لینک دانلود و خرید پایین توضیحات
فرمت فایل word و قابل ویرایش و پرینت
تعداد صفحات: 7
سیل و امواج مد
اغلب سیلها در اثر بارندگی شدید، آب شدن برفها و تکه یخهای بزرگ و یا طغیان رودخانهها جاری میشوند. بعضی از رودخانهها هر ساله به طور منظم طغیان میکنند و از گزارشهای سالهای گذشته میتوان زمان وقوع و ارتفاع بالاآمدن آب را پیشبین یکرد. سیلهای غیرقابل پیشبینی در اثر بارانهای سیلآسای غیرطبیعی روی زمین لخت، خیس و یا یخزده جاری میشوند. بعضی سیلها در اثر امواج کنار دریا جاری میشوند. در یک موج مدی توده عظیمی از آب دریا، که گاه 6 تا 9 متر ارتفاع دارد، ناحیه گستردهای از زمین ساحلی را که ممکن است حد آن به 80 تا 100 کیلومتری کناره دریا برسد فرا میگیرد. اغلب این امواج مد دریا در اثر زلزلههای زیر دریایی اتفاق میافتند ولی گاهی به دنبال طوفان نیز حادث میشوند.
مناطقی که خاکهای چسبنده و بدون پوش گیاهی دارند برای ایجاد سیل بسیار مستعد هستند دانههای باران بر اثرضربه به خاک باعث به هم فشردگی و چسبندگی لایه سطحرویی خاک شده و از قدرت جذب خاک و نفوذ آب در عمق خاک میکاهد و به همین علت آب بارندگی در خاک نفوذ نکرده و جاری میشود و در همین حال شدت ضربات باران باعث حرکت دانههای خاک شده و این دانهها را همراه خود به حرکت در میآورد و معلق شدن این ذرات خاک باعث زیاد شدن حجم آب جاری شده میگردد.
این آبهای گلآلود حوضههای کوچک، در حوضه خود اگر نیروی کوچکی به شمار آیند با پیوستن به هم و تشکیل حوضههای بزرگ و زیاد شدن حجم جاری قدرت مخربی را به وجود میآورند که در نهایت سبب خسارات مالی و جانی فراوان میگردند.
بعضی اوقات بعد از یک بارندگی شدید کوتاه مدت، در سطح حوضه آبریز و یا در یک قسمت اعظم از حوضه، باعث بوقوع پیوستن سیل میشود این بارندگیهای دوم همیشه باعث سیلهای وحشتناک و تخریبگی شده است. از بارندگیهایی که باعث سیل یمشود یکی هم بارندگیهای خارج از فصل میباشد (مانند بارندگیهای تابستانی) در تابستان رودخانهها در حد کامل جای هستند، دیگر این که به علت گرم بودن خاک و اختفای هوای گرم مرطوب در حفرههای خاک، باران شدید تابستانی نمیتواند در روزنههای خاک نفوذ کند و ناچاراً جاری میشود و سیل و طغیان بوجود میآید.
عامل دیگری که در بروز سیل مؤثر میباشد شکسته شدن سدها و آببندها است، که بر اثر سهلانگاری فنی و یا عوارض زمینی چون زلزله بوجود میآید و یا خرابی آب بندهای طبیعی که بر اثر ریزش کوه و بسته شدن گذرگاه آب حوضه آبریز دریاچهای را تشکیل اده و بر اثر فشار زیاد آب سد از هم میپاشد نیز عامل دیگری از عوامل بروز سیل میباشد.
یکی دیگر از عوامل بروز، شکسته شدن سدهای یخی میباشد. مکانیسم عمل بدین صورت است که وقتی رودخانه مقدار زیادی یخ از مناطق کوهستانی را همراه میآورد، پس از کاهش سرعت جریان، یخها به هم پیوسته و اولین شبکه یخی را تشکیل میدهند و با پیوستن دیگر یخها به صورت دیوارهای در شکاف به دام افتاده و سد یخی تشکیل میشود. شکسته شدن این دیوار بر اثر گرما یا فشار باعث سرازیر شدن آب جمع شده میگردد. ذوب سریع برف و یخ نیز عامل مهم دیگی در بروز سیل میباشد. برف معمولاً در کوهها بیشتر بوده و از فصل بهار به تدریج ذوب میشود، برف به علت نیاز بیشتر به گرما نمیتواند یکباره ذوب شود و برای ذوب هرگرم برف بیش از79 کالری حرارت لازم است. این مقدار کالری بیشتر از گرمای خورشید و یا بادهای گرم مداوم تأمین میشود. گاهی این ذوب به همراه بارندگیهای شدید، طغیان رودخانهها را سبب میگردد. فعالیتهای آتشفشانی نیز باعث ذوب سریع برف کوهها و سیل آتی و پرحجم میشود.
تفاوت سیل با طغیان
سیل حرکت آب به صورتی که هر چه در مسیر خود دارد را به همراه ببرد و طغیان به سکون این آبها و پیوستن آن به آب رودخانهها، دریاچهها و در نتیجه بالاآمدن سطح آبهای جاری و زیر آب رفتن مناطق مسکونی و کشاورزی گفته میشود. معمولاً طغیان در پی سیل بوده و به همین علت هر دو را به یک معنی به کار میگیرند.
معمولاً سیل در اثر عوامل زیر ایجاد میشود:
1. ریزش سریع نزولات آسمانی و عدم گنجایش محل نزول.
2. عدم نفوذپذیری زمین محل و ذوب سریع برفها.
3. عدم گنجایش و عدم طراحی صحیح مسیر رودخانه و سیلها
4. عدم استفاده از سیل بند و دیوارهای محافظ در مناطق سیلخیز
5. عدم گنجایش صخرهها و جویها جهت عبور آب درمناطق شهری و مسدود شدن رودخانه به علت ریزش کوه
6. عدم لایروبی رودخانه و تجمع رسوبات سنگین و غیرطبیعی پشت سدها.
7. خرابی سیلبندها، سدها و مخازن آب.
سیلابها بر دو گونهاند:
1. سیلابها آرام : که در اثر افزایش حجم ناگهانی آب رودخانهها و دریاچهها در اثر بارندگی در طی روزها و هفتهها ایجاد میشود.
2. سیلابهای ناگهانی : که در اثر افزایش حجم آب رودخانهها و دریاچهها ایجاد شده و با خود مرگ و مصدومیت افراد و تخریب منازل را به همراه دارد. این سیلابها ممکن است بر اثر بارانهای سیلآسا، گردباد تخریب دیوارهای سد و ذوب شدن سریع یخ به وجود آید.
مهمترین خسارات سیل
تخریب پلها، تخریب جادهها، تخریب زمینهای کشاورزی، تخریب چاهها و قناتها و تخریب بندها و سدها، تخریب منازل مسکونی ازدیاد ناقلین (مالاریا)، آلودگی آب، از بین رفتن محصولات و حیوانات اهلی (سوء تغذیه) آسیب به مکانهای بهداشتی و ارتباطی.
زیانهای ناشی از سیل مربوط به پوشیده شدن زمین از آب و نیز فشار خود آب است. سیل ممکن است لولههای آب یا فاضلا را جابهجا کند. در یک مورد، 5 کیلومتر از یک لوله 90 سانتیمتری آب را سیل با خود برده است.
ممکن است تأسیسات تصفیه آب و تلمبه خانهها زیر آب فرو روند و گل و لای داخل تلمبهها، موتورها و سایر تجهیزات شوند که این امر سبب تعمیرات گران و وقتگیری خواهد شد. آسیب ساختمانهای محافظ چاهها و چشمهها ممکن است منجر به آلودگی آب آشامیدنی شود. تأسیسات تصفیه فاضلاب و لولههای خروج فاضلاب بیشتردر معرض صدمات سیل قرار میگیرد. پس زدن آب در لولههای فاضلاب بیشتر در معرض صدمات سیل قرار میگیرند. پس زدن آب در لولههای فاضلاب سبب سرریز شدن آدمروها، مخازن فضولات و چاههای فاضلاب میشود. به علت بالا آمدن سطح آب انواع زباله در نقاط مختلف پخش میشوند که جمعآوری و دفع آنها مشکل مهمی ایجاد میکند. جمع شدن زباه و فضولات سبب افزایش مگس و جوندگان میشود. دفن مردگان و زیر خاک کردن لاشه حیوانات مرده مواقعی مشکل فوری و مهمی را به وجود میآورد.
شگفت این که هنگام وقوع سیل خطر آتشسوزی نیز افزایش مییابد. بالا آمدن سطح آب ممکن است سبب واژگون شدن مخازن نفت یا بنزین شود و یا ورود آب به مخازن برگ مواد سوتی سبب پخش شدن آنها در منطقه وسیعی گردد. اگر جرقهای به این مواد سوختی برسد آتش به سرعت همه جا را فرا میگیرد، زیرا اشغال شناور در سطح آب و سایر اشیاء معمولاً همگی مواد قابل اشتغالاند. گاه اتصال در شبکه برق ساختمانهایی که زیر آب رفتهاند،باعث آتشسوزی و برقگرفتگی میشود. تأسیسات بهسازی مناطق ساحلی ممکن است به هنگام هجوم این امواج ویران شوند و یا در اثر شسته شدن زمین و فرو ریختن آن، در معرض صدمه قرار گیرند.
این حوادث ممکن است موجب مرگ و میر فراوان ولی تعداد محدودتر، مجروح گردند، علل عمده بیماری و مرگها اصولاً در اثر غرق شدن، برقگرفتگی، عفونتهای حاد تنفسی، حیوان گزیدگی و زخمها و در بین ضعیفترین افراد جامعه اتفاق میافتد. در طوفانهای استوایی و یورش امواج خروشان، در نوامبر 1977 که تعداد 70000 نفر را در آندارپرادش هند مورد تهاجم قرار داد، حداقل تعداد 10000 نفر کشته و فقط 177 نفر مجروح غالباً دارای شکستگی پا و بازو بر جای گذاشت.
در ایران گرچه در بسیاری از نقاط بارندگی کم است اما در بیشتر مناطق ممکن است 60 درصد بارندگی سالیانه در یک شبانه روز رخ دهد. همین عامل به همراه شیبهای تند کوهستانی البرز و زاگرس – که شهرهای ما را در دامنه خود جای دادهاند – باعث شده است که بروز سیل یکی از نگرانیهای عده – تقریباً در تمام فصول سال – باشد. سیل در ایران به دلیل ویژگیهای زمینشناسی و تخریبهای زیست محیطی بسیار آلوده بوده و گل و لای زیادی به همراه دارد. به همین دلیل نیز اغلب سیلابها در ایران، خسارات زیادی وارد میکنند. سیل روزانه 200 میلیون تومان زبان به اقتصاد ملی وارد میسازد.
طبق یکی از گزارشهای طرح ملی آمادگی و کنترل سوانح طبیعی کشور ایران در 25 سال گذشته یا 967 سیل روبرو بوده که از این میان 117 سیل بسیار مهم و یا خسارات و تلفات فراوان همراه بوده است. طی این سالها به طور متوسط با 39 سیل در سال، 916 میلیارد و 200 میلیون تومان به کشور خسارت وارد شده است که متوسط خسارت سالانه 36 میلیارد و 600 میلیون تومان بوده است. طی 25 سال گذشته (از 1351 تا 1375) 5/42 میلیون نفر از جمعیت کشور تحت تأثیر سیل بودهاند. طی این مدت دو میلیون و 892 هزار و 400 نفر بیخانمان شده و سالانه به طور متوسط 500 واحد مسکونی ویران و یا آسیب دیه است. در گزارش دیگری از ستاد حوادث غیر مترقبه کشور آمده است که فقط در سال 1370 در کشور 61 سیل و 27 زلزله رخ داده است.
خانهسازی در حریم رودخانهها، آن هم با مصالح نامناسب علت اصلی خسارات سیل در بسیاری از شهرهای کشور بوده است. در شهرهای بسیاری از کشورها که از لحاظ وجود رودخانه شرایط مشابهی با ما دارند، به دلیل پر ارزش بودن زمین و یا به جهت استفاده از زیبایی رودخانه، خانههایی زیادی بر ساحل رودخانهها ساخته میشوند اما تدابیر کارشناسی ظریفی نیز جهت پیشبینی خطرات سیل به کار میرود. اغلب
تحقیق درمورد سیل و امواج مد
