معرفی و راهنمایی کلی طرح درس «بدیع» و جایگاه آن در میان درس‌های دیگر:
هدف کلی این درس آشنایی با انواع آرایش‌های لفظی و معنوی کلام ادبی و تشخیص نوع آرایه موجود در آن کلام می‌باشد.
در این درس نخست به تعریف بدیع لفظی و معنوی می‌پردازیم و بعد به موضوعات مربوط به آرایش کلام ادبی اعم از تشبیه، سجع، تکرار، تمثیل و... به گونه‌ای که «دانشجویان عزیز بتوانند با یادگیری آنها، مصداق آنها را در متون ادبی بیابند.
نام درس: بدیع
تعداد واحد درسی: 2
نام منبع درسی: بدیع
مؤلف: دکتر سیروس شمسیا
بدیع مطالعه در ابزار و شگردها و فنونی است که باعث ایجاد موسیقی کلام می‌شوند (در نثر) و یا موسیقی کلام را افزون‌تر می‌کنند (در شعر)بدیع بررسی و شناخت ابزار و شیوه‌هایی است که به وسیلة آنها در بین اجزاء کلام تناسبات و روابط خاصی به وجود می‌آید.اجزاء کلام به وسیلة رشته‌ای از تناسبات و روابط لفظی یا معنایی به یکدیگر گره می‌خورند و شبکه‌ای منسجم از ارتباطات آوایی یا معنایی پدید می‌آید که بدان کلام ادبی می‌گویند.«دو کس مردند و حسرت بردند: یکی آن که داشت و نخورد و دیگر آن که دانست و نکرد.» آنچه در این کلام سعدی، موسیقی ایجاد کرده است هماهنگی بین کلمات است که اصطلاحاً بدان سجع گویند.آنچه در این کلام، موسیقی را افزون‌تر کرده است. ترادف صامت «چ» در آغاز کلمات چمان و چرا و چمن است که باعث شده است علاوه بر وزن، موسیقی دیگری هم در کلام ایجاد شود.به ابزاری که موسیقی کلام را به وجود می‌آورند و یا افزون می‌کنند و بین اجزاء کلام روابط هنری به وجود می‌آورند اصطلاحاً «صنعت بدیعی» می‌گویند.بحث در ابزاری (صنایعی) که موسیقی لفظی کلام را افزون می‌کنند یا به وجود می‌آورند موضوع «بدیع لفظی» است.مطالعه در ابزاری که موسیقی معنوی کلام را به وجود می‌آورد موضوع «بدیع معنوی» است.یکی از ویژگیهای کلام ادبی، داشتن آهنگ است. اما صرف وجود آهنگ، کلام را ادبی نمی‌کند. مثلاً مصراف «ز فروردین چو بگذشتی مه اردیبهشت آید» دارای آهنگ است اما ادبی نیست.شاعران بزرگ معمولاً با استفاده از یک یا چند ابزار افزونی موسیقی کلام یا ابزاری که به کلام انسجامی بیش از حد معمول می‌بخشد (صنایع بدیعی) کلام عادی را تبدیل به کلام ادبی می‌کنند.سعدی در بوستان ناچار بوده است که به پند و اندرز بپردازد. پیداست که پند و اندرز بپردازد. پیداست که پند و اندرز در اغلب موارد فاقد جنبه‌های ادبی است و از مقولة کلام عادی محسوب می‌شود.اگر کسی بگوید: «هنگامی که زنده هستی به فکر عاقبت خود باش زیرا بعد از وفات، خانواده‌ات از طمع مال تو به فکر تو نخواهند بود.» شعاری در سطح کلام عادی داده است.سعدی می‌گوید:
غم خویش در زندگی خور که خویش
به مرده نپردازد از حرص خویش
و با تکرار کلمة خویش (سه بار) و آوردن آن در دو معنی قوم و خود، به کلام انسجام ادبی داده است.درک انسجام کلام در بدیع لفظی در گروه توجه به آواها یا صداهای کلام است.در زبان فارسی شش مصوت وجود دارد:
الف) مصوت‌های کوتاه:
a = ـَـ e = ـِـ o = ـ‌ُـ
ب) مصت‌های بلند:
ā = اَ i = ای u = او
صامت‌ها همواره به کمک مصوت‌ها به صدا در می‌آیند (تلفظ می‌شوند).
آوانویسی
آوانویسی، املایی است که با آن همة اصوات زبان (صامت‌ها و مصوت‌ها) را بتوان دقیقاً نشان داد. آوانویسی با اندک تغییر و تصرفی از الفبای لاتین استفاده می‌شود.در آوانویسی به صورت مکتوب واژه کاری نداریم و فقط مسموعات را بازنویسی می‌کنیم.
شامل 166 اسلاید powerpoint
دانلود پاورپوینت بدیع (2 واحد درسی)
