انسان، از آغاز آفرینش، برای پویایی زندگی خود، به کار و کوشش مجبور بوده و در این راه، سختی های بسیار متحمل شده است. نیروی کار هر کشور، به ویژه کشورهای در حال توسعه، بخشی از پر اهمیت از سرمایه های ملی دانسته شده و از پایه های توسعه ی اقتصادی و اجتماعی انگاشته می شود. از این رو، حفاظت از تندرستی نیروی کار و بهسازی محیط کار، از اهمیتی شایان توجه برخوردار است.
توسعه پایدار بعنوان یک استراتژی برای تامین نیازهای جامعه ، بدون ایجاد اثر سوء بر بهداشت وسلامت ومحیط زیست وبدون به خطر انداختن منابع پایه جهانی وبالاخره بدون به خطرانداختن قابلیتهای تولید در آینده به شمار می آید ( اعلامیه کنفرانس بین المللی عالی ریو سال ۱۹۹۲)
بنابراین اعلامیه ، انسان نقش محوری در توسعه پایدار را داشته ومستحق برخورداری از یک زندگی بارور و سالم وهماهنگ با طبیعت است وبهداشت حرفه ای به عنوان عنصری پایه ، از اصول توسعه پایدار می باشد که افرد شاغل در واحدهای شغلی را که ممکن است در مواجهه با عوامل زیان آور تهدید کننده سلامتی قرار گیرند ، تحت پوشش قرار داده تا از آسیب دیدن سلامتی آنها پیشگیری نماید .
نقش محوری بهداشت حرفه ای در توسعه پایدار
۱) پیشگیری از حوادث ،آسیب های و بیماریهای شغلی و حفاظت کارگران در مقابل فشارهای بیش از حد جسمی و روانی بر استفاده بهینه از منابع محدود موجود و به حداقل رساندن کاهش غیر ضروری منابع مادی و انسانی دلالت دارد.
۲) هدف از محیط کار ایمن و سالم ، بکارگیری ایمن ترین تکنولوژی همراه با مصرف انرژی کم ، ایجاد آلودگی کمتر و تولید مواد زائد کم می باشد و در اغلب کشورها قوانین مربوط به بهداشت حرفه ای بر استفاده از بهترین تکنولوژی که دسترسی به آن نیز ممکن باشد ، تاکید دارد .
۳) بکارگیری اصول بهداشت حرفه ای موجب افزایش کیفیت محصولات ، بهره وری و فرآیند مدیریت گردیده و بنابراین در ممانعت از افت غیر ضروری انرژی و مواد و همچنین پیشگیری از اثرات ناخواسته بر روی محیط زیست نقش موثری خواهد داشت .
۴) اغلب مخاطرات محیط از محیط های کاری همچون صنعت ، کشاورزی ، حمل و نقل و خدمات ، ناشی می شوند. کارشناسان و دیگر افراد مسئول در امر بهداشت حرفه ای به خوبی از فرآیندها و عواملی که ممکن است برای محیط زیست مخاطره آمیز باشد ، آگاهی دارند و اغلب این اطلاعات در مراحل اولیه بروز مشکل در اختیار آن ها قرار می گیرد و بنابراین قادرند پیشگیری های اولیه را انجام دهند در غیر این صورت عناصر مخاطره آمیز در محیط پراکنده خواهند شد .
در مورد حفاظت محیط زیست وقتی که مشکلات ناشی از سیستم های تولیدی مطرح می شود ، انتظار می رود که عملکرد بهداشت حرفه ای از نظر کارایی و صرف هزینه مورد تایید قرار گیرد . به همین منظور در برخی کشورهای صنعتی فعالیت هایی را برای برقراری ارتباط نزدیکتر بین بهداشت حرفه ای و بهداشت محیط زیست آغاز نموده اند.
۵) هدف از خدمات بهداشت حرفه ای تامین سلامت و استفاده بهینه از توان کاری و رفاه کارگران می باشد . وجود نیروی کار سالم ، بارور و باانگیزه عامل کلیدی برای توسعه اقتصادی و اجتماعی محسوب می شود . بعلاوه بهره وری و کیفیت بالای کار می تواند تولید سالم مواد و کالاهاو همچنین اقدام عملی دستیابی به اصول توسعه پایدار را تضمین نماید .
۶) اکثر مخاطرات زیست محیطی ابتدا در محیط های کاری و یا جمعیت های کارگری مورد شناسایی قرار می گیرند . بنابراین بهداشت حرفه ای در همان نقطه شروع یک سیستم ، اعلام خطر برای تعیین مخاطرات زیست محیطی را فراهم می کند که می توان بر اساس آن مدل های موثری برای فعالیت های پیشگیری ارائه نمود .
۷) بیش از ۵۰% افراد بزرگسال در محیط کار در معرض عوامل زیان آور شیمیایی ، فیزیکی ، بیولوژیکی ،ارگونومیکی یا استرس های روانی و فشار کاری بیش از حد قرار می گیرند . در این مورد برای دستیابی به یک زندگی سالم و بارور می توان از بهداشت حرفه ای به عنوان ابزاری مناسب بهره گرفت.
۸) وضعیت کلی محیط زیست و اکوسیستم به طور مستقیم و غیر مستقیم بر روی بهداشت کارگران در مشاغل مختلف کشاورزی ، معدن و ماهیگیری و تولید تاثیر می گذارد . بنابراین یک ارتباط دوجانبه بین ایمنی و بهداشت حرفه ای از یک طرف و توسعه پایدار توام با محیط سالم از طرف دیگر وجود دارد .
۹) با توجه به اهمیت رفاه افراد و برای توسعه اقتصادی و اجتماعی جوامع و کشورها ، خط مشی وجود دارد که دستیابی هر فرد را به کار امکان پذیر ساخته و آن ها را قادر می سازد که هزینه زندگی خود و خانواده شان را تامین نمایند . بالا بودن آمار شاغلین ، یک عامل کلیدی در توسعه پایدار و ایمن کشورها محسوب می شود ، در حالی که افزایش نرخ بیکاری و تبعات منفی آن عاملی تهدید کننده برای این توسعه به شمار می رود .
۱۰) اختصاصا در کشورهای در حال توسعه بهداشت و رفاه خانواده در گرو سلامتی و بهره وری نیروی کار آن خواهد بود بنابراین وضعیت زندگی اعضای آن متاثر از اقدامات بهداشت حرفه ای خواهد بود در غیر این صورت با توجه به پایین بودن سطح بهداشت و کاهش توان کاری ، بحران شدیدی در خانواده بوجود آورده و به طور غیر مستقیم بهداشت، رفاه و اقتصاد جوامع را تحت تاثیر قرار می دهند .
بیان مأموریت بهداشت حرفه ای:
*حفظ و ارتقاء سطح سلامت نیروی کار از طریق شناسایی و ارزشیابی عوامل زیان آور محیط کار به منظور اطمینان از عدم وجود و یا زیر حد آسیب رسانی مخاطرات محیط کار و نیز انطباق محیط کار و کارگر و نیز بررسی سلامت شاغلین در حین کار.
اهداف کمی کلان بهداشت حرفه ای
*حفاظت و ارتقاء هر چه بیشتر سلامت جسمی و روانی در مشاغل مختلف.
*پیشگیری از حوادث و بیماریهای ناشی از کار.
*حفظ سلامتی کارگران در برابر کلیه عوامل زیان آور که در نوع و خصلت یک شغل وجود دارد.
*انتخاب فرد مناسب برای کار مناسب و تشخیص زودرس بیماریها و عوارض کاری.
اهداف کمی استانی در راستای دستیابی به اهداف کشوری
۱شرح وظایف واحد بهداشت حرفه ای مرکز بهداشت استان:
سیاستگزاری ،نظارت وبرنامه ریزی در زمینه امور بهداشت حرفه ای استان
انجام مطالعات و بررسی های لازمبمنظور آگاهی از وضعیت بهداشت حرفه ای کارگاهها و کارخانجات , معادن , مشاغلکشاورزی و خدمات در سطح استان
تشکیل جلسات با سازمانها و ارگانهای ذیربط درزمینه جلب هماهنگیهای بین بخشی بمنظور ارائه موثر خدمات بهداشت حرفه ای
برنامهریزی و پیگیری در جهت رعایت حدود ملی تماس شغلی عوامل زیان آور و کنترل عوامل زیانآور محیط های کاری با توجه به استانداردهای موجود
عضویت در کمیته های بدوی وتجدید نظر بررسی مشاغل سخت و زیان آور استان
صدور مجوز فعالیت و نظارت برشرکت های و مراکز مجاز ارائه دهنده خدمات مهندسی بهداشت حرفه ای در سطح استان
صدور مجوز فعالیت و نظارت بر شرکت های و مراکز مجاز ارائه دهنده خدمات طبکار در سطح استان
برنامه ریزی در زمینه بهبود شرایط کار و انجام معایناتدوره ای در مشاغل سخت و زیان آور
همکاری در سایر واحد ها در اجرای مراقبتهایاولیه بهداشتی( P.H.C )
فعالیت و نظارت در زمینه اجرای برنامه های بهداشت حرفهای در قالب سیستم های شبکه بهداشتی و درمانی کشور و پزشک خانواده
برنامه ریزی درزمینه توسعه , تاسیس , تجهیز و راه اندازی ایستگاههای بهگر ،خانه های بهداشت کارگریو مراکز بهداشت کار
پیگیری و نظارت بر اجرای طرحها و برنامه هایبهداشت حرفه ای ابلاغی از سوی مرکز سلامت محیط و کار ( سامانه جامع بازرسی بهداشت حرفه ای، برنامه بهداشت کشاورزی ،طرح بقا , برنامه تربیت بهگر , برنامه ارگونومی ،برنامه کنترل صدا،برنامه روشنایی محیط کار ، برنامه کنترل سیلیس،برنامه حذفآزبست،برنامه کنترل مواجهه با جیوه،طرح خانه های بهداشت کارگری،ایمنیشیمیایی،معاینات کارگری ، تشدید و هدفمند نمودن بازدیدکارگاهی ، ... )
برنامهریزی , هماهنگی و پیگیری در زمینه تشکیل و ارتقا کارایی کمیته های حفاظت فنی وبهداشت کار
نظارت بر عملکرد دانش آموختگان بهداشت حرفه ای شاغل در مراکز بهداشتو کارگاهها و کارخانجات استان
برنامه ریزی در زمینه تشکیل دوره های آموزشی وبازآموزی بهداشتیاران کار , بهورزان , کاردانهای بهداشتی , اعضاء کمیته های حفاظتفنی و بهداشت کار و بازآموزی طب کار
هماهنگی و همکاری با کارشناسان آموزش بهداشتبمنظور ارائه برنامه های آموزشی بهداشت عمومی و حرفه ای
اجرای طرحهای تحقیقاتی وهمکاری با موسسات و مجریان طرحهای تحقیقاتی در زمینه مسائل مرتبط با سلامت شغلی
فعالیت های اجرائی بهداشت حرفهای
۱ - بازرسی وپایش ونظارت محیط های کار:
به منظور بررسی مستمر وضعیت بهداشت محیط کار و آگاهی از چگونگی اجرای قوانین و دستور العمل ها مهمترین وظیفه بازرسان بهداشت حرفه ای بازرسی و پایش از محیط های کاری خصوصاً کارگاهها و کارخانجات است.
۱- برنامه طب کار وتیم سلامت شغل
اهمیت حفظ و ارتقاء سلامت کارگران مسبب تشکیل تیم سلامت استان متشکل از کارشناس بهداشت حرفه ای وپزشک متخصص طب کار گردیده که با فعالیتهائی مانند ارائه مجوز به بخش خصوصی ودولتی وآگاه نمودن جامعه ذی نفع از مقررات ، قوانین ودستورالعملها در واحد بهداشت حرفه ای مشغول فعالیت اند .
هدف اصلی : حفظ و ارتقاء سلامتی کارگران کلیه مشاغل
فعالیتها :
۱-نظارت
الف- نظارت بر شرکتهای خصوصی ارائه کننده خدمات طب کاربصورت :
- بازدید از محل کارخانه ومحل فعالیت
- بازبینی پرونده بهداشتی کارگران
- معاینه مجدد کارگران توسط پزشک مرکز وارزیابی آن با مواجهات وعوامل آسیب رسان شغلی
ب - نظارت بر فعالیت طب کار مراکز بهداشت شهرستانها در زمینه بهبود وتقویت سیستم نظارتی واجرایی دولتی
ج – نظارت برنحوه ارائه خدمات طب کاروبهداشت حرفه ای در کارخانجات توسط پزشکان شاغل در صنعت وکارشناسان بهداشت حرفه ای مشاور به صورت مراجعات حضوری و ارزیابی پرونده بهداشتی کارگران وفعالیت های بهداشتی محیط کار به نحوه انجام معاینات وآزمایشات مورد نیاز
۲- ارزشیابی
- ارزشیابی خدمات ارئه شده توسط بخش خصوصی
۳-آموزش
پروژه و تحقیق-بهداشت درمحیط جامعه و بهداشت حرفه ای- در 68 صفحه-docx
مقدمه 
