در این رساله خصوصیات زنان بر اساس طالع آنها نوشته شده و درباره مریضی ها و مشکلات آنها مطالبی آمده و بر اساس عقاید قدما دعاها و طلسماتی برای حل مشکلات درج شده.
توجه: برای استفاده از این رساله باید خودتان بدانید طالع فرد کدام یک از برجهای دوازده گانه است و سپس طالع او را در این رساله بخوانید.
نقاشی یکی از رشته‌های اصلی هنرهای تجسمی است و قدمت آن شش برابر زبان نوشتاری میباشد. اولین نقاشیهای یافت‌شده در غارها حاکی از آن است که انسان‌های اولیه با کشیدن نقش حیوانات با شکارشان به نوعی ارتباط برقرار می کردند.
هنر نقاشی از بروز احساس و جوشش درون هنرمند و ابلاغ پیام تا بیان موضوعات تعیین شده را در بر میگیرد و هنرمند نقاش آنچه را که می‌خواهد، توسط اشکال و رنگها روی سطوح کوچک و بزرگ با ابزار و شیوه‌های گوناگون، نقاشی نموده و توسط آن با دیگران ارتباط برقرار می‌کند.
نقاشی بکار بردن رنگ دانه محلول در یک رقیق کننده و یک عامل چسپاننده (چسب (بر روی یک سطح نگهدارنده مانند کاغذ، بوم یا دیوار است. این کار توسط نقاش انجام می‌شود.
در نقاشی سبک های مختلفی وجود دارد که هر کدام ویژگی های خاص خود را دارند. رئالیسم )واقع گرایی(، امپرسیونیسم (برداشت گرایی)، کوبیسم) حجم گرایی)، مدرنیسم (نوگرایی)، آبستره (انتزاعی) و پست مدرنیسم (فرا نوین) تعدادی از معروف ترین سبک های نقاشی هستند.
نقاش با آگاهی از اصول هنر نقاشی و زیبایی شناسی به آفرینش اثری هنری می پردازد. محتوای این اثر می تواند چهره افراد (چهره نگاری)، مناظر طبیعی (طبیعت نگاری)، زندگی روزمره مردم (مردم نگاری)، چهره های مذهبی (شمایل نگاری)، مناظر تاریخی (تاریخ نگاری)، ترکیبی از اشیای بی جان (طبیعت بی جان) و یا اینکه تصویری کاملا ذهنی باشد.
ابزارهایی که معمولا توسط نقاش مورد استفاده قرار می گیرند،مداد، کاغذ، خط کش، پایه چوبی، بوم، مداد رنگی، آبرنگ، گواش، پاک کن، قلم مو و پاستل می باشند.
نقاش می تواند در زمینه های مختلف نقاشی، طراحی، نقاشی متحرک (انیمیشن یا پویانمایی)، پوسترسازی، نقاشی صحنه تئاتر و ... فعالیت کند.
نقاش باید ویژگیهای جسمی و روحی خاصی داشته باشد تا بتواند در کار خود موفق گردد. او باید بسیار خلاق، مبدع و دارای ذوق هنری زیاد باشد. نقاش ها معمولا افرادی درون گرا هستند و ساعات طولانی می توانند به تنهایی کار کنند و از کار کردن لذت ببرند.
در ادامه با توانمندی ها و مهارت های مورد نیاز نقاش، تحصیلات لازم برای ورود به شغل نقاشی، بازارکار و آینده شغلی نقاشی، درآمد نقاش و برخی از نقاشان معروف و مشهور آشنا می شوید.
توانمندی و مهارت های مورد نیاز نقاش
• ذوق و شم هنری فراوان
• خلاقیت بسیار زیاد
• دید دقیق و هنری و نگاه موشکافانه به اطراف خود برای پاسخ درست به نیاز مخاطب
• شناخت خوب از رنگ ها (رنگ شناسی مناسب) و توانایی تشخیص آنها از یکدیگر
• آشنایی با تمامی سبک ها و ابزارهای نقاشی
• علاقه مندی و توانایی کار فردی (در هنگام کشیدن نقاشی ها) و یا به عبارتی داشتن شخصیت درون گرا
• صبر و پشتکار زیاد
• آشنایی نسبی با سایر هنرهای تجسمی و تصویری
• علاقه به تدریس و آموزش (وقتی نقاش به کار تدریس نقاشی می پردازد)
تحصیلات لازم برای ورود به شغل نقاشی
برای ورود به شغل نقاشی لزوما به گذراندن دوره های آموزشی یا تحصیلات آکادمیک و دانشگاهی نیازی نیست. بسیاری از افراد که زمینه هنری خوبی در نقاشی دارند، به دنبال علاقه خود رفته و وارد این کار می شوند. البته مسلم است برای تبدیل شدن به یک نقاش حرفه ای، باید به صورت حرفه ای آموزش دید.
اگر می خواهید به صورت حرفه ای، هنر نقاشی را یاد بگیرید، حتما نیازی به رفتن به آموزشگاه های مختلف و کلاس های نقاشی خصوصی نیست. می توانید در وقت و هزینه خود صرفه جویی کنید و از پکیج های آموزشی موجود استفاده کنید.
همچنین برای آموزش حرفه ای نقاشی می توان به هنرستان، دانشگاه و یا آموزشگاه های آزاد رفت. دانش آموزان علاقه مند به نقاشی پس از گذراندن سال اول دبیرستان می توانند وارد هنرستان در رشته نقاشی شوند. زمینه تحصیل در رشته نقاشی در دانشگاه های کشور در سطوح فوق دیپلم، کارشناسی و کارشناسی ارشد وجود داشته و ارائه می شود.
آینده شغلی و بازارکار نقاش
نقاش می تواند با تهیه مجموعه ای از نقاشی های خود، هر چند وقت یکبار نمایشگاه نقاشی برگزار کند و کارهای خود را به فروش برساند. او همچنین می تواند به طور سفارشی برای برخی از مشتریان نقاشی بکشد. کارهایی از جمله برقراری ارتباط با افراد مختلف و شرکت در نمایشگاه ها و جشنواره های مختلف در پیشرفت کاری هر نقاش می تواند بسیار موثر باشد.
یکی از کارهایی که اکثر نقاشان انجام می دهند، تدریس و آموزش نقاشی است. آنها می توانند یا به طور خصوصی و یا در هنرستان ها، آموزشگاه‌های آزاد و یا دانشگاه ها و مراکز آموزش عالی هنر خود را به علاقه مندان آموزش دهند.
همچنین زمینه های کاری مناسبی برای نقاشان در مطبوعات و نشریات، صداوسیما، فرهنگسراها، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، شهرداری‌ها (به عنوان طراح و مجری نقاشیهای دیواری) و موسسات تبلیغاتی وجود دارد.
درآمد نقاش
به طور کلی برخی از حوزه های هنری از جمله نقاشی، در جامعه به عنوان یک شغل رسمی شناخته نمی شود و بیشتر کاری هنری محسوب می شوند. به همین دلیل شاید بتوان گفت این نوع مشاغل در نزد عموم مردم، به عنوان یک شغل و منبع درآمد، ارزش واقعی خود را ندارند.
نقاش معمولا تنها از طریق کشیدن نقاشی و فروش آنها درآمد ندارد. بیشتر آنها برای گذراندن زندگی خود به کارهای دیگر از جمله تدریس و آموزش می پردازند. برخی نیز با برقراری ارتباط با سازمان ها، موسسات و مراکز مرتبط سفارش کار گرفته و درآمدی نیز از این طریق کسب می کنند.
تعدادی از نقاشان که به صورت رسمی در سازمان های مربوطه استخدام می شوند هم مطابق با قوانین و مقررات استخدامی، حقوق دریافت می کنند.
بدیهی است نقاشانی که توانایی، مهارت و تجربه کافی در نقاشی داشته باشند و بتوانند ارتباطات خوبی با سایر افراد یا مراکز مرتبط برقرار کنند، از نظر درآمدی نیز می توانند در سطح خوبی باشند.
درآمد نقاش در برخی از کشورهای جهان عبارتند از :
آمریکا – متوسط درآمد سالیانه نقاش در سال 2013، 42.100 دلار می باشد.
استرالیا – متوسط درآمد سالیانه نقاش در سال 2013، معادل 66.000 دلار آمریکا می باشد.
انگلستان – متوسط درآمد هر ساعت نقاش در سال 2013، معادل 23 دلار آمریکا می باشد.
کانادا – متوسط درآمد سالانه نقاش در سال 2013، معادل 33.000 دلار آمریکا می باشد.
شخصیت های مناسب شغل نقاشی
در یک انتخاب شغل صحیح و درست، عوامل مختلفی از جمله ویژگی های شخصیتی، ارزش ها، علایق، مهارت ها، شرایط خانوادگی، شرایط جامعه و ... برای هر فرد باید در نظر گرفته شوند. یکی از مهم ترین این عوامل ویژگی های شخصیتی می باشد. شناخت درست شخصیت هر فرد فرآیندی پیچیده و محتاج به تخصص و زمان کافی است. البته هر فردی ویژگی های منحصربه فرد خود را دارد، حتی افرادی که به نوعی تیپ شخصیتی مشابه دارند، باز هم در برخی موارد با یکدیگر متفاوت هستند.
به طور کلی همیشه افراد موفقی از تیپ های شخصیتی مختلف در تمام مشاغل هستند و نمی توان دقیقا اعلام کرد که فقط تیپ های شخصیتی خاصی هستند که در این شغل موفق می شوند. اما طی تحقیقاتی که صورت گرفته تیپ های شخصیتی ای که برای این شغل معرفی می شوند، عموما این کار را بیشتر پسندیده و رضایت شغلی بیشتری در آن داشته اند.
برخی از شخصیت های مناسب شغل نقاش بر اساس شخصیت شناسی MBTI :
INFJ این تیپ شخصیتی در خلق آثار منحصر به فرد با کمک خلاقیت و ایده های خود توانا است. او با هنر می تواند خود را ابراز و اغلب بر دیگران تاثیر بگذارد. کار به صورت مستقل و داشتن کنترل روی آن، از موارد مهم برای این تیپ شخصیتی می باشد.
ENFP این تیپ شخصیتی از فرآیندهای خلاق و چالشی لذت می برند به خصوص اگر با دیگران در ارتباط باشند. هر چه شرایط و محیط کار منعطف تر باشد، برای آنها مطلوبتر است. آنها به تنهایی و مستقل هم به خوبی می توانند کار کنند ولی باید با دیگران تبادل نظر داشته باشند.
INFP این تیپ شخصیتی دوست دارد خود و نظراتش را به شکلی خلاقانه ابراز کند و در کار خود آزادی فردی و انعطاف پذیری داشته باشد. بسیاری از INFP ها خود را هنرمند می دانند حتی اگر از این راه امرار معاش نکنند. برخی از آنها معتقدند هنرمندی ویژگی است که در وجود آنها است.
INTJ این تیپ شخصیتی از کارهای خلاق و بکر لذت می برد و از شم خود در خلق آثار خود استفاده می کند.
INTP این تیپ شخصیتی از کار خلاق لذت برده و دوست دارد با اشخاص مختلف با زمینه های متفاوت کار کند. او معمولا کار به تنهایی را دوست دارد و ترجیح می دهد با گروه های کوچک که دارای ذوق و استعداد خوب هستند، کار کند.
ISFJ این تیپ شخصیتی توجه زیادی به جزئیات داشته و با زندگی روزمره سروکار دارد.
ESFP این تیپ شخصیتی از زیبایی شناسی فراوانی برخوردار بوده و دوست دارد هنر خود را برای دیگران به نمایش بگذارد. او از سرگرم کردن دیگران لذت می برد.
ISFP این تیپ شخصیتی کار با دست و استفاده از حواس پنجگانه خود در کار را دوست دارد. او به کارهای منعطف و بدور از ساختار و مقررات زیاد علاقه دارد.
فرمت این مقاله به صورت Word و با قابلیت ویرایش میباشد
تعداد صفحات این مقاله 16 صفحه
پس از پرداخت ، میتوانید مقاله را به صورت انلاین دانلود کنید
مختصری از این پروژه
تکنیک‌هاى رایج در نقاشى دیوارى به دو بخش تقسیم مى‌شود: نقاشى فرسک و نقاشى خشک. در تکنیک فرسک رنگ روى لایه تازه و خیس بکار مى‌رود.
کلیهء روش‌هاى دیگر نقاشى دیوارى که داراى چنین حالتى نباشند، تحت عنوان نقاشى خشک قرار مى‌گیرند. تکنیک‌هاى خشک براى فضاهاى داخلى به‌کار مى‌روند. چون مقاومت کافى در مقابل تغییرات جوى ندارند.
ازمیان نقاشی های دیواری مشهور ترین آنها نقاشی «فرسک» است. متاسفانه برخی فرسک را اشتباهاً در مورد تمام انواع نقاشی های دیواری به کار می برند. در هر صورت فرسک به معنای نوعی نقاشی است که روی دیوار تازه اندود شده با ماسه آهک خیس به وجود می آید.
از همان زمان های بسیار قدیم آهک به عنوان بستی مایع و رقیق شناخته شده بود. پس از پیش آمدن چند تحول کوشش های اولیه در ایتالیا در سال 1300 میلادی برای نقاشی فرسک با به کار
مختصری از این پروژه
تکنیک‌هاى رایج در نقاشى دیوارى به دو بخش تقسیم مى‌شود: نقاشى فرسک و نقاشى خشک. در تکنیک فرسک رنگ روى لایه تازه و خیس بکار مى‌رود.
کلیهء روش‌هاى دیگر نقاشى دیوارى که داراى چنین حالتى نباشند، تحت عنوان نقاشى خشک قرار مى‌گیرند. تکنیک‌هاى خشک براى فضاهاى داخلى به‌کار مى‌روند. چون مقاومت کافى در مقابل تغییرات جوى ندارند.
ازمیان نقاشی های دیواری مشهور ترین آنها نقاشی «فرسک» است. متاسفانه برخی فرسک را اشتباهاً در مورد تمام انواع نقاشی های دیواری به کار می برند. در هر صورت فرسک به معنای نوعی نقاشی است که روی دیوار تازه اندود شده با ماسه آهک خیس به وجود می آید.
از همان زمان های بسیار قدیم آهک به عنوان بستی مایع و رقیق شناخته شده بود. پس از پیش آمدن چند تحول کوشش های اولیه در ایتالیا در سال 1300 میلادی برای نقاشی فرسک با به کار
لینک پرداخت و دانلود *پایین مطلب*
فرمت فایل:Word (قابل ویرایش و آماده پرینت)
تعداد صفحه:35
فهرست مطالب
اصول نقاشی ایرانی
نقش نور و رنگ در نگارگری ایرانی
عنوان :
اصول نقاشی ایرانی
اصول نقاشی ایرانی
1 ـ برای نگارگر سنتی ، ذهنیت ، اندیشگونگی و تفکر و درونگری همیشه شکل غالب را در هنر داشته است .
2 ـ با پیروی کامل از مفهوم منفصل و گسسته از فضا نگارگر ایرانی توانست سطح دو بعدی مینیاتور را مبدل به تصویری از مراتب وجود سازد و موفق شد ببینده را از افق عادی و وجود مادی و وجدان روزانه خود به مرتبه ای عالی تر از وجود و آگاهی ارتقاء دهد و او را متوجه جهانی سازد مافوق این جهان جسمانی .
3 ـ از دیگر ویژگیهای قابل ملاحظه در نگارگری سنتی ایران پرداختن و به تصویر در آوردن عالم خیال و فضای مثالی است، اصولاً نگارگر ایرانی ، از گذشته بسیار دور ، توجهی به بدیهیات نداشته است. او همواره طبیعت را به صورتی که در عالم خیال تصور می کند به تصویر در می آورد ، نه آن گونه که می بینید . و این به لحاظ عدم توانایی او نبوده ، بلکه به این جهت است که او مایل بوده است نه جهان ملموس بلکه دنیایی مثالی که فارغ از مسایل عادی زندگی است به تصویر کشد .
تیتوس بورکهارک در این زمینه می گوید «کلاً مینیاتور ایرانی …. در پی آن نیست که جهان مادی را آن گونه که به حواس می آید با همة ناهماهنگی ها و زشتی ها و تصادفات نا مطبوع آن مجسم کند.»
بعنوان مثال اسب در نگارگری ، یکی از افراد نوع خویش نیست ، بلکه اسب ممتاز عالم مثل است .
4 ـ در نگارگری ایرانی ـ دید متمرکز و نقطة عطف نقاشیهای غربی وجود ندارد و به جای آن سطوح ـ خطوط ـ رنگها و فضا بصورت منتشر تنظیم می شود و چشم در جای جای تصویر به حرکت در می آید .
5 ـ در سنت نگارگری ـ تیره گی بر فضای تصویر حاکم نبوده است حتی در
مواردی که موضوع نگاره ، دال بر خبری از مرگ و فاجعه است ، با اعتقاد بر این اصل که روح انسان پس از مرگ به دنیای افضل عروج می کند ، فضا منیر و رنگ ها ( هر چند با توجه به موضوع ، به طیف خاکستری های رنگین نزدیک گشته اند ) دارای تلألو لازم اند .
6 ـ هرگز در پی رعایت تناسبات طبیعی اندام نیست و به عوض کوشش دارد تا فضای تصویر را از نظر ترکیب بندی تناسب لازم بخشد .
7 ـ بیننده با حضور کانونی و متمرکز انسان روبرو نیست و انسان جزء خردی از اجزای هماهنگ و موزون اثر است .
8 ـ نقاشی ایرانی پیوند با ادبیات و کتاب آرایی دارد و نوعی روایتگری است .
9 ـ « نگارگری » ایرانی دارای حرکت است از افقی به افق دیگر ، بین فضای دو بعدی و سه بعدی ، لکن هیچگان این حرکت منجر به فضـای سه بعدی محض نمی شود .
10 ـ مفهوم نور به کلی تغییر می کند ، نور تابع قوانین طبیعت نیست ، به همین دلیل تقریباً سایه ای در آثار هنرمندان این سبک وجود ندارد . یک نور گسترده و یکدست روی اشیاء وجود دارد .
11 ـ بهره گیری از رنگهای درخشان و لطیف از ویژگیهای مهم نقاشی ایرانی است .
12 ـ قواعد و قوانینی پرسپکتیو ( علم مناظر و مرایا و دانش نزدیکی و دوری اشیاء )
از سوی نقاشان سنتی رعایت نمی شود و نقاش می تواند با قدرت خیال، پشت دیوارها را نیز ببیند به گونه ای که به طور مثال در یک اثر نقاشی ، درون اتاقهای یک کاخ و همچنین حیاط آن در یک ترکیب بندی زیبا قابل مشاهده است .
کاری که انجام آن در نقاشی واقع گرا به دلیل رعایت پرسپکتیو ممکن نیست . در مینیاتور ایرانی موضوع القاء دوری و نزدیکی نه به وسیله علم مرایای تصنعی بلکه از طریق ایجاد سطوح پشت سر هم انجام می گیرد .
13 ـ اندازة افراد و شخصیتها در نقاشیهای ایرانی به دلیل عدم بهره گیری از قواعد پرسپکتیو و سایه پردازی ، با توجه به اهمیت مقام و موقعیت شخصیت مورد نظر در نقاشی تعیین می شود ، معمولاً پادشاهان و وزیران و دانشمندان را بزرگتر از افراد دیگر و در مرکز توجه و دید یک اثر ، نقاشی می کردند . ( پرسپکتیو مقامی )
14 ـ نگارگری ایرانی در برگیرندة همة جزئیات و سپس اجتماع آنها در کنار یکدیگر است هر نگاره می تواند به مجموعه های تصویری مستقلی تقسیم شود که هر کدام به تنهائی یک تابلوی کامل است و در مجموع در یک شکل متکامل قرار دارد . در این سیستم کوچک کردن شیء بزرگ آن را از جزئیات اصل دور نمی کند .
15 ـ انسان عام ، انسان به مفهوم کلی وجود دارد نه شخص خاص با عنوان خاص نقاشی ایرانی تیپ سازی کرده است .
چهره ها عموماً به صورت مدور و خالی از عوارضی که نمایشگر خصوصیات مربوط به کالبد شناسی و ترسیم عضلات و استخوانها و دیگر ویژگیهای فردی باشد ، نقاشی شده است.
16 ـ ویژگی دیگر نقاشی اسلامی اجتناب آن ، در بیشتر موارد ، از مظاهر لهو و بی شرمی و توجه آن به « آرام بخشی » است نه ایجاد هیجان .
17 ـ در مصور سازی ایرانی ارتباط بصری نقاشی با کتیبه های ابیات متن اهمیت فراوان دارد . کتیبه ها گاهی هم به صورت ایستا در ترکیب بندی جای می گیرند . گویی جزئی از چشم انداز معماری اند و در کل تصویر حل شده اند .
ریتم و حرکت در کتیبه ها چشم را بر گسترة تصویر هدایت می کند .
18 ـ گستردگی فضا از پایین به بالاست .
19 ـ اشیاء با هم ترکیب می شود و از زوایای مختلف دیده می شود . اشیاء و عناصر را از زوایای ضروری و وجه کاملتر نشان می دهد . و در این نوع نگاه نوعی اشراق وجود داشته است که توانسته اشیاء را از زوایای کامل ببنید .
20 ـ کادر مانند پنجره ای است که بیرون را می بینیم .
21 ـ نمایش ، اتفاقات و حوادث همزمان است در یک ترکیب چون زمان به مفهوم مادی دیده نمی شود .
22 ـ در هنر ایرانی ، شکست زمان وجود دارد ، روز و یا شب شدن عالم با نماد است و گاهی ممکن است آبی تر باشد ، آسمان در شب و تمام زمین روز است .
23 ـ شکسته شدن کادر ـ گستردگی جهان را نشان می دهد ، یک نوع غنای تصویری ایجاد می کند .
24 ـ وجود حاشیه به خاطر اینکه نقاشی بهتر دیده شود . حکم قاب را دارد و اگر حذف شود تأثیر در کار ندارد .
بین حاشیه و بین تصویر اصلی ـ اتفاقی است که برای ما جالب است و این همان کادر است ، گاهی کادر از یک کادر خالص مستطیل خارج شده و عناصر از بیرون به درون یا از درون به بیرون کشیده می شود .
25 ـ گاهی اوقات بخاطر تاکید مفهومی یا تاکید بصری نوشته با نقاشی همراهی می کند داخل کادر هایی نوشته می شود .
27 ـ تزئینات ـ در این نقاشی تزئین به وفور دیده می شود چه در متن و چه در حاشیه .
نقش نور و رنگ در نگارگری ایرانی :
در بررسی آثار نقاشی ، با دید مادی کیفیت نور است که سایه و تنوعات آن را در کار هر نقاش به وجود می آورد حا ل آن که در « نگارگری » ایرانی مفهوم نور به کلی تغییر می کند ، به همین دلیل تقریباً می توان گفت سایه ای در آثار هنرمندان این سبک یا سرزمین وجود ندارد . « ابوحامد غزالی » در کتاب « مشکوة الانوار » خود آن جنبه معنوی را که در نگارگری حضور دارد به خوبی شرح می دهد ، مقابل ظلمت محض هستی ، نور است . زیرا هر چه ذاتاً ظاهر نشود هرگز نتواند برای غیر خود نیز ظهور کند هستی حقیقی همان خدای تعالی است همانا انسان که نور حقیقی هم اوست و نورهای دیگر عاریتی است و همة هستی و کل ، نور اوست .
« از خصوصیات هنر ایرانی می توان ذهن گرایی و دور شدن از تقلید محض از طبیعت و دو بعدی نمودن فضای طبیعی را نام برد . « نگارگری ایرانی » مبتنی بر تقسیم بندی منفصل فضای دو بعدی تصویر است . زیرا فقط با این نحو می توان هر افقی از فضای دو بعدی « نگارگری » را مظهر مرتبه ای از وجود و نیز دیگر مرتبه ای از عقل و آگاهی دانست و حتی در آن نگاره هایی که فضا یکنواخت و منفصل است نمای فضای نگارگری کاملاً با خصلت دو بعدی خود از فضای طبیعی سه بعدی اطرافش متمایز شده است و بنابراین فضا خود نمودارفضای عالمی دیگر است که ارتباط با نوعی آگاهی غیرازآگاهی عادی بشری دارد».[1]
با پیروی کامل از مفهوم منفصل و گسسته از فضا « نگارگر ایرانی » توانست سطح دو بعدی نگارگری را مبدل به تصوری از مراتب وجود سازد و موفق شد بیننده را از افق حیات مادی و وجود مادی و وجدان روزانه خود به مرتبه ای عالیتر از وجود و آگاهی ارتقاء دهد و او را متوجه جهانی سازد مافوق این جهان جسمانی . لیکن فضا دارای زمان و مکان می باشند که به هیچ وجه مسائل مادی در آن مطرح نیست و نیز از رنگها و اشکال خاص خود ، و جهانی که در آن حوادث رخ می دهند برخوردار باشد . همین جهان است که حکمای اسلامی و مخصوصاً ایرانی ، آنرا « عالم خیال » و مثال و یا عالم « صور معلقه » خوانده اند در واقع « نگارگری » تصویر « عالم خیال » است به معنی فلسفی آن و رنگهای غیر واقعی معین یعنی غیر از آنچه که در عالم محسوس است و احتراز نشان دادن دور نماهای سه بعدی همان اشاره به تصویر عالم است غیر از عالم سه بعدی مادی که ظاهربینان ممکن است تصـور کنند موضوع « نقاشی » « نگارگری » است .
« نگارگری » ایرانی دارای « حرکت » است از افقی به افقی دیگر ، بین فضای دو بعدی و سه بعدی . لکن هیچگاه این حرکت منجر به فضا سه بعدی محض نمی شود . زیرا اگر چنین می بود نگارگری از عالم ملکوت سقوط کرده و مبدل به تصویر عالم ملک می شد و جز تکرار صورت طبیعت یا « ناتورالیسم » می گردید که اسلام آن را منع کرده و هنر « ایرانی ـ اسلامی » همواره از آن دوری جسته است [2] « و جهان هنر ایرانی جهان رنگهای نورانی است . در ایران باستان ، اهورا مزدا ، خدای نور را می ستایند و در ایران اسـلامی نور آسمانها و زمین را تقدیس می کنند . این راز رنگهای نگارگری ایرانـی است » . [3]
« در نقاشی ایرانی » درخشش خورشید در تمام فعالیت های هنری منعکس می شود و در معماری دگرگون می گردد و به صورت شکل های تزئینی و هندسی و آبستره در
می آید در ادبیات ایرانی خورشید سمبل نور هندسی است که پاک کننده جان و روان آدمی می باشد و از دیدگاه مذهبی و دینی نور ، انسان را به سوی روشنی و پرتو فکری نورانی هدایت می کند و این همواره در قالب شعر در « مذهب وخصوصاً » نزد صوفیان بیان شده است[4].
لوئی ماسینون دربارة نقاشی ایران این چنین اظهار کرده : « در کیفیت هنر نگارگری ایرانی در جهان منتزع از آتمسفر و پرسپکتیو و سایه ها و تجسمات عالم مادی با تجلی در فروغ رنگ آمیزی ویژه ای که بنیاد نهاده است گواه بر آنست که هنروران این رشته کوشش نموده اند با روشهایی نظیر آنچه در علم کیمیا مرسوم است انوار الهی را که در جسم رنگ های نقاشی نهفته است و در قشر رنگ زندانی گردیده است آزاد نمایند . فلزات گران بها چون طلا و نقره که در این شیوه به کار می رود و بر روی سطحها و حواشی و ظروف به سان آبشار ریزش می کند گویی از چهار چوب قالب مادی گذشته و با انوار خود به سوی نور مطلق جهش می نمایند . » [5]
همچنین نور در نگارگریهای ایرانی جلوة غیر زمینی می دهد و همه صحنه را در بر می گیرد و نقاشی را تبدیل به یک آئینه روشن می کند که در آن وقایع و ماجراهای عجیب ، مردم ، رنگها و مناظر یک وادی افسانه ای را که قبلاً وضع شده می بینیم . هنرمندان ایرانی معتقد بودند که رابط انتقال جاذبه و احساسات ، نور معنوی است . لذا اینان فاصله بین خود و موجودات طبیعت را حذف می کنند و با حذف این فاصله تمام موجودات حاضر در نقاشی را به چشم نزدیک می کنند تا بهتر بتوانند جلوه این نور را نمایش دهند آنها به نمودهای نور علاقه ای ندارند ، بلکه به چیزی که نور به آن برخورد می کند وابسته اند . آنها جذب شکوه نوراند و نور همه چیز را در تابلو هایشان یکسان روشن می کند . [6]
توصیف این که در فن نگاری هنرمند چگونه و از چه راه هایی موفق می گردد یک پدیدار غیر مادی را که عبارتست از خیال و تصویر ذهنی در قالب رنگ و شکل هویدا سازد کاری بس مشکل است و نیازمند به شناخت کاملی از مجموعه روشها و فنون هنرهای تصویری می باشد ، ولی آنچه این مقام تذکر آن لازم به نظر می رسد آن است که نقاش این گونه آثار به هنگام خلق آنها از یک سو با عالم خویش مشغول است و از آن کسب روشنی می کند و از سوی دیگر با قطعه ای که در برابر خود نهاده است سروکار دارد .و هر خط و شکل و رنگی که به کار می برد مظهری است از آنچه وی پیش از به کاربرد نشان بروی قطعه ، آنها را در خود آفریده است و اگر قادر به نمایش جهان درونی وی نباشد بلافاصله بوسیله وی محو می گردد و نقوش و الوان دیگری جای آنها را میگیرد . علاوه بر این ملاحظات گاه عوامل خارجی چون رنگها و طرحهایی که بروی پرده به کار رفته است از بیرون به نوبه خود ذهن هنرمند را متأثر می سازد و وی را به دنبال یافتن الوان و پرتوها و خطوطی که با نقوش موجود سازش و تناسب داشته باشد می کشاند و سطوح دلپذیر رنگی وجود سطح های دیگری را القاء می نماید .
در نگار گری سنتی به کار رفتن رنگهای جسمی و پوشاننده که به خلاف رنگهای روحی آبرنگ مانند ، دارای شخصیت و موجودیت ممتاز می باشند هنرمند را در راه تنظیم سطوح متعادل در کنار هم تا اندازة زیادی یاری می نمایند ( جز در موارد استثنایی چون در کارهای سیاه قلم و سیاه قلم رنگی عموماً در نقاشیهای ایرانی از این گونه رنگهای غلیظ استفاده می شود . ) هر بخش رنگین از قطعه در این روش یادآور و مظهر گویا از موجودیت و هستی ویژه ای که هنرمند در صدد نمایش آنست به شمار می رود . عواملی چون آسمان ـ سطح دشت ـ چمن ـ سنگ ـ آب و غیره هر یک به نوبه خود با رنگهای جسم دار و با شخصیت خود ، متن مطمئن و آماده ای برای دریافت ریزه کاریهای بعدی فراهم می نمایند و زمینه بایسته ای برای جولان فکر هنرمند تدارک می بینند . نگارگران برای این مرحله از کار خود که بدان عنوان رنگ آمیزی داده اند اهمیت بسیار قائلند . این تعادل واقعی و اساسی شاید هرگز در نقاشی با آبرنگ و یا با هر نوع رنگی که زمینه قطعه از زیر آنها پیداست و یا با الوانی که کناره های آنها در هم محو می گردد به دست نیاید . [7]
پس از این مرحله موضوع ساخت و ساز بخش های گوناگون اثر پیش می آید . آنچه جالب است آنکه در روشهای سنتی آموزش نگارگری برای نمایش هر قسمت از قطعه و نقاشی هر عامل اصطلاح ویژه ای دارد که نمایشگر استقلال آن روش و موجودیت خاص آن عامل می باشد ، طلا اندازی ـ رنگ آمیزی زمینه ـ کاشیکاری ـ کوهسازی ـ درخت سازی و غیره ، گویی هر یک از این اقدامات باید در قالب ویژه ای انجام گیرد و با روشی خاص و اسلوبی معین به کار رود که جز بدان طریقه دست یافتن به نمایش واقعیت آنها میسر نیست . در این نامگذاری متوجه می شویم هنگامی که هنرمند اصطلاح کوهسازی و یا درخت سازی را به عنوان مثال به کار می برد توجه وی به سوی نوعی خاص از این اشیاء است که خود دارای نوعیت فردی می باشند و از موارد دیگر ساختن گل و برگ و تذهیب و ترصیع و جامه سازی و غیره . این روشها ضمن هزاران سال تاریخ هنرهای مصور ایران مدارج تکامل خود را پیموده و امروزه به صورت هنری جا افتاده و کلاسیک برای ما به یادگار مانده است . هنگامی که هنرمند وارد مراحل دقیق تر اثر خود می شود و به نگاشتن پاره ای ریزه کاریها چون نقش سراپرده ای که رنگ آمیزی کرده است می پردازد و یا پوست لطیف آهوان صحرایی را مجسم می سازد و یا درخشندگی چهره دل آرامی را نمایش می دهد در هر یک از این مراحل توجه وی به آفرینش و خلق پدیدارهایی است که در حد ذات خود به هستی نقش آفریده شده موجودند و در خارج واقعیت دیگری ندارند . این عوامل در کنار یکدیگر به وسیله قوانین مربوط به توازن یا « هارمونی » و تضاد یا « کنتراست » یکدیگر را تعدیل یا تقویت می نمایند و در نظر هنرمند ارزش وجودی آنها همان میزان اثر وضعی آنها روی یکدیگر است . بدین ترتیب مجموعه نقش ها و الوان یک قطعه نگارگری در چهارچوب هستی تصویری خود دارای دنیایی می باشد که از هر جهت به خود مستقل و پایدار است و نیازی به تطابق با دنیای خارج و جهان محسوس نخواهد داشت . [8]
یکی از ابتکارات هنرمند اسلامی ـ ایرانی محدودیت رنگ در آثار هنرهای تجسمی میباشد . پس از به کار بردن رنگهای متعدد در کنار هم به خصوص از الوان رنگارنگ پرهیز کرده و استفاده از چند رنگ محدود منتها در تن های مختلف را مورد توجه قرار داده اند ، پس اثر خود را از تقلید بی چون و چرای حقیقت دورتر نموده و به طرف هنری انتزاعی که از تصورات ذهنی هنرمند نشأت گرفته سوق داده اند و در این راه تنها از رنگ های متضاد که سلب آرامش می نماید دوری جسته و استفاده از تعداد 2 یا 3 رنگ و با تن های مختلف را ترجیح می داده که همین نکته باعث ایجاد آرامشی در سر تا سر اثر شده و جهان موضوع و شکل را به هم نزدیکتر می سازد تا به غیر واقعی بودن فضای اثر تأکید بیشتر نماید .
ساده کردن رنگ یکی دیگر از روشهایی است که هنرمند ایرانی در ساده گرایی هر چه بیشتر در آثارش به کار می بندد . در تصاویر شاهنامه بایسنغری استفاده از رنگ ، استادانه است . حضور رنگهای فام دار خاکستری در زمینه تصاویر و در کنار آنها رنگهای اصلی به طریقی ماهرانه جای گرفته اند و ویژگی خاصی به تصاویر بخشیده اند . نقاش آگاهانه رنگهای درخشان سرد و گرم را به طرزی هماهنگ و موزون در سطح نقاشی پخش کرده است.
به نظر می رسد که معانی رنگها نقش بسیار عظیم و با شکوهی را در بیان انتزاعی آثار این شاهنامه پیداکرده است . آرامش و سنگینی که در فضای اثر دیده می شود موجودیتش را در رنگهای ساده شده یافته است و باعث حفظ ارزشهای اثر و بهتر نمایش دادن آن به بیننده می باشد .
با همین پرداخت ساده گرایی در رنگ است که از عمق نمایی و فضای غبار آلود رنگهای ترکیبی در این آثار دورتر شده اند . در بعضی از تصاویر این شاهنامه جهت بیشتر فاصله گرفتن از واقع گرایی رنگهای انتخاب شده کاملاً انتزاعی و سملبک هستند برای مثال رنگ آسمان آبی به رنگ طلایی کار شده ست که مفهوم این رنگ نورافشانی و درخشانی است و یا آبی لاجوردی سنگین اما زنده که نشان از بی انتها بودن و بیکرانگی و عظمت آسمان است . البته در بعضی از تصاویر رنگ آسمان نه آنقدر سمبلیک و نه آنقدر تداعی کننده مفهوم آسمان واقعی است بلکه به رنگ زمینه کاغذ یعنی اُکر روشن است .
بعضی از موضوعات بنا به ضرورت استفاده از رنگهای شاد و یا رنگهای فام دار را ایجاب می کند مثلاً در صحنه « دیدار زال و رودابه » استفاده از رنگ سبز که نشان از امید و آرامش است و وجود رنگ های سبز متمایل به زرد که در اثر دیده می‌شوند تداعی کننده نیروی جوانی و بهار و طبیعت با افراسیاب » در زره ها و ساز و برگ نظامی آنها و کلاه خودها و زین و برگ اسبان آنها دیده می شود ، اما یکباره در کنار این همه رنگ طلایی نقاط بسیار روشنی از رنگ های آبی و نارنجی در بعضی از سپرها که به توازنی بسیار زیبا در گستره اثر گردش رنگی بسیار زیبایی ایجاد کرده اند و این انتخاب و گزینش ماهرانه هنرمند ایرانی را می رساند ، که این چنین هنرمندانه رنگها را به خدمت بیان مفهوم آثارش گرفته است . برای مثال در لوحه « آموختن حرفه ها به مردم توسط جمشید » که از تنوعات رنگی فراوان در سبزها و تن های مختلف نارنجی فام دار برخوردار است نقوش تزئینی که به روی اشیاء وجود دارد به کمک رنگ های زنده و تخت اثر را کاملاً تزئینی و تجریدی جلوه می دهند .
استفاده از رنگ سبز و تداعی ذات وجودی آن یعنی باروری ، ارضاء ، آرامش و امید ارزشهای مفهومی سبز یعنی تداخل ایمان و اراده و دانش را القاء می کند . همین طور استفاده از رنگهای آبی در کنار سفید القاء کننده پاکی و صفای باطن آموزندگان حرف مختلف در اثر را نشان می دهد و در کنار آنها لکه هایی از رنگ قرمز و زرد که نشانه تحرک و نشاط هستند به کل اثر زیبایی خاص می بخشد .
نقاشی برم کیکاووس نمایانگر زمینه آسمان زرین است (که با طلا رنگ شده) و زمین (در زمینه رنگ نخودی، آبی خاموش) تشکیل داده است .
در قسمت پایین این نقش ، چهار سطر از سروده های فردوسی در شش ستون نوشته شده است سطح آسمان طلایی را برگهای پر پشت دو درخت چنار و سپیدار و نیز گل درخت ارغوان و شاخه های درخت گلابی و یاس درختی پرکرده است ، و در جای خالی هم ، چند پرنده خوشرنگ وحشی ( در حال پرواز ) نقش شده اند .
تخت کیکاووس در وسط ( اندکی متمایل به چپ و بالای زمینه نخودی ) مستقر شده و سه نفر ملازم در پشت آن ایستاده اند .
حسابگری فنی ایکه برای ایجاد تعادل و موازنه در میان سه گروه و ترتیبی که برای هماهنگی رنگها هستند در لوحه « در بارگاه کیکاوس » رنگها گرم ، درخشان و شاد هستند و از شفافیت بیشتری برخوردارند و به خصوص درخشش رنگهای سبز و نارنجی و آبیهای شفاف بیانگر سر زندگی و شادی اثر هستند و حالتی شاعرانه به تصویر بخشیده اند .
وجود همین مفاهیم سمبلیک در موجودیت رنگهاست که به القای مفهوم اثر کمک می‌نمایند . در آثاری متفاوت از دو لوحه مذکور برای مثال در لوحه « رستم در حال کشتن دیو سپید » و لوحه « ضحاک دربند » با رنگهای بنفش و آبی های فام دار تیره القاگر مفهوم مرگ و نیستی است . این رنگهای بنفش تیره و روشن که با چرخش های صخره های مرجانی و در هم و برهمی خاصی را که گرداگرد ضحاک یا در لوحه قبل از آن « رستم در حال کشتن دیو سپید » است مفاهیم این دو لوحه را بیشتر بیان می کنند . وجود رنگهای سرد و خاموش و خطوط در هم صخره ها بیانگر مفهوم آثارند ، و در این دو اثر ارتباط رنگ با واقعیت بیان شده در مفهوم اثر به خوبی مشخص است . هم چنین واقع گرایی بیشتری در این دو اثر به نسبت لوحه های دیگر در این شاهنامه دیده می شود ، درحالی که این بیان واقع گرایی را در صحنه های رزم یا شکار کمتر می توان دید مانند « شکار شاهانه » که رنگ سبز درختان یا آبی آسمان در کنار خاکستری های فام دار زمین ایجاد کنتر است تیره و روشن کرده اند .
رنگهای خالص به صورت لکه هایی بر روی لباسها یا عناصر تزئینی گل و بوته ها و یا نقوش تزئینی لباسها و سپرها و ….. آمده اند . همین لکه های رنگ به کمک نقوش تزئینی بر روی لباس ها و سپرها و …. نقش بزرگی در گردش و چرخش رنگها در سطح اثر بازی می کنند . گاهی اوقات وجود لکه رنگ های اصلی یا شفاف و روشن در سطح کلی صفحه مصور صحنه رزم یا شکاری را تبدیل به یک کارزار رنگین کرده است که بسیار تزئینی و تجریدی جلوه می نماید . [9]
استفاده از رنگ طلایی برای دو دسته سپاهیان در « نبرد درست با خاقان چین » و لوحه « رزم کیخسرو » ( در عین پراکندگی ) در این نقش به کار رفته ، با محدود کردن رنگها به کمک رنگ تیره تر ، و طرح زوائد داخلی اشیاء و اجسام و البسه و پرداختن به گوشه های تاریک ( در داخل محدوده ها ) به هر یک از آنها تجسمی بیشتر از سطح مستوی داده است . [10]
تصویر دیگر مشاوره اسکندر با هفت تن از رایزنان اثر بهزاد می باشد که به نمایش مضامینی که مورد توجه بوده پرداخته و به خصوص در رنگ آمیزی به رنگ هایی دست برده که کمتر مورد نظر سایر هنرمندان بوده و به سبب حسابگری ها و دقت در هماهنگی اثر مورد قبول و توجه واقع گردیده . در این اثر با رنگ آمیزی متعادل و شکل صحیح ایجاد چرخش نگاه نموده و در عین حال نگاه را به موضوع اصلی سوق داده .
رنگ آسمان ، زرد است که یادآور درخشش زرین خورشید نیز هست . دو درخت در میان باغ و زمینه آسمان زرین خود نمایی می کند .
زمینه عمومی نقش ، شامل رنگهایی است که عبارتند از : زرد ، نخودی رنگ ، سبز ، آبی، اخرای قرمز ـ شنگرف که با یکدیگر ارتباط دارند .
از دیگر آثار قابل پرداخت جنگ « جغدها و کلاغها » از کلیله و دمنه است که این اثر متعلق به آثار عهد هرات است و جزوه کتابخانه گلستان می باشد ، نقاش در این اثر دارای شیوه بسیار شاعرانه و سرشار از ذوق می باشد که به اوائل سده نهم باز می گردد . در این اثر موضوع به دلیل محتوای کلیله و دمنه دارای نقوش حیوانی هستند که باعث عدم کاربرد آناتومی انسانی در کل گردیده از ویژگیهای خاص این اثر کاربرد رنگ زرد طلایی می باشد که آسمان تعدادی از این قطعات را با آن رنگ آمیزی نموده اند و تنوع گل و برگ این رنگ زرین بروی سنگها و بدن حیوانات ایجاد هماهنگی نموده و تعادل و تناسب بسیار پسندیده ای را موجب گردید . رنگ آمیزی فوق العاده هماهنگ ایجاد شکوه ، تحرک و هیاهو را ساخته در این نقاشی که جنگ زاغان و جغدها را می نمایاند فرمهای تیز در نوک و بال کلاغان و رنگ سیاه به همراه زرد گرم فضایی را پر از جنگ و نفرت آلوده را به تجسم درآورده است .
این فضا پر تحرک می نماید تنه خشک درختان را رنگ قهوه ای بهتر می رساند . صخره های کار شده خشونت و تندی این تابلو را می افزاید و زمینه صخره ها چند رنگ ، و متمایل و هماهنگ اند و با رنگ زرد زمینه کلی نیز هماهنگی دارند ، و رنگ جغدها نیز ( که ترکیبی در مایه زرد نخودی توأم با قهوه ای است ) با زمینه کلی همراه است و با هم ، رنگ عمومی زرد ـ مایه تلخی را به نظر می رسانند ولی در این زمینه جالب ، کلاغهای سیاه و تنه تک درخت صخره چشمگیر است . [11]
[1] تحقیق استاد کرین راجع به تمثیل کعبه در آثار قاضی سعید قمی ش 34 ص 83 .
[2] عالم خیال و مفهوم فضا در مینیاتور ایرانی
[3] مجله هنر معاصر ش 2
[4] جزو نور ص 14
[5] انسان نوری در تصوف ایرانی : تألیف پروفسور هانری کربن .
[6] آشنایی با مینیاتور ایران . انتشارات بهار . ص 71 .
[7] اکبر تجویدی : نقاشی ایران از کهن ترین روزگار تا …. ص 123
[8] اکبر تجویدی : نقاشی ایران از کهن ترین روزگار تا دوران صفوی ص 125 .
[9] آشنایی با هنر رنگ آمیزی در هنر نقاشی ایران . جلیل ضیاء پور
[10] آشنایی با رنگ آمیزی در آثار هنری ایرانیان ، نوشته جلیل ضیاء پور
[11] آشنائی با رنگ آمیز …. – جلیل ضیاء پور ص