای آبیاری می شوند و این رقم نسبت به روشهای آبیاری سطحی بسیار ناچیز می باشد اما درصد این اراضی در کشورهای مختلف بیانگر این واقعیت است که هر جا آب به لحاظ کمی و یا کیفی وضعیت بحرانی داشته است این روش بیشتر گسترش پیدا کرده است. مثلا در سال 1991 در قبرس بیش از 71 درصد اراضی فاریاب به روش قطره ای آبیاری می شدند و با این رقم در کشورهای کم آبی اسرائیل و اردن به ترتیب 48 و 21 درصد بوده است.

سیستم های خرد آبیاری مشتمل بر انواع قطره چکانها ( tricklers,drippers,emitters) فواره ها یا حباب سازها (bubblers) لوله های نواری منفذدار (drip tapes) و میکروجت یا خرد آب پاشها (micro sprinklers) است که قطره چکانها و حباب سازه ها به نوع تک روزنه (single-outlet) یا گسیلنده های نقطه ای و لوله های منفذدار به گسیلنده های خطی (line source emitter) معروفند. خرد آبپاشها نیز حالتی مشابه آبپاشهای آبیاری بارانی اما در مقیاس بسیار کوچک را دارا می باشند. در خرد آبیاری سطحی لوله ها و خروجیها همگی  در سطح زمین قرار می گیرند که دبی آنها معمولا در انواع تک روزنه ای و خروجی های نقطه ای کمتر از 10 لیتر در ساعت و در قطره چکان های خطی نیز برای هر متر لوله کمتر از 10 لیتر در ساعت است. حال آنکه مقدار دبی در سیستم های حبابی سطحی تا 225 لیتر در ساعت و در انواع خرد آبپاشها تا 175 لیتر در ساعت می رسد. از طرف دیگر در روش خرد آبیاری زیر سطحی لوله ها و خروجی ها در زیر سطح خاک قرار می  گیرند و دبی خروجی از آنها در همان محدوده لوله های منفذدار یا خروجی های خطی است. در اکثر کشورهای دنیا روش خرد آبیاری سطحی بیشتر مورد استقبال زارعین قرار گرفته است. بطوریکه وسعت زمین های که در سطح دنیا با روش قطره ای زیر سطحی آبیاری می شوند (580834) هکتار در مقایسه با مساحت روشهای خرد آبیاری سطحی (1710153 هکتار) بسیار ناچیز
می باشد.

در وضعیت کنونی به دلیل هزینه زیادی که سیستم های آبیاری قطره ای در بردارند. این روش عمدتا در مورد درختان میوه و یا  محصولاتی که بتوان آن را با قیمت بالا در بازار بفروش رساند بکار برده می شود. بطوری که بیش از 40 درصد اراضی را که با این روش آبیاری می شوند درختان مختلف تشکیل می دهند که در سال 1991 در دنیا رقمی بالغ بر 750000 هکتار بوده است. از این مقدار 300000 هکتار را درختان میوه (17 درصد) 230000 هکتار را انواع مرکبات (13درصد) و 142000 هکتار را زیتون و بادام(5 درصد) بخود اختصاص می دهد. در سال مذکور تنها در امریکا 62000 هکتار از باغات پسته و بادام و گردو با این روش آبیاری می شدند.

از بین گیاهان زراعتی پنبه و نیشکر در آبیاری قطره ای جایگاه ویژه ای دارند. در امریکا در سال 1991 حدود 42000 هکتار از نیشکر کاریها با این روش آبیاری می شده است. از زراعت های صیفی، گوجه فرنگی، خربزه، هندوانه، خیار و سبزیجات گلخانه ای بیش از سایر گیاهان مورد توجه بوده اند. مثلا در ژاپن در سال 1991 میلادی 43000 هکتار از سبزیجات و 5000 هکتار از گلکاریها با روش قطره ای آبیاری می شدند.

درختان میوه 7/16 درصد، مرکبات 31 درصد و موکاریها 1/11 درصد وسعت خرد آبیاریها را بخود اختصاص می دهند که علت آن را می توان به سه دلیل عمده توجیه کرد. اول اینکه این گیاهان بمدت طولانی در زمین باقی مانده و امکان سرمایه گذاری و پیاده کردن سیستم قطره ای در آنها میسر است. ثانیا محصولات تولیدی را می توان با قیمت زیاد بفروش رسانده و درآمد حاصله از مزرعه پاسخگوی هزینه نسبتا زیاد این سیستم خواهد بود و سوم آنکه نیاز آبی این گیاهان زیاد بوده و هر گونه صرف جویی در مقدار آب زارع را قادر می سازد سطح زیر کشت را افزایش دهد.

براساس گزارشات موجود زارعین در استفاده از خرد آبیاری برای درختان میوه، روشهای میکروجت  حبابی و یا قطره چکان های پرتابی را بر انواع قطره چکان های نقطه ای ترجیح می دهند. دلیل این امر عمدتا کم بودن خطر انسداد قطره  چکان ها در طی آبیاری است. قطره چکان های خطی در کشت سبزیجات و گیاهان ردیفی و نیشکر مورد استفاده داشته و از قطره چکانها نقطه ای بیشتر در گلخانه ها استفاده می شود.

روند گسترش آبیاری قطره ای در برخی کشورهای جهان

همگام با گسترش روشهای خرد آبیاری تنوع در ساخت وسایل و یا طراحی و اجرای این سیستم ها نیز افزایش یافته است.امروزه طوری انواع و اقسام قطره چکانها بر حسب سلیقه و نیاز و امکانات به بازار عرضه شده اند که زارع را در انتخاب انها با مشکل مواجه ساخته است. لذا برای کشورهایی که در زمینه ساخت این گونه وسایل و پیاده کردن این روش تجربه چندانی ندارند تصمیم گیری در مورد اینکه کدام یک از روشها خرد آبیاری را انتخاب نموده و یا این که برای چه گیاهان و چه شرایط می توان آنها را بکار برد و این که طراحی چگونه باید انجام و اجرا  گردد بسیار با اهمیت است. در این رابطه مروری بر روند بکارگیری این روش در برخی از کشورهای جهان از نظر تجارب حاصله می تواند مفید واقع گردد.

امریکا در این کشور علاوه بر درختان میوه  و زراعت های ردیفی مانند پنبه و نیشکر تمایل زیادی به کاربرد روش قطره ای در کشت کیوی و سبزیجات نشان داده می شود. انجام طراحیها معمولا توسط شرکت های مشاور، موسسات دولتی و کارخانجات سازنده وسایل آبیاری قطره ای صورت می گیرد که در اکثر آنها از برنامه های کامپیوتری پیشرفته استفاده بعمل می آید مگر در طرحهای کوچک که انجام این عمل با دست و از روی دستورالعمل ها صورت می گیرد. زارعین در آبیاری درختان میوه اکثرا خرد آبپاشها و میکروجت و در گیاهان ردیفی لوله های منفذدار زیر سطحی را ترجیح می دهند. بسته به نوع گیاهانی که با این روش آبیاری می  شوند در 10 تا 95 درصد موارد کودپاشی بخصوص کودهای محلول و قابل حل در آب همراه با آبیاری و توسط سیستم قطره ای صورت می گیرد. ماهانه در 20 درصد از طرحهای آبیاری قطره ای اسیدشویی و در 10 درصد آنها کلرزنی نیز انجام می گیرد. در ایالات مختلف این کشور مراکز آزمایش قطره چکانها و صافیهایی که توسط کارخانجات به بازار عرضه می شود وجود داشته و نحوه عمل آنها برای آگاهی زراعین و یا مراکز طراحی اعلام می شود. از جمله این موسسات می توان مرکز تکنولوژی آبیاری (Center for irrigation technology) را در دانشگاه ایالتی کالیفرنیا در شهر فرزنو (Fresno) نام برد که بصورت مستقل و بدون تعهد به سازمان یا اداره خاص وظیفه آزمایش تجهیزات آبیاری قطره ای را برای زراعین و کارخانجات سازنده برعهده دارد.

اسپانیا: در اسپانیا اخیرا گیاهانی مانند یونجه و ذرت نیز در طرحهای خرد آبیاری گنجانده شده اند. اکثر طراحیها با دست و توسط موسسات دولتی صورت می گیرد. لوله های نواری که در ابتدا زیاد مورد توجه بود بتدریج اعتبار خود را از دست داده و اکثر زراعین در زراعت های خود از خرد آبپاشها استفاده می کنند. کودپاشی همراه با آبیاری و توسط سیستم قطره ای بشدت نظر زارعین را جلب نموده و در 50 تا 80 درصد طرحها این عمل انجام می شود. کودهای ازته و N-P-K و مواد غذایی میکرو از جمله موادی هستند که در این روش استفاده می شود. اسیدشویی و کلرزنی که بصورت ماهانه انجام  می شود بجز در 5 درصد موارد در بقیه طرحها انجام نمی شود. دلیل این امر احتمالا کیفیت مناسب آن در طرحهای خرد آبیاری است در این کشور موسسه دولتی کاتالونا وظیفه آزمایش وسایل آبیاری قطره ای را برعهده داشته و سازندگان این وسایل می بایست گواهینامه ساخت را از این موسسه دریافت دارند.

استرالیا، عمده ترین محصولاتی که در استرالیا با روش قطره ای آبیاری
می شوند مرکبات، انگور، درختان میوه و سبزیجات خوراکی است. استفاده از لوله های نواری منفذدار به سرعت در این کشور در حال گسترش بوده و طراحیها معمولا توسط کامپیوتر انجام می گیرد. در غرب استرالیا در 80 درصد طرحهای آبیاری قطره ای کودپاشی نیز همراه با آب انجام می شود. براساس آمارهای موجود از علف  کشهای محلول نیز در 5 درصد موارد استفاده بعمل می آید. 85 درصد زارعینی که به  روش قطره ای آبیاری
 می کنند اسیدشویی را انجام می دهند. در این کشور وزارت کشاورزی وظیفه آزمایش وسایل و تجهیزات آبیاری قطره ای را برعهده دارد که از ان جمله ایستگاه تحقیقاتی وزارت کشاورزی در جنوب استرالیا (South Australian Department of Agriculture Research Station )
می باشد.

اسرائیل، مرکبات عمده ترین محصولی است که در اسرائیل با روش
 قطره ای آبیاری می شود. علاوه بر آن سایر درختان میوه و سبزی کاریها نیز با همین روش آبیاری می گردد. طراحی سیستم های خرد آبیاری توسط دولت و کارخانجات سازنده و عمدتا با دست انجام می شود روند  گسترش آبیاری قطره ای در این کشور در جهت استفاده از قطره چکانهای تنظیم کننده دبی است که با تغییرات فشار مقدار دبی در آنها ثابت بماند. روشهای خرد آبیاری زیر سطحی نیز در حال گسترش می باشد. انستیتوی استاندارد اسرائیل وظیفه آزمایش و تایید تجهیزات آبیاری قطره ای را برعهده دارد. در 95 درصد موارد کودپاشی نیز توسط همین سیستم ها انجام می شود و در آن از کودهای محلول و یا کودهای جامدی که به سادگی در آب حل شوند استفاده می شود. در سیستم های مرسوم در اسرائیل کلرزنی بصورت هفتگی و اسیدشویی هر 6 ماه یکبار صورت می گیرد. در 5 درصد طرحهای آبیاری قطره ای سمپاشی نیز با این سیستم انجام می گیرد.

افریقای جنوبی: در کشور افریقای جنوبی گیاهان گلخانه ای، خرما و پسته، از جمله محصولاتی می باشند که زارعین طرحهای آبیاری قطره ای را برای آنها اجرا می کنند. در تعدادی از بزرگراهها نیز درختان زینتی و یا درختچه های که به منظور جلوگیری از تابش نور چراغ اتومبیلها در حاشیه جاده کشت می شود با این روش آبیاری می گردند. بیشترین نوع قطره چکان هایی که زارعین تمایل به استفاده از آن دارند انواع روزنه ای یا لوله ای معمولی، ساده و سبک  است که مشکلات فنی نداشته باشد.

مرکز تحقیقات سیلورتان وابسته به وزارت کشاورزی افریقای جنوبی امور مربوط به آزمایش و تحقیقات آبیاری قطره ای را انجام داده و گواهینامه لازم را برای ساخت و فروش این وسایل صادر می کند. از میان کودهای شیمیایی اوره بیشترین مصرف را در سیستم قطره ای داشته و تنها 10 درصد زراعین اسیدشویی و کلرزنی را به طور مرتب و ماهانه انجام می دهند.

سایر کشورها: روند بهره گیری از سیستم های جدید خرد آبیاری براساس اطلاعاتی که توسط کمیسیون بین المللی آبیاری و زهکشی جمع آوری شده است در تعدادی دیگر از کشورهای جهان  ارائه شده است.  لوله های نواری منفذدار و آبپاشهای میکرو بیش از سایر وسایل آبیاری قطره ای مورد نظر زارعین بوده که دلیل اصلی آن عدم گرفتگی منافذ خروجی آب ذکر شده است. در اکثر کشورها یک یا  چند موسسه تحقیقاتی دولتی برای انجام آزمایشات مختلف روی وسایل و تجهیزات آبیاری قطره ای وجود داشته و گواهینامه فروش این وسایل را صادر می کنند. بنظر می رسد این امر یکی از ضروریات سیستم خرد آبیاری است تا زارعین از نوع وسیله و دستورالعملی که از جانب کارخانجات سازنده ارائه می شود اطمینان حاصل نمایند. هر چند کاربرد توام کود و سم با آب از مزایای این سیستم می باشد اما هنوز نتوانسته است آنطور که باید نظر زارعین را جلب نماید شاید دلیل آن واهمه ای باشد که زارعین از خطر رسوب این مواد در داخل لوله ها وقطره چکانها دارند. برخی مواد که لوله و قطره چکانها با آن ساخته می شوند نیز در برابر اسید و کود یا کنشهای شیمیایی که داخل آب صورت می گیرد مقاومت نکرده و از بین می روند.

مزیتها و محدودیت های آبیاری قطره ای

آبیاری قطره ای مانند هر روش دیگردارای محاسن و محدودیت هایی است. این مزایا یا معایب عمدتا از نظر فنی، اقتصادی و یا عوامل مربوط به رشد گیاه است بنابراین در هنگام انتخاب روش آبیاری قطره ای و یا طراحی و اجرای این روش لازم است این جنبه ها نیز مورد ارزیابی قرار گیرد و تنها در صورتی که محاسن سیستم بیشتر از معایب آن باشد به مرحله اجرا گذاشته شود. بطور کلی در حال حاضر آبیاری قطره ای بیشتر در موارد زیر کاربرد دارد:

الف- در وضعیتی که مقدار آب کم یا هزینه تامین آن زیاد است

ب- در زمین های شنی و یا وضعیتی که نتوان زمین را برای سایر روشهای آبیاری آماده کرد.

ج- در مورد گیاهانی که محصول  آن را بتوان با قیمت زیاد بفروش رساند

این فقط قسمتی از متن مقاله است . جهت دریافت کل متن مقاله ، لطفا آن را خریداری نمایید