لینک دانلود و خرید پایین توضیحات
فرمت فایل word و قابل ویرایش و پرینت
تعداد صفحات: 46
"بسم الله الرحمن الرحیم"
«جهاد دانشگاهی یزد واحد اردکان»
روش های حفاظت و نگهداری فرش دستبافت
تدوین و گردآوری:
آقای مهندس عباس ارباب تفتی
بهار 87
آسیب شناسی فرش
به منظور استفاده صحیح و مطلوب از فرش و جلوگیری از وارد آمدن خسارات و آسیب می بایست در ابتدا عوامل مخرب را شناسایی کرد ، بدنبال راه های حفاظت و نگهداری مرسوم و علمی گشت در ابتدا آسیبها را طبق جدول 1 طبقه بندی می نماییم، سپس به توضیح آن می پردازیم.
جدول شماره (1)
آسیب های وارده به فرش در زمانهای زیر بروز می کند:
قبل از دو تولید
در هنگام پروسنه تولید
بعد از تولید قبل از دسترسی به مصرف کننده
هنگام استفاده در محیط منزل و کار
هنگام نگهداری و انبار کردن (موزه ها، گمرک و بازار)
1) قبل از تولید:
استفاده از مواد اولیه (پشم، ابریشم، پنبه و نخ هایی با تاب و نمره ی متفاوت و غیر استاندارد) و ابزار نامرغوب ( نقشه ی نامناسب، دفتین و شانه، ابزار بافت و دار)
استفاده از مکان بافت غیر استاندارد (کمبود نور، روش نشستن، تهویه)
رنگرزی (نحوه رنگرزی و شستشوی الیاف و نخ)
2) هنگام پروسه ی تولید
چله کشی غیر مناسب و غلط (شل و سفت بودن چله، تراکم و چیدن نا منظم چله ها در کنار هم)
استفاده غلط از ابزار بافت و دار
تسلط کم و آموزش ناقص به بافندگان
استفاده از گره های تقلبی (جفتی بافی، سه سه بافی و بی گره بافی)
دو دست شدن بافت توسط چند بافنده
پایین کشی غیر اصولی قالی جهت ادامه ی بافت و دوخت چله ها در روش فارسی بافت.
عیوب بافت (غلط بافی، عدم پیشکشی مناسب، پوکی فرش، بالا یا پایین زادگی، متراکم و تنگ شدن نامناسب چله ها، شل شدن چله ها، ضخیم و نازک بودن چله ها، به کارگیری نامناسب پودها، شمشیری، سره دار بودن، پرداخت بد قیچی، رها کردن سر پود در حین بافت، ترنج دار بودن، لوله شدن، کیسی، ترکیدگی، لوچه، دورنگی)
عیوب نقشه (عدم اصالت طرح و رنگ، عدم پخش صحیح و متعادل عناصر و نگاره های فرش، عدم تناسب طرح با رج ها، عدم تناسب عناصر تزئینی با ابعاد فرش، شکستگی بندها و خطوط منحنی و گلها)
3) بعد از تولید
غیر استاندار جداکردن فرش ار روی سردار
دارکشی نامناسب
پرداخت بد و ناهمگون
شستشو و غبارگیری (موگیری) غیر اصولی فرش
مرمت نامرتب و غیر اصولی قالی
4) هنگام استفاده در منزل و محیط کار
عوامل آسیب رسان بر فرش:
الف) زنده: انسان، حیوان، حشرات، قارچ ها، جلبک ها، خزه ها
ب) غیر زنده: آب و هوا، گرما و رطوبت، نور و آلودگی های جوی
عوامل مخرب و تحمیلی بر فرش: انواع لکه ها، کوبیده شدن فرش، وارفتن شیرازه و گلیم بافی، رنگ دادن فرش، سوختن، در و پنجره و تهویه نامناسب، مواد شیمیایی مخرب
روش ها و انواع انبار در نگهداری قالی
1) قبل از تولید
الف و ب) استفاده از ابزار و مواد نامرغوب و غیر استاندارد
استفاده از ابزار غیر استاندارد و نامطلوب گاهی اتفاق می افتد و باعث از بین رفتن ماه ها تلاش می گردد ،به عنوان مثال استفاده از دفتین با شانه هایی (دندانه) که از لحاظ وزن مناسب نمی باشد که باعث کم کوبیدن و یا زیاد کوبیدن پودها بر روی گره شده و فرش بالا یا پائین زدگر پیدا می کند و اگر تیغه های آن خراب یا دارای زائده باشد باعث پارگی زیاد نخ چله شده و در حین بافت بافنده را با مشکل مواجه می کند .( در صورت عدم تناسب تراکم دندانه های دفتین با رج شمار فرش) استفاده از قلاب با تیغه کند باعث می شود که هنگام بریدن خامه ، خامه ها به صورت نامرتب بریده شده و بافنده مجبور شود که جهت کوتاه کردن خامه آن را بکشد و یا بزور آن را بکند که باعث کم تراکم شدن پرز گره می گردد .
استفاده از دارهای نامناسب با ابعاد مختلف
دارهای چوبی که به مروز زمان ترکیب اجزای آن بهم خورده است و یا استافده از دارهایی که بر روی غلتکهای آن دارای خلل و فرج و زائده باشد که باعث پارگی چله ها می گردد و یا دارهای فلزی که سردار و زیردار آن ها کج و خراب و فرسوده شده است یا متعلقات جانبی دارها خراب باشد.
ج ) استفاده از مکان بافت غیر استاندارد
هر چه مکان بافنده راحت ، مناسب و صحیح باشد وی بر روی بافت قالی مسلط بوده و از خسته شدن زود هنگام اعضاء بدن او جلوگیری می شود که این مکانها می بایست در ابتدا فضای مناسب در ابعاد دلخواه و مناسب دار قالی بوده و دارای روشنائی خوب باشد که چشم بافنده از نور کم یا زیاد خسته نشود ازنیمکتها و صندلیهای مناسب و مسلط به کار استفاده گردد بافنده به راحتی بتواند نقشه خوانی کرده و گره بزند و فضا باید دارای تهویه مناسب سرویس حمل و نقل ، بیمه ، مزد کافی ، و .... باشد. همه عوامل فوق باعث می شود که بافنده به کار خود دلگرم بوده و از غلط بافی ، عدم پیش کشی ،جفتی بافی و ... جلوگیری گردد و محیط کار بایستی دارای دما و رطوبت ثابت بوده و نور خورشید به طور مستقیم به دار قالی نتابد.
د) رنگرزی
رنگ نخستین عاملی است که در فرش به چشم می آید ،مواد رنگی از منابع گوناگون نظیر گیاهان ، جانوران و منابع معدنی مثل فلزات و ترکیبات شیمیایی به دست می آید. رنگهای شیمیایی که از ترکیب مواد اسیدی و بازی به دست می آید از نظر کیفی پایدار ودر مقابل شستشو و استفاده در مقابل نور خورشید تفاوت قابل ملاحظه ای با رنگهای طبیعی دارند و رنگهای طبیعی در زمان استفاده از شفافیت اولیه به نوعی به ملایمت ونرمی می گراید و چشم را خسته نمی کند . پس در هنگام رنگرزی باید به ابزار ملزومات رنگرزی ،نحوه استفاده وآماده سازی الیاف دقت لازبم را داشت شستشو و پاک سازی الیاف به طوری که به صورت معمولی و ساده با مواد مناسب شستشو گردد و الیاف پشم در اثر سهل انگاری هنگام شتسشو به ههم فشرده و در هم پیچیده نشود و به صورت نمد نگردد . ظروف رنگرزی تمیز بوده و از ظروف جداگانه برای رنگهای تیره یا روشن استفاده شود ، به مدت زمان جوشاندن دما توجه شود و زمان کافی برای آن در نظر گرفته گردد و مقدار رنگ و مواد کمکی باید کاملاً محاسبه شده وکلافها در آنها بخوبی شناور باشند که کلافها از هم گشوده شوند و بعد از رنگرزی خامه ها به خوبی آبکشی شده و در محل مناسب خشک گردد . سهل انگاری در هنگام رنگرزی آسیب های جدی به فرش وارد می کند که قابل جبران و ترمیم نمی باشد مثل رگه دار شدن رنگ قالی ،رنگ دادن طرحهای مجاور به همدیگر بعد از شستشو ،بدرنگی، طرح از هم پاشیدگی رنگها و خرابی سطح لیف پشم بر اثر عدم نفوذ رنگ به داخل آن . در خصوص الیاف ابریشم که رنگرزی آن دارای مهارت خاصی می باشد باید موارد فوق رعایت شود. در خصوص پودها که معمولاً از جنس پنبه است رنگرزی وآماده سازی آسانتر می باشد .
2) هنگام پروسه تولید
ه) چله کشی غیر مناسب وغلط ( شل و سفت بودن چله ،تراکم و چیدن نامنظم چله ها در کنار هم)
یکی از مهمترین عوامل عیب در قالی چله کشی نامناسب است که این عیب باعث به وجود آمدن اکثر عیوب قالی می باشد . اگر چله های قالی شل یا سفت باشد باعث پائین زدگی یا بالا زدگی فرش شده و اندازه فرش پس از بافت تغییر می کند. تراکم نامناسب چله ها در فرش باعث به هم خوردگی نقشه بافت و طرحها می شود. عیوب ترنج دار شدن – لوله شدن فرش و ... را ناشی می شود.
و) استفاده غلط از ابزار بافت و دار و نقشه خوانی
بعلت آموزش کم و اطلاع ناقص بافنده از روش صحیح استفاده از ابزار بافت وقالی باعث می شود که بافنده از دفتنیهای نامناسب جهت رجشمار فرش استفاده کند قلاب نامناسب و استفاده غلط از پود، چله و خامه با توجه
تحقیق وبررسی در مورد روش های حفاظت و نگهداری فرش دستبافت
