کتابچه ی زیر جامع ترین کتاب مربوط به مشخصات فنی و عمومی ساختمان می باشد که توسط سازمان مدیریت و برنامه ریزی منتشر شده است و برای عزیزان به صورت الکترونیک حاضر گردیده است.
با خواندن این کتاب 250 صفحه ای به صورت پی دی اف می توانید، به راحتی، مشکلات و مصائب ساختمان را پیش از طراحی ، در حین ساخت و بعد از آن رفع نموده و نوع استاندارد ساختمان خودتان را خودتان انتخاب نمایید.
لینک پرداخت و دانلود *پایین مطلب*
فرمت فایل:Word (قابل ویرایش و آماده پرینت)
تعداد صفحه: 165
چکیده :
سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای کشور وابسته به وزارت کار و امور اجتماعی که از ادغام سه نهاد آموزشی در سال 1359 و به منظور ارائه آموزشهای فنی و حرفه‌ای تشکیل گردیده و بر اساس بیش از 10 قانون موضوعه و ماده 151 قانون برنامه سوم و تنفیذ آن در برنامه چهارم، متولی آموزشهای فنی و حرفه‌ای کوتاه مدت بوده و مسئول کمیته تخصصی آموزش های فنی و حرفه ای غیررسمی با عضویت 16 وزارتخانه و سازمان و در نهاد کارگری و کارفرمایی است فعالیتهای آموزشی خود را در دو بخش دولتی و غیر دولتی اجرا نماید.
این سازمان علاوه بر ستاد مرکزی، دارای 31 اداره کل در سطح کشور و یک مرکز تربیت مربی میباشد و به منظور دستیابی به تازه‌های علوم و فن آوری روز و همگامی با استانداردهای بین المللی، همواره سعی بر گسترش روابط بین المللی از جمله با سازمان بین المللی کار (ILO) و سازمان بین المللی آموزش حرفه‌ای و کشورهای مختلف دنیا نموده است.
در این راستا سازمان صرفنظر از تفسیر کلیت ساختار تشکیلاتی، صرفا در قسمت آموزش، با پشتیبانی حوزه پژوهش فعالیتهای خود ر در چارچوب محورهای ذیل مطابق با استانداردهای بین المللی انجام می‌دهد.
مقدمه:
قدرت الکتریکی در نیروگاههای مختلف آبی، حرارتی، اتمی و غیره تولید می شود که این منابع تولید معمولاً در مجاورت مصرف کننده ها نیستند. مثلاً سدها که نیروگاههای آبی محسوب می شوند معمولاً در نقاط کوهستانی دور از شهرها و مناطق صنعتی واقع می باشند از این رو قدرت الکتریکی لازم است توسط خطوط انتقال که معمولاً هوایی هستند از منابع تولید به نزدیکی مصرف کننده ها برده شود.
از نقطه نظر فنی و اقتصادی معمولاً تولید و انتقال جریان متناوب سه فاز مناسب تر از سایر انواع( مثلاً یک فاز و یا جریان مستقیم) می باشد و برای کم کردن افت ولتاژ، تلفات قدرت و وزن سیم مصرفی، انتقال قدرت با ولتاژهای بالا انجام می گیرد. هرچه برای انتقال یک قدرت معین ولتاژ را زیاد کنیم جریان داخل سیم های انتقال کمتر گشته و در نتیجه تلفات خط
() و نیز افت ولتاژ که مناسب با جریان است و همچنین مقطع سیم و در نتیجه وزن سیم مصرفی کمتر می گردد.
از آنجا که ساختن مولدهای برق با ولتاژ تولیدی زیاد ( بیش از 15 کیلوولت) از نظر فنی دشوار و از نظر اقتصادی مقرون به صرفه نیست برای انتقال با ولتاژ زیاد در ابتدا خط یک ترانسفورماتور افزاینده ولتاژ قرار می دهند. البته زیاد کردن بیش از حد ولتاژ نیز معایبی دارد که عبارتند از:
افزایش قیمت ترانسفورماتورهای ابتدا و انتها خط لرزم ازدیاد فاصله بین سیمها در نتیجه بزرگتر شدن دکلها ، بزرگتر کردن مقره ها و در نتیجه افزایش قیمت دکلها و مقره ها به طور کلی تجهزات انتقال.
ولتاژ خطوط بستگی به قدرت انتقال و نیز مسافت دارد ، با ازیاد قدرت انتقالی ولتاژ های بالاتری را باید انتخاب نمود ولتاژ های استاندارد برای خطوط انتقال در ایران عبارتند از 380،230،132،63 کیلو ولت .
پس از انتقال قدرت توسط خطوط هوایی چون از نظر ایمنی نمی توان خطوط فشار قوی (ولتاژ بالا) را به نقاط مختلف شهر برد معمولاً در یک یا چند محل در نزدیکی شهر بنام (( پست فشار قوی )) ولتاژرا توسط ترانسفورماتورها پایین آورده سپس توسط کابلهای زیر زمینی و با خط هوایی با ولتاژ کمتر به پستهای فشار قوی دیگر در نقاط مختلف شهری می برند . که این امر سبب لزرم ترانسفورماتور توزیع در شبکه های قدرت می شود .
ترانسفورماتور توزیع یکی از اجزاءاساسی شبکه توریع بوده که در پستهای 20KV/400KV مورد استفاده قرار می گیرند . ترانسفورماتور توزیع تا قدرت 1600KV/A از نظر طرح به سه نوع تراسنفر ماتور های روغنی ، خشک و رزینی تقسیم می شوند. به دلیل موجود بودن تکنولوژی ساخت ترانسفورماتورهای روغنی در داخل کشور این ترانسفورماتورهای در شبکه های توزیع کاربرد وسعی دارند . از ترانسفورماتورهای رزینی نیز به دلیل غیر قابل احتراق بودن در مناطق مواجه با خطرات آتش سوزی و یا در ساختمانهای عمومی و مسکونی استفاده می شوند.
فصل اول : سیستمهای توزیع
1-1- کلیاتی در مورد شبکه های توزیع :
در شبکه های توزیع نیز مثل خطوط انتقال چون مصرف کننده های مختلف ( خانه ها ، مغازه ها ، خیابان ها ، کارگاه ها و غیره ) واقع در یک شهر پراکنده و فاصله اکثر آنها از منابع قدرت ( نیروگاه های داخل شهر و یا خطوط توزیع فشار قوی مجاور شهر ) زیاد است ، لذا برق را با ولتاژ نسبتاً زیادی توسط خطوط توزیع فشار قوی که معمولاً کابلهای زیر زمینی هستند به ایستگاه های بنام (( پست توزیع)) برده و در آنجا پس از پایین آوردن ولناژ توسط ترانسفورماتور برق را به مصرف کننده های اطراف پست توزیع پخش می کند، در شهرهای بزرگ با قدرت مصرفی زیاد دو نوع پست توزیع یکی اصلی و دیگری فرعی وجود دارد.
پستهای توزیع اصلی ، برق را از نیروگاههای واقع در شهر و با خطوط انتقال اطراف شهر در یافت کرده و سپس خطوط توزیع اصلی با ولتاژ نسبتاً زیاد ( مثلاً63KV) برق را به پستهای فرعی می برند. این پستهای فرعی ممکن است فقط بصورت واحد های ترانسفورماتورها 20KV/280V بوده و در نقاط مختلف یک منطقه قرار داشته باشند. از این ترانسفورماتورها برای تغذیه خانه ها ، مغازه ها و روشنایی معابر استفاده می شود .
یک شبکه خوب باید طوری طرح شده باشد که در زمانهای حداکثر مصرف ،افت ولتاژ در هیچ یک از مصرف کننده ها از درصد معین تجاوز نکند ( افت ولتاژ مجاز بین %3 تا %5 می باشند.)
لازم به تذکر است که در شهر ها و یا مناطق کوچکتر که فاصله مصرف کننده ها از منابع زیاد نیست و نیز قدرت مصرفی زیاد نیست خطوط فوق توزیع 63KV نه اقتصادی است ونه از نظر فنی لازم می باشد . لذا توزیع معمولاً با ولناژ های کمتر مانند 380V و20KV انجام میشود .
باید توجه داشت که ولتاژ تحویلی به مصرف کننده های مختلف همیشه سه فاز نیست ،بلکه متناسب با قدرت مورد نیاز ، ولتاژ تحویلی تفاوت می کند مثلاً در خانه ها با مصرف کم (حداکثر 3KW ) برق یک فاز 220 ولت کافی است برای مصرف کننده هایی با قدرت بالا برق سه فاز 380 ولت داده می شود.
1-2- طرح ریزی سیستم توزیع :
طرح ریزی سیستم اساساً برای اطمینان از آن است که بتوان افزایش تقاضای برق را با توسعه سیستم توزیعی پاسخ گفت که از نظر فنی مناسب و از نظر اقتصادی خردمندانه باشد. گر چه در گذشته زمان کوششهای فراوانی در بکارگیری نوعی روش اصولی در طرح ریزی تولید و انتقال صورت گرفته است، اما متأسفانه کاربرد آن را در طرح ریزی سیستم های توزیع تا حدی نا دیده گرفته اند. در آینده سیستم برق رسانی، بیش از گذشته ، به یک ابزار برای طرح ریزی سریع و اقتصادی نیاز داردتا نتایج شقوق پشنهادی مختلف و اثر آنها را بر بقیه سیستم ارزیابی کند وانرژی الکتریکی لازم و اطمینان بخش ، اقتصادی و ایمن را برای مشترکان فراهم کند .
هدف طرح ریزی سیستم توزیع، کسب اطمینان از پاسخ گویی بهینه به افزایش تقاضای برق است که به صورت آهنگ رشد فزاینده و چگالی بر زیاد نمود دارد . این کار از طریق ایجاد سیستمهای توزیع دیگری بین هادیهای دومین و پستهای قدرت اصلی است بطوری که هم از دیدگاه فنی مناسب وهم از نظر اقتصادی معقول باشد همه این عوامل وعوامل دیگر مانند کمبود زمینهای موجود در حوزه های شهری و ملاحظات بوم شناسانه، حل و مسئله طرح ریزی سیستم توزیع اقتصادی را ورای قدرت ذهنی صرف انسان قرار می دهد.
طرح ریزان سیستم توزیع باید مقدار بار و موقعیت جغرافیایی آن را معین کنند. سپس اندازه و مکان پستهای توزیع را چنان برگزینند که خدمت رسانی به بار از طریق کمینه کردن اتلافهای خوراننده ها( فیدرها) و هزینه های ساخت، و با توجه به محدودیتهای اطمینان بخشی کار، در با صرفه ترین بها صورت گیرد.
پیش از این طرح ریزی بخشهای مختلف سیستم منبع قدرت برق و سیستم توزیع را عموماً مقامات شرکتهای برق رسانی، بدون باز نگری یا هم آهنگی با طرح های دراز مدت صحه می گذاشتند. افزایش بهای انرژی، تجهیزات و نیروی کار، بهبود طرح ریزی سیستم را به کمک تکنیکها و روشهای مؤثر طرح ریزی ناگزیر و الزامی می کند. سیستم توزیع به دلیل:
چون در هر سیستم منبع قدرت، سیستم توزیع به مشترک نزدیکتر است، بنابراین خرابیهای آن تأثیر مستقیم تری بر خدمت رسانی به مشترک دارد تا مثلاً خرابیهای سیستمهای انتقال و تولید که معمولاً موجب قطع خدمت رسانی به مشترک نمی شود.
بنابراین طرح ریزی سیستم توزیع از سطح مشترک شروع می شود. تقاضا، نوع، ضریب بار و دیگر مشخصه های بار مشترک، نوع سیستم توزیع لازم را معین می کنند. وقتی بارهای مصرفی تعیین شد آنها را برای خدمت رسانی از خطوط دومین متصل به ترانسفورماتورهای توزیع کاهندة ولتاژ گروه بندی می کنند. سپس بارهای ترانسفورماتورهای توزیع را ترکیب می کنند تا تقاضای بار سیستم توزیع یکمین بدست آید. آنگاه بارهای سیستم های توزیع یکمین به پستهای کاهندة ولتاژ زیر انتقال ( فوق توزیع) تخصیص می یابد. بارهای سیستم توزیع به نوبة خود، اندازه و مکان سیستمها نیز مسیر و ظرفیت خطوط زیر انتقال مربوط را تعیین می کنند به عبارت دیگر هر مرحله از این روند، ورودی مرحلة بعدش را فراهم می آورد.
1-3- انواع شبکه های توزیع:
بر حسب اینکه چگونه و از چه طریق به مصرف کننده موجود در یک شبکه برق رسانی گردد، شبکه های مختلفی وجود دارد که در زیر سه نوع اصلی که مورد استفاده بیشتری دارند ذکر می شود:
1-3-1- شبکه شعاعی یا درختی:
مشخصه اصلی شبکه های شعاعی آن است که هر مصرف کننده فقط از طریق یک مسیر به پست توزیع و یا منبع متصل شده است. یک نمونه شبکه شعاعی در شکل نشان داده شده است چنانچه در شکل زیر ملاحظه می شود در خطوط با ولتاژ زیاد از کلیدهای خودکار فشار قوی ( کلید K ) و در مسیرهای با ولتاژ کم از فیوز (F علامت فیوز است) استفاده شده است.
این فقط قسمتی از متن کارآموزی است . جهت دریافت کل متن کارآموزی ، لطفا آن را خریداری نمایید
1 ـ هدف و دامنه کاربرد
در این آئین کار استاندارد و ضوابط کلی مربوط به ساختمان , تاسیسات , تجهیزات فنی بهداشت و نگهداری در سردخانههای ثابت که بمنظور نگهداری مواد غذائی و کشاورزی ساخته میشوند بیان میگردد .
2 ـ تعریفها و اصطلاح ها
2-1- تعریف بارها
2-1-1- بار برودتی ـ باریست که در زمان مورد نظر به دستگاهها وارد میشود .
2-1-2- بار ناشی از کالا ـ باریست که باید در واحد زمان از کالا گرفته شود تا به درجه حرارت مورد نظر برسد .
2-1-3- بار سرویس ـ باریست که بواسط ورود هوا و روشنایی و غیره به دستگاههای تبرید تحمیل میشود .
3 ـ طبقه بندی انواع سردخانهها
سردخانهها بر دو نوع میباشد :
3-1- سردخانه متحرک
3-2- سردخانه ثابت ـ سردخانه ثابت مجموعهایست از ساختمان و تاسیسات مناسب که بتواند مصنوعأ شرایط خاصی نگهداری کالای مورد نظر ( مواد خوراکی و فاسد شدنی ) رااز نظر رطوبت نسبی و درجه حرارت و در صورت لزومشرایط اختصاصی مربوط تامین نماید و درجه حرارت و در صورت لزوم شرایط اختصاصی مربوط تامین نماید .
3-2-1- سردخانه تولیدی ـ در نقاط تولید مواد غذایی و محصولات کشاورزی برای جنس یا اجناس بخصوصی طرح وساخته میشود .
3-2-2- سردخانه ذخیرهای - نزدیک به محلهای مصرف ویاتولید ساخته میشود تنوع کالا درآن معمولا " زیاد نیست کالای مورد نظر را میتوان در آن نزدیک به حداکثر زمان نگهداری توصیه شده در استانداردهای مربوط ذخیره نمود دفعات ورود وخروج سالیانه کالا درسردخانه کم میباشد .
3-2-3- سردخانه توزیعی - در مراکز مصرف ویا نزدیک به آن قرار دارد . دفعات ورود وخروج وتنوع کالا در آن زیاد است .
3-2-4- سردخانه ترانزیتی - در نقاط گمرکی ونقاطی که وسیله حمل و نقل تغییر میباید ساخته میشود . ورود وخروج کالا در آن معمولا " در محصولات بزرگ صورت میگیرد . مدت نگهداری کالا در آن معمولا " کوتاه است .
3-2-5- سردخانههای اختصاصی - این سردخانهها معمولا " در جوار هتلها , رستورانها , سوپر مارکتها , بیمارستانها وسایر مراکز کم مصرف ساخته میشود . ظرفیت این نوع سردخانه خاص نگهداری در این نوع سردخانهها مشمول مقررات این استاندارد نمیباشد . لکن ملزم به رعایت مقررات خاص مراجع قانونی کشور در مورد حفظ بهداشت ونگهداری مواد غذایی میباشد .
4 - ساختمان سردخانه
3-1- موقعیت محل سردخانه
4-1-1- امکان داشتن جاده یا راه ارتباطی مناسب با نوع سردخانه ودسترسی به آب وبرق وتلفن وغیره 4-1-2- مناسب بودن محلاز نقطه نظر عدم مزاحمت جانوران وحشرات موذی ومیکروبهای آلوده
4-1-3- مناسب بودن محل از لحاظ قرار نگرفتن در سیل
4-1-4- سردخانه با توجه به جهت وزش بادهای محلی از مراکز وواحدهائی که بنحوی موجب آلودگی هوا ومحیط میشوند میبایستی کافی داشته باشد .
4-1-5- حتی الامکان سعی شود که در محل ساختمان سردخانه سطح سفره آب زیرزمینی پائین باشد .
4-2- طرح معماری - پس از انتخاب محل سردخانه باتوجه به مندرجات بند 4-1- ساخت زمین سردخانه بر اساس ظرفیت مورد نظر ورعایت نکات زیر تعیین میگردد .
4-2-1- در تعیین سطح زمین مورد نیاز برای سردخانه با توجه به ظرفیت ونوع سرد خانه میبایستی علاوه بر سطح زیر بنای قسمتهای سردخانه زمین کافی برای بارگیری وتخلیه ومانوروسایل نقلیه در نظر گرفته شود ضمنا " با توجه به امکانات خدماتی محل ونوع سردخانه پارکینگ وساختمانهای جنبی از قبیل نگهبانی , توالت عمومی , دفتر و همچنین محل مسکونی برای کارکنان سردخانه ومحل باسکول ومحوطه جهت فضای سبز وغیره پیش بینی گردد .
4-2-2- استقرار وتوزیع زمین بنحویست که تسهیلات زیر در آن فراهم میگردد .
4-2-2-1- ورود وخروج وسایل نقلیه به محوطه سردخانه وتوزین وتخلیه وبارگیری براحتی انجام گیرد .
4-2-2-2- ساختمان اداری , نهارخوری وسرویسها با توجه به ظرفیت سردخانه دارای زیر بنای مناسب با آن و رعایت تسهیلات ورود و خروج مراجعان و پارکینگ اتومبیلها در محل مناسب است قرار یابد و پیش بینی پارکینگ برای دو دستگاه ماشین آتش نشانی بقسمی که در موارد , عادی از این محل استفاده نگردد و در محل مناسب استقرار یابد .
4-2-2-3- محل استراحت رانندگان در جای مناسب درمحوطه سردخانه و محل مسکونی کارکنان سردخانه خارج از محیط کار سردخانه بلحاظ حفاظت و کنترل ایمنی ساخته شود .
4-2-2-4- محل مخصوص جمع آوری زباله و ضایعات در دورترین نقطه محوطه سردخانه در نظر گرفته شود تا از انتشار عفونت و حشرات موذی به ساختمان سردخانه جلوگیری شود .
4-2-2-5- اطاق برای نگهداری مواد سریع الاشتعال و قابل انفجار نظیر رنگ روغن گاز وغیره دور از ساختمانهای اصلی و جنبی سردخانه پیش بینی گردد .
4-2-3- در طرح و تیغهبندی ساختمان سردخانه باید نکات زیر رعایت شود .
4-2-3-1- تعیین نوع سردخانه ( ترانزیتی , ذخیره یی , تولیدی و توزیعی )
4-2-3-2- پیش بینی ابعاد و تعداد اطاقهای سرد با توجه به کالاهای مختلف و نوع سردخانه و توجه به سیستم چیدن کالا .
4-2-3-3- در نظر گرفتن مدت زمان نگهداری کالا
4-2-4- بطور کلی ساختمان سردخانه از اجزاء زیر تشکیل مییابد .
4-2-4-1- سالنهای نگهداری ( ابعاد , تعداد , موقعیت نسبت به راهروها سقف , دیوار و دست اندازها محافظ ( غیر از سالنهای با سیستم قفسه بندی .)
4-2-4-2- راهروهای ارتباطی ( ابعاد , موقعیت , کف , سقف , بدنه دشوار و دست انداز محافظ .)
یادآوری : طرح سردخانه و موقعیت سالنها نسبت بهم باید طوری باشد که طول راهروهای ارتباطی بجهت رعایت حداقل فاصله دربارگیری و تخلیه طولانی نباشد .
با در نظر گرفتن عرض لازم و کافی برای حرکت لیفت تراکها پهنای 5 الی 6 متر برای راهروها توصیه میگردد .
چون نیاز چندانی به ارتفاع زیاد راهرو نیست لذا بهتر است با ایجاد سقف کاذب از قسمت فوقانی راهرو بعنوان محلی برای عبور لولهها و همچنین قرار دادن کابلها و غیره استفاده کرد . رعایت نکته اخیر در مورد سردخانه هائیکه دارای سیستم مبرد آمونیاکی مستقیم می‌باشند الزامی است .
4-2-4-3- آمادگاه ( موقعیت , کف , سقف , دیوار , دست انداز محافظ ) موقعیت آمادگاه پس از سکوی تخلیه قرار میگیرد . از این محل معمولا برای بسته بندی و درجه بندی استفاده میگردد . ابعاد آمادگاه با توجه به نوع و ظرفیت سردخانهها و سایر احتیاجات تعیین میگردد .
4-2-4-4- پیش سرد کن ( موقعیت , کف , سقف , دست انداز محافظ )
4-2-4-5- تونل انجماد ( موقعیت , کف , سقف , بدنه )
4-2-4-6- موتور خانه ( ابعاد , موقعیت , کف و سقف و بدنه , ایمنی و تهویه اجباری ) موتورخانه و انبار لوازم سردخانه باید از قسمتهای سرد مجزا بوده و در ورودی جداگانه داشته باشد موتورخانه بایستی دارای راه فرار باشد یعنی نسبت به بزرگی یا کوچکی آن دستکم دارای دو درب باشد که کارکنان بتوانند ر مواقع اضطرار خود را نجات دهند سطح زیر بنای موتورخانه متناسب با ظرفیت سردخانه و رعایت مسایل فنی و در نظر گرفتن فضای کافی تعیین میگردد .
...
فهرست مطالب
آئین کار ساختمان , تأسیسات , تجهیزات فنی و بهداشت و نگهداری سردخانه مواد غذایی
25 ص فایل WORD
فرمت فایل word بوده و قابلیت ویرایش دارد
تعداد صفحه:38
فرست مطالب :
مقدمه
1- تاریخچه سازمانهای آموزش فنی و حرفه ای
2- مشخصات کلی و موقعیت مرکز آموزش فنی و حرفه ای
3- مقدمات بافندگی
4- چله پیچی
5- نخ کشی
6- بافندگی
7- مکانیزم تشکیل دهنده و پودگذاری
8- دفتین زدن در ماشین بافندگی پروژکتایل
مقدمه :
ماشین بافندگی پروژکتایل در آغاز دهه 50 وارد بازار شد و هنوز هم در سراسر جهان به کارمی رود. به دلیل نوآوری های پیوسته و استفاده از سیستم های الکترونیکی پیشرفته و نیز استفاده از ریزپردازنده برای نظارت و کنترل وسایل مختلف این ماشین سطح بازده خوب و قابلیت کارکرد بالایی به دست آورده است. این ماشین به خصوص در حوزه ماشین های با عرض شانه زیاد جای خود را تثبیت کرده است.
در این ماشین بافندگی، پودگذاری به وسیله پرتابه های گیره دار کوچکی به نام پروژکتایل انجام می گیرد که تعداد آنها بستگی به عرض بافت دارد. این پرتابه ها به وسیله نخ گیره های خود نخ پود را از بوبین های بزرگ با پیچش گرفته و آن را از دهانه تار در یک جهت می گذراند. پروژکتایل به نوبت عمل می کند و به صورت پی در پی پرتاب می شود. بنابراین یکی پس از دیگری حرکت کرده و در فضا یک مسیر پیوسته و حلقوی را تعریف می کند. که گویی بر روی یک زنجیره نقاله قرار گرفته اند. پروژکتایل اول پود را به صورت یک دنباله در عقب خود گرفته و نگه می دارد. سپس به وسیله میله ای ترشن بار پرتاپ می شود. پروژکتایل از دهانه تار عبور کرده و نخ پود را از داخل نخ های تار می کشاند و پس از آن پایین می افتد و به وسیله قسمتی که از زیر ردیف نخ های تار عبور می کند با سرعتی کمتر به نقطه آغاز خود برمی گردد. در اینجا پروژکتایل برای گرفتن پود جدید به سمت مکان پرتاپ می رود. همزمان پروژکتایل های دیگر پی در پی حرکت کرده و همین عمل را انجام می دهد.
چکیده
انتخاب بهینه مسیرهای مختلف راهی به ویژه آزادراه‌ها و بزرگراه‌ها که به عنوان شریانهای اصلی از دیدگاه کارشناسان نگریسته میشوند و علاوه بر این هزینه های هنگفت ناشی از ساخت پروژه‌های راهسازی، این سؤال پراهمیت را که کدام یک از گزینه‌های آزادراه و یا بزرگراه سازی اقتصادی ترند، مطرح می‌کنند. در این مقاله به صورت نظری الگویی را اجزای مربوط به زمان سفر، تصادفات، عوارض و مصرف سوخت ارائه خواهد شد. منافع حاصل از احداث و بهره‌برداری از این دو گزینه (آزاد راه و بزرگراه) به صورت جداگانه در مقایسه با جاده دوخط سنجیده میشوند و سپس نتایج به دست آمده از تحلیل منفعت به هزینه (CBA)، بهترین گزینه را از نظر اقتصادی تعیین کنید. برای نیل به این هدف، الگوی فوق به کمک نرم افزار اکسل (Excel) تهیه گردیده است که خروجی‌های آن در قالب یک مثال موردی به طور خلاصه ارائه خواهند شد. بررسی تأخیر در زمان ساخت پروژه‌ها، تغییرات سالیانه رشد ترافیک، تفاوت در هزینه‌های ساخت و مدت اجرای پروژه و نقش آن در اقتصادی بودن طرح از جمله ویژگی‌های این الگوست.
واژه‌های کلیدی: تحلیل سود به هزینه، آزادراه، بزرگراه، توابع هزینه، ارزیابی فنی ـ اقتصادی
شبکه های حمل و نقل، به ویژه حمل و نقل جاده‌ای اتصال دهنده مراکز مختلف بوده و عامل مهم توسعه، تجارت و ارتباط بین کشورهای منطقه و جهان می‌باشند. یک شبکه حمل و نقل جاده‌ای کارآمد میباید از مزایای چون ارزانی، روانی، سرعت، امکان رسیدن به موقع و همخوانی با توسعه پایدار برخوردار باشد. گزینه نهایی با توجه به شرایط زمین، توپوگرافی، محدودیتهای ترافیکی و زیست محیطی انتخاب میشود. در صورتی که بتوان ارزش پولی هزینه های مربوط به یک گزینه را تعیین کرد، معیار اصلی در انتخاب آن گزینه می‌تواند اقتصادی بودن باشد. رشد ترافیک همیشه عامل مهمی در ارتقاء کیفیت راهها بوده است. بهبود کیفیت راهها به ویژه راههای اصلی دو خطه به دو صورت امکان‌پذیر است. در حالت اول توسعه راه اصلی موجود به صورت دو سواره‌رو (جدا کردن خطوط رفت و برگشت) در محورهای شریانی خاص و حالت دوم حفظ راه موجود با شرایط فعلی آن و احداث یک آزادراه جدید حداقل چهارخطه است. این مقاله بر آن است تا الگویی برای انتخاب بهینه یکی از حالت های ذکر شده فوق مبنی بر مشخصات فنی و اقتصادی ارائه کند.
محدودیت منابع در دسترس ایجاب می‌کند که انسان برای بهره‌برداری از آنها روش مناسبی انتخاب گرده و از امکانات موجود با برنامه‌ریزی صحیح استفاده بهینه نماید. یکی از مهم‌ترین فرایندهای برنامه ریزی، ارزیابی چند گزینه انتخاب شده و سایر گزینه‌های کنار گذاشته میشوند. هر چه ارزش ریالی اجرای طرح ها افزایش یابد اهمیت ارزیابی اقتصادی آنها نیز بیشتر میشود. بر حسب تحقیقات وینفری، سازمان همکاریهای اقتصادی و توسعه در پاریس OECD و رایت هزینه های اصلی حمل و نقل در طبقه‌بندی‌های مختلف تقسیم میشوند که به طور خلاصه در جدول 1 توضیح داده میشود.
جدول 1. رده‌بندی هزینه راهها
طبقه‌بندی
مثال
هزینه برنامه‌ریزی، طراحی و اداری
هزینه مشاوره و نظارت
هزینه تعمیرات و عملکرد
عملیات خاکی، روسازی و حریم راه
هزینه کاربری
هزینه سازه‌ای
روسازی، جاروکشی و روشنایی
هزینه عملکرد وسایل
سوخت لاستیک، استهلاک وسیله
هزینه زمان سفر
وسیله ساعت سفر کرده در واحد زمان
هزینه تصادفات
نرخ تصادفات بر واحد هزینه
هزینه محیطی، اجتماعی
صدا، آلودگی هوا، خسارت لغزندگی جاده
ارزیابی اقتصادی گزینه‌های مختلف احداث راه همواره برای پروژه‌های مختلف در کشورهای گوناگون اهمیت داشته است. در مطالعه موردی Wisconsin هدف انتخاب چهار گزینه آزادراه، آزادراه ـ بزرگراه نوع 1 و 2 و راه چهار خطه مورد ارزیابی قرار گرفت. افزایش سود اقتصادی در این مطالعه شامل کاهش زمان سفر و هزینه‌های حمل و نقل کاهش تصادفات بوده است. در این مطالعه موردی ارزش زمان 7 دلار در یک ساعت برای وسیله نقلیه شخصی و کاهش تصادفات مبتنی بر مطالعات انجام شده در اداره راههای آمریکا برآورد شده‌اند. نتایج منافع مربوط به خودروها نشان می‌دهند که آزادراه بیشترین منافع را به علت کاهش زمان سفر و کاهش تصادفات درمقایسه با گزینه های دیگر در بر دارد. مقایسه منافع و هزینه ها برای گزینه های مختلف این مطالعه موردی در جدول 2 انجام شده است.
جدول 2. مقایسه نتایج ارزیابی اقتصادی گزینه‌های مختلف (میلیون دلار)
...
29 ص فایل ورد