تاریخچه مختصری از روانشناسی ورزش
روانشناسی ورزش به شکلهای مختلف از همن زمانی که روانشناسی پا به عرصه وجود گذاشت، بوجود آمده است. نخستین مطالعه ثبت شده در روانشناسی ورزش در قرن نهم انجام شده است. نورمن تریپلیت[1] (1898) آنچه را که به عنوان نخستین آزمایش در روانشناسی اجتماعی و نخستین آزمایش در روانشناسی ورزش ذکر می‌شود را انجام داد.
تریپلیت پدیده تسهیل اجتماعی (به طور مفصل در فصل 6 مورد بحث قرار می‌گیرد) را مورد بررسی قرار داد. او ثابت کرد که دوچرخه سواران تمایل دارند وقتی با شخص دیگری مسابقه می دهند نسبت به زمانی که به تنهایی دوچرخه سواری می‌کنند، سریعتر برانند. اما تریپلیت پژوهش مربوط به ورزش را بیشتر دنبال نکرد وتا 1920 که اصول روانشناسی ورزش به طور رسمی به ثبت رسید، کاری در این مورد انجام نگرفت.
در 1925 کلیمن گریفث[2] آزمایشگاه پژوهشی ورزش را در دانشگاه الینوئز[3]تاسیس کرد. گریفث، که روانشناسی ورزش را تثبیت کرد و کرسی دانشگاهی برای آن بوجود آورد، دو کتاب درسی مهم را نیز منتشر ساخت و به عنوان مشاور تیمهای حرفه ای ورزشی به کار خود ادامه داد، به همین دلیل اغلب به «پدر روانشناسی ورزش» معروف است. اما روند اولیه روانشناسی ورزش بسیار کند بود و آزمایشگاه پژوهشی ورزش در 1932 به دلیل فقدان بودجه تعطیل شد.
(جارویس، 1380، ص15)
بین 1930 و 1960 (حداقل در جهان غرب) فعالیتهای اندکی در رشته روانشناسی ورزشی انجام گرفت. در اتحاد جماهیر شوروی (سابق) روانشناسی ورزش به طور رسمی مدت کوتاهی بعد از جنگ جهانی دوم مطرح گردید. البته بدستآوردن اطلاعات صحیح راجع به عملکرد روانشناسی ورزش شوروی در دوره جنگ سرد دشوار است، اما عموماً باور بر این است که، در خلال بازیهای المپیک ملبورن[4] (1960) تیمهای اروپا شرقی برای تیم های ملی خود روانشناسان ورزشی استخدام کردند (کریمرواسکولی 1994).
مسلماً می دانیم که در اوایل 1970 تیمهای روسیه و آلمان غربی برای افزایش عملکرد ورزشکارانشان در رویدادهای بین المللی روانشناسان ورزشی استخدام کردند.
روانشناسی ورزشی در آمریکا از 1960 فعالیت مجدداش را شروع کرد و چند سال بعد در انگلیس و باقی کشورهای اروپایی شکل گرفت. این رشته به سرعت در جهان توسعه یافت و از جدیدترین اصولعلمی برخوردار گردید. جالب است که تا اخیراً مطالعه روانشناسی ورزش دقیقاً به جای قرار گرفتن در قملرو روانشناسی در حوزه علوم ورزشی قرار دسته بندی می شد. اما این موضوع به مرور تغییر مکان داد، به طوری که در 1986 انجمن روانشناسی شناخت و در 1993 جامعه روانشناختی انگلیس بخش روانشناسی تمرین و ورزش را تاسیس کرد.
(جارویس، 1380، ص16)
روانشناس ورزش چه کسی است؟
این سوال می تواند به دو روش مطرح شود: چه کسانی می توانند خودشان را روانشناسان ورزشی معرفی کنند و روانشناسان ورزشی چه کاری انجام می دهند؟ در مورد پرسش نخست، فعلاً در انگلیس ثبت نام اجباری روانشناسان ورزشی وجود ندارد، بنابراین (از لحاظ نظری) هر کسی می تواند خودش را یک روانشناس ورزش معرفی کند. البته، غیر اخلاقی است که کسی به اندازه کافی آموزش ندیده باشد و بخواهد از عنوان روانشناس ورزش استفاده کند. انجمن علوم تمرین و ورزش انگلیس (BASES)[5] دفتری برای ثبت نام روانشناسان ورزشی دارد. در کنفرانس سالیانه 1998 بخش روانشناسی انجمن روانشناختی تمرین و ورزش انگلیس اصول اعطای عنوان روانشناس اخبره ورزش (اختصاصاً به افراد واجد شرایط) را تصویب کرد. برای ثبت نام در دفتر BASES به عنوان روانشناس ورزش، یا فرد بایستی ابتدا مدرک روانشناسی و سپس درجه بالاتری در رشته ورزش داشته باشد یا ابتدا مدرک علوم ورزشی و سپس درجه بالاتری در روانشناسی ورزشی بگیرد.
برای دستیابی به اجازه نامه از جامعه روانشناختی انگلیس، ابتدا بایستی شخص دارای مدارک روانشناسی تایید شده جامعه روانشناختی انگلیس باشد و سپس دوره آموزش کار عملی تحت نظارت بعد از دوره لیسانس مصوب این جامعه را بگذارند.
مباحثی پیرامون اعتبار بخشی روانشناسان ورزش وجود دارد. طرح نام نویسی BASES از روانشناسان ورزش تنها از 1992 پا به عرصه وجود گذاشت و تعداد زیادی از روانشناسانی که قبلاً به عنوان روانشناسان ورزش کار می کردند یا نام نویسی نکردند و یا واجدالشرایط تشخیص داده نشدند. آنشیل[6] (1992) خاطر نشان ساخت بسیاری از روانشناسان که تمام وقت با ورزشکاران کار می کردند، یا فرصت لازم برای جمع آوری مدارک را پیدا نکردند، یا اصلاً تمایلی به ادامه روند طولانی مدت شیوه‌های مورد نیاز برای نام نویسی را نداشتند و بدین ترتیب این نام نویسی برخی از مجربترین اساتید در حوزه روانشناسی ورزش انگلیس را در بر نمی گیرد.
از طرف دیگر، نام نویسی اجباری ملاکی برای رهایی عموم از تردیدها یا شناخت روانشناسان ورزشی غیر واجد شرایط را فراهم آورد. موضوع اعتباربخشی روشی برای مجبور ساختن کسانی است که از عنوان روانشناس استفاده می کنند، تا قانوناً ثبت نام نمایند، به طوری که هم اکنون این موضوع در برخی از کشورها به واقعیت پیوسته است و احتمال دارد این مورد در قرن آینده در انگلیس نیز انجام پذیرد.
راجع به سوال دوم باید گفت، کار روانشناسان ورزش کاملاً متنوع است. انجمن روانشناسی ورزش اروپا (1996) سه تکلیف مهم مربوط به روانشناسان ورزش را شناسایی کرد.
- پژوهش: تحقیق در همه جنبه های روانشناسی ورزش؛ هم نظری و هم عملی.
- تعلیم و تربیت: آموزش دانشجویان، کارمندان و ورزشکاران در حوزه روانشناسی.
- کاربرد: اندازه گیری و مداخله در مسائل مربوط به ورزش. این جنبه می تواند شامل عمل به عنوان مشاور برای کل تیم یا مشاوره کردن با تک تک اعضای تیم باشد.
به دلیل این که روانشناسی ورزش رشته ای جدید و گسترده است، این امکان برای روانشناسان ورزش هست تا دانسته هایشان رادر تمام جنبه ها رشد دهند. امروزه، ملاحظه خواهید کرد که رشته های تخصصی بسیار زیادی در روانشناسی ورزش شکل گرفته است. برای مثال یک روانشناس ممکن است متخصص حوزه انگیزش باشد (به فصل 8 مراجعه کنید). آنها ممکن است صرفاً در موضوع انگیزش به پژوهش بپردازند، به مربیان راجع به انگیزش آموزش دهند و ممکن است با افراد ورزشکار در جهت بهبود انگیزشان کار کنند.
(جارویس، 1380، ص19)
فصل اول
نقد عملکرد ورزشی
سطح انگیختگی
کنترل و هدایت انرژی
فنون آرمیدگی
تمرین تجسمی
تمرکز
اطمینان
بخش اول: «نقد عملکرد ورزشی»
اغلب ورزشکاران بیش از 15 ساعت در هفته را به تمرین اختصاص می دهند. هزینه‌هایی را هم که صرف تجهیزات، بیمه، مربیگری، و مسافرت آنان می شود، به این زمان تمرین باید اضافه کنیم. در مجموع تمام این تلاشها و مخارج برای “اجرای خوب” در مسابقات مهم صرف می شود.
با چنین سرمایه گذاریی، تعجبی ندارد که هر کس به دنبال پیروزی در رقابت باشد و به همین دلیل است که برنامه های روانشناسی ورزشی مورد توجه قرار می گیرند. یک برنامه استاندارد روانشناسی ورزشی شامل هدف گذاری، تمرین آرمیدگی، تجسم و تمرین تمرکز است. چنین برنامه ای نیازمند زمان و تلاش است، ولی این مهارتها در سایر زمینه های زندگی مانند مطالعه و کار نیز بکار می آیند، بنابراین عموماً سرمایه گذاری در آن مقرون به صرفه است.
برخی از روشها و مهارتها مانند تمرینات آرمیدگی، پیش از اینکه با اطمینان در مسابقات مهم به کار گرفته شوند، به تمرین زیادی نیاز دارند، اما برخی دیگر چنین نیستند. یکی از این فعالیتها که ورزشکاران می توانند فوراً از آن سود ببرند و به شیوه‌ای آسان آن را انجام دهند، نقد عملکرد ورزشی است.
یک نقد عملکرد موثر: اطمینان از افزایش می دهد، برای هر نوبت تمرین، هدف را مشخص می کند؛ به تکمیل راهبرد رقابتهای آتی کمک می کند؛ و زیان عملکرد ضعیف را به حداقل می رساند.
طرح زیر، پیامدهای احتمالی یک مسابقه را به شکلی ساده نشان می دهد. اجازه دهید تا هر موقعیت را به طور جداگانه بررسی کنیم و ببینیم که گذراندن چند دقیقه از وقت به نقد عملکرد، چه ارزشی خواهد داشت.
(وینتر، مارتیز، 1379، ص27)
الف) عملکرد خوب، برد
این، حالتی است که ورزشکاران برای آن تلاش می کنند و زمانی که اتفاق بیفتد، باید آن را جشن گرفت؛ بویژه اگر در یک مسابقه مهم رخ دهد.
احتمالاً شما از اینکه خوب عمل کرده اید و بازی را برده اید، احساس رضایت می‌کنید. نقد عملکرد می تواند برای ایجاد اطمینان و تقویت رفتار خوبی که انجام داده‌اید، مفید باشد. بسیاری از ورزشکاران نخبه تمایل دارند از اجرای خود یک مرور ذهنی به عمل آورند، مسابقه را تجسم کنند و احساس موفقیت را فراخوانی نمایند. اما عده ای هم پس از یک اجرای خوب ورزشی جشن می گیرند و انتقاد از عملکرد خود را فراموش می کنند؛ که کار بسیار ساده ای است.
به هر حال، نقد عملکرد ورزشی، و نه نقد نتیجه مسابقه، یک سرمایه گذاری مدبرانه است. در یک نقد عملکرد، شما بر اعتماد به نفس خود، و اینکه فشار را چقدر خوب تحمل کرده اید، و یا تمرکز خود را چگونه حفظ نموده اید، تاکید می کنید. سعی کنید که به پذیرفتن اجرای خوبتان بسنده نکنید؛ بلکه به خود پاداش دهید، رفتار مثبتی با خود داشته باشید، و بیش از همه به خاطر داشته باشید که عاملی باعث اجرای خوب شما شد.
(وینتر، مارتیز، 1379، ص28)
ب) عملکرد خوب، باخت
وزشکار نخبه باخت را دوست ندارد؛ ولی این واقعیت را می پذیرد که با وجود خوب عمل کردن و بهترین بازی خود را عرضه کردن، بازهم احتمال باخت وجود دارد. در نتیجه، پس از باخت خود بسختی تلاش می کند تا افسرده و آشفته نشود و در عوض، به جنبه های مثبت اجرای خود فکر کنند. آنها به طور حتم، راهبردها و برنامه های تمرینی خود را برای بهتر عمل کردن در نوبت بعد، مرور می کنند، ولی با سرزنش کردن خود به خاطر چیزی که در کنترل آنها نبوده است، اعتماد به نفس خود را نابود نمی کنند. بله، اندکی زجرآور است که خوب اجرا کنید، ولی برنده نشوید، و خیلی طبیعی است که به احساسات شما لطمه وارد شود. اما باید کیفیت عملکرد خود را بازشناسی کنید. فقط به نتیجه فکر نکنید. کمی هم به شیوه ای فکر کنید که با آن با موقعیت سخت برخورد کرده اید. به شیوه ای فکر کنید که تمرکز کرده اید؛ و به روشی که با استفاده از آن تا پایان مسابقه مصمم مانده اید. این حالتهای روانی، مفید و موثرند. آنها را نادیده نینگارید؛ زیرا در این صورت، بار دیگر که به آنها نیاز دارید، در اختیار شما نخواهند بود.
(وینتر، مارتیز، 1379، ص28)
ج) عملکرد ضعیف، برد
این حالت اغلب در رقابتهای محلی که حریف زیاد قوی نیست، رخ می دهد. معمولاً ورزشکاران ناپخته با قبول ستایشها و تحسینهایی که به خاطر برنده شدن از آنها می شود، خودشان را گول می زنند. از سوی دیگر، ورزشکاران پخته و بالغ که به پیشرفت می اندیشند، از مردم به خاطر حسن ظنشان تشکر می کنند؛ و در عین حال با جدیت به کار می پردازند تا عملکرد ضعیف مجدداً تکرار نشود.
(وینتر، مارتیز، 1379، ص28)
گاهی وارد رقابتی می شوید که در آن، حریف خود را به آسانی شکست می‌دهید. در این زمان:
- عملکرد خود را چگونه به طورعینی نقد می کنید؟
- آیا تمرکز ضعیف خود را به فراموشی می سپارید و یا سعی می کنید که از این موقعیت درس بگیرید و برای دفعه بعد طرح بهتری بریزید؟
فهرست مطالب
عنوان صفحه
مقدمه.......................................
تاریخچه مختصری از روانشناسی ورزش.............. 1
فصل اول
بخش اول: نقد عملکرد ورزشی.................... 6
الف- عملکرد خوب و بد........................ 7
ب- عملکرد خوب، باخت......................... 7
ج- عملکرد ضعیف، برد......................... 8
د- عملکرد ضعیف، باخت........................ 8
بخش دوم: سطح انگیختگی/ فعال سازی............. 10
کاهش انگیختگی/ فعال سازی.................... 11
افزایش انگیختگی............................. 12
بخش سوم: کنترل و هدایت انرژی.................. 13
شناخت سطح انرژی............................. 13
کنترل سطح انرژی.............................. 14
هدایت سطح انرژی............................. 16
خلاصه........................................ 18
بخش چهارم: فنون آرمیدگی...................... 18
فواید آرمیدگی چیست؟......................... 19
فنون آرمیدگی................................ 22
خلاصه........................................ 24
بخش پنجم: تمرین تجسمی.......................... 25
تمرین ذهنی برای اجرای بهتر...................... 25
عنوان صفحه
فنون تمرین ذهنی برای دو و میدانی.............. 30
بخش ششم: تمرکز................................ 30
تمرکز و توجه................................. 33
نکته کلیدی.................................. 37
به سوی تمرکز بهتر.............................. 40
عوامل موثر در تمرکز.......................... 43
افزایش تمرکز................................. 45
تمرین مرکزگرایی.............................. 46
بخش هفتم: اطمینان............................ 47
اعتماد به نفس: عاملی مهم برای بهترین عملکرد ورزشی 47
نگرشها و اثراتشان روی اجرا.................. 50
قرار گرفتن در چهارچوب صحیح ذهن............... 54
استفاده از خودگفتاری........................ 55
خود انگاره.................................. 57
فنونی برای تکامل چهارچوب صحیح ذهن........... 58
فصل دوم
بخش اول: انگیزش و ورزش....................... 62
دیدگاههای انسانی به انگیزش: تئوری نیازهای مازلو 63
تئوری انگیزه پیشرفت مک کلند و اتکینسون...... 66
ارزیابی تئوری FOS........................... 67
بخش دوم: رویکردهای شناختی نسبت به انگیزش...... 68
اسناد....................................... 68
مدل اسناد وینر.............................. 69
عنوان صفحه
ناامیدی آموخته شده و آموزش بازسازی اسناد.... 70
خودباوری.................................... 71
پژوهش معاصر روی انگیزه مشارکت ورزشی......... 73
فصل سوم
مقدمه: تنیدگی............................... 75
بخش اول: تنیدگی و زندگی حرفه ای.............. 77
بخش دوم: هزینه تنیدگی........................ 78
تنیدگی خلبانهای خطوط تجاری.................... 80
تنیدگی کارگران سکوهای صنایع تصفیه نفت و گاز. 81
تنیدگی کارمندان مراکز هسته ای............... 82
بخش سوم: تنیدگی در پاره ای حرفه های پزشکی و پیراپزشکی 84
تنیدگی دندانپزشکان.......................... 84
تنیدگی پرستاران............................. 85
تنیدگی مدیران موسسات........................ 87
بخش چهارم: تعامل سیستمها و شکل گیری پاسخهای ارگانیزم نسبت به
تنیدگی...................................... 89
نقش هورمونها................................. 89
محور هیپوفیز- غدد فوق کلیدی.................. 89
مکانیزمهای تسریع کننده و بازدارنده ترشحات... 90
بیماریهای تنیدگی............................ 91
بخش پنجم: زنان در برابر تنیدگی............... 93
نشانگان تنیدگی زنان......................... 93
تنیدگی زنان کارمند.......................... 96
عنوان صفحه
بیماریهای تنیدگی ناشی از رویدادهای استثنایی، تهاجمهای عصر جدید و زندگی
در محیطهای افراطی............................ 98
فصل چهارم
بخش اول: پیشگیری و درمان تنیدگی............... 102
شیوه های سنتی................................ 103
شیوه های جدید............................... 104
بخش دوم: درمانگریها و روشهای مبارزه علیه تنیدگی 107
تنش زدایی بدنی.............................. 108
تنش زدایی روانی............................. 108
تنش زدایی با استفاده از ابزار فنی............ 109
روان درمانگری............................... 109
بخش سوم: پیشگیری و درمان تنیدگی در موسسات..... 110
نتیجه....................................... 112
فصل پنجم
بخش اول: افسردگی در ایران.................... 114
افسردگی در غرب.............................. 118
نقدی بر روانشناسی افسردگی غرب............... 134
فصل ششم
بخش اول: اعتماد به نفس....................... 142
خودپنداره................................... 143
خودپنداره آموختنی و قابل تغییرات.............. 143
خویشتن‌داری و تاثیر آن بر اعتماد به نفس کودک... 146
ظاهرسازی و پرورش خودپنداره غیرواقعی.......... 148
عنوان صفحه
روشهای تقویت خودپنداره کودک................. 149
بخش دوم: اهمیت و نقش بازی..................... 152
بازی و رشد خود.............................. 153
انواع بازی.................................. 155
فصل هفتم
بخش اول: چگونه بر کم تحرکی غلبه کنیم.......... 157
شیوه های تجربی برای رهایی از کم تحرکی......... 159
فصل هشتم
چگونه سلامتی به دست آورده خود را حفظ کنید..... 161
فصل نهم
درمان اختلالات روانی با ورزش.................. 165
درمان استرس با یوگا.......................... 166
کلاشا- منبع استرس............................. 169
میدان های انرژی در بدن...................... 169
تحقیقات علمی یوگانیدرا....................... 170
ساماسکاراها................................. 171
غذا خوردن تحت استرس........................... 173
مقابله با استرس با روش SIT.................... 178
فصل دهم
پایان نامه.................................. 181
- بررسی اثرات تربیت بدنی بر فشارهای جسمانی- روانی با عنوان شاغل و ارایه
الگوی بهینه ورزشی............................ 182
- بررسی اثر ویتامینC,Eدر پیشگیری از ضعف سیستم‌ایمنی در ورزشکاران 192
عنوان صفحه
- مقایسه رشد اجتماعی و اختلالات رفتاری دانش آموزان کم توان ذهنی ورزشکار
و غیر ورزشکار در شهر تهران.................... 194
فصل یازدهم
ترجمه مقالات اینترنتی
مقاله A: تراکم استخوان و افسردگی................. 200
مقاله B: تائید جنسیت در افسردگی: یافته‌های واگیر شناسی بدست آمده از مطالعات II و DEPRESI......................................... 202
مقاله C: خدمات جمعی رفاهی براساس جنسیت افراد، ورزش و بازآفرینی نیروی از دست رفته زنان در
زمان ابتلا به افسردگی در “ایتون”.................. 218
مقاله D: ارتباط کاهش سطح افسردگی در بزرگسالان با انجام حرکات ورزشی درحد متعادل............................................. 223
فصل دوازدهم
منابع:
منابع فارسی...................................... 229
منابع پایان نامه ای.............................. 231
منابع اینترنتی با سایت Ebscohost...................... 232
ضمیمه
متن مقالات اینترنتی
مقاله A: متن انگلیسی تراکم استخوان و افسردگی......
مقاله B: متن انگلیسی تاثیر جنسیت در افسردگی، یافته های واگیر شناسی
مقاله C: خدمات جمعی رفاهی براساس جنسیت افراد، ورزش و بازآفرینی نیروی
از دست رفته زنان در زمان ابتلا به افسردگی در ایتون
مقاله D: متن انگلیسی ارتباط کاهش سطح افسردگی در بزرگسالان با انجام
حرکات ورزشی در حد متعادل.........................
263 صفحه در 6 فایل Word
دانلود مقاله کامل ارتباط ورزش با افسردگی
