مقدمه
وحدت تپش هماهنگ قلبهاست و آهنگ حرکت دستها، وحدت اسلامی عامل اقتدار اسلام در برابر کفر و نفاق و اختلاف، آفت بزرگ عزت و استقلال مسلمین است. آرمان و امید همة دوستان عظمت اسلامی ، وجدائی و تفرقه آرزوی شوم دشمنان دیرینة ماست. وحدت ، کشتی نوح است و تفرقه، تازیانة عذاب الهی.
امید است در روزگاری که شیاطین، بذر نفاق و تفرقه می‌پاشند قادر سرزمین مقدس اسلام، درخت دشمن پرورش دهند، با بیداری و یادآوری سخنان وحدت بخش رسول خدا و ائمه معصومین(ع) نقشه‌های شوم استکبار، نقش برآب گردد و خداجویان وحدت اندیش برگرد قرآن و سُنّت هماهنگ شوند و با رهبری عترت(ع)پرچم استقلال و آزادی را در سراسر گیتی به اهتزاز درآورند. ان شاءالله
این حدیث نیز ، به خوبی نشان می دهد که امت وادیان س ابق نیز دچار اختلافو چند دستگی شدند و امت اسلام هم دچار اختلاف خواهد شد ولی فرق بین این دو مکتب «اسلام وغیر اسلام» ان اس ت که دین اسلام ، ابزار وراه کارهایی برای رهایی از تفرقه گذاشته است مانند روایات ، برخلاف ادیان دیگر که در صورت اختلاف با مراجعه کردن به کتابهای آسمانی یا علمای خودشان ، بیشتر گمراه می شوند.
اتحاد و انسجام در قرآن و روایات
در ابتدای ورود به بحث، سزاوار است که اتحاد و انسجام را، از دیدگاه قرآن و روایات بررسی کنیم، تا به حقیقت این دو واژه، آشنا شده و اهمیت آن را از لسان قرآن و احادیث بشنویم و با دقت و توضیح، پیرامون آنها، به یک جمع بندی کلی برسیم، و در نتیجه ملتی بزرگ و گروهی آگاه، یعنی اسلام و مسلمین، به آرامش و امنیت مطلق برسند زیرا قرآن کریم، کتابی است که خداوند متعال، برای هدایت بشر فرستاده است و کتابی که بخواهد هدایت گر باشد، باید جامعیت داشته باشد وگرنه، آن مجموعه، نمی تواند به خواسته ها و نیازهای بشری، پاسخ دهد و صرفاً، نوشته ای خواهد شد که خالی از هرگونه محتوا است و البته روایات پیامبر و اهل بیت ایشان نیز چنین خاصیتی دارند.
الف ) اتحاد وانسجام از نقل قرآن
در قرآن، از لفظ اتحاد و انسجام استفاده نشده است، اما کلماتی که با این واژه همخوانی داشته و از یک خانواده هستند، وجود دارد و بعضی دیگر از واژگان، از نظر محتوایی، با بحث مورد نظر، تطابق و هماهنگی دارند.
شش آیه در قرآن وجود دارد که از کلمه ی «وحده» استفاده شده است که همگی به معنای «یکی بودن» و به «تنهایی» می باشد و پنج آیه از تفرقه و جدایی سخن می گوید و همان طور که می دانید، تفرقه، ضد اتحاد و انسجام است و در این قسمت به این آیات اشاره کرده و ترجمه و توضیح آن را بیان خواهیم کرد.
1- قالُوا أَجِئتَنا لِنَعبُدَ اللهَ وَحدَهُ وَ نَذَرَ ما کانَ یَعبُدُ آباؤُتنا فَأتِنا بِما تَعِدُنا اِن کُنتَ مِنَ الصّادِقِینَ1
«قوم حضرت هود به او گفتند: آیا تو به نزد ما آمده ای که خدای یگانه را بپرستیم و از خدایانی که پدران ما می پرستند دوری کنیم. پس تو اگر راست می گویی عذابی را که به ما وعده داده ای بفرست «زیرا ما به خدای تو ایمان نمی آوریم.»
نکته ای که از این آیه برداشت می شود این است که رمز اتحاد و انسجام، پرستش خدای یگانه و شناخت خدای واقعی از میان خدایان گوناگون و ساختگی است. نکته قابل دقت در آیه ی مذکور آن است که تعصب و تقلید بی جا مانع شناخت حقیقت انسان می شود و انسان را به دشمنی و کنیه می کشاند.2
پس اگر قوم حضرت هود (ع) خدایان متعدد را رها می کردند و به گرد خدای واحد جمع می شدند و در پرستش خدای متعال متحد بودند به طور یقین سعادت دنیا و آخرت نصیب آنها می شد.
2- وَجَعَلنا عَلی قُلُوبِهِم أَکِنَّهً اَن یَفقَهُوهُ وَ فِی آذَانِهِم وَ قراً وَ إذَا ذَکَرتَ رَبَّکَ فِی القرآنِ وَحدَهُ وَلَّوا عَلَی أَدبارِهِم نُفُوراً 3
ما، بر دل و گوش مشرکان، پرده ای قرار دادیم، زیرا قرآن را درک نمی کنند و زمانی که، یگانگی پروردگار خود را، به یاد آنها می آوری، پشت کرده و گریزان می شوند.
در این آیه یگانگی و اتحاد مسلمانان پیرامون خداوند، سبب تجمع و شرک به او، سبب تفرق و کنار گذاشتن ذات باری تعالی شده است و در کنار یگانگی خداوند، قرآن هم به عنوان یکی از ابزار اتحاد شناخته می شود.
به عبارت دیگر پشت کنندگان و فراریان کسانی هستند که یگانگی خداوند در قرآن را می شنوند، پس این گروه متفرقین می باشند و در نتیجه، متحدین کسانی هستند که به یگانگی خداوند در قرآن پشت نکرده و به او، روی آورده اند.
3- وَ إذَا ذُکِرَ اللهُ اشمَأَزَّت قُلوبُ الَّذینَ لایُؤمِنُونَ بِالآخِرَهِ وَ إذا ذُکِرَ الَّذینَ مِن دُنِهِ إذا هُم یَستَبشِرُونَ1
زمانی که نزد بی ایمانان نسبت به آخرت، یاد خداوند یگانه شود، پریشان می شوند «ولی» زمانی که غیر از خدا را به یادشان می آورند، خوشحال می گردند.
از این آیه هم برداشت می شود که ایمان به جهان پس از مرگ یکی از ویژگی کسانی است که پیرامون حقیقت اسلام جمع شده اند و متفرقین، کسانی هستند که به جهان آخرت ایمان ندارند.
بنابراین می توان برای انسجام مسلمین، نشانه هایی ذکر کرد که یکی از آنها ایمان به جهان آخرت است. یعنی کسانی که به جهان آخرت ایمان ندارند، اگرچه مسلمان ظاهری باشند، نمی تواند در انسجام مسلمانان حضور داشته باشد.
4- ذلِکُم بِأنَّه إذا دُعِیَ اللهُ وَحدَهُ کَفَرتُم وَ إن یُشرَک بِهِ تُؤمِنُوا فَالحُکمُ للهِ العَلیَّ الکَبیرِ2
ای مشرکان! این «عذاب» به خاطر آن است که به سوی خداوند یگانه «توسط پیامبران» دعوت شدید، ولی کفر ورزیدند و اگر نسبت به خداوند شریک در نظر گرفته می شد ایمان می آوردید، پس حکم و تصمیم، نسبت به اندازه ی عذاب، در دست خداوند است.
5- فَلَمَّا رَأوا بَأسَنا قَالُوا آمَنَّا بِاللهِ وَحدَهُ وَ کَفَرنَا بِمَا کُنَّا بِهِ مُشرِکینَ1
زمانی که «مشرکان» عذاب ما را دیدند، گفتند: ما به خدای یگانه ایمان آورده و به تمام چیزهای که شریک خداوند قرار داده بودیم، کافر شده ایم.
از این آیه، دو چیز برداشت می شود:
الف: یکی از آثار ناپسند تفرق و عدم اتحاد میان فرد فرد مسلمان، پشیمانی است.
ب: انسان هایی که با شنیدن ندای توحید و اسلام به آن نپیوستند، در آن حال دچار غرور بوده اند که نتیجه ی این خودخواهی و غرور آن است که با دیدن عذاب شدید الهی، اظهار پیشمانی می کنند.2
6- قَدکانَت لَکُم اُسوَهٌ حَسَنَهٌ فِی إبراهیمَ وَ الَّذینَ معَهُ إذ قَالوُا لِقومِهِم إنَّا بُرَآءُ مِنکُم وَ مِمَّا تَعبُدُونَ مِن دُونِ اللهِ کَفَرنَا بِکُم وَبَدا بَینَنَا وَبَینَکُمُ العَداوَهُ وَالبَغضاءُ أبداً حتّی تُؤمِنُوا بِاللهِ وَحدَهُ إلّا قَولَ إبراهیمَ لَأبیهِ لأستَغفِرَنَّ لَکَ وَما أملِکُ لَکَ مِنَ اللهِ مِن شَیءٍ رَبَّنا عَلَیکَ تَوَکَّلنا و إلیکَ أنبنَا وَ إلَیکَ المَصیرُ3
حقیقتاً ابراهیم (ع) و کسانی که با او بودند، برای شما الگوی خوبی هستند زیرا به قوم خود گفتند: ما از شما و از آنچه غیر از خدا می پرستید بیزاریم، ما به «آیین» شما کفر، ورزیدیم و میان شما دشمنی همیشگی وجود دارد، مگر آن که، به خدای یگانه ایمان بیاورید. جز سخن ابراهیم به پدرش که قطعاً برای او استغفار خواهم کرد و من برای تو «به جز دعا» مالک چیزی نیستم. «کاری از دست من ساخته نیست» پروردگارا! بر تو توکل کردیم و به سوی تو توبه نمودیم و بازگشت ما به سوی تو است.
از این آیه نیز نکاتی پیرامون راه ها و موانع اتحاد و انسجام به دست می آید:4
الف: داشتن الگوی مناسب، می تواند ما را در جهت رساندن به انسجام اسلامی یاری نماید.
ب: مسلمانان نباید با کفار و مشرکین دوستی داشته باشند، زیرا این آیه به صراحت می گوید: مانند حضرت ابراهیم (ع) و یاران ایشان، از کفار دوری کنید.
شش آیه ای که ذکر کرده و پیرامون آن توضیحاتی بیان کردیم، به طور محتوایی و تحلیلی بر موضوع ما دلالت می کرد اما موارد دیگری در قرآن وجود دارد که می توان آن ها را بهتر و شفاف تر در موضوع بحث خود مورد استفاده قرار داد و اگر چه در آنها نیز لفظ اتحاد و انسجام نیامده است، ولی از تفرقه و جدایی صحبت می کند و به طور قطع، تفرقه و جدایی ضد اتحاد و انسجام است.
بنابراین در این قسمت، پنج آیه ی دیگر را بررسی کرده و در مورد آنها صحبت خواهیم کرد تا جایگاه بحث روشن تر گردد.
1- وَاعتَصِمُوا بِحَبلِ اللهِ جَمیعاً وَلا تَفَرَّقُوا وَ اذکُرُوا نِعمَهَ اللهِ عَلَیکُم إذ کُنتُم اَعداءً فَألَّفَ بَینَ قُلوبِکُم فَأصبَحتُم بِنِعمتِه إخوَاناً و کُنتُم عَلی شَفا حُفرَهٍ مِنَ النَّارِ فَأنقَذَکُم مِنها کذلکَ یُبَیِّنُ اللهُ لَکُم آیاتِه لَعلَّکُم تَهتَدُونَ1
«ای کسانی که ایمان آوردید! همگی به ریسمان خدا چنگ بزنید و پراکنده نشوید و نعمت خدا را بر خود به یاد بیاورید که چگونه دشمن یکدیگر بودید و او میان دل های شما، الفت ایجاد کرد و به برکت نعمت او، برادر شدید و شما بر لب حفره ای از آتش بودید، خداوند شما را نجات داد و او این چنین آیات خود را برای شما روشن می سازد تا شاید هدایت شوید.
فرمت این مقاله به صورت Word و با قابلیت ویرایش میباشد
تعداد صفحات این مقاله 45 صفحه
پس از پرداخت ، میتوانید مقاله را به صورت انلاین دانلود کنید
دانلودمقاله وحدت ملی وانسجام اسلامی از دیدگاه آیات و روایات
