دیوان میرزا علیخان لعلی ملقب به شمس الحکماء تبریزی
نویسنده: محمد دیهیم
میرزا علیخان لعلی (1325 - 1252 ق) ملقب به شمس الحکماء، در ایروان زاده شد. در بیست سالگی به همراه پدرش به تبریز مهاجرت کرد و در حین تجارت، به تحصیل علوم مقدماتی پرداخت. بعد از فوت پدر، تجارت را رها کرد و به فراگیری فن پزشکی اهتمام ورزید. سپس به اسلامبول سفر کرد و دکترای این رشته را گرفت. پس از بازگشت، در تبریز به کار طبابت پرداخت و طبیب مخصوص ولیعهد آنزمان (مظفرالدین شاه) شد. وی هنگام اقامت در تهران، جزو ملتزمین رکاب ناصرالدین شاه به اروپا رفت که سرودن مثنوی مفصلی، از جمله آثار این سفر بود. چندین بار دیگر به اروپا و اسلامبول رفت و در آخرین سفرش به اسلامبول، دچار کسالت شد و به تفلیس رفت. در مدت اقامت در تفلیس، دو بار به تبریز بازگشت ولی در تفلیس دار فانی را وداع گفت و در آنجا به خاک سپرده شد. اشعار وی لطیف، مضامینش بکر، سخنانش سنجیده و مشهور بوده است. وی همچنین سریع الجواب و بذله گو بوده و سجع کلام او نشانه هوش و ذوق ادبی اوست. پیش از این چندین بار دیوان اشعار وی، به طور ناقص به چاپ رسیده بود ولی با کشف دیوان کامل اشعار (فارسی و ترکی) وی، آقای محمد دیهیم به چاپ کامل آن اهتمام ورزید و آن را در سال 1322 شمسی به طبع رساند.
دیوان میرزا علیخان لعلی ملقب به شمس الحکماء تبریزی