لینک پرداخت و دانلود در "پایین مطلب"
فرمت فایل: word (قابل ویرایش و آماده پرینت)
تعداد صفحات:21
مقدمه
استفادهء سیاسی دستگاه حکومت از اصناف برای نخستین بار در دوران نخست وزیری رضاخان سردار سپه روی داد.هدف اساسی«هیئت اتحادیه اصناف تهران»که با دخالت عوامل وی در پاییز سال 1304 تأسیس شد،تأمین مشارکت اصناف در جریان انتقال سلطنت از قاجاریه به پهلوی بود.در بیانیهء این جمعیت آمده است که«هیئت اتحادیهء اصناف تهران...به تمام اصناف ایران اعلام مینماید که برای قطع ریشهء سلطنت قاجار....نهضت و قیام نموده است.»[1] اما پس از آنکه رضاشاه به سلطنت رسید،با الغای مالیات صنفی،علت وجودی اصناف،به عنوان یکی از عناصر دستگاه مالیاتی از میان رفت و عملا نظام صنفی منحل گردید.
فصل اول: کلیات مبحث اول: پیشینه شورای اصناف
در اوایل دههء 1320 سید ضیاء الدین طباطبائی کوشید تا اصناف را در حزب ارادهءملی متشکل کند تا بازوی صنفی نیرومندی برای حزب وی باشد. رهبری سازمان صنفی حزب با اسد اللّه رشیدیان بود که اتحادیهای اصناف تهران را برای مبارزه با سندیکاهای کارگری حزب توده تشکیل داد.گر چه اقدامات رشیدیان در این زمان بینتیجه ماند امّا وی در دههء 1340 در تشکیل نظام صنفی دولتی نقش مؤثر ایفا کرد.
در سال 1326 متولیان اصناف بازار زیر نظر عبد الحسین نیکپور،رئیس اطاق بازرگانی تهران،«اتحادیه اصناف بازار تهران»را برای مبارزه با حزب توده و حمایت از دولت و دربار تشکیل دادند.[2] رهبران این اتحادیه علاء الدین نقوی،ابراهیم حریری طلوع و حاج مرتضی آقائی و رضا نیک عهد بودند.با اینکه هدف اصلی دولت و اطاق بازرگانی از تأسیس اتحادیه مبارزه با حزب توده و استفاده از آن برای انتخابات بود ولی هدف اعضا و حتی رهبران اصناف حل مسئلهء ارزیابی مالیات صنفی،و به خصوص موضوع سر قفلی و اجارهنامهء محل کسب اصناف،بود.با برآمدن نهضت ملی کردن نفت و تأسیس«جامعهء بازرگانان و اصناف و پیشهوران تهران»اتحادیه نیز از میان رفت و برخی از رهبران آن مانند حریری طلوع و مرتضی آقائی به حمایت از مصدق که رئیس دولت بود پرداختند.
پس از کودتای 28 مرداد و مقاومت«جامعهء بازرگانان و اصناف و پیشهوران» در برابر دولت،تجّار بزرگ که از کودتا حمایت کرده بودند و از هواداران دولت به شمار میآمدند در آذر ماه 1332 اتحادیه قدیمی تجار را دوباره تشکیل دادند و به دنبال آن«اتّحادیهء بازرگانان و اصناف را»بر پا کردند.اما هیچ کدام از این گروهها مورد حمایت تودههای بازاری نبودند و فعالیتهای آنان محدود به این بود که گهگاه اعلامیههایی در پشتیبانی از دولت و یا در حمایت از کاندیداهای دولتی در انتخابات مجلسین صادر کنند.این اتحادیه عملا در بازار تهران نفوذی نداشت و امور دسته جمعی و گروهی بازار و اصناف در دست حاج آقا بزرگ ابو حسین،تاجر متنفذ و پر قدرت آذربایجانی بازار بود.رهبران دیگر بازار عبارت بودند از حاج ابراهیم زنجانی،حاج عباسقلی اسلامی،حاج آقا رضا جعفری و حاج فرج موحدی.این رهبران در بر پایی مراسم مذهبی و دسته‌ها فعال بودند و گهگاه نیز در حمایت از شاه اعلامیههایی صادر میکردند.[3]
در مهر ماه 1336،طی آئین نامهای کمه به تصویب هیئت وزیران رسیده بود، قرار شد که شوراهای اصناف زیر نظر فرماندار و شهردار در تمام شهرهای ایران تشکیل شود و در تهران عنوان آن شورای عالی اصناف باشد.این شورای عالی در سال 1337 تشکیل شد.سیف اللّه و اسد اللّه رشیدیان و حسین قلی قبادیان(رئیس اتحادیه صنف هتلها و کافه رستورانهای تهران)،مهدی کوشانفر رئیس اتحادیه صنف خواربار فروش تهران و حومه،و ما شاء اللّه آذرفر رئیس اتحادیه صنف کامیونداران از عوامل عمدهء تشکیل شورای عالی اصناف تهران بودند.کوشانفر به ریاست و قادیان به نیابت ریاست و آذرفر به سخنگویی شورا برگزیده شدند.
[1] . عبد اللّه امیر طهماسب،تاریخ شاهنشاهی اعلیحضرت رضا شاه پهلوی،تهران،1305، ص 115.
[2] . در جلسهء افتتاحیهء دومین دورهء اتحادیه اصناف تهران که در سوم خرداد ماه 1327 تشکیل شد،رضا نیک عهد اظهار داشت به«پیروی از نیات جناب آقای نیکپور که جز حمایت از اتحادیه اصناف بازار را اعالم میدارم.»ن.ک.به:مجلهء اطاق بازرگانی تهران،1338،شمارهء 55، صص 25-26
[3] . مصاحبه با آقای ناصر اولیاء شیرازی نایب رئیس اطاق اصناف تهران و آقای حاج حسین خداداد،نایب رئیس و خزانهدار اطاق اصناف. منبع پیشین.
مقاله درباره نقش شورای اصناف در ایجاد شرایط صلح و سازش