لینک دانلود و خرید پایین توضیحات
فرمت فایل word و قابل ویرایش و پرینت
تعداد صفحات: 53
گزارش نهایی
واژه نامه مرجع برای ترجمه محیط لینوکس
طرح ملی لینوکس فارسی
شورای عالی انفورماتیک
تهیه کنند: امن افزار گستر شریف
چکیده
در این گزارش پس از بررسی مراحل انجام کار مهمترین خروجی پروژه یعنی فهرست واژه‌ها ارائه میگردد.یکی از مراحل محلی سازی نرم افزار ترجمه میباشد. در طرح ملی لینوکس فارسی نیز به این موضوع یعنی ترجمه باید پرداخته شود. با توجه به اینکه این پروژه فقط یک پروژه محلی سازی نیست و در کنار آن به فرهنگ سازی و آموزش نیز پرداخته میشود ترجمه را میتوان در سه بعد زیر پی گیری کرد:
ترجمه نرم افزار: این ترجمه شامل پیامها، منوها و متون موجود در نرم افزار میشود.
ترجمه مستندات کاربران: اعم از راهنما کاربران
ترجمه مستندات فنی : که تمام مستندات فنی و آموزشی مورد نیاز توسعه دهندگان، مدیران سیستم و کاربران حرفه‌ای را در بر میگیرد.
از سوی دیگر یکی از مسائل مهم در امر ترجمه متون فنی ایجاد یک ترجمه سلیس و قابل استفاده است. مهمترین مشکلاتی که در چنین ترجمه‌هایی به خصوص در فن‌آوریهای جدید نظیر فن‌آوری اطلاعات وجود دارد عبارتند از:
استفاده از واژههای معادل نامانوس
ناهمگونی ترجمه؛ یعنی استفاده از چند معادل برای یک عبارت
تداخل معنایی؛ یعنی استفاده از یک واژه برای چند مفهوم
پروژه «واژه نامه مرجع برای ترجمه محیط لینوکس» گام نخست برای ترجمه نرم افزارهای رومیزی محیط لینوکس میباشد. از اهداف این پروژه میتوان به تسریع در امر ترجمه این محیط و همچنین رفع مشکلات فوق اشاره کرد. در این پروژه تلاش شده است پس از جمع آوری، معادل‌های مصطلح مناسب برای اصطلاحات مورد استفاده در واسط کاربر نرم افزارهای این محیطها پیشنهاد گردد.
در این گزارش پس از بررسی روش انجام کار به ارائه راهبردهایی که در انجام کار استفاده شده است اشاره گردیده است. سپس مراجع و منابع مورد استفاده بیان شده و در آخر نیز خروجی پروژه ضمیمه گردیده است.
مراحل اجرا
اجرای پروژه از سه مرحله عمده تشکیل شده است:
-۱ استخراج واژه‌ها
-۲ استخراج معادل‌ها
-۳ انتخاب معادل
عمل واژه گزینی نیز جزء مرحله آخر محسوب میشود.
واژه‌ها از پرونده‌های محلی سازی دو محیط رومیزی Gnome و KDE استخراج شده اند. سپس این واژه‌ها دسته بندی شده و واژههای عمومی حذف و ادامه کار فقط برای واژههای تخصصی انجام گرفته است. البته نهایتا واژه‌ها به چهار دسته مشخص تقسیم می‌شوند. دسته اول واژههای عمومی و سه دسته دیگر واژههای تخصصی را تشکیل می‌دهند. در مرحله استخراج، عمومی یا تخصصی بودن واژه‌ها مهم است و دسته بندی واژههای تخصصی در دو مرحله بعد انجام میشود. لازم به ذکر است که گروه بندی عمومی یا تخصصی بودن در این مرحله قطعی نیست و در مرحله بعدی ممکن است واژه‌هایی به واژههای عمومی اضافه شود. این دسته بندی اولیه فقط برای تسریع مراحل بعدی انجام میشود.
مرحله دوم استخراج معادل‌ها میباشد. این عمل فقط برای واژههای تخصصی انجام میگیرد. برای یافتن تمام معادل‌های مناسب برای یک واژه از مراجع ارائه شده دربخش مراجع استفاده خواهد شد. در این مرحله تمام معادل‌ها برای یک واژه استخراج شده تا عملیات مرحله آخر ساده تر شود.
لازم به ذکر است که دو مرحله آخر در کل به صورت درهم انجام شده اما برای هر واژه به صورت متوالی صورت میگیرد. علاوه بر این در مواردی از استخراج تمام معنی موجود در تمام مراجع صرف نظر میشود، نحوه انجام این کار در « استخراج معادل‌ها » توضیح داده شده است.
مرحله آخر انتخاب معادل مناسب میباشد. در این مرحله بر اساس معادل‌های استخراجی، کاربرد واژه در جملات مختلف و معانی انتخاب شده برای واژههای هم ریشه و ترکیبات مشابه، معادل مناسب برای واژه انتخاب میشود. جزئیات این کار در « انتخاب معادل » شرح داده شده است.
آخرین کار واژه سازی میباشد. بدین معنی که یک معادل جدید برای واژه پیشنهاد گردد. بدلیل اینکه این مرحله برای تعداد اندکی از واژه‌ها و آن هم به صورت نا کامل انجام شده است به عنوان جزئی از مرحله سوم در نظر گرفته شده است. به هر حال تلاش مجری بیشتر در ایجاد هماهنگی در ترجمه‌های محیط رومیزی بوده و سعی کرده از ایجاد یا توصیه واژههای جدید و بغرنج دوری کند. در مرحله واژه سازی نیز سعی شده است از عرف موجود در بین متخصصین امر و منابع غیر رسمی استفاده گردد.
انواع واژه‌ها
بر اساس دسته بندی ارائه شده در قرار داد واژه‌ها نهایتا باید به چهار دسته تقسیم شوند:
-۱ واژههای عمومی
-۲واژههای مصوب
-۳واژههای پیشنهاد دار
-۴ واژههای بدون پیشنهاد
در این بخش به بررسی و مفهوم هر یک از این دسته‌ها در خروجی پروژه پرداخته خواهد شد.
دسته اول از واژههای عمومی میباشد. تمام واژههای بکار رفته در پیام‌های که که معنی تخصصی ندارند و یا مفهوم آنها بر معنای عمومی آن منطبق است در این دسته قرار می‌گیرند.
دومین دسته واژههای مصوب می‌باشند. منظور از واژههای مصوب آن دسته از واژههای مورد استفاده در معنی تخصصی می‌باشند که فرهنگستان برای آنها معادل فارسی مصوب کرده است.
اعضاء این دسته خود دارای تنوع می‌باشند که این تنوع در خروجی‌های نهایی پروژه منعکس نشده اند.
واژههای تخصصی که کار گروه رایانه معادل مصوب برای آنها ارائه داده است. برای تمام این واژه‌ها از معادل مصوب استفاده شده است.
واژههای تخصصی که کار گروه‌هایی دیگر معادل مصوب برای آنها ارائه کرده اند. در صورتیکه معادل پیشنهادی در همان معنا در محیط رومیزی مورد استفاده قرار گرفته باشد، واژه جزء واژههای مصوب تلقی میگردد.
واژههای تخصصی که کار گروه رایانه معادلی برای آنها پیشنهاد داده باشد. تلاش شده است در این مورد از این پیشنهاد‌ها استفاده شود.
واژه‌هایی که خود آنها معادل مصوبی ندارند، اما سایر واژههای مصوب معنایی برای آن تداعی می‌کنند. این واژه‌ها نیز اکثرا جزء واژههای مصوب محسوب شده اند. به تمام این واژه‌ها در خروجی تحت عنوان «مصوب» اشاره شده است.
دسته سوم از واژه‌ها، واژههای پیشنهاد دار میباشد. واژههای تخصصی که معادل مصوب ندارند و بر اساس یکی از مراجع مورد استفاده پیشنهادی مناسب در همان معنایی که در محیط رومیزی استفاده می‌شوند وجود داشته باشند، جزء این دسته قرار می‌گیرند. در خروجی‌ها به این واژه‌ها تحت عنوان «مصطلح» اشاره شده است. نحوه تعیین مناسب بودن و یا انتخاب در بین چند معادل در بخش « راهبرد ترجمه » اشاره شده است.
دسته آخر واژههای بدون معادل پیشنهاد دار میباشد. این دسته شامل تمام واژههای تخصصی که معادل پیشنهادی یا مصوب ندارند، میگردد. این واژه‌ها تحت عنوان «نامصطلح» مورد اشاره قرار می‌گیرند.
راهبرد دسته بندی
دسته بندی واژه‌ها به چهار دسته مورد اشاره، در چندین مرحله انجام میشود. پس از استخراج واژه‌ها در مرحله اول واژه‌هایی که به طور واضح عمومی هستند از سایر واژه‌ها جدا خواهند شد. این واژه‌ها عبارتند از حروف اضافه، قیدها، اسامی خاص، اسامی مکان‌ها، فعلهای پر کار برد و فعلهای عمومی، در این مرحله سایر واژه‌ها دسته بندی نشده و فقط تخصصی بودن آنها مشخص میشود.
مرحله بعدی دسته بندی واژه‌ها بعد از استخراج معادل‌ها از مراجع مورد اشاره انجام خواهد شد. در این مرحله تقریبا واژههای مصوب مشخص شده اند. همچنین قسمت اعظم واژههای پیشنهاد دار مشخص هستند. برای تعیین واژههای مصطلح طبق روش ارائه شده درراهبرد ترجمه عمل خواهد شد؛ هر واژه ای که برای آن معادل مناسبی بدست آمده، واژه مصطلح است. در این مرحله امکان دارد که واژه‌ای که قبلا جزوء واژههای عمومی قرار نگرفته بوده، بخاطر کاربرد آن در معنی عمومی، عمومی تشخیص داده شده و از دسته واژههای تخصصی حذف شود.
تا اینجا اکثر واژههای عمومی، مصوب و مصطلح شناسایی شده‌اند. اما لزومی ندارد که سایر واژه‌ها همگی نیاز به واژه گزینی داشته باشند. بر اساس راهبرد ترجمه کار معادل یابی ادامه می‌یابد؛ یعنی بر اساس قرائن، سایر واژههای معادل یابی شده و واژههای موجود در مراجع مورد استفاده، اصطلاح یا واژه ای مصوب یا مصطلح شناخته شود، بدون آنکه عین آن در هیچ یک از مراجع ذکر شده باشد. این اتفاق معمولا برای واژههای مصطلح رخ داده و تعداد اندکی از واژههای مصوب اینچنین هستند.
سایر واژههای باقی مانده، یعنی واژههای که برای آنها پیشنهاد خوبی در هیچ یک از مراجع وجود ندارد، علاوه بر آن واژههای مشابه نیز معادل مناسبی را تداعی نمی کنند، نیاز به واژه گزینی خواهد داشت و در دسته چهارم قرار می‌گیرند.
امکان دارد بعضی از واژه‌ها در این مرحله عمومی شناسایی شوند که این امر به دلیل اشتباه دسته بندی اولیه بوده است، که یک واژه نامأنوس ولی عمومی، تخصصی شناخته شده است. این اتفاق فقط برای واژه‌هایی که در تمام موارد کاربرد فعلی داشته‌اند رخ داده است.
راهبرد ترجمه
اولین گام برای معادل یابی و ترجمه واژه‌ها استخراج معادل‌ها از مراجع است؛ اما این پایان کار نیست. معمولا هر واژه در چند مفهوم به کار می‌رود و مراجع نیز برای تمام این مفهومها معادلی پیشنهاد کرده‌اند. علاوه بر این برای یک مفهوم ممکن است چند معادل فارسی پیشنهاد، یا استفاده شده باشد. بنابراین گام بعدی انتخاب معادل مناسب است. این انتخاب هم از نظر مفهومی و هم آوایی باید مناسب باشد. همچنین معادل، باید مفهوم تخصصی واژه مورد استفاده در محیط رومیزی را داشته باشد. علاوه بر این شرایط آوایی یعنی قابل استفاده بودن در جملات، کوتاهی و همچنین منحصر بودن را در بر داشته باشد. منحصر بودن به این معنی است که چند مفهوم یا واژه یک معادل فارسی نداشته باشند. علاوه بر این شایسته است که کلمات مترادف، متضاد و متشابه از نظر آوایی با هم سنخیت داشته باشند.
در مورد مرجع اول یعنی واژههای مصوب معمولا یک معادل ارائه شده است، در صورتیکه این معادل همان مفهوم مورد نظر در محیط رومیزی را داشته باشد از این معادل استفاده گردیده است. در سایر موارد کار مشکل تر میباشد.
اولین مسئله وجود مراجع متعدد است. برای رفع این مشکل مراجع درجه بندی شده و از هر یک بر حسب مورد استفاده می‌شوند. با توجه به اینکه مرجع دوم در قرار داد توصیه شده است و با توجه به ساختار خاص این مرجع معادل‌های انتخابی از این مرجع حتما با توصیه یکی از مراجع دیگر صورت گرفته است. به عبارت دیگر در صورت انتخاب یک معادل از « بسامدی » حتما این معادل در انجمن یا محمدی وجود دارد یا عرفا مورد استفاده قرار میگیرد. البته استثنائات انگشت شماری نیز وجود داشته است. معادلی از بسامدی انتخاب شده که در هیچیک از مراجع دیگر وجود ندارد؛ در اینحالت معمولا این معادل توسط نویسندگان بیشتری استفاده شده است و از نظر آوایی و مفهومی سازگاری دارد. همچنین دراکثر موارد معادل مناسبی در سه مرجع دیگر برای آن ذکر نشده است.
مرجع سوم یا انجمن معمولا در کنار بسامدی به عنوان خط راهنما استفاده شده است. اما تعداد زیادی از معادل‌ها از این مرجع استخراج شده اند. معمولا اگر معادل پیشنهادی انجمن از نظر مفهومی سازگار بود و علاوه بر این تضاد فاحشی با عرف نداشت از این معادل استفاده شده است .
مرجع چهارم به عنوان خط راهنما برای بسامدی و انجمن مورد استفاده قرار گرفته است. علاوه بر این در مواردی که هیچ معادل مناسبی در سه مرجع قبل ذکر نشده است از این مرجع استفاده گشته است. البته شرط پذیرش عرف در آن نیز رعایت شده که خوشبختانه موارد نادری از تعارض در این مورد وجود داشته است.
آخرین مرجع مورد استفاده عرف بوده است. فلسفه وجودی این منبع غیر متعارف سازگاری معادل‌های انتخاب شده با فرهنگ متخصصان فردای این رشته و قابل پذیرش بودن این معادل‌ها در بین آنها بوده است. از این منبع معمولا به عنوان راهنما در انتخاب معادل‌ها از سه مرجع دیگر استفاده شده است. تلاش اصلی پایبندی به دو مرجع انجمن و بسامدی بوده است اما به دلیل قدیمی بودن، در این دو مرجع برای بعضی از واژه‌ها معادل‌های دور از ذهن و کم کاربردی ارائه شده است که البته معادل‌های دیگری برای آنها به خصوص در کتب درسی دانشگاه‌ها وجود داشته و مورد استفاده قرار میگیرد. هدف اصلی استفاده از عرف رفع مشکل و دور کردن خروجی پروژه از یک حالت مجرد و غیر قابل استفاده بوده است. زیرا نهایتا در صورتیکه معادل‌ها و ترجمه نهایی محیط رومیزی برای کاربران تخصصی دور از ذهن باشد مورد استفاده قرار نخواهد گرفت. در موارد فوق الذکر باز تلاش شده از مرجع چهارم استفاده شود و نهایتا به عرف رجوع شده است. این موارد بسیار اندک می‌باشند. کاربرد دیگر عرف برای
مقاله در مورد لینوکس فارسی