جزوه دست نویس Word با کیفیت عالی و بسیار تمیز
این فایل در قالب ورد و قابل ویرایش در 105 صفحه می باشد.
این رساله توسط مدیر سایت تهیه و تدوین گردیده است.
مشابه این محصول در هیچ وب سایت یا منبع رسمی یا غیر رسمی دیگری یافت نمی شود؛ و فقط برای مدت محدود و تعداد محدودی در دسترس شما عزیزان قرار می گیرد.
سال تدوین : 1395
چکیده:
از دهه۱۷۵۰، غلظت دیاکسیدکربن (CO2) در اتمسفر افزایش یافته است. افزایش و ذخیره کربن در اکوسیستمهای مرتعی به عنوان ترسیب کربن شناخته میشود، که یکی از راه حلهای اصلی کاهش غلظت دیاکسیدکربن است. شیوههای مدیریتی بر پتانسیل ترسیب کربن در اکوسیستمهای مرتعی تاثیر گذار است. هدف این مطالعه ارزیابی ذخیره کربن در سیستم گیاه-خاک در مراتع تحت شرایط متفاوت مدیریتی شامل قرق، چرا، کودپاشی و بذرپاشی است. برای جمع آوری نمونههای خاک، لاشبرگ، زیتوده گیاهی (هوایی و زیرزمینی) از طرح تصادفی سیستماتیک در زیرحوزه خامسان در بهار 1393 استفاده شد. نتایج نشان داد شیوههای مدیریتی اثرات قابل توجهی بر روی مقدار کربن آلی زیتوده هوایی، زیرزمینی، مقدار لاشبرگ همچنین خاک دارند. میانگین پتانسیل ترسیب کربن خاک به ترتیب در حدود2/111 تن در هکتار در برای قرق، 5/85 تن در هکتار در چرا، 5/130 تن درهکتار در کودپاشی و 4/139 تن در هکتار در بذرپاشی است. به علاوه بیشترین مقدار کربن آلی در زیتوده هوایی، زیرزمینی و لاشبرگ به ترتیب در مدیریتهای قرق، کودپاشی و کودپاشی مشاهده شد که میانگین مقدار انها برابر با 005/0، 001/0 و 004/0 تن در هکتار است. به طور کلی مقدار کربن آلی در سیستم گیاه-خاک تحت مدیریتهای مختلف میتواند به این ترتیب باشد خاک> زیتوده هوایی> لاشبرگ> ریشه. بنابراین این مراتع نیمه استپی پتانسیل ذخیره کربن آلی بالاتری در خاک نسبت به زیتوده هوایی، لاشبرگ و ریشه دارند.
واژگان کلیدی: ترسیب کربن، مدیریت مراتع، لاشبرگ، زیتوده گیاهی، خاک سطحی.
فهرست مطالب
پیشگفتار....................................................................................................................................................... 1
فصل اول: کلیات ........................................................................................................... 3
1-1- مقدمه ....................................................................................................................................... 4
1-2- بیان مسئله .............................................................................................................................. 4
1-3- پدیده تغییرات اقلیمی در سطح جهان و ایران ................................................................ 4
1-4- نقش اکوسیستمهای مرتعی در فرآیند ترسیب کربن ..................................................... 5
1-5- اثر مدیریت بر فرآیند ترسیب کربن در اکوسیستمهای مرتعی .................................... 8
1-6- اهداف تحقیق ........................................................................................................................ 11
1-7-فرضیات تحقیق ...................................................................................................................... 11
فصل دوم: پیشینه تحقیق ............................................................................................ 12
2-1- مقدمه ..................................................................................................................................... 13
2-2- نقش اکوسیستمهای مرتعی در ترسیب کربن .............................................................. 13
2-3- اثرات مدیریتی مراتع در افزایش یا کاهش پتانسیل کربن .......................................... 16
2-4- جمع بندی مطالعات انجام شده ........................................................................................ 24
فصل سوم مواد و روش ها .......................................................................... 25
3-1- مقدمه ...................................................................................................................................... 26
3-2- معرفی منطقه مورد مطالعه................................................................................................. 28
3-2-1- وضعیت توپوگرافی .......................................................................................................... 29
3-2-2- وضعیت اقلیم منطقه ...................................................................................................... 29
3-3- روش تحقیق .......................................................................................................................... 30
3-3-1- روش نمونهبرداری ........................................................................................................... 30
3-3-1-1- تعیین مناطق نمونهبرداری ...................................................................................... 30
3-3-1-2- تعیین سطح پلات و طول ترانسکت ...................................................................... 30
3-3-1-3- نمونهبرداری پوشش گیاهی ..................................................................................... 31
3-3-1-4- نمونهبرداری خاک ...................................................................................................... 31
3-4- روشهای آزمایشگاهی ........................................................................................................ 32
3-4-1- آزمایشات گیاهی ............................................................................................................. 32
3-4-1-1 اندازهگیری درصد کربن آلی گیاه ............................................................................. 32
3-4-2- آزمایشات خاک................................................................................................................. 32
3-4-2-1- اندازهگیری کربن آلی خاک ..................................................................................... 33
3-4-2-2- اندازهگیری ماده آلی خاک ....................................................................................... 34
3-4-2-3- اندازهگیری بافت خاک .............................................................................................. 35
3-4-2-4- اندازهگیری وزن مخصوص ظاهری خاک .............................................................. 36
3-4-2-5- اندازهگیری واکنش خاک pH .................................................................................. 37
3-4-2-6- اندازهگیری هدایت الکتریکی خاک EC ................................................................ 37
3-5- روشهای آماری ................................................................................................................... 37
فصل چهارم: نتایج و بحث .......................................................................................... 38
4-1- مقدمه ..................................................................................................................................... 39
4-2- اثرات مدیریت مرتع بر ترکیب گیاهی ............................................................................. 39
4-3- اثر روشهای مدیریتی مرتع بر میزان زیتوده گیاهی و لاشبرگ ............................. 42
4-3-1- اثر روشهای مدیریتی مرتع بر زیتوده هوایی ......................................................... 42
4-3-2- اثر روشهای مدیریتی مرتع بر زیتوده ریشه .......................................................... 44
4-3-3- اثر روشهای مدیریتی مرتع بر لاشبرگ .....................................................................45
4-4- اثر روشهای مدیریتی مرتع بر میزان ماده آلی زیتوده گیاهی و لاشبرگ ............ 50
4-4-1- اثر روشهای مدیریتی مرتع بر میزان ماده آلی زیتوده هوایی ............................ 50
4-4-2- اثر روشهای مدیریتی مرتع بر میزان ماده آلی در زیتوده ریشه ...................... 51
4-4-3- اثر مدیریت بر میزان ماده آلی در زیتوده لاشبرگ ............................................... 52
4-5- اثر روشهای مدیریتی مرتع بر میزان ذخیره کربن آلی درزیتوده گیاهی ............ 52
4-6- اثر روشهای مدیریتی مرتع بر میزان ماده آلی و کربن آلی خاک ........................... 55
4-6-1- اثر مدیریتهای اصلاحی اعمال شد بر تغییرات کربن آلی خاک ......................... 56
4-6-2- اثر روشهای مدیریتی مرتع بر میزان ماده آلی خاک ............................................ 59
4-7- توزیع کربن موجود در سیستم گیاه-خاک مراتع تحت مدیریتهای متفاوت ....... 62
4-8- تاثیر عوامل مدیریتی اعمال شده بر مقدار کربن کل ترسیب شده در اکوسیستم...65
4-9- گرادیان کربن آلی خاک در مدیریتهای اعمال شده ................................................. 65
4-10- اثر روشهای مدیریتی مرتع بر پارامترهای فیزیکوشیمیایی خاک ........................ 68
4-10-1- تغییرات بافت خاک .................................................................................................... 68
فصل پنجم: نتیجه گیری و پیشنهادات ...................................................................... 72
5-1- مقدمه ..................................................................................................................................... 74
5-2- اثر مدیریتهای اعمال شده در مراتع بر زیتوده گیاهی ............................................. 74
5-3- اثر روشهای مدیریتی مرتع برذخیره کربن آلی سیستم گیاه و خاک ..................... 75
5-4- اثرات مدیریتهای اصلاحی اعمال شده بر مراتع بر پارامترهای خاک ..................... 77
4-5- تفاوت ضریب تبدیل زیتوده گیاهی به ماده آلی در روشهای مدیریت ................. 78
5-6-پیشنهادات ............................................................................................................................... 78
فهرست جدولها
جدول 4-1 فهرست گونههای گیاهی مناطق مورد مطالعه ................................................... 40
جدول 4-2 جدول تجزیه واریانس تاثیر مدیریتهای اعمال شده بر میزان تغییرات زیتوده گیاهی و لاشبرگ در حوزه خامسان، کردستان ........................................................................ 43
جدول 4-3 نتایج مقایسه میانگین تاثیر مدیریتهای های اعمال شده بر پوشش گیاهی و لاشبرگ .............................................................................................................................................. 49
جدول 4-4 تجزیه واریانس تاثیر مدیریتهای اعمال شده بر میزان تغییرات ماده آلی زیتوده گیاهی .................................................................................................................................. 52
جدول 4-5 نتایج مقایسه تاثیر مدیریتهای اعمال شده بر ماده آلی پوشش گیاهی و لاشبرگ .............................................................................................................................................. 53
جدول 6-4 خلاصه جدول تجزیه واریانس تاثیر مدیریتهای اعمال شده بر میزان کربن آلی و ماده آلی خاک ....................................................................................................................... 61
جدول 4-7 نتایج مقایسه تاثیر مدیریتهای اعمال شده بر میزان ترسیب کربن خاک .............................................................................................................................................................. 62
جدول 4-8 میانگین پارامترهای فیزیکوشیمیایی خاک .......................................................... 68
جدول 4-9 جدول تجزیه واریانس بررسی اثر مدیریتهای اعمال شده در مراتع پارامترهای فیزیکوشیمیایی خاک ..................................................................................................................... 71
جدول 10-4 ضریب همبستگی پیرسون بین مولفه های گیاهی و پارامترهای خاک ...... 72
فهرست شکلها
شکل 3-1 نمایی از مراتع تحت مدیریت کودپاشی ......................................................................... 27
شکل 3-2 نمایی از مرتع تحت قرق ........................................................................................................... 28
شکل 3-3 نمایی از منطقه چرا ............................................................................................................ 28
شکل 3-4 موقعیت زیرحوزههای معرف (1) و چرا شده (2) حوزه آبخیز خامسان .................. 29
شکل 4-1 مقایسه تغییرات زیتوده هوایی در مدیریتهای اعمال شده بر مراتع حوزه خامسان، کردستان .................................................................................................................................................... 43
شکل 4-2 مقایسه میانگین مقدار زیتوده ریشه در مدیریتهای اعمال شده بر مناطق معرف و شاهد ........................................................................................................................................................... 45
شکل 4-3 مقایسه مقدار لاشبرگ در مدیریتهای اعمال شده در مراتع معرف و شاهد ......... 46
شکل 4-4 مقایسه میانگین مقدار ماده آلی زیتوده هوایی در مراتع بر مراتع حوزه خامسان، کردستان .................................................................................................................................................... 51
شکل 4-5 نمودار مقایسه سهم متوسط کربن آلی ذخیره شده در کل قسمتهای زیتوده گیاهی ......................................................................................................................................................... 55
شکل 4-6 مقایسه میانگین کربن آلی ترسیب شده خاک .............................................................. 57
شکل4-7 مقایسه میانگین کربن آلی ترسیب شده خاک .............................................................. 61
شکل4-8 پراکنش کربن آلی در اجزا اکوسیستم در مدیریت بذرپاشی ....................................... 63
شکل 4-9 پراکنش کربن آلی در اجزا اکوسیستم در مدیریت کودپاشی .................................... 63
شکل 4-10 پراکنش کربن آلی در اجزا اکوسیستم در تیمار قرق ................................................ 64
شکل 4-11 پراکنش کربن آلی خاک در اجزا اکوسیستم درمنطقه چرا .......................................64
شکل 4-12 مقایسه نسبت کربن آلی مدیریتها در کل اکوسیستم ............................................ 65
شکل 4-13 متوسط کربن آلی اجزای اکوسیستم در مدیریت بذرپاشی ..................................... 66
شکل 4-14 متوسط کربن آلی اجزای اکوسیستم در مدیریت کودپاشی .................................... 66
شکل 4-15 متوسط کربن آلی اجزای اکوسیستم در تیمار قرق ................................................... 67
شکل 4-16 متوسط کربن آلی اجزای اکوسیستم در تیمار چرا .................................................... 67
شکل 4-17 نمودار تغییرات درصد سیلت در مدیریتهای اعمال شده بر مراتع زیر حوزه شاهد و نمونه .................................................................................................................................................................... 70
پیشگفتار
اکوسیستمهای مرتعی گستره وسیعی از خشکیهای جهان را شامل میشوند. مدیریت و شیوههای اصلاح و احیا این اکوسیستمها ابزاری قدرتمند در استفاده بهینه و پایدار از مراتع به حساب میآیند. هر مرتعی دارای پتانسیل و استعداد خاصی است که از طریق مدیریت میتوان به این پتانسیل پیبرد. در مطالعه حاضر، هدف بررسی نقش مدیریتی مراتع بر پتانسیل ترسیب کربن در این اکوسیستمها است. اثر شرایط مختلف مدیریتی که شامل چرای دام، قرق، کود پاشی و بذر پاشی است بر میزان کربن آلی ذخیره شده در اندامهای گیاهی (پوشش هوایی و ریشه) و همچنین در لاشبرگ و خاک سطحی مراتع نیمه استپی زیرحوزه خامسان، سنندج مورد بررسی قرار گرفته است.
درک صحیح اثر روشهای مدیریتی بر توزیع کربن آلی در سیستم خاک-گیاه اکوسیستمهای مرتعی و تغییرات ذخیره کربن آلی کل در این اکوسیستمها تحت شرایط متفاوت مدیریتی حائز اهمیت است. برای مثال در تیمار قرق شرایطی ایجاد میشود که به گیاهان و خاک اجازه و فرصت استراحت و بازسازی مجدد داده میشود به دلیل فرصت ایجاد شده بسیاری از گونههای گیاهی که ضعیف شده و در معرض از بین رفتن و حذف شدن از مرتع هستند، میتوانند مجددا رشد و تکثیر نمایند. چرای بیرویه دام بهویژه اگر بیش از ظرفیت مرتع باشد باعث افت پتانسیل مرتع میشود. چرای زودرس نیز باعث سله بندی خاک، تخریب ساختمان خاک و ضعیف شدن گیاهان میشود اما چرای دام همیشه بر مراتع تاثیر منفی نمیگذارد چرای سبک دام گاهی موجب تحریک رشد مجدد گیاه میگردد و گیاه پس از یک چرای سبک مجددا شروع به تولید کنند.
در این میان، برخی مدیریتهای اصلاحی مراتع علاوه بر این که فرصتی برای باسازی دوباره گیاهان و بهبود شرایط خاک فراهم میکنند خود دارای عاملی تحریک کننده برای هر چه بهتر شدن وضعیت پوشش گیاهی و خاک هستند. مدیریتهای کودپاشی و بذرپاشی از این دسته از مدیریتها هستند. اضافه کردن کود به خاک موجب تقویت عناصر غذایی خاک و بهبود وضعیت ریشه و پوشش هوایی میشود. عامل کود با تاثیر بر خاک و گیاه میتواند یکی از عوامل تاثیرگذار مثبت بر افزایش ترسیب کربن در خاک و گیاه باشد. بذرپاشی نیز یکی دیگر از عوامل مدیریتی است که با اضافه کردن بذر در مراتع تحت مدیریت به استقرار پوشش گیاهی در نقاطی که پوشش گیاهی مطلوب نیست کمک میکند. و علاوه بر ارتقاء پوشش گیاهی به اصلاح وضعیت نفوذپذیری و ساختمانی خاک منجر میشود. مدیریت بذرپاشی عامل مثبتی در افزایش ذخیره کربن آلی به شمار میرود. یافتههای حاصل از این تحقیق درک بهتری از شرایط محیطی منطقه مورد بررسی به دست میدهد. این نتایج میتواند کارایی مدیریتهای اجرا شده در مراتع زیرحوزه خامسان، سنندج را در افزایش ذخیره کربن آلی مشخص کند. با استفاده از نتایج این تحقیق میتوان مدیریت مناسب جهت افزایش ترسیب کربن در خاک و پوشش گیاهی مراتع نیمهاستپی را شناسایی کرد. با مقایسه یافتههای این تحقیق با سایر تحقیقاتی که در سراسر دنیا صورت گرفته میتوان به شباهتها و مغایرتهایی که این تحقیق با سایر تحقیقات دارد پیبرد و شرایط بهینه برای افزایش پتانسیل ترسیب کربن در مراتع زیرحوزه خامسان، سنندج را ایجاد نمود.
تمامی تحقیقات انجام گرفته در زمینه پوشش گیاهی و خاک مراتع، مدیریت مراتع و ترسیب کربن در مراتع دارای نقاط ضعف و قوتی هستند که ناشی از مشکلات و چالشهایی است که در طول انجام مراحل تحقیق به وجود میآیند. موضوع ترسیب کربن در مراتع در واقع یکی از پیچیدهترین مسائل موجود در مرتع است که کاهش درصد خطای آزمایشی و اندازهگیری آن نیازمند مطالعات بلند مدت است. در حالی که مطالعات بلند مدت عمدتا به هزینه و زمان زیادی نیاز دارند و چنین فرصتی نیز در مطالعه حاضر وجود نداشت. یکی دیگر از مشکلات این است که به صورت تئوری میتوان تعداد بیشتری از مدیریتهای مراتع را با هم مقایسه کرد اما این مقایسه زمانی که از حالت تئوری خارج می شود و به مرحله اجرایی و عملی میرسد امکان پذیر نیست زیرا در اغلب مراتع چنین حالتی وجود ندارد که با وجود شرایط یکسان خاک و اقلیم چندین مدیریت در کنار هم قرار گرفته باشند. یکی از ویژگیهای تحقیق حاضر این است که قرار گرفتن چند مدیریت، هم زمان در کنار هم با شرایط اقلیمی و خاکی یکسان این امکان را میدهد که در میان مدت تغییرات کربن آلی خاک و گیاه و توزیع آن را سیستم گیاه-خاک مورد بررسی قرار گیرد. مطالعه حاضر با هدف نیل به درک و اندازهگیری پتانسیل ترسیب کربن در مراتع نیمه استپی تحت شرایط مدیریتی متفاوت طراحی شده است.
-1-) بیان مسأله
دردنیای امروز، مؤسسات آموزش عالی به عنوان مراکزی برای پاسداری از دانش موجود و محیطی برای فعالیت های پژوهشی در نظر گرفته می شوند.از طریق این موسسات است که حقایق جدیدی که راهگشای حل مسائل انسان ها و جوامع بشری باشند،کشف می شود.از این رو تکلیف برقرارکردن الگوی سازمانی و چگونگی اداره کردن چنین موسساتی روشن است.در این میان،متغیرهایی نظیر فرهنگ سازمانی،جو سازمانی،الگوهای تصمیم گیری و مشارکت کارکنان در امور سازمان نقشی انکار ناپذیر را در پیشبرد اهداف سازمان دارا هستند.
تسلیمی (1384)در این خصوص اشاره می نماید که در عصر اطلاعات، مدیریت اثربخش و موفقیت آمیز سازمانها به توانمندی گردانندگان آنها در حل مسائل ساختار نیافته،شکار فرصتها، استفاده مدبرانه ازشایستگی های سازمان و کسب برتری رقابتی از طریق تصمیم گیری و اتخاذ تصمیمات صحیح بستگی دارد.کیفیت تصمیمات با تلفیق دانش،تخصص،مهارت و رویکرد افراد متعدد درگیر در فرایند تصمیم گیری و هم افزایی حاصل از آن بهبود می یابد.
تأثیر تصمیمات مشارکتی بر کارکرد سازمانها تصمیمگیرندگان را مجاب نموده که نگاه ویژهای به مشارکت کارکنان در تصمیمگیریهای سازمانی داشته باشند .از اینروست که پرستون و پست معتقدند که: انقلاب اول در علم مدیریت، انقلاب استبداد مدیران بود و انقلاب دوم، انقلاب جدایی مالکیت از مدیریت و انقلاب سوم که مهمترین انقلاب در مدیریت است، انقلاب مشارکت در تصمیمگیریها است (طولابی، 1381، 59).
مشارکت کارکنان در تصمیم گیری های سازمانی نه تنها در میزان رضایت،تغییرنگرش،روحیه کارکنان تاثیر بسزایی دارد ، بلکه در اثربخشی ، کارایی و موفقیت سازمان موثر می باشد . مشارکت کارکنان در تصمیم گیری ها در مؤسسات آموزش عالی می تواند تاثیر شگرفی در کارکرد این موسسات ، که خود نقش سازنده منابع انسانی آینده جامعه را بر عهده دارد ،داشته باشد.
وقتی صحبت از تصمیم گیری در سازمان های آموزشی، از جمله دانشگاه ها و مؤسسات آموزش عالی باشد اهمیت مشارکت کارکنان در تصمیم گیری مدیران بیشتر می شود زیرا تصمیماتی که در این گونه سازمان ها گرفته می شود بر سایر بخش های فرهنگی ،اقتصادی ، اداری و سیاسی جامعه تاثیر دارد. به طوری که تصمیمات یک مدیر در مؤسسات آموزشی می تواند دیر یا زود سرنوشت نهادهای دیگر جامعه را دستخوش تغییر نماید(شریفی، 1381).
اما تحقق رویکرد مشارکتی، بنا بر مطالعات انجام شده مستلزم صمیمت میان همکاران، رفتار حمایتی مدیر، وجود محیطی آرام و... میباشد که مجموعاً جو سازمانی حاکم بر سازمانی چون دانشگاه را تشکیل میدهد. (جهانداری و علوی، 1381). جو سازمانی به کیفیت درونی یک سازمان به گونهای که اعضای آن، این کیفیت را «ادراک و تجربه» میکنند اشاره میکند؛ به عبارت دیگر، مجموعه ویژگیهای درونیای که مؤسسهای را از مؤسسة دیگر متمایز ساخته و رفتار کارکنان آن را تحت تأثیر قرار میدهد، جو سازمانی آن مؤسسه نامیده میشود (علاقهبند، 1378).
جو سازمانی با عواملی نظیر :میزان تعارض ،کیفیت زندگی کارکنان،تعهد سازمانی کارکنان، اثربخشی رفتاری مدیر، رفتار صادقانه مدیر و کارکنان رابطه دارد و بر کارکرد سازمان ها موثر می باشد.همچنانکه شکرکن (1370) در این زمینه اشاره می نمایدکه :
"امروزه جو سازمانی یکی از مفاهیم مهم در مدیریت است که به عناوین و طرق مختلف در منابع مربوط به رفتار سازمانی به آن اشاره میشود و تشریح آن به لحاظ اینکه ارتباط نزدیکی با بعضی از عوامل مؤثر در کارکرد و اثربخشی سازمانها از قبیل: فرهنگ سازمانی، روحیه و انگیزش کارکنان دارد بسیار مهم است".
بدون شک نظام آموزش عالی بزرگترین و پیچیده ترین دستاورد بشر به شمار می رود(ناظم،1381). گادت(1994) در کتاب «انتظار تا عمل» در خصوص رسالت های مراکز آموزش عالی معتقد است که این مراکز رسالت ارزیابی و تحلیل منطقی وضع موجود جامعه، اشاعۀ آزادانۀ افکار، تبیین پدیده ها در گسترۀ جهانی، تولید دانش و اطلاعات، ارتباط با سایر نظام های خارج از دانشگاه و هدایت افکار جامعه را بر عهده دارد. لذا توجه به چگونگی ادارۀ این مراکز و جو سازمانی حاکم بر آن ها باید مدنظر قرار گیرد. از سوی دیگر، سیاست های اخیر دولت در زمینه آموزش عالی حکایت از توسعه (افزایش) مؤسسات آموزش عالی غیرانتفاعی و همچنین افزایش ظرفیت پذیرش دانشجوی این مؤسسات دارد . از آنجا که این مؤسسات در پرورش نیروی انسانی متخصص آینده جامعه سهم عمده ای خواهند داشت پس توجه به جو سازمانی و چگونگی (رویکردهای) تصمیم گیری سازمانی در این مؤسسات ضروری به نظر می رسد . از سوی دیگر، به نظر محقق در اکثر تحقیقات انجام شده در مؤسسات آموزش عالی (دولتی و غیرانتفاعی) تمرکز بر روی اعضای هیات علمی (آموزشی)بوده و به کارکنان که نقش پشتیبانی کننده را در سازمان بر عهده دارند کمتر توجه شده است .
بدین ترتیب پژوهش حاضر به بررسی وضعیت جو سازمانی و رابطه آن با میزان تمایل کارکنان به مشارکت در تصمیم گیری های سازمانی می پردازد و به اقتضای پژوهش علمی این اقدام در سطح کارکنان مؤسسات آموزش عالی دولتی و مؤسسات آموزش عالی غیرانتفاعی شهر مشهد صورت می پذیرد. بر این اساس ، سوال اصلی تحقیق حاضر این است که جو سازمانی در هر یک از موسسات آموزش عالی دولتی و غیرانتفاعی چگونه است و این جو چه رابطه ای با میزان تمایل کارکنان به مشارکت در تصمیم گیری های سازمانی دارد ؟
2-1) اهداف پژوهش:
1-2-1) هدف اصلی پژوهش
هدف اصلی این پژوهش، بررسی تطبیقی جو سازمانی در مؤسسات آموزش عالی دولتی و غیرانتفاعی شهر مشهد و رابطه آن با میزان تمایل کارکنان به مشارکت در تصمیم گیری های سازمانی است . از طریق یافتههای این پژوهش، میتوان راهکارهایی را برای بهبود وضعیت جو سازمانی در مؤسسات آموزش عالی ارائه نمود.
2-2-1) اهداف فرعی
ـ توصیف جو سازمانی در مؤسسات آموزش عالی دولتی
ـ توصیف جو سازمانی در مؤسسات آموزش عالی غیر انتفاعی
ـ شناسایی میزان تمایل کارکنان به مشارکت در تصمیم گیری در مؤسسات آموزش عالی دولتی
ـ شناسایی میزان تمایل کارکنان به مشارکت در تصمیم گیری در مؤسسات آموزش عالی غیرانتفاعی
ـ تعیین رابطه بین جو سازمانی و میزان تمایل کارکنان به مشارکت در تصمیم گیری در مؤسسات آموزش عالی
3-1) فرضیه ها وسؤالات پژوهش :
1-3-1) فرضیه های پژوهش :
1ـ نمره جو سازمانی باز در مؤسسات آموزش عالی غیرانتفاعی از مؤسسات آموزش عالی دولتی بیشتر است .
2ـ بین جو سازمانی باز و میزان تمایل کارکنان به مشارکت در تصمیمگیری های سازمانی در مؤسسات آموزش عالی رابطه ای مستقیم و معنیداری وجود دارد.
2-3-1) سؤالات پژوهش :
1ـ آیا بین مؤلفههای جو سازمانی در مؤسسات آموزش عالی دولتی و غیرانتفاعی تفاوت معنیداری وجود دارد؟
2ـ آیا بین جو سازمانی باز و میزان تمایل کارکنان به مشارکت در تصمیمگیری های سازمانی درهر یک از مؤسسات آموزش عالی دولتی و غیرانتفاعی رابطه ای معنیدار وجود دارد؟
3ـ آیا بین مؤلفه های جو سازمانی با میزان تمایل کارکنان به مشارکت در تصمیمگیری های سازمانی در مؤسسات آموزش عالی دولتی رابطه ای معنیدار وجود دارد؟
4- آیا بین مؤلفه های جو سازمانی با میزان تمایل کارکنان به مشارکت در تصمیم گیری های سازمانی در مؤسسات آموزش عالی غیر انتفاعی رابطه ای معنی دار وجود دارد؟
5ـ آیا بین همبستگی مشاهده شده میان دو متغیر جو سازمانی و میزان تمایل کارکنان به مشارکت در تصمیمگیری های سازمانی در دو نظام مؤسسات آموزش عالی دولتی و غیرانتفاعی تفاوت معنیداری وجود دارد؟
4-1) تعریف اصطلاحات :
1-4-1) جو سازمانی :
. هالپین و کرافت (1970) در تعریف جو سازمانی میگویند: «ویژگیهای درونی که یک سازمان را از سازمان دیگر متمایز ساخته و روی رفتار افراد آن تأثیر میگذارد جو سازمانی نامیده میشود. این جو سازمانی به وسیله ادراکات کارکنان و توصیفهای آنان از ویژگیهای درونی سازمان سنجیده میشود. هالپین و کرافت (1963) جو اجتماعی سازمان را به عنوان ترکیبی از دو بعد تصور میکردند: رهبری مدیر سازمان و تعاملهای کارکنان (گودرزی، کمینیان، 1381).
2-4-1) مشارکت :
مشارکت به عنوان نوعی درگیری احساسی ـ روانی یک شخص در یک موقعیت گروهی که فرد را به یاری رساندن و همکاری کردن در پیشبرد اهداف گروه و پذیرفتن مسؤولیت بخشی از آن دلگرم و تشویق میکند، تعریف شده است (اونز، 1987).
3-4-1) تصمیم گیری :
میرکمالی، تصمیمگیری را فرآیند انتخاب بهترین راه حل ممکن از میان راهحلهای موجود برای حل یک مسأله میداند (میرکمالی، 1382).
4-4-1) مشارکت در تصمیم گیری :
منظور از مشارکت در تصمیم گیری، فرآیند سهیم شدن مدیران و کارکنان در کارها و امور سازمان است. مدیرانی که سیاست مشارکت در تصمیمگیری را اتخاذ نمودهاند، مدیرانی هستند که با دخالت دادن کارکنان در تصمیمگیری زمینه را برای همکاری و همیاری همة اعضا فراهم میکنند. مشارکت در تصمیمگیری به دخالت عملی، ذهنی و عاطفی افراد در نحوة انجام امور اشاره میکند و از تمرکز تصمیمگیریها جلوگیری میکند. با توجه به اینکه میزان نفوذ کارکنان یک سازمان در تصمیمگیریها متغیر است، مشارکت در تصمیمگیریها هم میتواند درجات مختلفی داشته باشد که از حداقل میزان مشارکت شروع و به مشارکت کامل ختم میشود مشارکت از ارائه یک عقیده شروع و به عضویت در یک تیم خاتمه مییابد (رهنورد، 1379).
5-1) تعاریف عملیاتی :
جوسازمانی : منظور از جو سازمانی، متوسط نمرهای است که یک سازمان از طریق پاسخدهی کارکنان آن سازمان در خصوص آن سازمان به پرسشنامه جو سازمانی کسب میکند.
با توجه به اینکه جو سازمانی در مؤسسات آموزشی به اعتقاد هالپین وکرافت(1970) ازابعاد گوناگونی مانند: جو دوستانه، جو پدرانه، جو کنترل شده، جو خودمحتار، جو باز و جو بسته برخودار می باشد. اما در این پژوهش از ابعاد گوناگون تنها به بررسی جو باز و جو بسته پرداخته می شود.
منظور از جو باز در این پژوهش وضعیتی است که دارای مشخصات زیر می باشد: رفتار حمایتی، رفتار غیردستوری و رفتار غیرممانعتی مدیران و رفتار همکارانه ، رفتار صمیمی و رفتار متعهدانه کارکنان بالا باشد .(بالاتر از میانگین که در این پژوهش برابر 5/2 می باشد).
منظور از جو بسته در این پژوهش وضعیتی است که دارای مشخصات زیر می باشد : رفتار حمایتی، رفتار غیردستوری و رفتار غیرممانعتی مدیران و رفتار همکارانه، رفتار صمیمی و رفتار متعهدانه کارکنان پایین باشد.(پایین تر از میانگین که در این پژوهش برابر 5/2 می باشد).
میزان تمایل به مشارکت در تصمیم گیری : منظور از میزان تمایل کارکنان به مشارکت در تصمیمگیری ، متوسط نمرهای است که یک سازمان از طریق پاسخدهی کارکنان آن سازمان در خصوص میزان تمایل به تصمیمگیری کارکنان آن سازمان، کسب میکند.
دراین فصل ابتدا به مرور آثار موجود در زمینه موضوع مورد بررسی پرداخته و سپس پژوهشهای انجام شده در ایران و خارج از ایران بررسی می شود و در پایان فصل استنتاج محقق از بررسی پیشینه و ارائه یک الگو نظری که بر اساس آن اساس فرضیه ها و سؤالات تدوین گردیده ارائه خواهد شد .
2) مبانی نظری پژوهش
1-2) جو سازمانی :
1-1-2) مفهوم جو سازمانی
امروزه جو سازمانی یکی از مفاهیم بسیار مهم در زمینه مدیریت است که به عناوین و طرق مختلف در منابع مربوط به رفتار سازمانی به آن اشاره می شود و تشریح آن به لحاظ اینکه ارتباط نزدیکی با بعضی دیگر از عوامل موثر در اثربخشی سازمانی از قبیل فرهنگ سازمانی، روحیه، انگیزش کارکنان و همچنین اثربخشی رفتاری مدیر دارد بسیار مهم است. مفهوم جوسازمانی بر این واقعیت دلالت دارد که رفتار انسان در سازمان فقط بر اثر تعامل با رویدادهای مستقیم و بلاواسطه شکل نمی گیرد بلکه همچنین تحت تاثیر تعامل با نیروهای نامحسوس و ناپیدای سازمانی نیز قرار دارد. به طور کلی جو سازمانی ادراکاتی است که افراد از جنبه های گوناگون محیط سازمان دارند.(مزدارانی،1378)
جو سازمانی بعنوان یک مفهوم، موضوعی است که مجادله بسیاری را برانگیخته و آنانی که به این مفهوم علاقه مندند جو سازمانی را بعنوان مجموعه ای از ادراکهای توصیفی و غیر ارزشی از خصوصیات سازمان مانند رهبری، خط مشی های سازمانی،خصوصیات شغلی و وظیفه ای و غیره می دانند. از این دیدگاه جو سازمانی یک متغیر وابسته است که دست کم تا اندازه ای ناشی از سازوکارهای مدیریت می باشد. همچنین جو سازمانی به لحاظ اینکه می تواند های رفتارها و نگرشهای شغلی را تحت تأثیر قرار دهد یک متغیر مستقل است .برخی از روانشناسان مانند گایان و جو هانس هم علیه این دیدگاه استدلال می کنند.یکی از استدلالهای آنها این است که جو سازمانی صرفا نام دیگری برای نگرشهای شغلی است. به نظر آنان اظهار این مطلب از جانب فرد که سازمان
از لحاظ ویژگی حمایت از"من" در سطحی بالاست مانند این است که چیزی خوب و مطلوب در مورد آن سازمان گفته باشد(یعنی خشنودی شغلی دارد)از سوی دیگر اگر فرد اظهار کند که در سازمان مورد حمایت کم قرار می گیرد مانند این است که چیزی نامطلوب درباره آن سازمان گفته باشد(یعنی خشنودی اندکی دارد) اگر این را تشخیص بدهیم که درباره مجموعه ای از خصوصیات اجتماعی و محیط ویژه سخن می گوییم این خصوصیات رفتار ما را تحت تأثیر قرار می دهند می توان استدلال منطقی خوبی برای مفهوم جو سازمانی به عمل آورد. (شکرکن،1370) به طور خلاصه باید گفت تأکید بر سازمان غیر رسمی که آزمایشات هاثورن شروع گردید محققین را متوجه احساس اعضای سازمان نسبت به عوامل موجود در محیط کار نمود. آنها هبستگی و انسجام گروهی، احساسات شخصی اعضای گروه نسبت به یکدیگر و سازمان، انگیزش، روحیه و رضایت شغلی افراد را مورد بررسی و تحلیل قرار دادند. از این مطالعات به تدریج مفهوم جو سازمانی متولد گردید(مزدارانی،1378) .
2-1-2) تعاریف جو سازمانی :
در فرهنگ آکسفورد (2005) واژهی جو از حیث لغوی به نگرش یا احساس عمومی، وضع و حالت در یک مکان خاص اشاره دارد. از جمله مباحثی که در ادبیات مدیریت به میزان زیادی محل بحث و جدل بوده و در حد محدودی مورد شناخت قرار گرفته جو سازمانی است. از اینرو گرچه تحقیقات مرتبط با جو سازمانی و تلاش برای تدوین تعریفی قابل قبول از حداقل 40 سال پیش آغاز شده، ولی هنوز تعریف واحدی که مورد پذیرش همگان باشد ارائه نشده است به عبارت دیگر تعاریف ارائه شده از مفهوم جو سازمانی با هم سازگاری ندارند (گلیک ، 1985، منوریان1377).
جو سازمانی اصطلاح وسیعی است که به ادراک کارکنان از محیط عمومی کار سازمان اطلاق شده و متأثر از سازمان رسمی، غیررسمی، شخصیت افراد و رهبری سازمانی است به عبارت دقیقتر جو سازمانی عبارت است از کیفیت نسبتاً پایدار محیط سازمان است که کارکنان آن را تجربه کرده و بر رفتار آنان تأثیر گذاشته و مبتنی بر ادراک جمعی رفتار در سازمان میباشد (هوی و میسکل ، 1376).
«نوانکو (1979) بیان میدارد که جو به عنوان احساس مشترک، حوزه فرهنگ، خرده فرهنگهای گروهی یا زندگی تعاملی سازمان تلقی میشود.
فرانک و همکاران به نقل از کمپل و همکارانش (1980) درباره جو سازمانی اظهار میدارند که جوسازمان، شیوهی برخورد سازمان را با اعضا نشان میدهد و بنابراین میتوان آن را شخصیت سازمان فرض کرد.
وندل و همکاران (1995) جو سازمانی را به عنوان مجموعهی نسبتاً پایداری از ادراک اعضای سازمان دربارهی ویژگیهای فرهنگ سازمان است، تعریف میکند که این ادراکات بر احساس، نگرش و رفتار افراد در محل کار تأثیر میگذارد» (گودرزی، کمینیان، 1381).
جو سازمانی مطالعه ادراکاتی است که افراد از جنبههای گوناگون محیط سازمانی دارند (اونز ، 1987). جو سازمانی عبارت از محیطی انسانی است که کارکنان کارشان را در آنجا انجام داده و ممکن است به محیط درونی یک اداره یا سازمان مربوط گردد هرچند که ما قادر به دیدن و لمس کردن آن نیستیم امّا واقعیت این است که آن وجود دارد همانند هوای یک اتاق و هرچیزی که در سازمان رخ میدهد، آن را احاطه میکند. در مقابل جو به وسیله هر چیزی که در یک سازمان اتفاق میافتد تحت تأثیر قرار میگیرد. آن یک مفهوم سیستمی پویاست (دیویس و نیواستورم ، 1985).
مکلری و هنسلی جو سازمانی را جنبه کیفی روابط بین افراد در یک سازمان تعریف میکند که بستگی به درک فرد و مقام او و دیگر اعضا در سازمان دارد. این ادراکات عمدتاً بوسیله مشارکت افراد در سازمان تعیین میشود و مجموعه رفتار آنها روابط کاری افراد را بوجود میآورد (مزدارانی، 1378).
جو سازمانی، مجموعه نسبتاً پایداری از ادراک اعضای سازمان دربارۀ ویژگی های فرهنگ سازمان است که این ادراک بر احساس، نگرش و رفتار افراد در محل کار تأثیر می گذارد.(فرنچ و همکاران، 1985) .
از نظر براون و موبرگ، جو سازمانی بر فضای حاکم بر محیط داخلی سازمان اشاره دارد. به عبارت دیگر جو سازمانی شامل مجموعهای از ویژگیهاست که بوسیله اعضا سازمان مشاهده شده یا ادراک میشود از جمله:
1ـ سازمان را شرح میدهد 2ـ یک سازمان را از سایر سازمانها مجزا میکند.
فرمت این مقاله به صورت Word و با قابلیت ویرایش میباشد
تعداد صفحات این مقاله 121 صفحه
پس از پرداخت ، میتوانید مقاله را به صورت انلاین دانلود کنید
نظربه اهمیت وضرورت اهتمام به امورجوانان بویژه باتوجه به میانگین سنی پایین جامعه انقلابی ایران ونقش ارزنده جوانان فعال وامیدوار، پرنشاط وشاداب وخلاق ومبتکر درجهت ارتقاءمادی و معنوی کشور و نسبتی که سرنوشت نسل باسرنوشت جامعه دارد