مقاله امواج صوتی

اختصاصی از هایدی مقاله امواج صوتی دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

لینک دانلود و خرید پایین توضیحات

فرمت فایل word  و قابل ویرایش و پرینت

تعداد صفحات: 48

امواج صوتی

امواج صوتی شکلی از امواج مکانیکی طولی هستند که عموماً در هوا منتشر شده ( اگر چه قابل انتشار در تمام محیط های مادی نیز می باشند ) و در برخورد با گوش انسان ، احساس شنیدن را ایجاد می کنند . بنابراین ، امواجی با این مشخصات که قابلیت درک توسط گوش انسان نباشد ، صوت اطلاق نمی شوند . عوامل محدود کننده صوت برای درک حسی آن ، فرکانس و بلندی است .

محدوده فرکانس درک برای انسان ، بین 16 تا 20000 هرتز است . امواج خارج از این محدوده فرکانس را مادون صوت ( فروصوت ) و ماوراء صوت ( فراصوت ) ، می نامند .

نحوه تولید صوت

نوسان ممتد یک محیط الاستیک می تواند تحت شرایطی باعث ارتعاش مولکول های هوای مجاور و تغییر مداوم فشار هوا گردد که این تغییر فشار به طور محدود و جزئی ، کمتر و بیشتر از فشار اتمسفر است . این موج به صورت طولی در هوا منتشر گردیده و در محدوده معینی از نظر فرکانس و دامنه برای انسان قابل درک است و به آن صوت می گویند . مثال ساده آن ، ارتعاش دیافراگم بلندگو و تولید صوت است .

ساده ترین امواج صوتی ، امواج سینوسی هستند که دارای سه مشخصه ، فرکانس f ، طول موج و دامنه فشار P مربوط به خود بوده . در یک منحنی سینوسی ، یک نقطه قله و یک نقطه دره از دامنه وجود دارد و این دو تغییر دامنه به یک اندازه احساس می گردد . موج صوتی سینوسی با سه مشخصه اصلی فرکانس ، دامنه و طول موج معرفی می شود و روابط زیر بر آن حاکم می باشد :

( 1-1 )

T : زمان متناوب

C : سرعت برحسب متر بر ثانیه

در صورتی که دامنه تغییرات برحسب فشار هوا در نظر گرفته شود ، معادله موج فشار به صورت زیر خواهد بود :

( 2-1 )

: دامنه فشار در زمان t

: حداکثر دامنه فشار هوا

: سرعت زاویه ای

: اختلاف فاز

گوش انسان به طور طبیعی قادر به درک امواج صوتی با حداقل دامنه فشار 20 میکرو پاسکال یا است که آن را آستانه شنوایی می نامند . هر پاسکال ده میکروبار است .

سنجش تغییرات دامنه صوت ، شامل تر و آسان تر از دامنه های دیگر ( شدت و توان ) می باشد . بدین لحاظ در مباحث اندازه گیری صوت در محیط کار ، عموماً فشار مورد اندازه گیری قرار می گیرد .

انواع صوت از نظر محیط انتشار

با توجه به تمایز مشخصه های صوتی در محیط انتشار ، صوت برحسب محیط به دو گروه تقسیم می شود :

الف ـ صوت هوایی : اصواتی هستند که در هوا یا گاز منتشر و به گوش می رسند .

ب ـ پیکری : اصواتی که از طریق محیط مایع یا جامد نتشر شده و به طریقه مستقیم ( از طریق تماس جمجمه ) یا پس از تبدیل به صوت هوایی ، قابل شنیدن هستند .

سرعت موج صوتی

سرعت موج صوتی که جزء امواج طولی است در یک محیط مادی ، بستگی به خواص محیط دارد . محیط های گوناگون دارای چگالی ، الاستیسیته و اینرسی مخصوص به خود هستند و تحت این خواص ، موج صوتی در آن ها تولید و منتشر می گردد . برای هر محیط یک مدول الاستیکی معرفی نموده اند که تابع خواص آن محیط است . هر چه دانیسته محیط انتشار بیشتر باشد ، سرعت موج صوتی نیز بیشتر خواهد بود . بدین ترتیب سرعت صوت در مایعات بیشتر از هوا و در جامدات بیشتر از مایعات است . در جامدات سرعت موج ، وابسته به مدول یانگ و چگالی آن است .

مدول یانگ عبارت از نسبت تنش تراکمی یا تنش کششی محیط به کرنش تراکمی است .

( 3-1 )

Y : مدول یانگ ( Pa )

: چگالی

در محیط های انتشار مایع ، سرعت موج صوتی تابع مدول حجمی ( تغییر فشار به تغییر حجم نسبی ) و چگالی مایع است . مدول حجمی از جدول زیر ، که مربوط به ضریب تراکم است ، به دست می آید . مدول حجمی عکس ضریب تراکم است . برای محاسبه سرعت موج در مایعات ، از رابطه ( 4-1 ) استفاده می شود .

مقاله استفاده از امواج ماورا صوت در نابودی لخته‌های خونی

اختصاصی از هایدی مقاله استفاده از امواج ماورا صوت در نابودی لخته‌های خونی دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

لینک پرداخت و دانلود در "پایین مطلب"

فرمت فایل: word (قابل ویرایش و آماده پرینت)
تعداد صفحات:15

متخصصان عصب شناسی موفق به ابداع روشی جدید برای درمان بافت‌های مغزی آسیب دیده که در آن به کمک امواج ماورا صوت لخته‌های خونی‌ تشکیل شده در بافت مغز تجزیه می‌شوند.

    متخصصان عصب شناسی موفق به ابداع روشی جدید برای درمان بافت‌های مغزی آسیب دیده که در آن به کمک امواج ماورا صوت لخته‌های خونی‌ تشکیل شده در بافت مغز تجزیه می‌شوند.اخیرا پس از برگزاری همایش متخصصان اعصاب اروپا در دوسلدورف آلمان، متخصصان عصب‌شناسی اعلام کردند راه موثر و تازه‌ای برای درمان بیماران مبتلا به سکته مغزی یافته‌اند.

اساس روش درمانی تازه که «سونوترومبولیز» (Sono-Thrombolyse) نام دارد، مبتنی بر روشی است که از آن در تجزیه سنگ‌های کلیه استفاده می‌شود و طی آن با استفاده از طول موج مشخصی از امواج ماورا صوت سنگ‌های تشکیل شده در بافت کلیه خرد و تجزیه می‌شوند.

در این روش به کمک امواج ماورا صوت لخته‌های خونی‌ تشکیل شده در بافت مغز تجزیه می‌شوند.

تشکیل لخته‌های خونی نتیجه واکنش سریع سیستم ایمنی است که پس از پارگی مویرگ به سرعت در محل خونریزی شبکه‌ فیبری ظریفی می‌سازد که گلبولهای خونی را به خود جذب کرده و با تشکیل لخته از خونریزی بیشتر جلوگیری می‌کند، اما حضور این لخته‌ها عملکرد مغز را مختل و به سکته‌های مغزی منجر می‌شوند. سونوترومبولیز تجزیه لخته خونی به کمک امواج ماورا صوت است. فرکانس مشخصی از این امواج با هدف قرار دادن فیبرهای شبکه لخته سبب بازشده‌گی و تجزیه لخته می‌شود.

روشی که هم اکنون برای تجزیه لخته‌های خونی در درمان بیمارن سکته مغزی استفاده می‌شود مصرف داروست. پروفسور ماریو سیبلا (Mario Siebler) متخصص اعصاب کلینیک دانشگاه دوسلدورف در این مورد می‌گوید: در سونوترومبولیز مصرف دارو که به صورت هدفمند برای تجزیه لخته خونی جذب شبکه فیبری آن شده، سبب می‌شود که لخته خونی بهتر هدف امواج قرارگیرد.

این روش درمانی تا کنون در کلنیک‌های دانشگاهی دو شهر دوسلدورف و مانهایم آلمان مورد استفاده قرار گرفته است و نتیجه آن موفقیت‌آمیز بوده است.

بر اساس پیش بینی پروفسور سیبلا در آینده نه چندان دور این روش جایگزین روش متداول کنونی خواهد شد و مورد استفاده تمامی بیمارستان‌های آلمان قرار خواهد گرفت.

در حال حاضر بخش اعصاب تمامی بیمارستانهای آلمان دستگاه‌های مخصوص سونوگرافی مغز و اعصاب را در اختیار دارند که می‌توان به کمک آنها امواج مورد نظر را ایجاد کرد. این دستگاه‌ها استفاده‌های درمانی گوناگونی دارند.

نکته‌ای که در این روش بر روی آن تأکید می‌شود، درمان به موقع است.

آن طور که متخصصان اعلام کرده‌اند موثرترین زمان درمان تا سه ساعت اولیه پس از بروز سکته است؛ البته هر چه سن بیمار از ۵۵ سال بالاتر باشد به علت کاسته شدن از تراکم استخوانی بافت جمجمه شانس درمان با این روش کاهش می‌یابد.

سونوترومبولیز اولین بار توسط پروفسور آندری الکساندروف (Andrej Alexandrow) در بیمارستان دالاس در ایالت تگزاس آمریکا طرح شد.

مهمترین نکته این روش استفاده از فرکانس مشخصی است که به گونه‌ای هدفمند از یک سو لخته خونی را مورد هدف قرار داده و از سوی دیگر به سایر مویرگ‌های خونی بافت مغز را آسیب نرساند.

استفاده از امواج ماورا صوت بخصوص در تجزیه لخته‌های خونی بزرگتری که با چرخش در جریان گردش خون سبب اختلال ضربان قلب و یا تنگی شریان‌های خونی گردن می‌شوند موفقیت آمیز بوده است.

بنا بر آمار موجود، تنها در آلمان سالانه ۲۰۰ هزار مورد سکته مغزی گزارش می‌شود. این آمار بدون در نظر گرفتن بیمارانی است که بیش از یک بار به سکته مغزی دچار شده‌اند. در ۲۰ درصد از موارد، سکته مغزی ظرف مدت چهار هفته به مرگ بیمار منجر می‌شود.

نزدیک به چهل درصد بیماران در مدت یک سال پس از سکته مغزی فوت می‌کنند. نیمی از بیمارانی که پس از سال اول زنده می‌مانند برای باقی عمر فلج و نیازمند کمک همراه می‌شوند.

فلج‌های یک سویه بدن، بی‌حسی دست و پا اختلال در بلع، تکلم، بینایی، عدم حفظ تعادل و افسردگی‌های شدیدی که سکته‌های مغزی به دنبال دارند بار اجتماعی است هر ساله با افزایش تعداد بیماران سنگین‌تر می‌شود.

از فاکتورهای مهمی که برای جلوگیری از بروز سکته مغزی می‌توان به آنها اشاره کرد، کنترل قند، چربی و فشار خون، و تحرک بدنی بیشتر به خصوص پس از پنجاه سالگی است.

امواج ماورای صوت جهت مبتلایان به سکته

روش درمانى تازه سونو ترومبولیز نام دارد. روشى که در آن به کمک امواج ماورا صوت لخته‌هاى خونى‌ تشکیل شده در بافت مغز تجزیه مى‌شوند. اساس این روش همانند روشى است که از آن در درمان سنگ کلیه استفاده مى‌شود و طى آن با استفاده از طول موج مشخصى از امواج ماورا صوت سنگ‌هاى تشکیل شده در بافت کلیه خرد و تجزیه مى‌شوند. در مورد بیماران سکته مغزى هدف امواج لخته‌هاى خونى هستند. ویچه وله آلمان در این باره میگوید :

مقاله درباره آشنایی با انواع فرستنده و امواج ها

اختصاصی از هایدی مقاله درباره آشنایی با انواع فرستنده و امواج ها دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

لینک پرداخت و دانلود در "پایین مطلب"

 فرمت فایل: word (قابل ویرایش و آماده پرینت)

 تعداد صفحات:28

فرستنده های رادیویی

با پیشرفت تکنولوژی که در تمامی زمینه ها تاثیرگذار بوده در ساخت فرستنده های رادیویی .هم بی تاثیر نبوده است .ساخت فرستنده های رادیویی که پخش برنامه های تولید شده بصورت الکترومغناطیسی را بعهده دارد در مسیری تکاملی به مرحله ای رسیده که بحث فرستنده های رادیویی دیجیتال را مطرح ساخته است.

اولین مراحل تولید این نوع دستگاهها که تمامی قسمت های آن با استفاده از لامپ ساخته شده بود در مراحل مختلف تولیدی رو به تکامل رفت که از مراحل ساخت فرستنده های تمامی لامپی به نیمه لامپی و اخیرا بصورت نیمه هادی رسیده و امروزه بحث استفاده از فرستنده های رادیویی  دیجیتال بصورت مطرح استDABیاDRM   در کشور ما مورد اخیر فعلا در حال طرح و بررسی می باشد لیکن فرستنده های نیمه لامپی و نیمه هادی یا به عبارتی تمام ترانزیستوری در تمامی ایستگاههای رادیویی مورد استفاده واقع شده است البته هنوز هم در بعضی موارد از فرستنده های تمام لامپی استفاده می شود که به مرور زمان فرستنده های نیمه هادی جایگزین آنها می شوند.اما آنچه در تمامی فرستنده ها مشترک است نحوه عملکرد آنها در روش مدوله کردن می باشد که به نوع فرستنده بستگی دارد.است که در این کتاب به اصول عملکرد PSM یا PDM روش های بکار رفته در عمل مدولاسیون بصورت پوش پول اشاره می شود که مورد استفاده واقع PDM فرستنده های رادیویی نیمه لامپی یا نیمه هادی با روش پوش پول و شده است اگر چه فعداد این نوع فرستنده ها زیاد است به مدل هایی اشاره خواهد شد که مورد استفاده بیشتری قرار گرفته ضمن اینکه آشنایی با اصول عملکرد فرستنده های دیگر را هم شامل خواهد شد . امواج در رادیو

اینکه چه کسی مخترع اصلی رادیو است، که در آن زمان تلگراف بی سیم نامیده می‌شد، مورد اختلاف است. ادعاهایی وجود دارد که ناتان ستابلفیلد رادیو را پیش از تسلا و مارکونی ساخت، اما به نظر می‌رسد که دستگاه وی به جای ارسال رادیویی با ارسال القایی کار می‌کرده است. انسان بیش از 100 سال است که با امواج الکترومغناطیسی آشناست و امروز از آنها به طور وسیعی در زندگی خود استفاده می‌کند و این امواج در یک میدان مغناطیسی و یک میدان الکتریکی عمود بر هم بوجود آمده‌اند. ویژگی بارزشان که آنها را متمایز ساخته این است که برای سیر نیاز به محیط‌ هادی ندارد و در خلا به راحتی حرکت می‌کنند. امواج رادیویی نیز دسته‌ای از این فیزیک امواج هستند.

پایه‌های تئوری انتشار امواج الکترومغناطیسی برای اولین بار توسط جیمز کارل ماکسول در سال 1873م در مقاله‌ای تحت عنوان یک تئوری دینامیک از میدان الکتریکی که به انجمن رویال ارائه شده بود، بیان شد که نتیجه کار وی در طی سالهای بین 1861م تا 1865م بود. در سال 1893م در سنت لوییس میسوری)) ، نیکلا تسلا اولین نمایش عمومی ارتباطات رادیویی را انجام داد.

او در مقابل مؤسسه فرانکلین در فیلادلفیا و انجمن روشنایی الکتریکی ملی اصول ارتباطات رادیویی را به دقت شرح و توضیح داد. تجهیزاتی که او استفاده کرد تمامی اجزایی را که قبل از ساخته شدن تیوب خلا در سیستمهای رادویی وجود داشت، دارا بودند. او بر خلاف مارکونی و دیگران که از کوهیرر استفاده می‌کردند، برای اولین بار از گیرنده‌های مغناطیسی استفاده کرد

در سال 1894م سر الیور لوج نشان داد که می‌توان با استفاده از یک آشکار ساز با نام کوهیرر پیام دادن توسط امواج رادیویی را ممکن ساخت. این آشکار ساز متشکل از تیوبی پر شده با براده‌های آهن بود که توسط تمیستوکل کالزچی ـ اونستی در فرموی ایتالیا در سال 1884م ساخته شده بود. بعدها ادوارد برنلی از فرانسه و الکساندر پوپوف از روسیه نسخه بهبود یافته‌ای از کوهیرر را ابداع کردند. مردم روسیه ادعا می‌کنند پوپوف که سیستم ارتباطاتی عملیای بر پایه کوهیرر ساخت‏، مخترع رادیو بوده است.

سویچینگ و روشهای کاهش آن اثرات مخرب تداخل امواج الکترومغناطیسی در منابع تغذیه 12 ص

اختصاصی از هایدی سویچینگ و روشهای کاهش آن اثرات مخرب تداخل امواج الکترومغناطیسی در منابع تغذیه 12 ص دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

لینک دانلود و خرید پایین توضیحات

فرمت فایل word  و قابل ویرایش و پرینت

تعداد صفحات: 15

سویچینگ و روشهای کاهش آن اثرات مخرب تداخل امواج الکترومغناطیسی در منابع تغذیه

پدیده انتشار امواج الکترو مغناطیسی و منابع تولید آن مبدلهای قدرت سوئیچینگ بدلیل مزیتهای زیادی که دارند، محبوبیت زیادی پیدا کرده اند و به عنوان جزء اصلی هر نوع دستگاهی که نیاز به تغذیه دارد، بکار می روند. اما با وجود این همه مزیت، یک عیب اساسی نیز در این منابع تغذیه سوئیچینگ وجود دارد و آن تولید نویز با فرکانس بالا است که بدلیل کلیدزنی سریع رگولاتورهای مبدل قدرت با توانهای فوق العاده زیاد، بوجود می آید. در بیشتر کاربردها، ضروری است که نویز را در خارج از منبع تغدیه فیلتر کنند و از انتشار آن با استفاده ازپرده های فلزی محافظی که روی دستگاه کشیده می شود، جلوگیری کنند.

منبع تولید امواج الکترومغناطیسی، تغییرات سریع میدانهای الکتریکی یا مغناطیسی است. منابع مهم تولید تداخل امواج الکترومغناطیسی، موتورهای الکتریکی (خصوصاً موتورهای با جاروبک و همچنین تکفاز)، رله ها و کلیدهایی که با سرعت زیاد جریان الکتریکی را قطع و وصل می کنند، می باشند. منابع تغذیه سوئیچینگ نیز بدلیل عملکرد کلیدزنی آنها، یکی از منابع مهم بوجود آورندة تداخل امواج الکترومغناطیسی محسوب می شوند. در این منابع تغذیه سوئیچینگ، امواج الکترومغناطیسی بر اثر کلیدزنی سریع ترانزیستور و قطع و وصل سریع جریان ایجاد می شود. همچنین تلفات کلید زنی در زمان روشن کردن و یا خاموش کردن ترانزیستور ها نیز یکی از دلایل ایجاد امواج الکترومغناطیسی است، که در هوا منتشر شده و از آنجایی که دارای هارمونیک های با فرکانس بالایی هستند، بعنوان امواج الکترومغناطیسی مخرب عمل می کنند و روی سیستمهای مخابراتی اثرات نامطلوب می گذارند.

به همین دلیل منابع تغذیه سوئیچینگ را می بایست توسط جعبه های فلزی پوشاند تا از انتشار امواج الکترومغناطیسی در محیط، توسط منابع تغذیه سوئیچینگ جلوگیری شود. به عنوان نمونه می توان به منابع تغذیه سوئیچینگ در کامپیوترهای شخصی اشاره کرد که در یک جعبة فلزی از آن محافظت می شود، تا بتوان تا حد ممکن از تداخل الکترومغناطیسی توسط منبع تغذیه سوئیچینگ جلوگیری نمود. همچنین در طراحی منابع تغذیه سوئیچینگ تا حد ممکن باید دقت شود که با بکار گرفتن روشهای مناسب، امواج الکترومغناطیسی را که در فضای اطراف منتشر می شود کاهش داد.

برای درک چگونگی ایجاد تداخل امواج الکترومغناطیسی به یک مثال ساده اشاره می کنم.

در مداری متشکل از یک منبع dc، یک کلید و یک مقاومت که بطور سری با هم بسته شده باشند، با باز بودن کلید فقط یک میدان ثابت الکتریکی بین سیم رفت و سیم برگشت ایجاد می شود.

با بستن کلید علاوه بر میدان الکتریکی بین دو سیم، یک میدان حلقوی مغناطیسی ناشی از عبور جریان از درون سیم نیز بوجود می آید.

حال اگر عمل قطع و وصل کلید با سرعت زیاد انجام شود یک موج الکترومغناطیسی که متغیر با زمان نیز می باشد ایجاد می شود و می تواند براحتی در فضای اطراف سیمها منتشر شود. هر چه سرعت کلیدزنی بیشتر باشد، امواج الکترومغناطیسی تولیدی دارای فرکانس بیشتری می شود و براحتی و با انرژی کمتری می تواند در شعاع بیشتری در فضا انتشار یابد. در یک مدار سادة منبع تغذیه سوئیچینگ نیز با قطع و وصل جریان، یک مولد امواج الکترومغناطیسی است.

در بین پیوند کلکتور- امیتر ترانزیستور، بر اثر قطع و وصل شدن با سرعت زیاد، میزان خیلی زیاد dv/dt وجود دارد که ناشی از شیب خط منحنی ولتاژ در زمان قطع و وصل است. و نیز در خازن di/dt زیادی وجود دارد که آن هم ناشی از شیب خط منحنی جریان در زمان قطع و وصل است. که این مقادیر بالای dv/dt و di/dt می توانند یک موج الکترومغناطیسی شدید را با توان بالا تولید کند.

منبع ایجاد نویز دیگر در منابع تغذیه سوئیچینگ، سیستم یکسوسازی آن می باشد. از آنجایی که یکسوسازها موج ورودی را بصورت گسسته قطع و وصل می کنند، دارای مقدار di/dt زیادی می باشند.

امواج الکترومغناطیسی می توانند توسط هدایت کننده های الکتریکی در فضا منتشر می شوند. کوپلاژهای الکتریکی که توسط خازن، سلف و یا ترانسفورماتور ایجاد می شوند نیز می توانند از طریق فاصلة هوایی، امواج الکترومغناطیسی را در فضای اطراف منتشر کنند.

امواج الکترومغناطیسی که در فضا منتشر می شوند عبارتند از:

-۱. نویز منتشر شده از اتصال خروجی سیستم ایزولاسیون به بار.

-۲. نویز منتشر شده از اتصال ورودی قدرت به سیستم ایزولاسیون.

-۳ امواج الکترومغناطیسی منتشر شده از فاصلة هوایی در فضا.

-۴. ایزولاسیون منبع قدرت اولیه و بار باعث می شود نویز ورودی به خروجی انتقال یابد و بالعکس.

اثرات مخرب پدیدة تداخل امواج الکترومغناطیسی در منابع تغذیة سویچینگ و روشهای کاهش آن

مسأله تداخل الکترومغناطیسی یا EMI در سیستمهای خطی در طیف فرکانسی کوچکتر از 20KHz در منابع تغذیه سوئیچینگ قابل چشم پوشی می باشد. اما با بالا رفتن فرکانس، هارمونیکهای با فرکانس بیشتر از فرکانس اصلی، ایجاد تداخل در باندهای رادیویی و مخابراتی می کنند. از آنجایی که منابع تغذیة سوئیچینگ امروزه در توانهای بالا هم کاربرد های وسیع پیدا کرده اند، این گونه از منابع تغذیه سوئیچینگ به عنوان یک منبع تولید نویز شدید و قوی برای مدارات مخابراتی شناخته می شوند. بنابراین با روشهایی مانند فیلتر کردن ورودی و خروجی و … باید میزان اثر تداخل الکترومغناطیسی را تا حد امکان کاهش داد.

2- پدیده انتشار امواج الکترو مغناطیسی و منابع تولید آن

مبدلهای قدرت سوئیچینگ بدلیل مزیت¬های زیادی که دارند، محبوبیت زیادی پیدا کرده اند و به عنوان جزء اصلی هر نوع دستگاهی که نیاز به تغذیه دارد، بکار می روند. اما با وجود این همه مزیت، یک عیب اساسی نیز در این منابع تغذیه سوئیچینگ وجود دارد و آن

تحقیق درمورد سیل و امواج مد

اختصاصی از هایدی تحقیق درمورد سیل و امواج مد دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

لینک دانلود و خرید پایین توضیحات

فرمت فایل word  و قابل ویرایش و پرینت

تعداد صفحات: 7

سیل و امواج مد

اغلب سیل‎ها در اثر بارندگی شدید، آب شدن برفها و تکه یخ‎های بزرگ و یا طغیان رودخانه‎ها جاری می‎شوند. بعضی از رودخانه‎ها هر ساله به طور منظم طغیان می‎کنند و از گزارش‎های سالهای گذشته می‎توان زمان وقوع و ارتفاع بالاآمدن آب را پیش‎بین یکرد. سیل‎های غیرقابل پیش‎بینی در اثر باران‎های سیل‎آسای غیرطبیعی روی زمین لخت، خیس و یا یخ‎زده جاری می‎شوند. بعضی سیل‎ها در اثر امواج کنار دریا جاری می‎شوند. در یک موج مدی توده عظیمی از آب دریا، که گاه 6 تا 9 متر ارتفاع دارد، ناحیه‎ گسترده‎ای از زمین ساحلی را که ممکن است حد آن به 80 تا 100 کیلومتری کناره دریا برسد فرا می‎گیرد. اغلب این امواج مد دریا در اثر زلزله‎های زیر دریایی اتفاق می‎افتند ولی گاهی به دنبال طوفان نیز حادث می‎شوند.

   مناطقی که خاک‎های چسبنده و بدون پوش گیاهی دارند برای ایجاد سیل بسیار مستعد هستند دانه‎های باران بر اثرضربه به خاک باعث به هم فشردگی و چسبندگی لایه سطح‎رویی خاک شده و از قدرت جذب خاک و نفوذ آب در عمق خاک می‎کاهد و به همین علت آب بارندگی در خاک نفوذ نکرده و جاری می‎شود و در همین حال شدت ضربات باران باعث حرکت دانه‎های خاک شده و این دانه‎ها را همراه خود به حرکت در می‎آورد و معلق شدن این ذرات خاک باعث زیاد شدن حجم آب جاری شده می‎گردد.

   این آبهای گل‎آلود حوضه‎های کوچک، در حوضه خود اگر نیروی کوچکی به شمار آیند با پیوستن به هم و تشکیل حوضه‎های بزرگ و زیاد شدن حجم جاری قدرت مخربی را به وجود می‎آورند که در نهایت سبب خسارات مالی و جانی فراوان می‎گردند.

   بعضی اوقات بعد از یک بارندگی شدید کوتاه مدت، در سطح حوضه آبریز و یا در یک قسمت اعظم از حوضه، باعث بوقوع پیوستن سیل می‎شود این بارندگی‎های دوم همیشه باعث سیل‎های وحشتناک و تخریب‎گی شده است. از بارندگی‎هایی که باعث سیل یم‎شود یکی هم بارندگی‎های خارج از فصل می‎باشد (مانند بارندگی‎های تابستانی) در تابستان رودخانه‎ها در حد کامل جای هستند، دیگر این که به علت گرم بودن خاک و اختفای هوای گرم مرطوب در حفره‎های خاک، باران شدید تابستانی نمی‎تواند در روزنه‎های خاک نفوذ کند و ناچاراً جاری می‎شود و سیل و طغیان بوجود می‎آید.

   عامل دیگری که در بروز سیل مؤثر می‎باشد شکسته شدن سدها و آب‎بندها است، که بر اثر سهل‎‎انگاری فنی و یا عوارض زمینی چون زلزله بوجود می‎آید و یا خرابی آب بندهای طبیعی که بر اثر ریزش کوه و بسته شدن گذرگاه آب حوضه آبریز دریاچه‎‎ای را تشکیل اده و بر اثر فشار زیاد آب سد از هم می‎پاشد نیز عامل دیگری از عوامل بروز سیل می‎باشد.

   یکی دیگر از عوامل بروز، شکسته شدن سدهای یخی می‎باشد. مکانیسم عمل بدین صورت است که وقتی رودخانه مقدار زیادی یخ از مناطق کوهستانی را همراه می‎آورد، پس از کاهش سرعت جریان، یخ‎ها به هم پیوسته و اولین شبکه یخی را تشکیل می‎دهند و با پیوستن دیگر یخ‎ها به صورت دیواره‎‎ای در شکاف به دام افتاده و سد یخی تشکیل می‎شود. شکسته شدن این دیوار بر اثر گرما یا فشار باعث سرازیر شدن آب جمع شده می‎گردد. ذوب سریع برف و یخ نیز عامل مهم دیگی در بروز سیل می‎باشد. برف معمولاً در کوهها بیشتر بوده و از فصل بهار به تدریج ذوب می‎شود، برف به علت نیاز بیشتر به گرما نمی‎تواند یکباره ذوب شود و برای ذوب هرگرم برف بیش از79 کالری حرارت لازم است. این مقدار کالری بیشتر از گرمای خورشید و یا بادهای گرم مداوم تأمین می‎شود. گاهی این ذوب به همراه بارندگی‎های شدید، طغیان رودخانه‎ها را سبب می‎گردد. فعالیت‎های آتشفشانی نیز باعث ذوب سریع برف کوهها و سیل آتی و پرحجم می‎شود.

  تفاوت سیل با طغیان

سیل حرکت آب به صورتی که هر چه در مسیر خود دارد را به همراه ببرد و طغیان به سکون این آبها و پیوستن آن به آب رودخانه‎ها، دریاچه‎ها و در نتیجه بالاآمدن سطح آبهای جاری و زیر آب رفتن مناطق مسکونی و کشاورزی گفته می‎شود. معمولاً طغیان در پی سیل بوده و به همین علت هر دو را به یک معنی به کار می‎گیرند.

  معمولاً سیل در اثر عوامل زیر ایجاد می‎شود:

  1.    ریزش سریع نزولات آسمانی و عدم گنجایش محل نزول.

  2.    عدم نفوذپذیری زمین محل و ذوب سریع برف‎ها.

  3.    عدم گنجایش و عدم طراحی صحیح مسیر رودخانه‎ و سیل‎ها

  4.    عدم استفاده از سیل بند و دیوارهای محافظ در مناطق سیل‎خیز

  5.    عدم گنجایش صخره‎ها و جوی‎ها جهت عبور آب درمناطق شهری و مسدود شدن رودخانه‎ به علت ریزش  کوه

  6.     عدم لایروبی رودخانه و تجمع رسوبات سنگین و غیرطبیعی پشت سدها.

  7.    خرابی سیل‎بندها، سدها و مخازن آب.

  سیلا‎ب‎ها بر دو گونه‎اند:

1.    سیلاب‎ها آرام : که در اثر افزایش حجم ناگهانی آب رودخانه‎ها و دریاچه‎ها در اثر بارندگی در طی روزها و هفته‎ها ایجاد می‎شود.

2.  سیلاب‎های ناگهانی : که در اثر افزایش حجم آب رودخانه‎ها و دریاچه‎ها ایجاد شده و با خود مرگ و مصدومیت افراد و تخریب منازل را به همراه دارد. این سیلاب‎ها ممکن است بر اثر باران‎های سیل‎آسا، گردباد تخریب دیوارهای سد و ذوب شدن سریع یخ به وجود آید.

 مهم‎ترین خسارات سیل

تخریب پل‎ها، تخریب جاده‎ها، تخریب زمین‎های کشاورزی، تخریب چاه‎ها و قنات‎ها و تخریب بندها و سدها، تخریب منازل مسکونی ازدیاد ناقلین (مالاریا)، آلودگی آب، از بین رفتن محصولات و حیوانات اهلی (سوء تغذیه) آسیب به مکان‎های بهداشتی و ارتباطی.

   زیان‎های ناشی از سیل مربوط به پوشیده شدن زمین از آب و نیز فشار خود آب است. سیل ممکن است لوله‎های آب یا فاضلا را جابه‎جا کند. در یک مورد، 5 کیلومتر از یک لوله 90 سانتی‎متری آب را سیل با خود برده است.

   ممکن است تأسیسات تصفیه آب و تلمبه خانه‎ها زیر آب فرو روند و گل و لای داخل تلمبه‎ها، موتورها و سایر تجهیزات شوند که این امر سبب تعمیرات گران و وقت‎گیری خواهد شد. آسیب ساختمان‎های محافظ چاه‎ها و چشمه‎ها ممکن است منجر به آلودگی آب آشامیدنی شود. تأسیسات تصفیه فاضلاب و لوله‎های خروج فاضلاب بیشتردر معرض صدمات سیل قرار می‎گیرد. پس زدن آب در لوله‎های فاضلاب بیشتر در معرض صدمات سیل قرار می‎گیرند. پس زدن آب در لوله‎های فاضلاب سبب سرریز شدن آدمروها، مخازن فضولات و چاه‎های فاضلاب می‎شود. به علت بالا آمدن سطح آب انواع زباله در نقاط مختلف پخش می‎شوند که جمع‎آوری و دفع آنها مشکل مهمی ایجاد می‎کند. جمع شدن زباه و فضولات سبب افزایش مگس و جوندگان می‎شود. دفن مردگان و زیر خاک کردن لاشه حیوانات مرده مواقعی مشکل فوری و مهمی را به وجود می‎آورد.

   شگفت این که هنگام وقوع سیل خطر آتش‎سوزی نیز افزایش می‎یابد. بالا آمدن سطح آب ممکن است سبب واژگون شدن مخازن نفت یا بنزین شود و یا ورود آب به مخازن برگ مواد سوتی سبب پخش شدن آنها در منطقه وسیعی گردد. اگر جرقه‎ای به این مواد سوختی برسد آتش به سرعت همه جا را فرا می‎گیرد، زیرا اشغال شناور در سطح آب و سایر اشیاء معمولاً همگی مواد قابل اشتغال‎اند. گاه اتصال در شبکه برق ساختمان‎هایی که زیر آب رفته‎اند،‌باعث آتش‎سوزی و برق‎گرفتگی می‎شود. تأسیسات بهسازی مناطق ساحلی ممکن است به هنگام هجوم این امواج ویران شوند و یا در اثر شسته شدن زمین و فرو ریختن آن، در معرض صدمه قرار گیرند.

   این حوادث ممکن است موجب مرگ و میر فراوان ولی تعداد محدودتر، مجروح گردند، علل عمده بیماری و مرگ‎ها اصولاً در اثر غرق شدن، برق‎گرفتگی، عفونت‎های حاد تنفسی، حیوان گزیدگی و زخم‎ها و در بین ضعیف‎ترین افراد جامعه اتفاق می‎افتد. در طوفان‎های استوایی و یورش امواج خروشان، در نوامبر 1977 که تعداد 70000 نفر را در آندارپرادش هند مورد تهاجم قرار داد، حداقل تعداد 10000 نفر کشته و فقط 177 نفر مجروح غالباً دارای شکستگی پا و بازو بر جای گذاشت.

   در ایران گرچه در بسیاری از نقاط بارندگی کم است اما در بیشتر مناطق ممکن است 60 درصد بارندگی سالیانه در یک شبانه روز رخ دهد. همین عامل به همراه شیب‎های تند کوهستانی البرز و زاگرس – که شهرهای ما را در دامنه خود جای داده‎اند – باعث شده است که بروز سیل یکی از نگرانی‎های عده – تقریباً در تمام فصول سال – باشد. سیل در ایران به دلیل ویژگی‎های زمین‎شناسی و تخریب‎های زیست‎ محیطی بسیار آلوده بوده و گل و لای زیادی به همراه دارد. به همین دلیل نیز اغلب سیلاب‎ها در ایران، خسارات زیادی وارد می‎کنند. سیل روزانه 200 میلیون تومان زبان به اقتصاد ملی وارد می‎سازد.

   طبق یکی از گزارشهای طرح ملی آمادگی و کنترل سوانح طبیعی کشور ایران در 25 سال گذشته یا 967 سیل روبرو بوده که از این میان 117 سیل بسیار مهم و یا خسارات و تلفات فراوان همراه بوده است. طی این سالها به طور متوسط با 39 سیل در سال، 916 میلیارد و 200 میلیون تومان به کشور خسارت وارد شده است که متوسط خسارت سالانه 36 میلیارد و 600 میلیون تومان بوده است. طی 25 سال گذشته (از 1351 تا 1375) 5/42 میلیون نفر از جمعیت کشور تحت تأثیر سیل بوده‎اند. طی این مدت دو میلیون و 892 هزار و 400 نفر بی‎خانمان شده و سالانه به طور متوسط 500 واحد مسکونی ویران و یا آسیب دیه است. در گزارش دیگری از ستاد حوادث غیر مترقبه کشور آمده است که فقط در سال 1370 در کشور 61 سیل و 27 زلزله رخ داده است.

   خانه‎سازی در حریم رودخانه‎ها، آن هم با مصالح نامناسب علت اصلی خسارات سیل در بسیاری از شهرهای کشور بوده است. در شهرهای بسیاری از کشورها که از لحاظ وجود رودخانه شرایط مشابهی با ما دارند، به دلیل پر ارزش بودن زمین و یا به جهت استفاده از زیبایی رودخانه، خانه‎هایی زیادی بر ساحل رودخانه‎ها ساخته می‎شوند اما تدابیر کارشناسی ظریفی نیز جهت پیش‎بینی خطرات سیل به کار می‎رود. اغلب