دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .
فصل دوم : ابعاد بین المللی هواپیماربایی و جرایم علیه امنیّت پرواز
در این فصل به بررسی کنوانسیون‌هایی که موضوع آنها هواپیماربایی و اقدامات علیه امنیّت پروازایست و هم چنین به بیان کنوانسیون های مرتبط با موضوع می‌پردازیم.
گفتار اوّل : معاهدات قبل از کنوانسیون توکیو
قبل از کنوانسیون توکیو معاهداتی به تصویب رسیده اند؛ که عبارتند از:
- کنوانسیون راجع به جلوگیری و مجازات تروریسم ژنو 1937؛ اگر چه این کنوانسیون صرفاً در مورد تروریسم ولی برخی از مفاد آن را می‌توان به اعمال غیر قانونی علیه هواپیمای کشوری و حمله به مسافرین در فرودگاه‌ها تسری داد؛ به عنوان مثال یکی از جرایم مندرج در آن انهدام اموال عمومی یا اموالی است که برای مصارف عمومی اختصاص یافته و از آنجا که هواپیماها نیز وسیله‌ای برای حمل و نقل عمومی است، می‌توان آن را مصداقی از این کنوانسیون دانست.[1] در ماده دیگر کنوانسیون گفته شده است : هر اقدام تعمدی که جان اعضای جامعه‌ای را به خطر بیاندازد، جرم بین المللی تلقی کرده و می‌توان چنین استنباط کرد؛ که اعمال خشونت آمیز علیه مسافرین خطوط هوایی از این قاعده مستثنی نیست.
- کنوانسیون هواپیمایی کشوری بین المللی (کنوانسیون شیکاگو 1944)؛ همان طور که گفته شد؛ به علت پیشرفت قابل ملاحظه امر هواپیمایی در طول جنگ جهانی دوم، لزوم تدوین قوانین هوایی جدید احساس شد؛ در اول نوامبر 1944 به پیشنهاد امریکا کنوانسیون شیکاگو تشکیل شد؛ این کنوانسیون به سازمان بین المللی کشوری (ایکائو) مأموریت داد که امنیّت پرواز را تأمین کند و تأمین امنیّت و سلامت پرواز از والاترین اهداف به شمار آمده بود.
- کنوانسیون ژنو در مورد دریای آزاد 1958؛ علی رغم این که موضوع کنوانسیون مذکور در رابطه با دزدی دریایی است؛ ولی در این کنوانسیون مقرراتی نیز در رابطه با امنیّت هواپیمایی کشوری پیش بینی شده است.
ماده 15 کنوانسیون ژنو؛ دزدی دریایی را چنین تعریف کرده است : «هر اقدام غیر قانونی به منظور تجاوز، توقیف یا هر گونه غارتگری، که برای اهداف شخصی صورت گرفته باشد و به وسیله کارکنان یا مسافرین یک کشتی یا یک هواپیمای خصوصی علیه اشخاص یا اموال موجود در کشتی یا هواپیما در دریای آزاد یا در مکانی که حوزة قضایی هیچ کشوری نباشد انجام شده باشد».
مطابق مفاد ماده 15 اقدام انجام شده باید یک عمل غیرقانونی خشونت آمیز مانند توقیف یا ورود خسارت باشد. اکثر تصرفات غیر قانونی هواپیماها با اعمال خشونت، چه از طریق حمله به خلبان و گرفتن هواپیما و چه به وسیله‌ی نگهداشتن یک مسافر یا خدمه به عنوان گروگان انجام شده است؛ هم چنین مطابق بند 3 ماده‌ی 2 کنوانسیون مذکور حاکمیت کشور ساحلی، به قلمرو هوایی بالای دریای سرزمین و کف دریایی سرزمینی نیز کشیده می‌شود؛ بدین ترتیب ملاحظه می‌شود؛ در این کنوانسیون مقرراتی در خصوص امنیّت هواپیمای کشوری وجود دارد؛ که در صورت نقض سایر کنوانسیون‌ها قابل اعمال است.
گفتار دوم : کنوانسیون توکیو 1963 راجع به جرایم و برخی اعمال ارتکابی دیگر در داخل هواپیما
اوّلین پیمان چند جانبه‌ای که مستقیماً به مسأله امنیّت هواپیمایی کشوری پرداخت؛ کنوانسیون توکیو 14 سپتامبر 1963 است. موضوع این پیمان شامل موارد زیر است:
- ارتکاب جرم در داخل هواپیمای در حال پرواز منظور از جرم تمام جرایم موضوع قوانین جزایی می‌باشند. (بند الف ماده‌ی 1)
- اعمالی که سلامت هواپیما و سرنشینان و محمولات آن را به مخاطره می‌اندازد، هر چند آن عمل متضمن ارتکاب هیچ جرمی نباشد. (مستنبط از قسمت اول بند ب ماده‌ی 1)
- اعمالی که سبب اخلال نظم و آرامش داخلی هواپیما می‌شود هر چند آن عمل نیز متضمن ارتکاب هیچ جرمی نباشد (مستنبط از قسمت دوم بند ب ماده‌ی 11)
- تصرف غیر قانونی هواپیما (ماده 11)
ماده 11 مقرّر داشته : «هرگاه شخصی داخل هواپیما از طریق غیر قانونی و با توسل به زور یا تهدید به زور مرتکب عمل، مداخله و تصرف و یا اعمال کنترل هواپیمایی در حال پرواز بشود و یا هر گاه چنین عملی در شرف وقوع باشد، دولت متعاهد برای حفظ و یا بازگرداندن کنترل هواپیما به فرمانده قانونی آن کلیه تدابیر مقتضی را اتخاذ خواهند نمود»
در موارد مشروح در بند قبل، دولت متعاهدی که هواپیما در سرزمین او فرود می‌‌آید، به مسافرین و خدمه به محض امکان، اجازه ادامه سفر خواهد داد؛ و هواپیما و محمولات آن در اختیار شخصی که قانوناً حق تصرف آن را دارد؛ گذاشته می‌شود.[2]
از لحاظ این کنوانسیون طبق بند 3 ماده 1 هواپیما از زمانی که نیروی موتوری آن به منظور پرواز به کار می افتد تا زمانی که عمل فرود آمدن آن پایان یابد، در حال پرواز تلقی می‌شود.
و مطابق فصل سوم کنوانسیون (بند 2 ماده 5) هواپیما از زمانی که درهای خارجی آن پس از سوار شدن مسافرین بسته شد تا زمانی که مجدداً به منظور پیاده شدن مسافرین باز گردد، در حال پرواز تلقی می‌شود.
و مطابق بند 1 ماده 3 این کنوانسیون دولت ثبت کننده هواپیما، برای رسیدگی به جرایم و اعمال ارتکابی در هواپیما صالح می‌باشد. و مطابق بند 3 این ماده؛ این کنوانسیون به هیچ یک از صلاحیت‌های جزایی، که به موجب قوانین داخلی اعمال می‌گردد، خللی وارد نمی‌کند.
دولت متعاهدی که دولت ثبت کننده هواپیما نباشد؛ نمی تواند به منظور اعمال صلاحیت جزایی خود در مورد جرم ارتکابی در داخل هواپیما در امر پرواز آن مداخله نماید؛ مگر در موارد مشروحه ذیل :
الف – جرم در سرزمین آن دولت اثراتی ایجاد کند.
ب – جرم توسط یا علیه یکی از اتباع آن دولت یا مقیمن دایمی آن ارتکاب یافته باشد.
ج – جرم امنیّت آن دولت را به مخاطره اندازد.
د – جرم ناقض قواعد یا مقررات جاری آن دولت ناظر به پرواز یا مانور هواپیما باشد.
ه - اعمال صلاحیت برای رعایت تعهدات ناشی از یک موافقت نامه چند جانبه بین المللی برای آن دولت ضروری باشد.
این کنوانسیون در مورد هواپیماهایی که به منظورهای نظامی، گمرکی یا پلیسی به کار می‌روند، مجری نخواهد بود( بند 4 ماده
1) ایران در سال 1344 به این کنوانسیون ملحق شد.
گفتار سوم : کنوانسیون راجع به جلوگیری از تصرف غیر قانونی هواپیما (لاهه 1970)
فهرست مطالب
عنوان صفحه
چکیده 1
مقدّمه 3
فصل اوّل : کلّیّات و تعاریف
گفتار اوّل : سیر تاریخی هواپیماربایی و جرایم علیه امنیّت پرواز 7
گفتار دوم : تعریف هواپیماربایی و جرایم علیه امنیّت پرواز 10
گفتار سوم : شروع به جرم 12
گفتار چهارم : معاونت در جرم هواپیماربایی 14
گفتار پنجم : هواپیماربایی جرم مستمر 16
فصل دوم : ابعاد بین الملل هواپیماربایی و جرایم علیه امنیّت پرواز
گفتار اوّل : معاهدات قبل از کنوانسیون توکیو (ایران 1344 ملحق شد) 19
گفتار دوم : کنوانسیون توکیو 1963 راجع به جرایم و برخی اعمال ارتکابی دیگر در داخل هواپیما (در ایران در دی ماه 1350 تصویب شد) 21
گفتار سوم :کنوانسیون راجع به جلوگیری از تصرف غیر قانونی هواپیما (لاهه 1970) (ایران 1/7/50 ملحق و در 7/3/52 آن را تصویب کرد) 24
گفتار چهارم : کنوانسیون مونترال 1971 راجع به اقدامات غیر قانونی علیه امنیّت هواپیمایی کشوری 27
گفتار پنجم : سایر کنوانسیون‌های مرتبط با موضوع 30
فصل سوم : جرایم علیه امنیّت پرواز در قانون جزای ملّی
گفتار اوّل : جرایم مندرج در قانون هواپیمایی کشوری مصوّب 1328 34
گفتار دوم : جرایم مندرج در قانون مجازات اخلال کنندگان در امنیّت پرواز هواپیما و خرابکاری در وسایل و تاسیسات هواپیمایی مصوّب 49 37
گفتار سوم : قانون تشدید مجازات کبوتر پرانی مصوّب 15/3/51 40
گفتار چهارم : جرایم مندرج در قانون مجازات اسلامی مصوّب 75 43
نتیجه گیری 46
پیوست‌ها 48
فهرست منابع و مآخذ 49
