مشخصات این فایل
عنوان: اقتصاد کلان
فرمت فایل: word( قابل ویرایش)
تعداد صفحات: 34
این مقاله درمورد اقتصاد کلان می باشد.
خلاصه آنچه در مقاله اقتصاد کلان می خوانید :
برنامه ریزی و ارزیابی چند برنامه در ایران
1ـ مدخل : برنامه ریزی هم در اقتصادهای موسوم به سوسیالیستی و هم در اقتصادهای
ارشادی، همواره به عنوان ابزاری مفید در نظر گرفته شده است. اما فاید مند بودن عملی این ابزار بستگی به شرایط متنوعی دارد که می توان آنها را در چند گروه به صورت زیر طبقه بندی کرد :
ـ در اقتصادهای با برنامه ریزی متمرکز،بستگی به عملکرد بروکراسی حاکم و نحوه ای انتخاب های استراتژیک آن را دارد و بازار و بخش خصوصی را هم مهار و هم هدایت می کند، بستگی به برآیند نیروهای اجتماعی ـ‌اقتصادی و مقاومت یا همسازی آنها با هدف ها و تحولات پدید آمده با برنامه را دارد.
ـ در هر حال این فرد برنامه (به هر قیمت و ره بها و به هر گونه و هر تأثیرگذرای) نیست که مفید بودند آن را به دست می دهد. موفقیت برنامه بستگی به ساز کارهای عملی و تحد کساهای پدید آمده از سوی آن برنامه دارد.
ـ شرایط دیگر برای مفید بودن برنامه، واقع گرایی برنامه ریزی به معنای درک محتوای تیمی که برایش برنامه ریزی می شود و تیم برنامه از یک سو و تطبیق میان امکانات موجود و قابل دستیابی با امکاناتی که برنامه برای رسیدن به هدف های خود در سر پرورانده است، از دیگر سوست.
2ـ کلیات اقتصادی سیاسی برنامه اول و دوم ایران
برنامة اول، در واقع، دستور کاری بود برای مرمت و بازسازی اعادی سازی اقتصاد و
جبران برخی از خسارت ها و عقب ماندگی ها و تأمین نیازمندی هایی چون آب و برق، عمران شهری و نیز اصطلاحاتی در فرآیند تولید صنعتی و کشاورزی. من این برنامه را،به هر حال با توجه به نهادهای مستقیم و فشارهای نامستقیم همزمان و بعدی، برنامة موفقی ارزیابی نمی کنم. دربارة برنامة دوم، خیلی کسان دیگر با من بر سر مدهای ناموفق بودن هم عقیده اند با این وصف، برنامة اول، در واقع برای شرایط پس از جنگ،با توجه به گروههای ذی نفوذ اقتصادی تدوین می شد. گروهی که تکنوکراسی و بخشی از مجلس را از حیث سیاسی و بخش مهمی از نمایندگی کارفرمایی صنعتی و ساختمان سازی شهری و سرمایه های فعال تر را از حیث اقتصادی، در اختیاز داشت ذی نفع نفوذ بودن را درهم می آمیخت.
طبیعی بود که به رغن سیاست پنهان پروستریکا آرمی، گلانسوست خیر)) و به رغم ایجاد فضای سیاسی و اجتماعی با وزش کاملاً ملایم ((هوای تازه)) باز هم برای ایران پس از شروع جنگ و پس از خرداد 1360، شرایط ناگزیر پدید آمده فرصتی بود برای جا به جا شدن و برای کارکردهای هشیارانه تر و ارادی تر از سوی لایه هایی از جامعه از جمله روشنفکران،کارشناسان مستقل و ((سیاسی ها)) با این وصف چشمان تیز بین اقتصاددانان و جامعه شناسان و سیاست شناسان آگاه و مستقل،نشانه هایی از آسیب رسانی و ایجاد نارضایتی در لایه های متوسط و پائین تر از متوسط را در اوج دورة
1373ـ1370 تشخیص می داد.
در برنامة دوم که آغاز آن زیر فشار و با خواست عمدی مجلس، یک سال به تعویق افتاد، هم، آثار اختلاف میان فعال تر در صحنه تولیدی و تند رشدتر، رقابت شدیدی را آغاز کرده بود، بروز نمود فرآیند محدودیت و نارسایی به صورت گرانی و بیکاری، رشدی سریع تر از آثار رشد زا و رونق زای اقتصادی آغاز کرد دیگر، به چشمان سلح اقتصاددانان نیازی نبود تا مشکلات دریافته شوند.
3ـ ارزیابی کارنامه اقتصادی 10 ساله ایران : 1378ـ1368
جنگ ایران و عراق در مرداد ماه سال 1367 پس از 94 ماه پایان یافت و کشته های زیاد و خسارتهای اقتصادی سنگین و شمار زیادی معلول جسمی و روحی به جای گذاشت. میزان خسارت ها را به قیمت سال پایه 1369 در حدود 1000 میلیارد دلار هم برآورد می کنند (برآورد 200 میلیارد دلاری هم داریم) صدها هزار تن در این جنگ کشته شدند و صدها هزار معلول و آسیب دیده روی دست خانواده ها و جامعه ماندند.
پس از سال 1368 و با آغاز دوره ای ریاست جمهوری هاشمی رفسنجانی فضای اقتصاد جامعه دگرگون شد یکی به دلیل ایجاد ((فضای پس از جنگ)) دیگری به دلیل برنامه های ((بازسازی)) و یکی هم به خاطر اتخاذ ((سیاست تعدیل ساختاری)) دورة 10 ساله 1368 تا 1376 و بالاخره از مرداد ماه 1376 تا آستانة انتخابات مجلس ششم در میانة سال 1378.
در دورة اول با نتایج یاد شده رو به رو بودیم :
- بازسازی بخشی از زیرساخت ها و تجهیزات که در جنگ نابود شده بودند .
- گیترش ظرفیت برخی زیرساختها(مانند نیروگاههای برق) ، گسترش فعالیت عمران شهری در تهران و چند شهر بزرگ احداث چند سد ، تکمیل خط آهن بافق - بندرعباس ، احداث و توسعه راه‌ها، بهسازی جزئی چند فرودگاه ، افزایش محدود ظرفیت بنادر .
- بالا رفتن محدود میزان تولید ناخالص داخلی سرانه . متوسط نرخ رشد تولید ناخالص به قیمت های ثابت در حدود 4 درصد و متوسط نرخ جمعیت ، در حدود 2 درصد بود به هر حال نرخ رشد تولید در فاصله‌ی 1370 تا 1374 به حدود 6/2 درصد افت کرد .
اما در همین دوره نتایج بدست آمده مشکلات زیر را بر اقتصاد تحمیل کردند :
- تورم هر چه بیشتر جنبه ساختاری به خود گرفت و به طور متوسط به 5/2 درصد رسید و در سال 1374 به 50 درصد (برای خرده فروشی) و 60 درصد (برای عمده فروشی) بالغ شد .
- توزیع درآمد به شدت بهتر شد و شاخص های رفاه و عدالت اجتماعی افت کردند (مثلاً درآمد متوسط خانوار به قیمت های ثابت بالا نرفت یا به سختی بالا رفت و به هر حال درصد خانوارهای زیر درآمد متوسط و زیر خط فقر افزایش یافت . امروز از 35 درصد خانوارها زیر خط فقر مطلق صحبت می شود ) .
- بدهی های خارجی کشور به 30 میلیارد دلار رسید و کشور را در دوره‌ی بدهکاران نسبتاً بزرگ (و از حیث بدهی سرانه ، بزرگ) قرار داد و فشار بازپرداخت ، بهره و چگونگی تعهد بازپرداخت از بدترین فشارها در میان بدهی ها بود .
- برنامه خصوصی سازی ناکام ماند و به جای آن مالکیت های متمرکز و انحصاری و خانوادگی برشماری از واحدهای دولتی شکل گرفت .
بررسی اجمالی وضعیت 10 ساله گذشته کشور نشان می دهد که
1-اقتصاد ایران امروز میراث دار یک اقتصاد آسیب پذیر شده است که در دورة تعدیل ساختاری شکل گرفت و نارسایی های ساختاری ویژه‌ای به آن تحمیل شد .
2-اصرار بر اتخاذ رویه های گذشته و دل بتن به روش اصلاح گری فعلی در حال کار سایت تعدیل 8 ساله ، هیچ امیدی بر نمی انگیزد .
3-تأثیر سیاستگزاری های راست گرایانه و متکی به روش شکست خورده‌ی تعدیل ساختاری در برنامه و در بودجه نویسی از یک سو و تأثیرات سیاست گذاری های محافظه کارانه افراطی در مجلس از دیگر سو ، در صد را بر اقتصاد تنگ کرد .
4-مشکلات ناشی از نبود و کمبود امنیت و قانون روایی و فشارهای سیاسی حساب شده و برنامه ریزی شده انحصارطلبان که مخالفان توسعه همگانی و رشد عادلانه هستند ، می تواند مانع تشکیل سرمایه مولد شود و استهلاک را بالاتر ببرد و ورود سرمایه خارجی مبتنی بر برنامه و مصلحت بین اقتصاد ملی را کاملاً منتفی کند . باید راهبرد همسویی و همزمانی توسعه سیاسی و اقتصادی و اجتماعی در کشور معرفی شد و به اجرا در آید .
آموزش و توسعه :
1-آموزش ، توسعه اجتماعی - اقتصادی و دموکراسی
درک آدم های مختلف از معنا و نقش و اثر فایده ی آموزش ، به ویژه آموزش منظم مدرسه‌ای ، با یکدیگر متفاوت است . با این وصف آموزش هم اثرهای کمابیش مشابه و هم مفاهیمی کمابیش برابر دارد . در دنیای متمدن و انسانی امروز ، که به هر حال جداً از تفکرات ارتجاعی ، سلطه گری غیرانسانی و کشتارها و بی خردی های وحشیانه وجود دارد ، و نیز جداً از اندیشه های به شدت افراطی متکی به انگیزه‌ی سود شخصی ، آموزش دست کم تا سطحی معین به عنوان یک حق اکتسابی قطعی و چه بسا ذاتی انسان در نظر گرفته می شود . آموزش از این حیث نیز که انسان ها را اجتماعی بار می آورد ، در همه‌ی این دنیای متمدن و جوامع انسان گرا تشویق و تأیید می شود .
به رغم خاستگاه‌های متفاوت قومی و زبانی و دینی ، آموزش معمولاً مردم جهان را به سمت پذیرش دیدگاههای مشترک سوق می دهد . از آنجا که در کشورهای کم توسعه، مردمانی متفاوت از حیث فرهنگ مادی و فرهنگ معنوی زندگی می کنند و از طرف دیگر برای توسعه همگونی اجتماعی و ملی زیادی ضروری است اجتماعی کردن مردم در این کشورها از طریق آموزش همگانی ارزش اقتصادی بالایی برای این فعالیت ایجاد می کند . بنا به نظر شمار بزرگی از محققان علوم سیاسی ، در فرآیند توسعه‌ی سیاسی نیز - اگر آن را به ملاک «دموکراسی» بسنجیم - دستیابی به حداقلی از آموزش همگانی ضروری می شود .
آموزش البته لزوماً وجود دموکراسی را تضمین نمی کند . گیلیس و همکارانش در بررسی فرایند توسعه‌ی اقتصادی ، آنجا که به ضرورت دموکراسی برای این توسعه می‌رسند از رهگذر آموزش عبور می کنند ، این یافته را در کتاب اقتصاد توسعه (1993) بیان می دارند . ساموئل هانتینگتون ]1[ جنبش دموکراسی در کشورهای کم توسعه را در گرو حرکت یک طبقه بورژوای درست و حسابی و با خصلت های آموزشی آن) می داند که به علت نقش اقتصادی دولت مداخله‌ی شرکت های چندملیتی در این کشورها و سرانجام کوچک بودن بازار داخلی متوقف شده است . کنت رابرت ]2[ با به کار بردن اصطلاح آنتوبنوگرامشی ، «چیرگی ایدئولوژیک» می‌گوید که به رغم تمرکز سرمایه در دست گروهی معدود سهم بزرگ طبقات میانی که منافعشان با منافع بورژوازی گره خورده است ، موجب می شود که هم چون ضربه‌گیر بین سلطه‌گران و طبقات تحت سلطه عمل کنند . اما در کشورهای کم توسعه و ابتدا چنین ائتلاف طبقاتی وجود ندارد و ائتلاف مسلط ، تمایل به یک لایه‌ی باریک از نخبگان بین المللی شده دارد و مشروعیت ملی از طریق پیوندها با سیطره خارجی بی پایه می شود لایة مسلط در هنگام ضرورت به سادگی از نیروی نظامی و طبقه متوسط محدود یاری می گیرد تا به مقابله با چالش اقشار پایینی برود .
بخشی از فهرست مطالب مقاله اقتصاد کلان
اهمیت اقتصاد کلان و موضوعات مورد بحث در آن
اما مهمترین موضوعات مورد بحث در اقتصاد کلانعبارتند از :
جایگاه اقتصاد تعاون
دو جنبه مهم در اقتصاد بین الملل
2ـ مروری بر روند سرمایه گذرای خارجی در جهان
برنامه ریزی و ارزیابی چند برنامه در ایران
2ـ کلیات اقتصادی سیاسی برنامه اول و دوم ایران
آموزش و توسعه :
روند توسعه‌آموزش عالی در جهان و کشورهای کم توسعه و در ایران
منابع و مآخذ :
دانلود مقاله اقتصاد کلان
