لینک پرداخت و دانلود در "پایین مطلب"
فرمت فایل: word (قابل ویرایش و آماده پرینت)
تعداد صفحات:58
آب‌انبارهای کاشان
بسمه تعالی
مقدمه:
آب‌انبارها از عناصر تشکیل‌دهنده بافتهای تاریخی هستند. بافت از نظر لغوی به معنای بافتن و درهم تنیده شدن و بهم پیوستن است. بافت تاریخی مجموعه‌ای از فضاها و ساختمانهای مختلف شهری و روستائی می‌باشد که در تقسیمات اجتماعی محلی، از محله های مختلف تشکیل شده است.
هر محله از یک مرکز محله شکل گرفته و اغلب بصورت گذر است.(گذرها معابر سرپوشیده‌ای هستند که در دو طرف آن یکسری مغازه و ... ساخته شده و اصولاً ساختمان آن مانند بازارچه می‌باشد.) در جوانب گذرها بناهای عمومی مانند مسجد- حسینیه- آب‌انبار- حمام- کاروانسرا احتمالاً زورخانه و خانه‌های بزرگ و کوچک مربوط به اهالی محل شکل گرفته و ممکن است در گوشه و کنار محله، بقاع مشاهیر و یا امامزاده‌ای نیز جای گرفته باشدو هریک از بناهای فوق الذکر ویژگی‌های مخصوص به خود دارند.
معماری و شهرسازی گذشته ما، در ارتباط با یکدیگر و در خدمت مردم و برای برطرف نمودن نیازهای اساسی جامعه شکل گرفته است. نظر به اینکه معماری سنتی ایران تکامل یافته دوره قبل خود می‌باشد نتیجتاً پیوستگی معماری است که آن را این چنین موفق نموده و از اینرو با گذشت قرون متمادی بافتهای شهری هنوز قابل حفظ و احیا هستند و می‌توان به تک‌تک بناها کاربری مناسب و زندگی جدید بخشید. مشروط بر آنکه خدشه‌ای به هئیت اصلی آنها وارد نگردد.
بطور کلی هریک از بناهای قدیمی و تاریخی اعم از تک بنا و یا مجموعه‌های شهری از نظر طراحی و یا کاربری و همچنین استقرار مکانی و ارتباط آنها با یکدیگر بخودی خود شکل نگرفته و ساخته نشده‌اند بلکه هریک براساس طرح و ایده‌ای مناسب با زندگی مردم استمراراً بوجود آمده است و لذا اندیشمندان گذشته هرچه که موردنیاز مردم بوده متفکرانه اقدام به ایجاد آن نموده‌اند.
آب‌انبار یکی از بناهایی است که به منظور تأمین آب آشامیدنی گوارا در بافت تاریخی کاشان احداث گردیده و بسیاری از آنها بصورت بنای چندمنظوره است. ضمن ذخیره‌سازی آب و جبران کاستی آن و تأمین آب آشامیدنی، اهالی محل و افراد خیر و نیکوکاران در پشت بامهای آب‌انبارها اقدام به ایجاد ساختمان مساجد- حسینیه‌ها- کارگاههای نساجی(شعربافی)- خانه‌ها و ... نموده‌اند.
آب‌انبار بصورت تک‌بنا و یا به صورت مجموعه بخشی از مرکز محله بافت را بوجود آورده و در ارتباط با تأمین آب آشامیدنی مردم(بویژه آب خنک در تابستانهای سوزان) جایگاه خاص و ارزنده‌ای را دارا می‌باشد، با اینکه آب انبارها جزو بناهای خدماتی شهری بشمار می‌روند ولی به نحوی می توان آنها را جزو ابنیه مذهبی برشمرد.
بانیان خیر و نیکوکاران، آب‌انبارها را به یاد واقعه دشت کربلا و خاطره شهادت سقای خیام و علمدار حضرت سیدالشهداء(ع) حضرت ابوالفضل العباس(ع) ساخته‌اند و آنها نیز جزو موقوفات عام می‌باشد و قداست ویژه‌ای دارند.
در مورد قداست آب‌انبارها همین مقدار بس که هیچ ساختمانی نباید به ساختمان مسجد چسبیده باشد بجز آب‌انبار و حمام که در ارتباط با بهداشت و احتیاجات روزمره مردم است.
ساختمان آب‌انبار به لحاظ وجود عواملی چند با ساختمان مسجد و حسینیه درهم شده و نمونه‌های متعددی احداث گردیده مانند آب‌انبار درب اصفهان که بصورت مجموعه‌ای متشکل از گذر- مسجد- حسینیه و ... است. در این مجموعه، صحن مسجد در پشت بام مخزن آب انبار بنا گردید. بنای مذکور از بناهای میرزا مقیم وزیر در دوره صفویه است.
آب و آب‌انبار در کاشان:
آب‌انبار:
کاشان بالغ بر هشتاد باب آب‌انبار دارد و کمتر آب‌انباری بصورت منفرد و یا تک بنا ساخته شده است. قدمت آب‌انبارهای موجود اکثر مربوط به دوره صفویه و یا عصر قاجاریه است. با اینکه آب‌انبارها هم مانند حمامها و یا سایر ساختمانهای آبی ریشه‌های تاربخی کهن دارند ولی وجود زمین لرزه‌های متعدد کاشان در اعصار گذشته در دوره سلجوقیان، عصر صفویه، دوره زندیه و قاجاریه به انضمام تاخت و تازها و تخریب بوسیله اقوام بیگانه و سایر بلایای طبیعی اثری از آب‌انبارهای مربوط به قبل از صفویه و قبل از آن در بافت تاریخی کاشان شناسایی نشده.
بجز آب‌انبارهایی که جزو مجموعه‌های تاریخی قرار داشته‌اند مانند آب‌انبار میرعماد که جزو مجموعه میرعماد شامل مسجد حسینیه- آب‌انبار- دارالشفا- دارالتیام- برج ساعت- عمارت وقت و ... از بناهای قرون 7 و 8 هجری قمری است و آب‌انبار آن بصورت مخروبه باقی مانده و یا آب‌انبار کوچک میدان کهنه مستقر در مجموعه مسجد جامع کاشان. و در جلو درب ورودی مسجد فعلی است که از بناهای بسیار کهن بشمار میرود. بطوریکه مناره آن سومین مناره معتبر دوره سلجوقی کشور است. بقیایای آب انبار مذکور در زیر آوار و آسفالت معبر مربوطه قرار دارد.
مقاله آب‌انبارهای کاشان