پژوهش حاضر به بررسی جایگاه (محیط زیست وحفاظت ازآن)در محتوای کتب درسی فارسی وعلوم دورۀابتدائی می پردازد.روش تحقیق در این کار پژوهشی تحلیل محتوا می باشد. جامعه ونمونۀ آماری در این کار پژوهشی تمامی کتب فارسی وعلوم دورۀابتدائی در سال تحصیلی86- 85 می باشد .ابزار گرد آوری اطلاعات در این کار پژوهشی استفاده از جدول تحلیل محتوا می باشد که مفاهیم مورد نظر در ا ین جدول با توجه به مفاهیم زیست محیطی که در کتب فارسی وعلوم به دست آمده و همچنین مطالعۀ کتب ومقالات مرتبط با محیط زیست، انتخاب شده اند که شامل سیزده مفهوم می باشد که به طور کلی در چهار مقوله آورده شده اند وبا تهیه پرسشنامه ای از کارشناسان محیط زیست در مورد اهمیت وضرورت هر یک از این مفاهیم نظر خواهی شده است .اطلاعات موجود در این جدول در سه بعد (متن ،تصویر، پرسش )می باشند.روش تجزیه وتحلیل بر اساس داده ها و اطلاعات به دست آمده از جدول تحلیل محتوا و آمار توصیفی مربوط به سئوالات تحقیق می باشد که این اطلاعات بر اساس اهداف پیشبینی شده و سئوالات مطرح شده در این تحقیق ،مورد تجزیه وتحلیل و تفسیر قرار گرفته اند.در ابتدا با بررسی و مطالعۀ ادبیات حفاظت از محیط زیست و بررسی کتب فارسی وعلوم ،13 مفهوم جهت گنجاندن در جدول تحلیل محتوا ا نتخاب گردیده است و بعد از تجزیه وتحلیل این 13 مفهوم با استفاده از جداول مربوطه، ،مشخص شد که 48/ 1 درصد از کل محتوای کتب فارسی وعلوم در ارتباط با مفاهیم محیط زیست هستند و 52/98درصد به سایر مفاهیم غیر مرتبط تعلق دارد .کل مفاهیم مرتبط با محیط زیست در این 15 جلد کتاب ،252 مورد بوده است که51 درصد آن در بعد متن و25درصد در بعد پرسش و24 درصد در بعد تصویر ارائه شده است .
محیط زیست مجمو عه ای از انواع حیات در کرۀ زمین است که در شبکه ای پیچیده وکاملاً وابسته به هم گرد آمده اند . حفظ این مجموعه برای بقای زندگی در آن بسیار مهم است. شناخت آلاینده های محیط زیست و پیدا کردن راه کار مناسب برای مبارزه با آنها و فرهنگ سازی برای حفظ محیط زیست ،امری ضروری مینماید. کارشناسان حفظ محیط زیست ،مهمترین عامل تخریب وآلودگی کرۀ زمین را انسان می دانند .با آنکه انسان مدعی پیشرفت و توسعۀ فرهنگ است ،ولی محیطی را که خود در آن زندگی می کند ،آلوده می سازد. بسیاری از انسانها پس از آگاهی یافتن از ارزش منابع طبیعی و محیط زیست ، به صورت شایسته ای از تخریب آن جلوگیری می کنند .اهمیت وضرورت آموزش را نمی توان از نظر دور داشت . به همین منظور باید با تدوین مطالب جذاب در مورد مسائل زیست محیطی ، فرهنگ حفظ محیط زیست را گسترش داد .از آنجا که تعداد زیادی از افراد جامعه ،دانش آموزان هستند ،می توان با گنجانیدن مطالب حفظ محیط زیست در کتابهای درسی فرهنگ جامعه را در این مورد بالا برد .
پژوهشگران معتقدند بهترین شیوۀ نهادینه کردن عادت های مثبت ،آموزش،آن هم آموزش این عادتها از دوران کودکی است .حفاظت از محیط زیست هم عادتی است که باید از کودکی آموخته شود تا به این باور ذهنی تبدیل شود .این باور دانش آموز را موظف می سازد تا از یگانه زیستگاهی که در آن زندگی می کند به بهترین وجه ممکن ،پاسداری کند .
فعالیتهای انسان از همان روزگار اولیه همیشه منجر به ایجاد تغییراتی در محیط زیست شده است .فشارهای حاصله از رشد جمعیت، مصرف زیاده از حد و کنترل نشده ،شهر نشینی ،گسترش صنعت و پیشرفتهای علوم و تکنولوژی سرعت تغییرات زیست محیطی را موجب شده است.این عوامل مشکلاتی را ایجاد می کنند که نه تنها بر محل یا اجتماعی خاص ،بلکه بر جمعیت سراسر دنیا،اعم از کشور های پیشرفته و در حال پیشرفت اثر می گذارد.
کرۀ زمین این پیر6/4 میلیارد ساله به اندازۀطول حیات خود ،حوادث و فجایع فراوانی را دیده و تجربه کرده است .در واقع آنچه بیش از همه این خانۀ کهنسال آدمی را به تعجب واداشته است تکاپوی غریب ساکنان آن است که آگاهانه وناآگاهانه دست به تخریب آن زده اند .انسان عصر ماشین با فراموش کردن این واقعیت که او یکی از اعضاء چرخۀ طبیعت است و سهم معینی از هر یک از مواد محدود این چرخه را دارد ،به مصرف بی رویۀ منابع گوناگون طبیعت پرداخته است .لایه ازن که محافظ کرۀ زمین از اشعۀ مضر خورشید است در اثر گازهای خطرناک ساختۀ دست ا نسان در حال تخریب است. .هوای خالص و تمیز کرۀ زمین که تا 150 سال پیش برای تنفس کاملاً مناسب بود ،به شدت خطرناک و آلوده شده است .دریاها وآبهای زیرزمینی و رودخانه ها واقیانوسها که دو سوم آبهای کرۀ زمین را تشکیل می دهند و تنها منابع قابل استفاده برای انسان هستند ،در اثر تخلیۀ زباله ها و مواد شیمیائی همچون انواع شوینده ها مدتها ست که آلوده شده اند .
با همۀ تفاسیر ،امروزه چرخ عظیم توسعه ،با سرعتی فزاینده در حال حرکت است و تغییرات مثبت و منفی حاصل از آن ،بر تمام زندگی بشر سایه گسترده است .
هر چندتحولات در گسترۀ توسعۀ اقتصادی و اجتماعی جامعه خارج از حیطۀ اختیارات واطلا عات برنامه ریزان و سیاستگذزاران نظام آموزشی جوامع انجام می پذیرد ،اما از آنجا که نیروی انسانی به منزلۀ محرکۀاصلی توسعه در جوامع است و دستگاه آموزش وپرورش ،خصوصاً برنامه های درسی که در این سیستم آموزشی ارائه میشود،تربیت این نیرو را به عهده دارد ،لذا میتواند نقش برجسته ای در حفاظت از محیط زیست به عهده داشته باشد «فصلنامۀ تعلیم وتربیت ،ترجمۀ فقیهی قزوینی ،1375».
تعریف و بیان مسأله تحقیق:
دانش آموزان بیشتر از طریق محتوای کتابهای درسی به افکار وعقاید گوناگون ،روشهای علمی برای
حل مسائل گوناگون آشنا می شوند و خود را برای زندگی در جامعه آماده می کنند .همچنین طرح محتوای مناسب روند مهمی است که به وسیلۀ مؤلفان کتب درسی به کار برده میشود تا با عث ایجاد انگیزه و یادگیری صحیح در دانش آموزان شود .یکی از فعالیتهای شایسته ای که ما را در این زمینه یاری می دهد تحلیل محتوای کتاب درسی است .ساخت محتوای برنامه درسی را میتوان از جنبه ها وزوایای مختلف مورد بر رسی قرار داد ،ا هم جنبه هایی که می توانند در ساخت محتوا مورد بررسی قرار گیرند عبا رتند از :
1-مفاهیم ومضامین موجود در محتوا
2-تناسب محتوا با جنبه های مختلف رشد یادگیرنده
3-سازماندهی محتوا
4-اهمیّت و ارزش محتوا
5-تناسب محتوا با استراتژی های تدریس
6-شکل بیان وشیوۀ ارائۀ با استراتژیهای تدریس
این پژوهش به بررسی جایگاه حفاظت از محیط زیست در محتوای کتب درسی فارسی وعلوم دوره ابتدایی می پردازد. امروزه مسئله ای که نباید در هیچ یک از طرح هایِ مربوط به آینده از آن غفلت شود، مسئله محیط زیست و آلودگی آن است. این مطلب برای بشر یک امر تشریفاتی نیست، بلکه یک موضوع حاد و تا حد زیادی خطرناک است که باید همچون مسأله تأمین مواد غذایی برای بشر به صورت یک مسالۀ مرگ و زندگی مورد توجه قرار گیرد .
می دا نیم که جامعه تکنوکرات امروز انسان را پیوسته از طبیعت دور می کند و این دوری مانع این واقعیت نمی شود که به هر حال طبیعت به طور دا ئم پیرامون ما را فرا گرفته و ما چه بخواهیم و چه نخواهیم، باید این عاملی را که در محاسبات خود غالباً فراموش می کنیم را در نظر داشته باشیم و از خراب کردن بیرحما نه آن، خودداری کنیم «بنان، غلامعلی،1351،ص19».
نهادهای آموزشی در طرح های خود باید، برای حفاظت از محیط زیست انسان، به این امر مهم توجه کنند.بنابراین وارد کردن مفاهیم مرتبط با محیط زیست در متون درسی مقاطع مختلف تحصیلی باعث می شود که دانش آموزان از همان ابتدا و در زمان تکوین و شکل گیری شخصیت
فهرست مندرجات:
تعریف مفاهیم و اصطلاحات پژوهش: 9
ادبیات قدیم و جدید در مورد محیط زیست... 26
مفهوم جامع آلودگی و انواع آلوده کننده ها : 31
اهمیت جنگل وفضای سبزدرمبارزه باآلودگی محیط زیست : 42
اهمیت جنگل وفضای سبزدرمبارزه با آلودگی محیط زیست ( هوا - آب - خاک ). 43
قوانین و مقررات حفاظت ازمحیط زیست : 45
وظایف حکومت اسلامی درقبال محیط زیست : 50
اهداف آموزش محیط زیست در دوره ابتدایی : 52
رابطه برنامه درسی وحفاظت ازمحیط زیست ( اهداف برنامه درسی محیط زیست). 54
نظری براندیشه ها وآراء درمورد برنامه درسی ومحتوای کتاب درسی : 60
مسایل ، اجزاء وعناصربرنامه درسی : 64
تحلیل محتوا ، تعریف وجایگاه : 70
کارکردها وکاربردهای تحلیل محتوا : 73
اقدامات جهانی برای آموزش وحفاظت ازمحیط زیست... 75
چشم انداز تحولات وآموزش های زیست محیطی در ایران : 78
فصل سوم: روش شناسی تحقیق... 80
روش و ابزارجمع آوری اطلاعات: 87
روش تجزیه و تحلیل اطلاعات : 88
فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده ها 89
مشخصات و توضیحات مربوط به هر ستون از جدول وتعریف عملیاتی مقوله های آن: 92
تجزیه وتحلیل کتب درسی علوم تجربی دوره ابتدایی: 95
تجزیه و تحلیل کتاب علوم سال اول ابتدایی.. 96
تجزیه و تحلیل کتاب علوم سال دوم ابتدایی.. 97
تجزیه تحلیل کتاب علوم سال سوم ابتدایی.. 98
تجزیه وتحلیل کتاب علوم سال چهارم ابتدایی.. 99
تجزیه وتحلیل کتاب علوم سال پنجم ابتدایی.. 100
تجزیه وتحلیل کتب درسی فارسی بخوانیم دوره ابتدایی: 101
تجزیه وتحلیل کتاب فارسی بخوانیم سال اول ابتدایی.. 102
تجزیه وتحلیل کتاب فارسی بخوانیم سال دوم ابتدایی.. 103
تجزیه وتحلیل کتاب فارسی بخوانیم سال سوم ابتدایی.. 104
تجزیه وتحلیل کتاب فارسی بخوانیم سال چهارم ابتدایی.. 105
تجزیه وتحلیل کتاب فارسی بخوانیم سال پنجم ابتدایی.. 106
تجزیه وتحلیل کتب درسی فارسی بنویسیم دوره ابتدایی: 107
تجزیه وتحلیل کتاب فارسی بنویسیم سال اول ابتدایی.. 108
تجزیه وتحلیل کتاب فارسی بنویسیم سال دوم ابتدایی.. 109
تجزیه وتحلیل کتاب فارسی بنویسیم سال سوم ابتدایی.. 110
تجزیه وتحلیل کتاب فارسی بنویسیم سال چهارم ابتدایی.. 111
تجزیه وتحلیل کتاب فارسی بنویسیم سال پنجم ابتدایی.. 112
تجزیه وتحلیل کتب علوم دوره ابتدایی: 113
تجزیه و تحلیل کلی دروس علوم تجربی دوره ابتدایی: 114
تجزیه وتحلیل کلی کتب فارسی بخوانیم دوره ابتدایی: 115
تجزیه وتحلیل کتب فارسی بنویسیم: 117
توضیح و تفسیر کلی در مورد فراوانیهای ارائه شده در کتب فارسی و علوم. 119
فصل چهارم: نتیجه گیری و پیشنهاد. 122
شامل 160 صفحه فایل word قابل ویرایش
دانلود تحقیق تحلیل محتوای کتب درسی فارسی و علوم دورۀ ابتدایی در ارتباط با محیط زیست و حفاظت از آن در سال تحصیلی 86-85
