چکیده
امروزه تکنولوژی به عنوان یکی از کلیدی ترین دارایی‌های یک سازمان به حساب می‌آید. با توجه به پویایی محیط، سرعت دررشد، تحولات، عدم قطعیت بازار، تامین انتظارات و نیازهای مشتریان، شناسایی تکنولوژی‌هایی که ارزش افزوده برای سازمان ایجاد می‌کنند یک الزام می‌باشند. درهر زمان خاص، یک یا چند تکنولوژی مختلف در یک واحد شغلی، کارایی رقابتی را تعیین می‌کند.تکنولوژی‌هایی که بیشترین اثر را بر کارایی رقابتی در یک زمان خاص دارند تکنولوژی کلیدی نامیده می‌شوند. برای شناسایی تکنولوژی های کلیدی، مدیریت باید ابتدا دینامیک بازار و توسعه رقابتی آن در صنعت مربوطه را بررسی کند تا مبنای واقعی رقابت تعیین شود. در این پروژه سعی بر آن است که به ارزیابی تکنولوژیهای موجود در سالنهای مونتاژ ایران خودرو با استفاده از معیارهای شناسایی شده و در نتیجه شناسایی تکنولوژی کلیدی پرداخته شود.
کلمات کلیدی: تکنولوژی، تکنولوژی کلیدی، تصمیم‌گیری چند معیاره (MADM)، منطق فازی
فصل اول
کلیات تحقیق
1-1- مقدمه:
پویایی و تغییر و تحول اساسی ادامه حیات و سنگ بناء نظام هستی بشمار می‌رود. تحول به عنوان عامل شتاب دهنده‌ای است که هر بنگاه اقتصادی را ملزم می‌سازد با دقت و هوشیاری تغییرات را تحت نظر قرار دهد و حتی پا را فراتر گذاشته و قابلیت حرکت و پیشرفت را همگام با تغییرات در خود ایجاد نماید.لازمه چنین کاری وجود قدرت تصمیم‌گیری در شرایط مختلف میباشد، از سوی دیگر فضای پیچیده و نادقیق تصمیم‌گیری در زمان حاضر ایجاب می‌کند که تصمیم گیرندگان همسو با افزایش پیچیدگی‌ها و تغییرات محیطی ،از شیوه‌ها و ابزارهای گوناگونی جهت تصمیم گیری‌های خود استفاده نمایند.و از انجا که تکنولوژیهای کلیدی، تکنولوژی‌هایی هستند که بیشترین اثر را بر کارایی محصولات وابسته یا اقتصاد تولید مورد نیاز براساس این مبنای رقابتی دارند.
در این تحقیق سعی شده ابتدا اقدام به شناسایی و دسته‌بندی تکنولوژیهای موجود سالنهای مونتاژ شود و با استفاده از نظر خبرکان از طریق مصاحبه به ارزیابی این تکنولوژی‌ها با استفاده از معیارهای شناسایی شده پرداخته شود و در نهایت با استفاده از روش تاپ سیس با رویکرد فازی به تعیین تکنولوژی کلیدی پرداخته شده است.
1-2- تعریف مساله
یک تکنولوژی پایه، تکنولوژی است که در اغلب بخشهای صنعت وجود دارد و در اغلب محصولات دیده می‌شود،حتی گاهی ممکن است در اغلب مشاغل یک صنف یا سازمان مطرح باشد. یک تکنولوژی پایه صخره‌ای است که واحد شغلی یا حتی صنف و سازمان مربوطه بر آن ایستاده است و لذا بسیار اساسی است.با این همه برای رقابت بحرانی نیست زیرا برای تمام رقبا به نحو گسترده قابل حصول است ادامه سطح بالای سرمایه‌گذاری روی تکنولوژی پایه ممکن است رقابت بخش نباشد زیرا در گسترش و بهبود موقعیت رقابتی واحد شغلی نقش چندانی ندارد.
علاوه بر این این تکنولوژی‌ها نسبتا بالغ هستند و به نظر می‌رسد توان بالقوه بیشتری برای توسعه و تکامل ندارند. بسیاری از شرکتها در زمینه تکنولوژی پایه سرمایه‌گذاری زیادی می‌کنند زیرا اغلب به تکنولوژی که باعث ایجاد شغل و فعالیت شده است نوعی التزام احساسی وجود دارد و در غالب موارد هر شکستی را به سختی میتوان جبران کرد در عین حال اثر حاشیه‌ای بر رقابت دارد.
وقتی تکنولوژی بالغ می‌شود اثر آن بر موقعیت رقابتی کم می‌شود زیرا یک تکنولوژی جدید تر جای آن را می‌گیرد و یا چون هر کس ان را به راحتی به دست می‌آورد، کم اثر یا بی اثر می‌شود.
تکنولوژی‌هایی که در مرحله توسعه اولیه با یک توان با لقوه مجسم برای تغییر مبنای رقابتی ما هستند را تکنولوژی در راه می‌نامیم. برخی از تکنولوژی‌ها ی در راه امروز (نه همه آنها) تکنولوژیهای کلیدی فردا هستند. لذا تکنولوژی در راه ممکن است جایگزین تکنولوژی کلیدی شود.
بطور خلاصه هر مدیر واحد شغلی باید تکنولوژیهای مربوطه در صنعت خود را شناسایی کند و اهمیت استراتژیک آنها را با تعیین اینکه کدام تکنولوژی کلیدی یا در راه است و کدامیک از انها پایه می‌باشند، معین کند.کاملا واضح است که تصمیم‌گیری راجع به سرمایه‌گذاری روی یک یا چند تکنولوژی، تصمیمی استراتژیک با بالاترین اهمیت است به این ترتیب نمی‌توان تنها به متخصصین تکنولوژی وکالت داد و مدیران ارشد باید در این تصمیم‌گیری دخالت کنند.
1-3- فرضیات تحقیق
با توجه به بیان مسئله فرضیه ذیل مد نظر است:
فرضیه: اولویت‌بندی گروه‌های تکنولوژی در سالن مونتاژ با روش تاپسیس ممکن است.
1-4- سابقه و ضرورت انجام تحقیق
با توجه به بررسی‌های انجام شده مشخص گردید که عدم آشنایی با روشهای کمی تصمیم‌گیری و پیچیدگی ادغام معیارهای کیفی و کمی متعدد موجب می‌شود تصمیم گیرندگان بررسی‌های خود را برای یافتن تکنولوژی کلیدی با مفروضات اولیه انجام دهند که این امر گاها موجب تبعات نامناسب بدلیل ارزیابی نادرست و غیر اصولی می‌گردد. لذا با توجه به اهمیت موضوع شناسایی تکنولوژیهای کلیدی در جهت بهبود هرچه بیشتر تخصیص منابع و سرمایه‌گذاری در تکنولوژی‌ها ضرورت انجام این تحقیق جهت شناسایی تکنولوژیهای کلیدی احساس می‌شود.
1-5- اهداف تحقیق
از آنجا که در صنایع بزرگ مانند صنایع خودرو سازی سرمایه‌گذاری روی یک یا چند تکتولوژی از اهمیت بالای استراتژیک برخوردار است و با توجه به محدودیت منابع انتخاب مناسب این تکنولوژی‌ها می‌تواند روی کل سازمان اثر بسزایی داشته باشد. بنابراین در این پروژه سعی بر آن است برای رسیدن به اهداف فوق به شناسایی تکنولوژیهای کلیدی سالنهای مونتاژ ایران خودرو اقدام نماییم.
1-6- روش انجام تحقیق
تحقیق حاضربه لحاظ هدف ازنوع کاربردی وازنظرروش ازنوع تحلیلی توصیفی میباشد که در مرحله اول با مطالعات کتابخانه‌ای ،جستجو درسایتهای معتبرعلمی وبررسی متون علمی ادبیات تحقیق گردآوری می‌شود. سپس با توجه به ادبیات تحقیق وبررسی وضعیت سالنهای مونتاژ معیارها وز شاخص‌های مهم در شناسایی تکنولوژی کلیدی استخراج می‌شود. در مرحله بعد معیارها وشاخص‌ها ازطریق پرسشنامه به جامعه خبرگان ارائه می‌شود و ازآنجایی که معیارهای سنجش اهمیت شاخص‌ها ازنوع کلامی هستند بهتردیده شد تا داده‌ها با طیف فازی جمع‌آوری و در نهایت با استفاده ازتکنیک‌های MADM فازی اولویت‌بندی می‌شود.
1-7- روش و ابزار گردآوری داده¬ها
داده‌ها دراین تحقیق به روش ذیل جمع‌آوری شده¬اند:
روش مصاحبه: برای شناسائی معیارها وشاخص‌های اصلی ارزیابی تکنولوژی¬ها
روش پرسشنامه: جهت جمع‌آوری داده‌ها از خبرگان برای به دست آوردن وزن تکنولوژی¬ها
1-8- جامعه آماری و تعداد نمونه
جامعه آماری این تحقیق خبرگان و کارشناسان قسمت مونتاژ می‌باشند که تعداد آنها 23 نفر بوده و از بخشهای مهندسی تولید، خدمات و مهندسی نگهداری و تعمیرات می‌باشند. و از این تعداد 13 نفر دارای تحصیلات کارشناسی و 5 نفر دارای مدرک کاردانی و 5 نفر نیز دارای مدارج بالاتر می¬باشند.
1-9-روش تجزیه وتحلیل داده¬ها
روشهای تجزیه وتحلیل داده‌ها فرایند تحلیل سلسله مراتبی فازی میباشد که در ادامه با استفاده ازتکنیک TOPSIS فازی نیز داده‌ها مورد تجزیه وتحلیل قرارمی گیرد که محاسبات ازطریق برنامه نویسی درنرم افزارEXCEL انجام خواهد شد.
1-10- محدودیت‌های انجام تحقیق
عدم دسترسی به بسیاری ازسایتهای علمی برای دستیابی به مقالات وتحقیقات علمی
کمبود دقت ودردسترس نبودن دائمی خبرگان تحقیق بدلیل موقعیت شغلی آنها
عدم آشنایی خبرگان به تکنیک‌های بکاررفته جهت ارزیابی نهایی شاخص‌ها بخصوص در نحوه استفاده ازاعداد مثلثی فازی.
1-11- تعریف واژگان کلیدی
تکنولوژی:
تکنولوژی تمامی دانش‌ها محصولات، ابزار،روشها وسیستمهایی است که به خدمت گرفته می‌شود تامحصول یا سرویسی ارائه شود .تکنولوژی فرایند انتقال وتبدیل منابع به محصول ازطریق دانش، تجربه، اطلاعات وابزاراست.
تکنولوژی کلیدی:
تکنولوژی‌ای است که به خوبی در محصولات و فرایند‌ها تجسم یافته است و دارای اثر بالای رقابتی است.
تصمیم‌گیری چند معیاره(MADM):
به دسته‌ای ازفنون وروشهای تصمیم‌گیری اطلاق می‌شود که به منظوراولویت‌بندی ویا انتخاب مناسب ترین گزینه ازبین تعدادی ازگزینه‌ها وبا استفاده ازچند معیار/شاخص تصمیم‌گیری بکار می‌روند.
منطق فازی:
مجموعه‌های فازی درریاضیات جدید به مجموعه‌های اطلاق می‌گردد که عناصرآن به طورنسبی متعلق به آن مجموعه باشند درمجموعه‌های فازی برخلاف مجموعه قطعی عناصربه دودسته عضو وغیرعضو تقسیم نمی‌شوند بلکه به میزان عضویت عناصردرمجموعه‌های فازی بین صفرویک متغیر است.
فصل دوم
ادبیات تحقیق
2-1- تعاریف تکنولوژی
تکنولوژی ریشه یونانی دارد وازدوکلمه Technè و Logic تشکیل شده است. Technè به معنی هنر، مهارت و آن چیزی است که آفریده انسان باشد. Logic در یونان قدیم به معنی علم، دانش وخرد به کارمی رفته است.
گالبریت:
تکنولوژی عبارت است ازکاربرد سیستماتیک علوم یا نوع دیگری ازدانش واطلاعات نظام یافته که درجهت عملیاتی کردن نیازها مورد بهره برداری قرارمی گیرد.
ارنست:
تکنولوژی به عنوان راهکارها واهدافی تلقی می‌گردد که انسانها را به تولید ماهرانه واثربخش رهنمون می‌کند. تکنولوژی به مولفه‌هایی گفته می‌شود که هنرمندان توسط انسانهایی با تجربه، با اطلاعات ودانش بکارگرفته می‌شوند وآنان رابه خلق ایده، محصول ویا سرویس نایل می‌کند.
روزنبرگ وفریشتاک:
تکنولوژی عبارت است ازدانش مربوط به محصول، فرایند وسازمان تولیدکه برای تولید کالا وخدمات به کارگرفته می‌شود.
کلاکستون:
تکنولوژی عبارت است از بکارگیری شاخه‌های مختلف علم برای حل مشکلات علمی که به دلیل تنوع شرایط محیطی ممکن است ازناحیه‌ای به ناحیه دیگرتغییرکند.به بیان دیگرتکنولوژی مجموعه‌ای ازروش‌ها، تجربیات وعلوم علمی است که انسانها برای تسلط بر محیط وحل مشکلات مربوط به رابطه خود با محیط به کارمی برند.
نژی:
تکنولوژی درمطالعات مردم شناسی به ابزاری اشاره دارد که انسانهای نخستین برای حفظ بقای خود به کارمی برده اند امروز کاربرد تکنولوژی به طورعمده اشاره به اسباب تکنیکی نظیر ماشین‌ها، ابزارها وتجیزات خودروها، کشتی ها، ساختمان‌ها و بزرگراه‌ها دارد.
طارق خلیل:
تکنولوژی تمامی دانش‌ها محصولات، ابزار،روشها وسیستمهایی است که به خدمت گرفته می‌شود تامحصول یا سرویسی ارائه شود .تکنولوژی فرایند انتقال وتبدیل منابع به محصول ازطریق دانش، تجربه، اطلاعات وابزاراست.طبقه‌بندی تکنولوژی و تکنولوژیهای کلیدی
2-2- طبقه‌بندی براساس تاثیر روی محصول
2-2-1-تکنولوژی جدید (new technology)
یک تکنولوژی جدید، هر نوع تکنولوژی جدیدا تولید یا اجرا شده‌ای است که اثری بارز روی تولید کالا یا ارائه خدمات توسط یک شرکت دارد.لزومی ندارد که این تکنولوژی برای دنیا تازه باشد، بلکه همین که برایشرکت جدید باشد کافی است.ممکن است این تکنولوژی سالها پیش توسط دیگران طراحی واستفاده شده باشد،اما هر وقت که برای اولین بار در موقعیتی جدید استفاده و معرفی می‌شود، به عنوان تکنولوژی جدید طبقه‌بندی می‌شود. تگنولوژی جدید اثر عمیقی بر بهبود بهره وری و حفظ جایگاه رقابتی یک شرکت دارد.
2-2-2-تکنولوژی نوظهور (emerging technology)
یک تکنولوژی نوظهورهرنوع تکنولوژی است که هنوز به طورکامل تجاری وبه بازارعرضه نشده است اما ظرف حدود 5 سال آینده این چنین خواهد شد .ممکن است درحال حاضرکاربرد آن محدود باشد اما انتظارمی رود درآینده به شکل قابل ملاحظه تکامل یابد.
نمونه‌های تکنولوژی نوظهورعبارتند از: مهندسی ژنتیک ف ابررسانایی،اینترنت به عنوان جایگزینی برای کامپیوترشخصی. تکنولوژیهای نوظهورصنایع جدید خلق می‌کنند وممکن است موجب کهنه شدن تکنولوژیهای موجود شوند .این تکنولوژی‌ها می‌توانند موجب بروزتغییراتی بزرگ درنهادهای اجتماعی ودرخود اجتماع شوند.
2-2-3- تکنولوژی بسیط (low technology)
واژه تکنولوژی بسیط به آن دسته از تکنولوژی‌ها اطلاق می‌شود که در بخشها بزرگی از جامعه انسانی گسترده شده اند.بسیاری از صنایعی که ویژگی‌های زیر را دارند از این نوع تکنولوژی استفاده می‌کنند.
- آنها از کارکنانی با سطح آموزش یا مهارت نسبتا پایین استفاده می‌کنند.
- آنها از عملیات دستی یا نیمه خودکار استفاده می‌کنند.
- مخارج تحقیقی آنها پایین است.
- پایه تکنولوژی مورد استفاده با ثبات است و چندان تغییر نمی‌کند.
- محصولات تولید شده، عمدتا از نوعی هستند که نیازهای اساسی انسان را تامین می‌کنند،نیازهایی چون غذا،مسکن،پوشاک و خدمات اساسی انسانی.
2-2-4-تکنولوژی متوسط (medium technology)
تکنولوژی متوسط شامل مجموعه گسترده از تکنولوژی است که بین تکنولوژیهای پیشرفته و تکنولوژیهای بسیط قرار می‌گیرد.این واژه به تکنولوژیهای بالقی اطلاق می‌گردد که در مقایسه با دیگر تکنولوژی ها، بیشتر وراحت تر تحت تاثیر انتقال تکنولوژی قرار می‌گیرند.صنعت خودکار و کالاهای مصرفی از جمله نمونه‌هایی هستند که از این نوع تکنولوژی بهره می‌گیرند.
2-2-5-تکنولوژی پیشرفته:
واژه تکنولوژی پیشرفته (های تکhigh tech) به تکنولوژیهای مدرن یا پیچیده اطلاق می‌شود .طیف گسترده‌ای ازمنابع که مشخصاتی خاص دارند ازاین تکنولوژی‌ها استفاده می‌کنند اگرشرکتی ویژگی‌های زیرراداراباشد آنگاه آن راشرکت بهره مند ازتکنولوژی پیشرفته می‌نامند.(لارسنLarsen وراجزRogers ،1988- مورمنMohr man وون گینلو von ginlow،1990)
ازکارکنان با تحصیلات بالااستفاده می‌کند تعداد زیادی ازکارکنان آن رادانشمندان ومهندسان تشکیل می‌دهند.
تکنولوژی اش با سرعت بیشتری ازدیگرصنایع درحال تغییراست.
با نوآوری تکنولوژیک ،رقابت می‌کند.
بودجه تخصیص وتوسعه آن بالاست.
می تواند ازتکنولوژی برای رشد سریع استفاده کند وبا ظهورتکنولوژی رقیب رقابیش تهدید می‌شود.
2-2-6-تکنولوژیهای کدگذاری شده (codified technology) درمقابل تکنولوژی خاموش (tacit technology )
تکنولوژی رامی توان حفظ وبه نحوی موثرمیان کاربران منتقل کرد اگربه شکلی کدگذاری شده ورمزداربیان شود.
تکنولوژی خاموش دانشی است نامدون ونانوشته.این تکنولوژی به روشی یکسان برای گروهی ازمردم بیان نمی‌شود.این تکنولوژی معمولا برپایه تجارب استواراست ولذادرذهن سازندگانش باقی می‌ماند.طراحان این تکنولوژی کسانی اند که دانش فنی موردنظررادراختیاردارند .دانش پنهان ازطریق نمایش یا مشاهده منتقل می‌شودوتوسط آنها که به دنبال آن دانش هستند شبیه سازی می‌شود.انتقال تکنولوژی پنهان ازطریق تعامل میان منبع ومیزبان صورت می‌گیرد.
ازطرف دیگرتکنولوژی کدگذاری شده به مردم امکان می‌دهد بدانند یک تکنولوژی چطورکارمی کند اما همیشه به آنها نمی‌گوید که چرا آن تکنولوژی به آن شیوه عمل می‌کند.اگرتکنولوژی به شکل کدگذاری شده باشد انتقال آن ساده ترخواهد بود انتقال تکنولوژی پنهان دشوارترزمان بروکم دقت تراست تسلط واحاطه کامل برتکنولوژی نیازمند درک هردونوع دانش آشکارکدگذاری شده ودانش پنهان میباشد.
2-3- طبقه‌بندی براساس اهمیت استراتژیک
برای درک اهمیت استراتژیک تکنولوژی‌ها میتوان آنها را به چهار دسته تقسیم کرد:
- پایه
- کلیدی
- پیشگام
- درحال ظهور
در صورت نیاز شاید بخواهید ارزیابی تکنولوژیهای استراتژیک را گسترش داده و اثر نسبی تجاری آنها را بسنجیم. در کسب و کارهای چند محصولی که از چندین تکنولوژی استفاده می‌شود ممکن است در اهمیت نسبی تکنولوژیهای داخلی هر طبقه‌بندی محصول، تغییرات قابل توجهی وجود داشته باشد. برای مثال برخی از تکنولوژیهای کلیدی به شکل سنگینی بر یک محصول اثر می‌گذازند. درحالی که ممکن است پاره‌ای دیگر اثر کمتری داشته باشند. به همین ترتیب برای یک محصول مشخص برخی از تکنولوژی‌ها بر روی کلیه عوامل کلیدی موفقیت اثر می‌گذارند. در حالی که سایر تکنولوژی‌ها ممکن است فقط بر روی یک عامل اثر بگذارند. تجزیه وتحلیل می‌تواند در فرایند اولویت‌گذاری تکنولوژی ارزشمند بوده و انتخاب استراتژیک را آسانتر کند.
2-4-تکنولوژی کلیدی
یکی از اصول انتقال تکنولوژی این است که تکنولوژی‌ها به طور گسترده‌ای ار نظر توان بالقوه در برابر اثرات رقابتی متفاوتند در حالت کلی تکنولوژی، تکنولوژی در دو محدوده اصلی اثر می گذارد:
شکل 2-1: تکنولوژی کلیدی
1- کارایی و عملکرد که به مزیت رقابتی در بازار ختم می‌شود.
2- اقتصاد تولید که به مزیت رقابتی ختم می‌شود.
درهر زمان خاص، یک یا چند تکنولوژی مختلف در یک واحد شغلی، کارایی رقابتی را تایین می‌کند.تکنولوژی‌هایی که بیشترین اثر را بر کارایی رقابتی در یک زمان خاص دارند تکنولوژی کلیدی نامیده می‌شوند.
برای شناسایی تکنولوژیهای کلیدی، مدیریت باید ابتدا دینامی بازار و توسعه رقابتی آن در صنعت مربوطه را بررسی کند تا مبنای واقعی اقابت تعیین شود.تکنولوژیهای کلیدی، تکنولوژی‌هایی هستند که بیشترین اثر رابر کارایی محصولات وابسته یا اقتصاد تولید مورد نیاز برای این مبنای رقابتی دارند.
فرمت این مقاله به صورت Word و با قابلیت ویرایش میباشد
تعداد صفحات این مقاله 176 صفحه
پس از پرداخت ، میتوانید مقاله را به صورت انلاین دانلود کنید
دانلود مقاله شناسایی تکنولوژی های کلیدی سالنهای مونتاژ با استفاده از روش TOPSIS
