اختری کبیر
مصطفی بن شمس الدین احمد اختری
مکان چاپ: آنکارا تاریخ چاپ: ۱۳۱۰ هجری قمری زبان: عربی - ترکی
مصلح‌الدین مصطفی بن شمس‌الدین احمد (م ۹۶۸ق/ ۱۵۶۱م)، فقیه و لغت‌شناس ترک بود. از تاریخ تولد، حوادث زندگانی و استادان وی مطلبی در منابع نیامده است. او از زادگاه خود به کوتاهیه کوچ کرده و تا پایان عمر در همان‌جا به مدرّسی مشغول بوده است. وی از علمای عهد سلطان سلیمان قانونی (حکومت ۹۲۶- ۹۷۴ق/ ۱۵۲۰-۱۵۶۶م) بوده و در ادبیات عرب، علم لغت و علوم دینی تبحر داشته. مهم‌ترین اثر [اختری]، فرهنگى عربى- ترکى است که به گفته خود او بر پایه فرهنگ‌های مهم عربى چون صحاح جوهری، الدستور، التکمله، المجمل، المُغرَب و المتقدمه (ظاهراً مقدمه‌الادب زمخشری) و جز این‌ها تألیف شده‌است و در آن واژه‌های دشوار و لغاتى که کاربرد بیشتری دارند، فراهم آمده و بر حسب حروف کلمات- نه ریشه آنها - و به ترتیب حروف تهجى (در 28 باب و هر باب در 28 فصل) تدوین شده است. اختری اثر خود را در سه حجم مختلف کبیر، متوسط (اوسط) و صغیر تنظیم و تألیف کرده است؛ کبیر که حاوی 40 هزار کلمه است، به نوشته مولف در 952هـ.ق. در کوتاهیه پایان یافته و نخستین بار در 1242هـ.ق./ 1826م. در استانبول به چاپ رسیده است. از این کتاب، نسخه‌های خطی فراوان و مختلفی در کتابخانه‌های ترکیه و ایران پراکنده‌است و بارها در ترکیه، مصر، ایران و هند در قطع‌های مختلف، در یک یا دو مجلد چاپ شده. تاریخ اختری به زبان عربی، جامع المسائل و شرح الرسالة الکفوی فی الادب از دیگر آثار اوست. کتاب حاضر در سال 1310 قمری در ترکیه به زیور طبع آراسته شده است.
اختری کبیر
