این بنا احتمالا مدفن یحیی بن علی بن عبدالرحمن بن قاسم بن حسن بن زید بن امام حسن مجتبی(ع) است که عاملان عبدالله بن عزیز، حاکم شهر ری، او را به شهادت رساندند.
بانی این بنا، ابو محمد حسن بن مرتضی بن حسن بن محمد بن ابی زید بوده است. در کتیبه محراب زیبای کاشی کاری بقعه، استاد سازنده آن علی بن محمد، از خانواده طاهری کاشان، معرفی شده است.
این بنا، برجی هشت گوش و مسجدی با طاقهایی در دو سوی یک صحن باریک و یک سردر در جوار امام زاده دارد. زیبایی و درخشندگی کاشی های ازاره و محراب بنا غیر قابل وصف است، البته بخشی از این کاشی ها برداشته شده و به فروش رفته اند.
با توجه به محراب کاشی مورخ احتمالا 663 و تعداد زیادی از کاشی های ستاره ای شکل این بنا، که متعلق به سالهای 660 تا 663 است و در موزه های معروف دنیا نگهداری می شود، بنای امام زاده را از آثار قرن هفتم هجری قمری دانسته اند.
این بنا چندی پس از احداث به کاشی مزین شده و تقریبا نیم قرن بعد از آن، تزیینات بنا با گچ بری دیوارها و کاشی کاری مرقد تکمیل شده است. بنای اولیه امام زاده، گنبدخانه ای مربع شکل بوده که در دوره های بعد، با فضاهای کوتاه تر احاطه شده است.
اهمیت تاریخی این بنا مرهون تزئینات زیبای کاشیکاری و گچبری آن است. سیاحانی که سابقاً از امامزاده یحیی بازدیدکرده اند، شرح مبسوطی راجع به کاشیهای شفاف و زیبا و کتیبه برجسته آن به خط ثلث و محراب نفیس این بنا در سفرنامه خود نوشتهاند و حتی کاشیهای آن را بینظیر و بیهمتا ذکر کردهاند(آذری، 1348 ). زاره 6 اولین محققی است که از در هیچ جا کاشیهایی صافتر و درخشندهتر » : این محراب نام میبرد (ویلبر، 120 :1365 ) دیولافوآ نیز در اینباره مینویسد از کاشیهای امامزاده یحیی پیدا نخواهد شد. این کاشیهای فلزی رنگ سه دستهاند. دسته اول کمی زرد رنگ است؛ دسته دوم رنگ فلزی برنج مانندی دارد و دسته سوم تیرهتر و مانند مس قرمز است. کاشیهای ستارهای و صلیبی که قبر و محراب و دیوارها را تزئین کردهاند، دارای یک نوع اهمیت هنری و صنعتی هستند و به واسطه صفات و خصائص ممتازی که دارند به مراتب بر کاشیهای بناهای اسپانیایی و ایتالیایی و حتی نقاشیهای روی کاغذ برتری دارند
کاشیهای امامزاده یحیی به شکل ستاره هشت پر(شمسه ایرانی) و صلیب (چلیپا) هستند
این کاشیها با نقشمایه های متنوع گیاهی تزئین و توسط علی بن محمد بن ابی طاهر ساخته
27 ؛اسون -8 : شده است و اکنون در موزه متروپولیتن و ویکتوریا و آلبرت لندن نگهداری میشود( لوحه کاشی دیگر مربوط به سنگ قبر امامزاده است که تاریخ 705 ه. ق و امضاء یوسف بن علی
محمد بن ابی طاهر را داشته است و اکنون در موزه آرمیتاژ است محراب کاشیکاری امامزاده نیز توسط علی بن محمد بن ابی طاهر در تاریخ 663 ه. ق ساخته شدهاست
آرایه های گچبری امامزاده یحیی:
بقعه امامزاده یحیی ورامین نیز از جمله بناهایی است که تزئینات گچبری آن، جلوه های شاخصی از هنر گچبری قرن هشتم هجری و مهارت و بلوغ هنرمندانی که با مهارت و چیره دستی، علاوه بر حفظ وتداوم برخی از طرح ها و تکنیک های اجرایی گذشته، زمینه ساز تحولات و نوآوری های بسیاری نیز بودند را آشکار می سازد. این آرایه های گچی متنوع تقریبا در کل فضای داخلی بقعه دیده می شود، به گونه ای که گچبری های هر یک ازچهار سه کنج امامزاده ترکیب بندی و نقوش جداگانه ای داشته و به عقیده پوپ، علاوه بر این که پاره ای از عناصر قدیمی هم چنان متداول است؛ اما بسیاری از نقوش و ترکیب بندی ها جدیدند تکنیک گچبری برجسته و تزئینات آژده کاری مفصل و متنوع، هم چنین وجود دو رنگ مشکی و اخرایی (طلایی) در آشرایه ها و فنون اجرایی بر ارزش بصری و بداعت نقوش افزوده است. آرایه های گچبری را می توان در بخش های مختلفی از فضای درونی بقعه مشاهده نمود از آن جمله:سه کنج ها 8 با نقوش گیاهی و هندسی به رنگ مشکی و اخرایی قاب گچبری بالای محراب با طرح گیاهی (اسلیمی های بزرگ و حجیم) و تزئینات هندسی درون نقشمایه های آن کتیبه گچبری برجسته به خط ثلث در زمینه ای از نقوش گیاهی که از ابتدای ضلع جنوبی و بالای محراب
1 متری بنا ادامه مییابد اشکال گچبری مهری (توپی های گچی) در بالای کتیبه / آغاز می گردد و در ارتفاع 5 فوق و در دیوارهای جانبی بنا کتیبه هایی با اسامی مقدس در سقف بقعه، نقوش گیاهی ( و کتیبه ای پشت بغل های اطراف پنجره های مشبک و سایر لچکی های تعبیه شده در سقف.
دانلود پاورپوینت بررسی مرمت امامزاده یحیی پروژه کلاسی رشته معماری- 55 اسلاید
