لینک دانلود و خرید پایین توضیحات
فرمت فایل word و قابل ویرایش و پرینت
تعداد صفحات: 11
" گفتگو "
18 مهر 1387
درآمدزایی با آواز خوش هزار
رویا کاکاوند_ در سکوت مطلق جلو می‌روند. روی پنجه و آرام‌آرام راه می‌روند. نباید کوچک‌ترین صدای بیاید. یا حتی چیزی عوض شود. برای رسیدن به نتیجه باید طوری رفتار کنند که انگار جزئی از محیط هستند. برای همین هم لباسی را پوشیده‌اند که کاملا استتارشان کند. صدای آوازی دل‌انگیزی فضا را پر کرده. انگار رسیده‌اند. خیلی‌خیلی آرام می‌نشینند. دوربین‌ها را بیرون می‌آورند و در سکوت می‌گردند. پیدا شد. آنجا است. همه دوربین‌ها نشانه می‌روند. پرهای خوشرنگ، منقار ظریف و زیبا و چثه کوچک پرنده سحر انگیز است. لحظاتی را به تماشایش می‌نشینند تا صدای آوازی دیگر در گوشه‌ای دیگر دوربین‌ها را به سمت خود بکشاند. آنقدر مسحور دلنشینی آواز و دنیای رنگارنگ پرندگان شده‌اند که فراموش میکنند چند ساعت گذشته است. این جا معنای زمان ذوب میشود.پرنده‌نگری امروزه یکی از پرطرفدارترین شاخه‌های طبیعت‌گردی است. شاخه‌ای که سالانه میلیون‌ها نفر را به سوی اقصی نقاط دنیا می‌کشاند و میلیاردها دلار را جابه‌جا می‌کند. رشته‌ای پر سود که می‌تواند برای ایران نیز برکات بسیاری به همراه داشته باشد. سود اقتصادی، حفاظت از محیط زیست، اشتغال‌زایی و.... تنها برخی از فواید ترویج این شاخه است. به ویژه اگر بدانیم ایران به دلیل شرایط اقلیمی‌اش از تنوع باور نکردنی پرندگان نیز برخوردار است. گنجینه‌ای باور نکردنی در مقابل چشمانمان گشوده است، تنها کافی است با کمی درایت دست به کار شویم. به همین مناسبت به سراغ پرویز بختیاری ، پرنده‌نگر می‌رویم. بختیاری با همراهی گروهی از دوستانش در سال 1385 نخستین باشگاه پرنده‌نگری ایران را با نام طرلان راه‌اندازی کرده‌اند. وی همچنین نگارش کتب "آشنایی با پرندگان" را به انجام رسانده‌است. با وی در خصوص پرنده‌نگری و شرایط این رشته در ایران به گفتگو می‌نشینیم.شاید بهتر باشد برای نخستین سوال بپرسم که اصلا پرنده‌نگری چیست؟ چقدر ظرفیتش را داریم؟ و برای رونقش چه باید بکنیم؟در انگلیسی دو واژه داریم یکی اوربیتولوژی و دیگری بردواچینگ. هر دو این‌ها معنی پرنده شناسی می‌دهند، اما با هم فرق دارند. اوربیتولوژی بیشتر به موضوعات سلولی و زیسیت شناسی می‌پردازد، اما بردواچینگ چیز دیگری است و کسی که پرنده نگری می‌کند لزوما پرنده‌شناس نیست. حتی وقتی در کشورهای پیشرفت می‌بینیم کسانی که در زمینه بردواچینگ کار میکنند رشته بیشترشان مرتبط نیست. فقط میزان علاقمندی‌ها است که تعیین می‌کند که این افراد چقدر ها در این کار وارد است.سال 1872 در انگلستان کلوبی شکل گرفت که اسمش را گذاشتند کلوب پرنده‌نگری. مردم می‌آمدند در این کلوب عضو می‌شدند و تفریحشان این بود که با دورربین‌هایشان بروند در طبیعت و پرنده‌ها را ببینند و از زیبایی‌هایش استفاده کنند و به این ترتیب می‌خواستند از دنیای آلوده و شلوغ شهر دور شوند. این کار ادامه پیدا کرد و کم‌کم کارشان حرفه‌ای‌تر و هدفمندتر شد به طوری که حالا بیش از 100 کلوب فعال در اروپا مشغول به فعالیت در این زمینه هستند. مردم عضو این کلوب‌ها می‌شوند و با هزنیه خود در این کلوب‌ها فعالیت میکنند و به دولت به فعالیتهای تحقیقاتی مثل سرشماری، حلقه‌گذاری هم کمک میکنند. مثلا در بحث آنفولانزای مرغی همین افراد بررسی می‌کردند که کدام جمعیت‌ها مریضند، کدام گروه از کجا وارد می‌شوند و خط سیرشان به کدام سو است و... همه این ها را بخش خصوصی انجام می‌دهد.حالا ما باید بیاییم بررسی کنیم ببینیم چرا این فعالیت در کشور ما انجام نمی‌شود. آیا جاذبه نداریم یا داریم ولی خوب معرفی‌اش نکرده‌ایم یا جاذبه داریم، خوب هم معرفی کردیم و کسی را نداریم که کار را انجام دهد و پیگری کند.اما آنچه مسلم است، این است که ما جاذبه کم نداریم. ایران یکی از بهترین نقاط دنیا برای دیدن پرنده است، علتش هم این است که تنوع پرنده‌ها در کشور ما بسیار بالا است اگر کسی بخواهد بیاید در کشور ما پرنده ببیند در یک سفر دو تا سه هفته‌ای پرنده‌هایی را خواهد دید که اگر نخواهد آنها را در ایران ببیند حتما باید برود در هندوستان یا آفریقا ببینید، ولی در ایران ما همه آنها وجود دارند، چرا که بخشی از کشور ما مانند شرق کشور شبیه هند است، و اگر به آن سمت بروید می‌توانید مثلا چکاوک هندی و حواصیل هندی ببینید، پرندهایی که مخصوص کشورهای هند و مالزی است. اگر به شمال کشور بروید پرندگان اروپایی را می‌بینید. شما کتاب پرندگان اروپا را بردارید بروید جایی مثل تنکابن، تمام این پرندگان را خواهید دید، که این هم برای کسی که از اروپا می‌آید جالب است و هم برای کسی که از عربستان می‌آید.ما در ایران 9 تیپ متفاوت زیستگاهی داریم که پرندگان متعلق به هر کدام از این تیپ‌ها با هم متفاوت است. برای یک پرنده‌نگر هم هر چقدر تنوع پرندگانی که می‌تواند ببیند بیشتر باشد، سفر ارزش بیشتری دارد. کشور ما هم طوری است که این شرایط را برای پرنده نگران فراهم می‌کند، ولی اگر شما بروید امارات تنها می‌توانید پرندگان حاشیه خلیج و کویر را ببینید، اما در ایران پرندگان حاشیه دریا، کویر، کوهستان و دشت را می‌توانید ببینید. داری 100 قله مرتفع هستیم که بهترین فضا برای دیدن کبک دری است. 22 تالاب بین‌المللی داریم که هر کدامشان شرایط خاص خودشان را دارند که هر کشوری اگر فقط چند تا از این تالاب‌ها را داشته باشد، برایش افتخار است. ما 405 نقطه مهم برای پرندگان داریم که نقاط بسیار خوبی هستند.چرا می‌گویند این مناطق خیلی مهم هستند؟شش شاخص برای موضوع وجود دارد که یکیش تنوع بالای پرنده یا گونه‌های در حال انقراض در منطقه است که حسن بزرگی محسوب میشود. در تمام خاورمیانه تقریبا 300 منطقه داریم این شرایط است که از این تعداد 105 منطقه در ایران واقع شده‌است. ما 23 پارک ملی داریم که هر کدام می‌تواند دو تا سه روز یک توریست را مشغول کند. ما وقتی موقعیتهای به این خوبی داریم باید از آنها استفاده کنیم، اما این که چرا استفاده نمی‌شود پس مربوط به جاذبه نیست. این دلیل دیگری دارد، شاید خوب تبلیغش نمی‌کنیم یا شاید هم متخصص در این زمینه نداریم، که این هم نمی‌تواند درست باشد چرا که به هر حال کسانی هستند مثل استادانی که این مطالب را به ما آموزش داده‌اند که حرف زیادی در این زمینه برای گفتن دارند. اما یک عاملی که در این سال‌ها باعث آسیب دیدن این حوزه شدهاین است که که همه می‌خواهد این کار را که یک کار تخصصی است را انجام بدهند. مثلا اگر الان به یک آژانس زنگ بزنید و بگویید می‌خواهید بروید پرنده ببینید، می گوید باشد من می‌برم و وقتی از او سوال میشود که مثلا آیا این پرنده درایران هست یا نه نم‌داند و این باعث میشود که اعتباری زیر سوال برود که اصلا ربطی به سیاست و این قضایا هم ندارد.در ایران 517 گونه پرنده شناسایی شده، ما سه گونه به شدت در خطر انقراض داریم، گیلانشاه خالدار که مدت‌ها بود کسی ندیده بود و فکر می‌کرند دیگر وجود ندارد، درنای سیبری که فقط یک دانه داریم و یکی دیگر هم هست به اسم خروس کولی شکم سیاه که تعداد خیلی کمی از آن مانده.هر کدام از این‌ها می‌تواند سالانه هزاران توریست را به ایران بکشاند. 325 گونه پرنده زادآور داریم. یعنی آواز خواندنشان این جا است، تولید مثلشان اینجا است، بهترین رنگی که در پرنده می،بینید اینجا است، چون پرنده‌ها در فصل بهار و تابستان بهترین رنگشان را نشان می‌دهند و شما می‌توانید برای برای عکاسی بروید و بهترین عکس‌ها را بگیرید.از سوی دیگر وقتی زمستان میرسد و همه تورها تعطیل می‌شوند چون دیگر هوا سرد است، تازه کار ما شروع میشود. علتش هم این است که تازه پرنده‌های زمستانی ما می‌آیند. ما بیش از 90 گونه پرنده داریم که فقط زمستان‌ها به ایران می‌آیند، این یک جاذبه بسیار جالب برای پرنده‌نگرها است.با ین تفاسیر می‌بینید که برای کسی که می‌خواهد بهار یا تابستان به کشور ما بیاید یک طیف وسیع از پرنده‌ها وجود دارد و اگر بخوهد زمستان بیاید باز هم ما گزینه‌های بسیاری برای دیدن دارد. ما در تمام مفصول جاذبه داریم. تنوع خوب و تعداد بسیار بالا داریم. به طور مثال دو سه سال پیش که ما شمردیم قریب به 75 هزار فلامینگو در تالاب میانکاله فرود آمدند، که زیبای خاصی دارد. ما ظرفیت بسیاری داریم فقط نمی‌دانیم چگونه از این استفاده کنیم.البته خوشبختانه تازگی شرایط دیگری به وجود آمده حالا چند تا موسسه هستند که راهنمای طبیعت‌گرد تربیت میکنند که این خیلی کمک کرده به رشد این کار در این چند سال و کارهایی که به طور جسته و گریخته توسط تشکل‌های مردم نهاد زیست محیطی انجام میشود. همه دارند تلاش میکنند که این کار راه بیافتد و حالا اگر ما تبیلغات کنیم و مدیریت کنیم، می‌توانیم بالای 10 هزار توریست در سال داشته باشیم که فقط برای دیدن پرنده به ایران می‌آیند. شاید خیلی‌ها فکر کنند که این عدد خیلی اغراق‌آمیز است، ولی اگر بدانند که فقط ژاپن سالانه 4 میلیون پرنده‌نگر به خارج می‌فرستد، آن هم ژاپن آن تعداد جمعیت، حالا بروید سراغ کشورهای دیگر مثل چین، کره، استرالیا و کشورهای اروپایی ببیند به چه آماری می‌رسید. حالا با ایران مقایسه کنید که سالانه شاید حتی 50 تا پرنده نگر هم ندارد. خیلی خجالت‌آور است، البته حالا خوشبختانه با تلاش‌های که کمیته طبیعت‌گردی انجام می‌دهد و بخش خصوصی هم به طور فزاینده‌ای رویش کار می‌کند و مولفه‌های که این کار دارد، باعث شده که این کار پیشرفت کند. یکی از این مولفه‌ها این است که پرنده‌نگری یک تفریح سالم است، یعنی بچه‌ها می‌توانند یک تفریح سالم و علمی داشته باشند، بدون این که خطری برایشان داشته باشد. یک ورزش است چرا که برای دیدن پرنده باید بروند به طبیعت و گاهی برای دیدن یک گونه باید ساعت‌ها در طبیعت راه بروند. این تفریحی است که همه خانواده می‌توانند با هم انجام بدهند. به لحاظ علمی ما هرچقدر بتواینم این گروههای بخش خصوصی را تقویت کنیم این‌ها بعدها می‌تواند به دولت خودمان کمک کنند برای مدیریت پرنده‌ها و هر چقدر اهمتی این‌ها بالاتر برود، مدیریتشان هم راحت‌تر میشود.تنوع پرنده‌ها ظرفیت بسیار بالایی است، ولی احتمالا به چیزهای دیگر هم نیاز است. پرنده‌نگری در کنار داشتن تنوع به چه چیزهای دیگری نیاز دارد؟پرنده‌نگری یک مقدار علاقه می‌خواهد که هرکس با دنیای این‌ها آشنا شود خود به خود علاقمند میشود. یک دوربین چشمی می‌خواهد و یک پا برای رفتن به طبیعت. یعنی به زبان ساده اگر شما یک دوربین و یک کتاب راهنما داشته باشید، می‌توانید بروید پرنده‌نگری کنید. خیلی هم لزومی ندارد راه دوری بروید، به نخستین پارک نزدیک خانه‌تان که مراجعه کنید مطمئن باشید غیر از کلاغ و گنجشک حداقل 10 تا 15 پرنده دیگر را هم می‌بینید که یکیش از آفریقا آمده، یکیش ممکن است از سیبری آمده باشد و یا شاید هم از هند.اگر به همین راحتی است، پس چرا مردم نمی‌بینندشان؟خیلی‌ها دیده‌اند، اما توجه نکرده‌اند. من وقتی الان با بعضی از شاگردانم حرف می‌زنم و می‌گویم مثلا سسک یک پرنده‌ای است که از گنجشک کمی کوچکتر است، منقارش خیلی خیلی ظریف است و فلان مشخصات را دارد، ممکن است یکی بگوید من یک پرنده را یک بار با تیرکمون زدم و فکر می‌کردم گنجشک است ولی هر چه نگاه می‌کردم می‌دیدم فرق دارد با گنجشک. پس من یک سسک را زده بودم. آنها می‌بینند ولی کسی نبوده دستشان را بگیرد یا یک کتاب راهنما به دستشان بدهد و راهنمائیشان کند. ولی حالا خوشبختانه این اتفاق دارد می‌افتد.چه‌طور می‌خواهید مردم را به این کار علاقمند کنید ؟مسلما رسانه می‌تواند تاثیر بسیار خوبی داشته باشد. بعد از آن این فعالیت به کسانی برمی‌گردد که این فعالیت را یاد گرفته‌اند. قبلا از این من یادم می‌آید که وقتی برای دیدن پرنده به پارک می‌رفتم و با دوربین نگاه می‌کردم، پلیس جلوی ما را می‌گرفت که چرا فیلمبرداری می‌کنید؟ می‌گفتم که با این دوربین چشمی که نمی‌شود فیلمبرداری کرد، فقط میشود نگاه کرد. می‌گفت نگاه هم نباید بکنید و البته حق هم داشت، چون اصلا چیزی در این مورد نمی‌دانست. ولی وقتی من کتاب راهنما را نشانش دادم و گفتم ببین این است. گفت که پس فقط می‌خواهی پرنده نگاه کنی؟! و حالا من 30 تا از شاگردهایم را با خودم می‌برم که هم فیلمبرداری میکنند و هم عکاسی و نه تنها از کارشان ممانعت نمی‌کنند که حتی خودشان هم می‌آیند و با شوق نگاه میکنند که یک پرنده جدید به حوزه استحفاظیشان اضافه شده‌است. این شاید رشد خوبی نباشد ولی شروع خوبی است. کمیته طبیعت‌گردی هم الان خیلی کمک می‌کند به این امر تا آنجا که تسهیلاتی در اختیار انجمن‌ها و تشکل‌های مردم نهاد می‌گذارد تا این کار را ترویج کنند.ما چند تا تورلیدر متخصص در این زمینه داریم؟ تعداد کسانی که بتوانیم با اطمینان یک تور را به آنها بسپاریم، یعنی بتوانند توضیح علمی بدهند یا پرنده‌ها را شناسایی کنند، خیلی بالا نیست شاید 20 نفر هم نباشد و اگر بخواهیم تورهای خارجی را در نظر بگیریم این تعداد به 10 نفر هم نمی‌رسد. خیلی جا دارد که به آنجا برسیم که اگر یک دفعه 30 تا تور قصد آمدن به ایران را داشته باشند، بتوانیم مدیریتشان کنیم. اما نمی‌شود فقط در پارک‌ها پرنده‌نگری کرد، مخصوصا وقتی می‌خواهیم به طور تخصصی پرنده‌ها را ببیینم مجبور می‌شویم از شهرها خارج شده و وارد محیط طبیعی شویم محیطی که خیلی جاهایش هم حفاظت شده است، یا شاید گونه‌ای در معرض خطر داشته باشد، در نتیجه حساسیت‌ها بیشتر میشود. رفتار یک پرنده‌نگر باید چگونه باشد که هیچ صدمه‌ای به شرایط زندگی پرنده‌ها وارد نشود یا به قولی آنها را دچار استرس نکنند؟دیدن پرنده یک سری شرایط دارد و اگر شما بخواهید پرنده ببینید باید یک سری چیزها را رعایت کنید. اولش سکوت است، دومش این است که باید لباس همرنگ محیط بپوشید. کسی که می‌خواهد وارد محیط پرنده‌ها شود و آنها را ببیند باید آرام باشد، سر و صدا نکند، لباس همرنگ بپوشد و محیط را به هم نزند تا بتواند پرنده‌ها را ببیند. هر چه قدر شلوغی بیشتر باشد، شانس دیدن پرنده
درآمدزایی با آواز خوش هزار
