حشرات از زمانهای بسیار قدیم به مناسبت فعالیتهای همه جانبه مفید ومضر مورد توجه انسان بوده اند.
وجود حشرات مفید و امکان استفاده از آنها به منظور تهیه غذاپوشاک فرآورده های دارویی وسایراحتیاجات بشر از دیرزمان وحتی ازآغاززندگی انسان بر روی کره زمین مورد توجه وبهره وری بوده است به طوری که در بخش تولیدات صنعتی و سنتی ایران حشرات نقش عمده ای از نظر اقتصادی و اجتماعی به خود اختصاص داده و از سابقه ای طولانی برخوردار می باشند.کرم ابریشم زنبورعسل پسیل گز زنبورهای گالزای درختان بلوط انواع حشرات تولید کننده مان نظیر شته مولد گز علفی شته مولد بید خشت وحشرات مولد شکر تیغال ترنجبین وگز شهداد نمونه هایی از آنها هستند.
شیرابه های قندی یا مانها یکی از اقلام مختلف محصولات فرعی گیاهان مرتعی وجنگلها بشمار می روند که دربعضی از نقاط کشور روی گیاهان ویژه ای تولید ومورد بهره برداری قرار می گیرند.تعدادی از این فرآورده های خاص کشور ما وبعضی از کشور های آسیایی بوده که از زمانهای قدیم تاکنون جمع آوری شده و کاربرد وسیعی در طب سنتی و مواد غذایی انسان دارند.
کلمه«مان»که درزبان انگلیسی نیز به آن (Manna)گفته میشود کلمه ای قرآنی ودارای ریشه عبری و به معنی ((چه)) می باشد که اولین بار از زمان قوم بنی اسراییل درهنگام خروج از مصر و موقع برخورد بادانه های شیرین مزه و ناشناخته ای که زمین راپوشانیده بود شنیده شده است.درقرآن کریم آیه57 از سوره مبارکه بقره با اشاره به ماجرای سرگردانی قوم یهود در صحرای سینا چنین آمده است:
((و انزلنا علیکم المن والسلوی))گویند منظور از ((من)) همین ترنجبین و((سلوی)) مرغ بریان است که از طبیعت آن ناحیه برای بنی اسراییل از آسمان فرود آمد و بدین وسیله از گرسنگی و قحطی نجات یافتند.
از نظر تعریف ((مان))و یا شکرک انگبین ترشحات شیرین مزه و چسبنده گیاهی راگویند که بر اثر فعالیت تغذیه ای برخی از حشرات بر روی اندامهای جوان بعضی از گیاهان یا واکنش گیاه در برابر بعضی عوامل مکانیکی و یا حرارت محیط به بیرون از بافتها در پاره ای از مناطق ایران تراوش می شود و دارای خاصیت دارویی وغذایی است . به عبارت دیگر مانها موادی هستند با طعم نسبتا شیرین که بر اثر فعالیت حشرات در روی برگ تنه و سر شاخه گیاهان به ویژه ترشح می شوند.این مواد ازقندهای ختلفی تشکیل شده اند که در ابتدای خروج شربتی شکل می باشند و پس از مدتی در مجاورت هوا سفت شده وبه نوعی شکرک تبدیل می شوند.مانها دارای ترکیبها واثرات درمانی متفاوت و متنوعی هستند که عدم سمیت و بی ضرر بودن آنهادر بیماریهای مختلف طی سالیان دراز مصرف آنها در طب سنتی ایران به اثبات رسیده است.
اگر چه نقش حشرات در تولید مانهای گیاهی در سالهای اخیر کاملا مشخص و ثابت شده است لیکن عامل مولد برخی از مانهاو تعیین دقیق سازوکار و شرایط تولید انها نیاز به تحقیقات بیشتری دارد.از طرف دیگر به دلیل خدادادی بودن این منابع ارزشمند و عدم سرمایه گذاری اولیه برای ایجاد آنها به وسیله انسان ودسترسی آسان و ارزان برایبهره برداری از سالیان بسیار دور تا کنون حفاظت و نگهداری آنها سیر نزولی داشته به طوری که برخی از گونه های حشرات مولد(نظیر پسیل مولد گزانگبین) در آستانه نابودی کامل وحذف ازصحنه اکوسیستم قرار گرفته اند.
مواد و روشها
به منظور شناسایی ومطالعه حشرات مولد مان در ارتباط با طرح ملی ((بررسی منابع تولید کننده ونحوه تولید شیرابه های قندی(مانها) در ایران)) در طی سالهای 1372 تا پایان 1378 ضمن انجام مسافرتهایی به مناطق مختلف می باشد که مناطق پراکنش طبیعی واستحصال تعدادی از مانها در فصول مختلف می باشد ضمن انتخاب مناطق مورد مطالعه نسبت به جمع آوری عوامل مولد گیاهانی نظیر شیرخشت بیدخشت و شکرتیغال اقدام شد وحشرات جمع آوری شده پس از اتاله و تثبیت جهت شناسایی وتعیین نام علمی به موزه حشرات موسسه تحقیقات آفات و بیماریهای گیاهی ارسال ونام علمی حشرات ارسالی کتبا به موسسه تحقیقات جنگلها ومراتع اعلام گردید.همچنین برای شناسایی عوامل مولد گز علفی سفرهای تحقیقاتی به استانهای لرستان و کردستان انجام شد و ضمن جمع آوری نمونه هایی از حشرات مولد گز علفی و انتقال آنها به تهران شناسایی آنها توسط آقایدکتر علی رضوانی عضو هیات علمی موسسه تحقیقات آفات و بیماریهای گیاهی انجام گرفت.
به منظور شناسایی و تعیین نام محلی و پراکندگی گیاهان میزبان و عوامل تولید کننده ضمن تهیه و جمع آوری اطلاعات کتابخانه ای ازمنابع مختلف با حضور در زمان بهره برداری در محلهای استحصال نسبت به تهیه گزارشها و نمونه ازحشره و گیاه اقدام گردید.
مطالعه در زمینه بیولوژی حشرات مولدمان نحوه تولید و جمع آوری محصول بررسی قسمتی از دوره زندگی حشره در طبیعت و آزمایشگاه و همچنین جمع آوری و شناسایی گیاهان میزبان در آزمایشگاه حقیقات حمایت و حفاظت موسسه تحقیقات جنگلها ومراتع انجام گرفت.
بررسی در زمینه مراحل ایجاد نحوه بهره برداری زمان طول مدت و دفعات بهره برداری سالانه نحوه نگهداری محصول چگونگی درجه بندی پاک کردن جمع آوری و کسب آمار و اطلاعات از بازار فروش ومنابع مصرف کننده مواد نیز قسمتی از اهداف طرح بود که با کمک همکاران اجرایی طرح در مناطق مختلف کشور و ضمن مراجعه به محلهای استحصال هر محصول انجام گردید.
شامل 28 صفحه فایل WORD قابل ویرایش
دانلود تحقیق مان های گیاهی
