پایانامه بررسی خصوصیات مدیران مدارس شهری شهرستان ساوجبلاغ و تطبیق آن با آیین نامه

اختصاصی از هایدی پایانامه بررسی خصوصیات مدیران مدارس شهری شهرستان ساوجبلاغ و تطبیق آن با آیین نامه دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

شلینک پرداخت و دانلود *پایین مطلب*

 

فرمت فایل:Word (قابل ویرایش و آماده پرینت)

 

تعداد صفحه:111

فهرست و توضیحات:
چکیده
مقدمه
فصل اول : کلیات تحقیق
پیشگفتار
بیان مسئله
سوالات تحقیق
اهداف تحقیق
فرضیات
تعریف نظری وعملیاتی
اهمیت وضرورت تحقیق
پیشینه تحقیق
فصل دوم : ادبیات نظری تحقیق
گزارش تحقیق
کلیات و مبانی نظری
اهداف پژوهش
روش کار تحقیق
فصل سوم: روش شناسی پژوهش
روش تحقیق و تحلیل داده ها
فصل چهارم: داده های آماری
داده های آماری
فصل پنجم : نتیجه گیری و پیشنهادات
جمع بندی و نتیجه گیری
پیشنهادات
منابع و ماخذ

اهداف مد نظر تحقق

1- بررسی خصوصیات مدیران مدارس شهری شهرستان ساوجبلاغ و تطبیق آن با آیین نامه انتصاب مدیران .

2- ارائه پیشنهادها و راه حلهای مناسب به مسئولین به منظور بهبود فرایند مدیریت و آموزش مدیران .

در ارتباط با اهداف موفق سئوالات زیر نیز برای محقق مطرح بوده است .

1- آیا انتخاب مدیران با شرایط مندرج در آیین نامه انتصاب مطابقت دارد ؟

2- آیا مدیران مدارس دوره های کار آموزی و آموزش ضمن خدمت مورد نیاز پست مورد تصدی خود را گذرانده اند ؟

جامعه آماری

جامعه آماری را کلیه مدیران شهری شهرستان ساوجبلاغ که تعداد آنها 92 نفر می باشند تشکیل می‌دهد .

  ابزار گردآوری اطلاعات

ابزار جمع آوری اطلاعات پرسشنامه ای است که شامل 15 سؤال ( 13 سؤال پاسخ بسته و 2 سئوال پاسخ باز ) می باشد .

اطلاعات به دست آمده در برگیرنده نتایج زیر بوده است :

1- انتصاب مدیران بر اساس ضوابط مندرج مندرج در دستورالعمل بوده است .

2- مدیران از نظر گذراندن دوره های ضمن خدمت با کمبود جدی مواجه می باشند .

بر اساس نتایج بدست آمده پیشنهاد می گردد که :

1- بکار گیری مدیران آموزش دیده در پستهای مدیریتی بری دست یافتن به کارآیی بیشتر

2- فراهم آوردن آموزشهای مکاتبه ای و گواهی معتبر و تشویق مدیران در امر

دانلود مقاله جمعیت، خصوصیات و ویژگی‌های آن

اختصاصی از هایدی دانلود مقاله جمعیت، خصوصیات و ویژگی‌های آن دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

امروزه مسائل مربوط به جمعیت، خصوصیات و ویژگی‌های آن، چنان رابطة تنگانگی با خود و با عوامل غیرجمعیتی پیدا کرده است که جایی را برای اثبات حقانیت خود مبنی بر ضرورت توجه به ضرورت توجه به مسائل جمعیتی در ارتباط با دیگر عوامل از قبیل منابع طبیعی، زیست‌محیطی، غذایی ، مسائل سیاسی و امنیتی و ... باقی نگذاشته است. در حقیقت محدودیتهای موجود در سطح کرة زمین آن هم در ابعادی وسیع و در طیفی گسترده که کانون توجه اغلب دانشمندان و صاحبنظران است، اگر نگوییم همة آنها مستقیماً تحت تأثیر جمعیت و تحولات آن پا گرفته، حداقل می‌توان مدعی شد که به طور غیرمستقیم تحمیل شده از سوی جمعیت و ابعاد مختلف آن بوده است. افزایش روزافزون جمعیت جهان و رشد شتابان آن بعد از انقلاب صنعتی در کشورهای توسعه یافته و متعاقب آن رشد بی‌رویه و انفجاری جمعیت در کشورهای در حال توسعه بعد از جنگ جهانی دوم (دهه 1950) به سب کنترل مرگ و میر، در نتیجة تحولات عظیم در ارتباطات جهانی، پیشرفتهای سریع تکنولوژی بویژه در زمینة داروهای جدید و گسترش سیاستهای جدید سرازیر شدن کالاهای مختلف ساخته شده صنعتی، گسترش مؤسسات آموزشی و بهداشتی و ارتقای سطح آگاهی، آموزش و پیشگیری در بین کشورهای مختلف و ... مشخص شدن رابطة نزدیک، پیچیده و مستقیم یافت و ساخت جمعیت کشورها با تمام شرایط زندگی انسانی و درجه توسعه اقتصادی و اجتماعی آنها، تلاش همه جانبة محافل علمی و اجرایی را جهت شناخت هر چه دقیقتر جمعیت و ویژگیهای آن در رابطه با بستر جغرافیایی خود ایجاب کرده است. بدیهی است این امر خود موجب توسعة علوم وابسته به جمعیت بویژه گسترش شاخه علمی جغرافیای جمعیت که یکی از جدیدترین ، هیجان‌انگیزترین و بحث‌انگیزترین شاخه‌های جغرافیا می‌باشد، گردیده است. دانشی نو که ریشه در اندیشه‌های کهن و نحله‌های فکری ـ فلسفی مختلف دارد. البته لازم به یادآوری است که در کنار این تلاشها نباید پیدایش و توسعة دانش انفورماتیک ، تحولات شگرف علمی و تکنولوژی در زمینه‌های مختلف و بدنبال آن گسترش فعالیت انسانها و گشوده شدن چشم‌اندازهای وسیع و جدید جغرافیایی را در چگونگی گسترش دامنه مباحث و قلمرو مطالعاتی آن نادیده انگاشت، چرا که دانش انفورماتیک به همراه شاخه‌های علمی دیگر امکانات وسیع کارآمدی را در اختیار جغرافیدانان و سایر دانشمندان قرارداد و امکان آن را فراهم ساخت که دانشمندان و صاحبنظران جمعیتی بتوانند همزمان با تحلیل عوامل مؤثر و مختلف بر چگونگی تحولات یک پدیده، معین بدور از اشتباهات و خطاهای ناشی از نگرش تک بعدی امکان تحلیل ترکیبی عوامل جمعیتی و غیرجمعیتی را داشته باشند. به عبارت دیگر نگرش سیستمی در تحلیل پدیده‌های جمعیتی جایگزین روشهای مبتنی بر تجربه‌گرایی محض و تک‌بعدی گردید. تحت تأثیر این تحولات جغرافیای جمعیت از حالت توصیفی محض خارج و به عنوان علمی که علاوه بر تأکید بر تباینات مکانی، جنبه‌های فضایی را در رابطه با طبیعت به هم پیوسته مکانها مورد بحث و بررسی قرار می‌دهد، مطرح شده تا از این طریق بتواند نسبت به کشف و تشریح اصول روابط بین پدیده‌های جمعیتی و غیرجمعیتی نایل آید.
با چنین نگرشی است که محققان جغرافیا تحت تأثیر نظامهای فلسفی، اقتصادی و اجتماعی گوناگون برداشتهای متفاوتی از جغرافیای جمعیت داشته‌اند. مسأله‌ای که موجب شده است جغرافیدانان گسترة نسبتاً وسیعی را دربارة قلمرو مطالعات جغرافیای جمعیت انتخاب کنند. امری که به دلیل پویایی این شاخة علمی، عدم وجود تعریف، قلمرو روشن و مشخص، فزونی تحقیق و بررسی در مورد جمعیت به دلیل مشخص شدن ارتباط پیچیده بافت و ساخت جمعیت با تمام شرایط زندگی انسانی، بهبود روشهای تحقیق و گسترش آمار ، رشد فزاینده جمعیت و بالاخره پذیرش انسان به عنوان محور مطالعات جغرافیایی، اجتناب‌ناپذیر می‌نمود. بنابراین می‌توان گفت هدف نهایی از مطالعات جمعیتی کمک به بهبود شرایط زیست‌انسانی از طریق مشخص کردن دو ضرورت است: نخست ایجاد اعتقاد عمیق نسبت به شناخت همه جانبه جمعیتها و تحولات آنها بویژه در بستر زمانی و مکانی و دیگری توجه به این امر که دو مقولة مطلوبیت ساختار جمعیت و توسعه، دو موضوع تفکیک‌ناپذیر از هم هستند. مطلوبیت بخشیدن به جمعیت به منظور محدود نمودن فعالیت نامتعادل انسانی و تحدید حدود و تعداد آن در چارچوب ظرفیت قابل تحمل سرزمینها و قلمروهای مختلف جغرافیایی به قصد فراهم آوردن زندگی سالم، طولانی، پربار برای همه مردم و برای نسلها با کمترین خطرات زیست‌محیطی.
با عنایت به مطالب بالا، مشخص می‌گردد که جمعیت ایران و چگونگی ، تراکم و تحولات آن عمدتاً به لحاظ جغرافیایی ، چندان مورد توجه قرار نگرفته است. این در حالی است که تحولات جمعیت در کشور بویژه در دهه‌های اخیر، بحثهای جمعیتی و مقوله‌های وابسته به آن را دامن زده است. افزایش بی‌رویة جمعیت ایران در دهه 60 و کاهش غیرمنتظره آن در دهه 70 و نمود بخشی از معضلات و مشکلات آن در حال حاضر به صورت آشکار و بخشی دیگر به صورت نهفته، آن هم در عرصه‌های گوناگون، ضرورت پرداختن به مسائل جمعیتی را بیش از پیش سبب شده است.
اینک به نظر می‌رسد اهمیت یافته‌های جمعیتی به عنوان عنصری تعیین‌کننده در فرایند برنامه‌سازی و برنامه‌ریزی بر کسی پوشیده نباشد. از این رو ، علاوه بر جنبه‌های آموزشی آن برای دانشجویان با هدف استفاده توسط کسانی تهیه شده که در فرایند تصمیم‌سازی و تصمیم‌گیری بر روند توسعه و شرایط زیست انسانی کشور دخالت دارند. بدیهی است با توجه به ابعاد وسیع مسأله و طیف گسترده موضوع جرافیای جمعیت که در بالا به آن اشاره شد، محتویات جزوه حاضر تنها بخشی از موارد مذکور را دربرمی‌گیرد و بیشتر در پی ارائه و ارتقای سطح آگاهی و ایجاد اعتقاد نسبت به شناخت ساخت و بافت و پویایی جمعیت و اثرات آن روی برخی عوامل غیرجمعیتی می‌باشد. از این رو کتاب شامل مباحثی چون مفهوم و قلمرو جغرافیای جمعیت، توزیع و پراکندگی، باروری و مرگ ومیر، رشد، مهاجرتها ، سیاستها و برنامه‌ریزیها و خط‌مشی‌هایی است که از طریق آن اثرات جمعیت و تحولات آن روی زمین و نواحی مختلف در بستر زمانی قابل بررسی و مشاهده است.
شایان ذکراست به دلیل رعایت جنبه‌های آموزشی، در اغلب موارد با این که کتاب دارای آمارهای توصیفی است ولی سعی بر این بوده است که خواننده را بیشتر به تفکّر و تعمق وادارد تا پذیرش آنها در چارچوب واقعیتهای از پیش ساخته شده، از این رو اثر حاضر می‌تواند علاوه بر دانشجویان رشته جغرافیا، مورد استفاده رشته‌های دیگر از قبیل جامعه‌شناسی، برنامه‌ریزی شهری، روستایی و ... قرار گیرد. همچنین به علت ماهیّت موضوع و علاقه عمومی نسبت به آشنایی با کم و کیف جمعیت و چگونگی تحولات و اثرات آن روی زندگی اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی، شغلی، و ... مطالعه آن برای افراد عادی خالی از فایده نخودهد بود.
در تدوین کتاب گرچه سعی مؤلف بر آن بوده است که از آخرین منابع آماری و علمی استفاده نماید ولی مسلماً کتاب دارای نقایص و نارساییهایی خواهد بود. یادآوری کاستیها و ارائه نظریات اصلاحی و پیشنهادهای سازنده آن به وسیله صاحبنظران و علاقمندان، مؤلف را نسبت به اصلاح آن و کاملتر کردن آن تواناتر خواهد ساخت.
در خاتمه وظیفه خود می‌دانم از زحمات ارزنده آقای محمود ضیایی، خانم ژیلا کلالی مقدم دانشجویان گروه جغرافیا بخاطر کمک در جمع‌آوری برخی آمارهای سال 1365 و 1375 ، قدردانی نمایم.

فصــل اول
جغرافیای جمعیت و روشهای مطالعه آن

ا. پیدایش ، تحول و تکامل جغرافیای جمعیت
مطالعه جمعیت و مسایل مربوط به آن به لحاظ گستردگی موضوع و طیف وسیع تغییرات آن در بین دانشمندان مختلف با زمینه‌های علمی متفاوت، که موضوع بررسیهای جغرافیای جمعیت است، نه تنها آن را در تلاقی با سایر شاخه‌های جغرافیا قرار داده بلکه منجر به پیدایش دیدگاههای مختلف در بین جغرافیدانان گردیده است که خود موجب مباحثه و منازعه بین جغرافیدانان و رشته‌های علمی مجاور مثل جمعیت‌شناسی شده است، امری که همواره در محافل علمی دنیا مطرح بوده و از محتوای کتابها و مقالات مربوط به جغرافیای جمعیت یا جمعیت‌شناسی جغرافیایی کاملاً مشهود و قابل لمس است. حال سوأل این است که جغرافیای جمعیت با این مفاهیم وسیع و گستردگی موضوع ، به چه نحوی و با توسل به چه روشی می‌تواند زمینه و قلمرو مطالعاتی خود را در میان رشته‌های علمی مجاور به ویژه جامعه‌شناسی و جمعیت‌شناسی برگزیند؟ پاسخ به این سؤال با توجه به ماهیت جغرافیای جمعیت‌ ، چندان ساده نیست، زیرا اصولاً در اغلب شاخه‌های مختلف جغرافیا مثل جغرافیای شهری، روستایی، اقتصادی و ... مضاف‌الیه توضیح‌دهنده مضاف است و به نحوی از انحاء آن را مشروط و مقید می‌کند، بدین نحو کلمة روستایی در جغرافیای روستایی، قلمرو مطالعاتی آن را به طور نسبتاً واضح مشخص کرده و مباحث اصلی آن را با تمرکز روی مسایل روستایی به عنوان عنصر اصلی یک تحلیل سیستماتیک تعیین می‌کند؛ ولی در جغرافیای جمعیت‌، کلمه «جمعیت‌» به لحاظ محتوا و طیف معنایی گسترده نه تنها نتوانسته است به قلمرو و مطالعات جغرافیایی جمعیت‌ قطعیت ببخشد، بلکه آن را با توجه به تعاریف معمولی جغرافیا، به طرف یک کلیّت کشانده است. کلیّتی که موجب پیدایش نظریات افراطی در مورد جغرافیای جمعیت‌ گردیده است. افزون بر این جغرافیای جمعیت‌ نه تنها یک رشته علمی پویاست، بلکه با گسترش فعالیت انسانها و دستیابی به تکنیکهای جدید و بازشدن چشم‌اندازهای تازه جغرافیایی، دامنه مباحث و قلمرو مطالعاتی آن همانند سایر رشته‌های علوم انسانی گسترش می‌یابد؛ بخصوص وقتی جغرافیای جمعیت‌، به عنوان علمی که علاوه بر تأکید بر تباینات مکانی، جنبه‌های فضیی جمعیت‌ را در رابطه با طبیعت به هم پیوستة مکانها مورد بررسی قرار داده و در پی کشف و تشریح اصولی روابط بین پدیده‌های جمعیتی و غیر جمعیتی برمی‌آید، بر پیچیدگی آن می‌افزاید. علاوه بر این زمینه‌های فکری و فلسفی جغرافیدانان تحت تأثیر نظامهای مختلف اقتصادی و اجتماعی در برداشت از جغرافیای جمعیت‌ و تعبیر و تفسیر آن به صور گوناگون، پیچیدگی آن را مضاعف می‌کند. بنابراین اگر عنوان شود که تا به حال از جغرافیای جمعیت هیچ تعریف قانع‌کننده‌ای ارائه نشده است امر غیرعادی نخواهد بود. علی‌رغم این که روی تعریف و محتوای جغرافیا، با وجود اختلافات دائمی جغرافیدانان، توافق عمومی جهت پذیرش این که «جغرافیا یکی از شاخه‌های علوم اجتماعی است که حق تقدم را به جنبه‌های فضایی پدیده‌ها می‌دهد» حاصل شده است.
تا حدود سال 1950 علی‌رغم توجه زیاد به مطالعات جمعیتی، بیشتر از دیدگاه جمعیت‌شناسی و نه جغرافیای جمعیت‌ بدان پرداخته می‌شد و از مطالعه جغرافیای جمعیت‌ به صورت امروزی آن خبری نبود. تا این که در سال 1951 «پیر ژرژ» با انتشار کتاب «مقدمه‌ای بر مطالعه جغرافیای جمعیت‌ دنیا» و متعاقب آن «تراورثا» با انتشار مقاله‌ای با عنوان «بحثی در جغرافیای جمعیت‌» در نشریه انجمن جغرافیدانان آمریکا باب مباحثه و مطالعه جغرافیای جمعیت‌ را با مفهومی تازه گشودند. شاید برای اولین بار در دنیای انگلیسی زبان «تراورثا» با مطرح کردن جمعیت‌ به عنوان نقطة عطفی که دیگر عناصر و پدیده‌های جغرافیایی از طریق آن قابل بررسی و مطالعه می‌باشد، جغرافیای جمعیت‌ را به عنوان رشته‌ای از شاخه‌های جغرافیای انسانی مطرح و موضوعات آن را تقریباً مشخص و چهارچوبی اولیه برای مطالعات جغرافیای جمعیت‌ ارائه کرد. در همان زمان تحت تأثیر «پیر ژرژ» در دنیای فرانسوی زبان بیشتر جغرافیدانان نظریه نسبتاً وسیعی را در باره قلمرو مطالعات جغرافیای جمعیت‌ برگزیدند. امری که به دلیل نوپا بودن رشتة علمی، عدم وجود تعریف صریح و روشن از آن، مشخص نبودن قلمرو مطالعاتی، اثر زمینه‌های فکری و فلسفی دانشمندان در تعبیر و تفسیر از جغرافیای جمعیت‌، فزونی تحقیق و بررسی در مورد جمعیت‌ به لحاظ گسترش آمار و ارقام و در پی آن مشخص شدن ارتباط مستقیم و پیچیده بافت و ساخت جمعیت با تمام شرایط زندگی انسانی و همزمان بودن آن با رشد فزاینده جمعیت و به ویژه بعد از دهه 1960 ، و بالاخره پذیرش انسان به عنوان محور مطالعات جغرافیایی ؛ اجتناب‌ناپذیر می‌نمود به طوری که «پیر ژرژ» (1951) عنوان می‌کند، مطالعه جمعیت مربوط به توزیع فضایی گروههای انسانی تحت تأثیر نظامهای مختلف اقتصادی و اجتماعی، آهنگ مهاجرتها، جنبه‌های دموگرافیکی، کلیت‌های سیاسی و روابط موجود بین گروههای انسانی می‌گردد. بعدها برای تحدید حدود مشخص آن یادآور می‌شود که مطالعات جغرافیای انسانی باید در 5 رشتة اصلی تعقیب گردد که یکی از آنها جغرافیای جمعیت‌ است. این دیدگاه از جغرافیای جمعیت‌ در نظر «تروارثا» که برنامه کار منظم‌تری را ارائه می‌کند به صورت افراطی ظاهر می‌گردد. از نظر وی تعداد، تراکم و ویژگیهای جمعیت، پایة اساسی جغرافیا را تشکیل می‌دهد و نیز باید جنبه‌های مردم‌شناسی فیزیکی، فرهنگی، بهداشتی، مرحلة تحولات جمعیتی و به ویژه جغرافیای تاریخی جمعیت را به عوامل فوق‌الذکر اضافه نمود که به تعبیر «نوون» جغرافیدان فرانسوی،اصول یاد شده بسیار متعدد و برنامه‌کار، بسیار جاه‌طلبانه است. البته مسأله به این جا ختم نمی‌شود، بلکه نظریات افراطی‌تری نیز مطرح می‌شود. «هوسون» (1960) توزیع جمعیت را به عنوان سنگ زیرین جغرافیا در نظر می‌گیرد و بدین ترتیب عملاً جغرافیای جمعیت‌ را نه تنها با جغرافیای انسانی، که با کلیّت جغرافیا همانند می‌انگارد. این تعبیر از جغرافیای جمعیت‌ عملاً در نظر «ویلسون» (1968) که از جغرافیدانان معتقد به محدود کردن قلمرو جغرافیای جمعیت است، به کاری مدافکن تعبیر و تفسیر می‌گردد. برای «پیرگورو» (1972) که از زمره جغرافیدانانی است که نظریات جالبی در جغرافیای انسانی و مسائل مورد بحث آن دارد، تراکم جمعیت و عوامل مترتب بر آن یک محور اساسی در جغرافیای انسانی است و بقیة مسایل جمعیتی را در رابطه با تراکم جمعیت‌ از قبیل چگونگی توزیع، گذشته جمعیت‌، جمعیت‌ شهری و روستایی، فرم و اشکال تراکم و تمرکز جمعیت، مورد بررسی و مطالعه قرار می‌دهد. بعکس «گورو» جغرافیدان دیگر فرانسوی به نام «پی‌یه» (1972) معتقد است که بسیاری از موضوعات مورد بررسی جغرافیای انسانی ، می‌تواند در محدوده بررسی جمعیت قرار گیرد. افراطی‌تر از آن «برک» (1981) چنین اظهار می‌دارد: «به وسیله جغرافیای جمعیت‌ می‌توان تمامی روحیات اجتماعی را بررسی کرد به شرطی که آنها قابل شمارش، محدود و مشخص (قابل تحدید محل) باشند. به عبارت دیگر جغرافیای جمعیت‌ تمام جغرافیای انسانی را دربرمی‌گیرد.
از جغرافیدانان ایرانی که آثار منتشر شده‌ای در این زمینه دارند می‌توان دکتر یدالله فرید، مسعود مهدوی و ... را نام برد. با این که دکتر فرید بیشتر تحت تأثیر مکتب جغرافیای فرانسه و به ویژه «پیر ژرژ» می‌باشد، اما توجهی خاص نسبت به مسایل جمعیتی و روابط متقابل بین پدیده‌های جمعیتی و یر جمعیتی با تأکید بر الگوی توزیع فضایی آنها، از خود نشان داده است. این امر دیدگاه وی را به دیدگاههای جغرافیدانان اروپایی غیرفرانسوی نزدیک کرده است.
بدینسان از لابه‌لای عقاید و نظریات دانشمندان مختلف، مشخص می‌گردد که گستره و قلمرو جغرافیای جمعیت‌ بسیار وسیع است. این گسترش موضوع، بعضی از دانشمندان را واداشته است تا دامنة پژوهش را محدود سازند. از این میان «ویلبر زیلنسکی» نه به دلایل نظری، بلکه به دلایل علمی معتقد است که باید تنها خصایصی را که موضوع گردآوری اطلاعات در پیشرفته‌ترین کشورهاست مورد توجه قرار داد که عبارتند از :
1. خصوصیات زیستی : جنس ، سن ، امراض ، علل مرگ و میر و احتمالاً نژاد؛
2. خصوصیات اجتماعی: ترکیب خانواده، وضع ازدواج ، محل سکونت، آموزش، فعالیت، مذهب، قوم، ملیت ...؛
3. خصوصیات دینامیکی: باروری، مرگ و یر ، رشد، مهاجرت.
نظریة «زیلنسکی» مورد تأیید بسیاری از جغرافیدانان به ویژه «کلارک» (1972) قرار گرفته که این امر، از مباحث اصلی کتاب وی شامل : الگوهای توزیع و تراکم جمعیت، الگوهای ترکیب جمعیت، جمعیت‌های شهری و روستایی، باروری، مرگ و میر، مهاجرتها، رشد جمعیت‌، جمعیت‌ و منابع و ... می‌باشد. «جونز» (1981) و «وودز» (1982) در جغرافیدان انگلیسی، به طور آشکار سعی در محدود کردن قلمرو جغرافیای جمعیت‌ به یک هسته مرکزی یعنی ساخت و دینامیک جمعیت، مهاجرت و ویژگیهای جمعیتی دارند.
در دهه‌های اخیر برخورد سیستمی با مسائل جمعیتی مورد توجه جغرافیدانان دنیا قرار گرفته است که ریشه در برگشت مطالعات علوم اجتماعی از تجربه‌گرایی (Empirisme) به کار سیستماتیک از سال 1940 به بعد در امریکا و به ویژه بررسیهای جمعیتی دهة 1960 «وات» (1960) دارد. نگرش سیستمی نمایانگر روابط متقابل عناصر تشکیل‌دهنده درون و برون سیستم بوده و ناظر بر تغییرات کیفی و کمی سیستمها تحت تأثیر دگرگونی عناصر تشکیل‌دهنده درون و برون سیستم بوده و ناظر بر تغییرات کیفی و کمی سیستمها تحت تأثیر دگرگونی عناصر تشکیل دهنده آنها می‌باشد. بدین صورت هر کدام از پدیده‌های مورد مطالعه جغرافیای جمعیت‌ در عین حالی که در درون خود دارای سیستمی مشخص می‌باشد با دیگر پدیده‌های غیر جمعیتی ، چون پدیده‌های طبیعی، اقتصادی، سیاسی و ... که خود از سیستمهای دیگری تبعیت می‌کند، پیوند خورده و تحلیلهای جمعیتی عمق و اصالت بیشتری پیدا می‌کنند. از طرفداران این گروه می‌توان به نظریات «و. زیلنسکی» ، «جان آی کلارک، 1972» «چارلز گیبسون 1980»، «جیمز نیومن» و «گوردون متزک» اشاره کرد. بر این اساس مسائل مورد بحث در جغرافیای جمعیت‌ علی‌رغم گسترش ابعاد آن متمرکز در بررسی جمعیت مکانها در ارتباط با منابع طبیعی، اکولوژی جمعیتی ، جمعیت‌ و کیفیت محیط طبیعی، رفاه اجتماعی، برنامه‌ریزی جمعیتی و سازمان‌دهی آینده، تحلیل سیاستهای جمعیتی در نواحی مختلف جغرافیایی و بالاخره تحلیل روابط متقابل آنها نه به صورت خطی بلکه به صورت زنجیره‌ای می‌گردد.
«استفان وایت» (1982) استاد دانشگاه ایالتی کانزاس، در معرفی و نقد کتاب «جمعیت» تألیف «متزک» و «نیومن» چنین می‌نویسد : هدف و مقصود نهایی این کتاب، نتیجه‌گیری از روابط متقابل واقعیات، تئوریها، مسائل و مشکلات و خط مشی‌هایی است که از طریق آن ما می‌توانیم اثرات جمعیت را در سطح کره زمین بهتر درک کنیم ـ کتاب شامل مباحثی از قبیل مفهوم جغرافیای جمعیت‌ ، منابع، توزیع، رشد، باروری، مرگ و میر، مهاجرت، منابع طبیعی، سیاست، برنامه‌ریزی و خط‌مشی و ... می‌باشد. با این که کتاب به حدّ کافی دارای آمارهای توصیفی است اما روشن است که مؤلفان سعی در این دارند که خواننده را بیشتر به تفکر وادارند تا حفظ واقعیات، ... کوتاه سخن این که دانشجویان به تفکر عمیق در مورد پدیده‌ها تشویق و ترغیب شوند تا این که آنها را به صورت یک ایده مشخص شده از قبل بپذیرند.
بدین صورت با بررسی عقاید جغرافیدانان از سال 1950 به بعد در مورد مفاهیم و قلمرو جغرافیای جمعیت‌ به نظریات و دیدگاههای متضاد برمی‌خوریم، به طوری که عده‌ای جغرافیای جمعیت‌ را جزء یکی از رشته‌های جغرافیای انسانی تلقی کرده و گروهی دیگر عملاً آن را نه تنه با جغرافیای انسانی، که با کلیّت جغرافیا همانند می‌انگارند، دسته سوم در حد واسط این دو تلقی قرار می‌گیرند. به طور مسلم این برداشتهای مفهومی از جغرافیای جمعیت‌، گسترده شدن هر چه بیشتر قلمرو آن را ایجاب کرده است. اصولاً وسعت و گوناگونی موضوع مطالعه, اندیشه دائمی نسبت به اصلاح تئوریکی، اختلاف و منازعه بین محققان، از خصوصیات یک قلمرو علمی در حال تحول است. البته وجود این اختلافات هرگز مانع از این نخواهد شد که نتوان شمایی از یک قلمرو نسبی یا به عبارت دیگر در حال تحوّل را در ذهن داشت؛ وانگهی این اختلاف و تضاد تئوریکی بین دانشمندان مختلف دربرداشت از جغرافیای جمعیت‌ و قلمرو آن در عمل نیز مشاهده می‌گردد! در این مورد «دانیل نوون» (1984) جغرافیدان فرانسوی کار ارزنده‌ای انجام داده است و آن بررسی موضوعات عمده و اساسی کتابهای جغرافیای جمعیت‌ (به استثنای موارد متدلوژیکی و موضوعات جنبی) که از سال 1965 به بعد منتشر شده، می‌باشد. بدین صورت 19 کتاب به زبانهای گوناگون از نقاط مختلف دنیا را مورد مطالعه و بررسی قرار داده است که درنتایج آن معلوم می‌گردد اختلافات زیادی در مورد زمینه و قلمرو مطالعات جغرافیای جمعیت در بین دانشمندان مختلف وجود دارد که این تفاوتها بر اساس دیدگاهها، ملیّت و تاریخ انتشار اثر به شرح ذیل به ضابطه درمی‌آیند:
میانگین موضوع مورد بررسی برای هر مؤلف 8/8، با دامنه تغییر زیاد بین 5 و 12 موضوع می‌باشد، البته فراوانی بیشتر از آن شش موضوع است ولی مع‌الوصف تعداد مؤلفینی که بیش از ده موضوع را مورد بررسی قرار داده‌اند، نسبتاً زیاد است (حدود 50 درصد). این خود دلیل آشکاری بر عدم یکسان بودن قلمرو علمی جغرافیای جمعیت‌ است که گاهی محدود و زمانی خیلی گسترده می‌گردد. این امر بر اساس ملیّت نیز قابل توجیه می‌باشد به طوری که قلمرو این علم در انتشارات انگلیسی زبان (3/7) موضوع فرانسوی (2/10)، روسی (5/9) ، آمریکایی (3/9) و سایر مؤلفان اروپایی محدودتر است. با بررسی تاریخ انتشار کتابها و مقایصه آن با تعداد موضوعات، چنین به نظر می‌رسد که گذشت زمان کاهش تعداد موضوعات را به دنبال داشته است. این امر در بین کتابهای انگلیسی زبان به ویژه انتشارات بریتانیا کاملاً محسوس است ولی در حالت کلی کتابهایی که در سالهای 1960 منتشر شده‌اند به طور متوسط دارای 78 موضوع، کتابهای منتشر شده در دهؤ 70 شامل 2/9 موضوع، ولی کتابهایی که از سال 1980 به بعد منتشر شده‌اند به طور متوسط 6/7 موضوع را شامل می‌شوند. البته باید منتظر شد که این گرایش تازه در محدود کردن قلمرو جغرافیای جمعیت‌ یک امر اتفاقی بوده است و یا در آینده نیز دنبال خواهد شد.
به هر حال اکثریت قریب به اتفاق مؤلفان در توزیع فضایی جمعیت‌، ساخت و پویایی جمعیت‌ و مهاجرت به عنوان هستة مرکزی تحقیقات و مطالعات جغرافیای جمعیت‌ اتفاق نظر دارند ولی در مورد عوامل جنبی، اختلاف نظر زیاد بوده و نمایانگر توجه زیاد برخی از مؤلفان به پاره‌ای از موضوعات مطروحه در جغرافیای جمعیت‌ می‌باشد. البته در این میان نباید اثرات ملیّت ، تاریخ انتشار، دیدگاههای مختلف در برداشت مفهومی از جغرافیای جمعیت‌ و ... را نادیده گرفت. به طوری که مرحله تحولات جمعیتی، مسائل جمعیتی و جغرافیای تاریخی جمعیت‌، عوامل جنبی نسبتاً مهمّی را برای جغرافیدانان انگلیسی زبان تشکیل می‌دهد. در صورتی که مسائل مربوط به وضعیت اقتصادی، مسائل جمعیتی و مردم‌شناسی در کتابهای فرانسوی و مسائل مربوط به مسکن، نظام سکونت و اشکال استقرار انسانی و رابطه آن با شیوه‌های تولیدی در کتابهای روسی و لهستانی جای نسبتاً مهمی را اشغال می‌کند.
با در نظر گرفتن تعاریف مختلف و دیدگاههای متنوع جغرافیدانان از جغرافیای جمعیت‌ و پی‌آمد آن قلمروهای بسیار متفاوت، اکنون خود را بر سر دو راهی احساس می‌کنیم؛ آیا باید یک مفهوم بسیار وسیعی را در مورد جغرافیای جمعیت‌ پذیرا شد و یا متمایل به پذیرش معنی و مفهوم بسیار محدود، و یا انتخاب راه حلّی میانه شد؟ قبول قلمرو وسیع، که شاید از نظر تئوری تنها راه موجه باشد، نه تنها جغرافیای جمعیت‌ را در تلاقی با سایر علوم و شاخه‌های دیگر جغرافیا قرار خواهد داد، بلکه مدام به طرف انسیکلوپدی شدن برخواهد داشت. مسلماً قلمرو نسبتاً محدود و قابل دفاع بمراتب بهتر از قلمرو وسیع است که در عمل، دفاع از آن توام با مشکلاتی باشد. اگر چنانچه قلمرو محدود برای جغرافیای جمعیت‌ قائل شویم و زمینه مطالعاتی آن را متمرکز در عوامل جمعیتی بدانیم و یا همان‌طوری که قبلاً عنوان شد در هسته مرکزی، موضوعات مهم و هیجان‌انگیز دیگری نیز برای جغرافیدانان وجود دارد که گذر سطحی از آنها نه تنها به قلمرو جغرافیای جمعیت‌ قطعیت نمی‌بخشد بلکه آن را به عنوان مفسر یا تحلیلگر وقایع و عوامل جمعیتی مطرح خواهد ساخت؛ وانگهی هیچ دلیل تئوریکی مبنی بر محدود کردن افراطی قلمرو آن وجود ندارد. بنابراین با توجه به طیف وسیع اختلاف نظر موجود میان جغرافیدانان مختلف در مورد مفاهیم و قلمرو جغرافیای جمعیت‌، به آسانی نمی‌توان گرایش خاصی را نسبت به دو گروه افراطی فوق‌الذکر نشان داد، و نه با انتخاب راه حل میانه، حالت انفعالی به خودگرفت بلکه باید با محور قرار دادن خصوصیات جمعیتی (ساخت جمعیت‌، پویای جمعیت‌، مهاجرت و ...) با تأکید بر توزیع فضایی آنها، جمعیت‌ مکانها را در ارتباط با منابع طبیعی ، اکولوژی جمعیتی ، کیفیت محیط طبیعی و رفاه اجتماعی مورد بحث و بررسی قرار داد. بدیهی است تحلیل سیستماتیک روابط متقابل موجود میان عوامل فوق‌الذکر منتهی به آینده‌نگری جمعیتی و برنامه‌ریزی و سازمان‌دهی آینده آن خواهد بود. شاید از این طریق جغرافیای جمعیت‌ با پرهیز از تأکید بیشتر روی مباحث جمعیت‌شناسی ، قالب جغرافیایی خود را حفظ کرده و به یک قلمرو نسبتاً مشخص و ملموس دست یازد. بدیهی است بررسیهای جمعیتی از این دیدگاه نه تنها به وحدت جغرافیایی (طبیعی ـ انسانی) نیازمند است بلکه جهت عمق و اصالت بخشیدن به تحلیلهای خود، فضای باز و آزاد سیاسی را طلب می‌کند تا از این طریق بتواند مسائل و مشکلات جمعیتی را عینّیت بخشیده و وظیفه خود را در ریشه‌یابی مشکلات روزمره انسانی ایفا نماید.

2. منابع آماری و روشهای مطالعه جمعیت‌
الف . منابع آماری و اطلاعات
تحلیلهای جمعیتی باید بر اساس داده‌های جمعیتی معتبر و قابل اطمینان صورت پذیرد. مسأله‌ای که تمام دانشمندان و تحلیلگران بر آن صحه گذارده و معتقدند که آمار و ارقام جمعیتی قبل از تحلیل باید دارای خصوصیات و ویژگیهای ذیل باشند:
1. قابل اعتماد بودن آمار، مسأله‌ای که همواره مورد توجه است و هر کس قبل از بررسی و تحلیل باید از صحت و سقم آمار اطمینان حاصل نماید. راههای دسترسی به صحت آمار و قابل اعتماد بودن آنها زیاد می‌باشد ولی همواره می‌توان پذیرفت که آمار ارائه شده به وسیلة اشخاص و سازمانهایی که وظیفة اصلی آنها جمع‌آوری و ارائة آمار است در اغلب موارد صحیح‌تر از آمار ارائه شده در سایر ادارات، سازمانها، وازارتخانه‌ها و اشخاص غیرمسئول می‌باشد. در مجموع می‌توان پذیرفت که عدم استفاده از آمارهای نارسا و مغلوط ، بهتر از استفاده کردن از آنهاست.
2. قابل مقایسه بودن آمار، آمارهای جمعیتی برای تحلیل، اگر فاقد جنبه‌های مقایسه‌ای باشند ارزش و اعتباری برای تحلیل نخواهد داشت و صرفاً به عنوان یک دادة اطلاعاتی به حساب می‌آیند، حتی اگر با پیشرفته‌ترین روشها و با دقت کافی فراهم آمده باشند. متأسفانه داده‌های جمعیتی در زمانها و مکانهای مختلف گردآوری می‌شود و در مواردی تعریفها و محدوده‌های مربوط به آنها نیز یکسان نیست، از این رو باید قبل از هر مقایسه و تحلیلی به بازسازی آنها در محدوده‌های یکسان و با تعریفهای یکسان شده پرداخت. بدیهی است یکسان‌سازی تعریفها و محدوده‌های آماری سهل و ممتنع است؛ در مواردی با یک محاسبه ساده می‌توان به آن دست یافت و در مواردی این امر اگر نه غیرممکن، تقریباً ناشدنی است.
بنابراین در تحلیلهای جمعیتی و بررسیهای جغرافیایی جمعیت‌ آماری مورد تحلیل و بررسی قرار خواهد گرفت، که با آمار ماقبل و مابعد خود و در نواحی مختلف قابل مقایسه باشد. این که این خصلت در چه صورتی، قابل حصول است می‌توان گفت موقعی که آمارها از نظر شرایط زمانی، روشهای آماری، به کارگیری شاخصهای جمعیتی، از یک سری استانداردهای ملی و بین‌المللی تبعیّیت کنند تا در تحلیل تشابهات و تباینات آماری در واحد زمانی و مکانی، اثرات سوء ناشی از زمان و مکان ، روشهای گوناگون آماری، شاخصهای متفاوت جمعیّتی را به حداقل رسانده و نتایج حاصله شفاف باشد. ذکر مثالی می‌تواند روشنگر مطلب باشد. مقایسة تراکم جمعیت‌ استان مازندران در سال 1345 به حسب کیلومتر مربع، با استان خراسان در سال 1355 و با یکی از ایالتهای آمریکا بر حسب مایل مربع در سال 1995، نه به لحاظ تفاوتهای مکانی، و نه مقایسه زمانی نتیجه‌ای دربرنخواهد داشت. همچنین برای مقایسه آمار و ارقام مربوط به بیکاری در زمانهای مختلف یا در مکانهای متفاوت، مخرج کسر را نه به طور یکسان بلکه به صورت متفاوت، کل جمعیت‌، جمعیت‌ 10 سال به بالا، جمعیت‌ شاغل در نظر گیریم اختلافات در درصد بیکاری بیشتر تحت تأثیر تعاریف، مفاهیم و زمان خواهد بود تا عدم فرصت اشتغال. در واقع یکی از شاه بیتهای هر پژوهشی آن است که داده‌های خود را در کنار و همراه انبوه داده‌های مربوط تفسیر کند. نقاط مشترک و مخالف داده‌های خود را با دیگر داده‌ها برشمارد، علل افتراق و اشتراک را بازگو کند و خواننده را متوجه علل ریشه‌ای و زمینه‌ای تفاوتها و اختلافات و تشابهات بکند. که یکی از عوامل تسهیل کننده این امر خاصیت قابل مقایسه بودن آمار است.
3. استفاده از شاخصهای شناخته شدة بین‌المللی، که در تحلیلهای جمعیتی به منظورهای گوناگون و در زمینه‌های مختلف به وسیلة جمعیت‌شناسان، جغرافیدانان، اقتصاددانان، ارائه شده است. عدم استفاده از این شاخصها، و ارائه آمارهای جمعیتی بر اساس غیر آنها، ولو دقیق و کافی هم باشد به لحاظ عدم قابل مقایسه بودن آمار در نواحی مختلف وافی به مقصود نخواهد بود. مثلاً باروری یک جمعیت‌ را می‌توان به انحاء مختلف محاسبه کرد. ولی تحلیلهای باروری موقعی ارزش علمی خواهد داشت که بر اساس شاخصهای مربوط به باروری عمومی، باروری ویژه گروههای سنی ، باروری کل، تجدید نسل ناخالص و خالص و ... باشد.
4. طولانی بودن مدت آمار، برای تحلیلهای جمعیتی و مشخص کردن روند تحولات پارامترهای جمعیتی مسلماً نیاز به آمارهای طولانی مدت در سطح یکسان و هماهنگ است تا از طریق آن بتوان اثرات عوامل اقتصادی ، اجتماعی، سیاسی، فرهنگی را در چگونگی تحولات جمعیتی سنجیده و راه را جهت پیش‌بینی تحولات آن در آینده هموار ساخت.
با در نظر گرفتن عوامل بالا، در انتخاب آمار و ارقام درمورد کشور ایران جهت ارائه و تحلیل آنها که تا حدودی بتواند عوامل و ویژگیهای بالا را برآورده سازد از نتایج سرشماریهای 35، 45، 55، 65، 1375 استفاده می‌شود و استفاده از سایر آمارنامه‌ها، و ارقامی که به وسیله افراد و یا سازمانهای مختلف تهیه شده، جز در یکی دو مورد خودداری می‌گردد.

ب . روش مطالعه و تحقیق در جغرافیای جمعیت‌
شاید بتوان گفت یکی از ویژگیهای خاص هر شاخه علمی، دارا بودن روش تحقیق منسجم جهت تحصیل و ارزیابی یافته‌های خود و تکامل بخشیدن به سیر تحولی آن و نهایتاً پیاده کردن نتایج مفید آنها در راستای نیازهای جوامع بشری است. در این صورت علمی که فاقد سبک و روش تحقیق علمی باشد اصولاً نمی‌تواند شاخه علمی و علم قلمداد شود. چرا که روش تحقیق علمی در حقیقت امر، چارچوبی را فراهم می‌کند که فقط در درون آن پاسخ به سؤالات و مسائل امکان‌پذیر می‌گردد. که هدف اصلی آن تعمیق شناخت بشری و رسیدن به واقعیات علمی است. به عبارت دیگر علم بی‌طرفانه در پی کشف قوانین حاکم بر واقعیات به روش منطقی از طریق فرایند پژوهش کنترل شده است. از آنجایی که تمام علوم به جلوه‌های واقعیتی یگانه ناظرند، با یکدیگر ارتباط داشته و از آنجا که علم هستند با متدلوژی (روش‌شناسی) یکسانی هستی را می‌کاوند. بنابراین جغرافیای جمعیت‌ نیز نمی‌تواند جدا از این علوم قلمداد شود و اصولاً طرح روش تحقیق در جغرافیای جمعیت‌ به صورت انتزاعی معنی و مفهومی نخواهد داشت، بلکه در جغرافیای جمعیت‌ نیز همانند سایر علوم از روش تحقیق علمی و فرایند پژوهشی کنترل شده، که اختصاص به تمامی علوم دارد استفاده می‌شود. این فرایند پژوهشی شامل مراحل مختلفی است که با طرح مسألة شروع، پاسخ نظری برای آن پیشنهاد و پس از طی مراحلی از قبیل مشاهده، تجربه ، تجزیه و تحلیل داده‌ها، استنتاج و بالاخره به نتایج مورد نظر رهنمون می‌گردد (یعنی گذر از پنج مرحله اصلی تحقیق تجربه مقدماتی ، تدوین فرضیه، تجربه وسیع، قانون، تئوری). بنابراین مشخص می‌گردد تنها جائی‌که علوم مختلف در آنجا و در آن مرحله از همدیگر فاصله می‌گیرند نحوه و چگونگی مشاهده و یا مرحله تجربه وسیع است که هر شاخه علمی به تناسب خود، مثل جغرافیای جمعیت‌، جهت جمع‌آوری داده‌ها و اطلاعات مورد نیاز و نحوه طبقه‌بندی و ... از روشهای ویژه‌ای استفاده می‌کند که مختص خود می‌باشد. در حقیقت می‌توان گفت متدولوژی که مفهوم لغوی آن روش‌شناسی است به دو معنی به کار می‌رود. یکی بررسی روشهای تحقیق علمی و دیگری مجموعه روشهای هر علم. اولی ناظر بر اعمال روش و نشان دادن راهی است که محقق را از کج‌اندیشی و بداندیشی بازدارد و او را در رسیدن به واقعیات یاری دهد. در این راستا متدولوژی یا روش‌شناسی شاخه‌ای از منطق یعنی فنّ درست اندیشیدن محسوب می‌شود. دومی شامل تعدادی روش، الگوی مطالعاتی و وسایل ارتباطی بین محقق و جامعه آماری است که هر شاخه علمی نسبت به ماهیت خود دارای یک یا چند روش مخصوص به خود می‌باشد. مسأله‌ای که ذکر آن حائز اهمیت است اینست که تمامی روشها علی‌رغم داشتن اختلافات زیاد نسبت به هم از یک جهت به یکدیگر می‌مانند و آن این که همه آنها بر تجربه استوار است. یعنی تجربه آغاز و انجام کار علمی و زمینه روشهای علمی است، و چون زمینه هر تجربه‌ای هم یک سلسله اعمال و احکام ذهنی است پس افکار یا به لفظ دیگر، فلسفه محقق نیز در کار او مؤثر است. بدین معنی که محقق با فلسفه شخصی خود به موادی که از تجربه می‌گیرد رنگ و شکل و معنی می‌دهد. بر این اساس بی‌جهت نیست که تعریف، مفاهیم و قلمرو جغرافیای جمعیت‌ در بین دانشمندان و جغرافیدانان مختلف نسبت به زمینه‌های فکری و فلسفی آنها به صورت متفاوت ارائه و بیان می‌گردد؛ علی‌رغم این که در طول زمان، روی پاره‌ای از مسائل و محورها به توافق می‌رسند. بدینسان کسی که دارای تمایلات اشتراکی و تصورات ذهنی مربوط به آن می‌باشد در بررسیهای علمی خود مسلماً نمی‌تواند روی مالکیت‌های خصوصی، مسکن، تجارت بازار، ... نظر مناسب و مطلوبی داشته باشد. با تأمل روی مقدمه فوق‌الذکر مشخص می‌گردد که جغرافیای جمعیت‌ همانند سایر زیر شاخه‌های جغرافیا، شاخه‌های مختلف علوم اجتماعی و سایر علوم در ارائه روش تحقیقی برای مطالعات خود همان راهی را در پیش می‌گیرد که سایر علوم. یعنی در جغرافیای جمعیت‌ یا در مطالعات جغرافیایی جمعیت‌ها فرایند پژوهش همان فرایند سایر علوم است که شامل مراحل مختلف از قبیل طرح و تبیین مسأله، تدوین فرضیه، تجربه وسیع، استدلال و تعمیم نتایج داده‌ها و بالاخره رسیدن به یک قانون کلی یا تئوری، می‌باشد. ولی در تجربه وسیع به لحاظ وسعت و ابعاد مختلف جغرافیای جمعیت‌ و ماهیت ویژه خود از بقیه علوم فاصله گرفته و مطالعات أن متمرکز در مشاهده فعال و تشریحی پدیده‌های جمعیتی در ارتباط با عوامل غیر جمعیتی با تأکید بر توزیع فضایی آنها می‌گردد که شامل چندین نوع وسیله از قبیل مصاحبه، پرسشنامه ، اسناد خصوصی، ابزارهای سنجش علمی و چندین تکنیک از جمله سرشماری، نمونه‌گیری، سرگذشت پژوهش و ... می‌گردد که بسته به نوع مطالعات، وسعت و ابعاد آن می‌تواند به صورت موضوعی، منطقه‌ای، محلی ، سرشماری یا نمونه‌گیری و ... انجام گیرد. بنابراین همان‌طوری که مشخص می‌گردد در به‌کارگیری روشهای تحقیق علمی جهت مطالعه، جغرافیای جمعیت‌ فرقی با بقیه شاخه‌های جغرافیا و علوم اجتماعی نخواهد داشت مگر این که مطالعات آن عمدتاً متمرکز در ساخت و بافت و چگونگی تحولات جمعیتی باشد که این امر موجب فاصله گرفتن مطالعات از قلمرو جغرافیای جمعیت‌ گردیده و وارد در حیطه کاری جمعیت‌شناسی خواهد شد که به کارگیری روشها و تکنیکهای تحقیق در آن متفاوت از جغرافیای جمعیت‌ خواهد بود.

فصــل دوم
نگاهی گذرا به جمعیت جهان

1. تعداد و توزیع جغرافیای جمعیت‌ در دنیا
همان‌طور که در بحث شرایط لازم برای تحلیل داده‌ها عنوان شد، هرگونه آمار و ارقام جمع‌آوری شده برای بررسی و تحلیلهای جمعیتی در هر نقطه از دنیا علاوه بر دارا بودن یکسری شرایط، باید دارای ارزش مقایسه‌ای با سایر آمار و ارقام و داده‌های جمعیتی نواحی دیگر چه از نظر زمانی و چه از نظر مکانی باشد، در غیر این صورت دارای فایدة مورد انتظار نبوده و وافی به مقصود نخواهد بود، حتی اگر به صورت خیلی دقیق تهیه شده باشد. بخصوص موقعی که ساخت و بافت جمعیتی کشورها و بررسی روند تحولات آنها در طول زمان و به ویژه مشخص کردن خصوصیات درونی آن بمراتب بیشتر از قدر مطلق جمعیت‌ها مورد توجه تحلیلگران، برنامه‌ریزان، و دست‌اندرکاران مسائل جمعیتی ، قرار گیرد. بنابراین لازم است قبل از بررسی خصوصیات جمعیتی کشور امکانات مقایسة جمعیت‌ ایران و بعضی از پدیده‌های جمعیتی آن را در رابطه با خصوصیات کلی جمعیت‌ جهان و سایر نواحی دنیا فراهم آورد.
همان‌طور که قبلاً یادآوری گردید جغرافیای جمعیت‌ ، علم جمعیت‌شناسی و آنچه که امروزه مورد مطالعه آن می‌باشد، سابقة زیادی نداشته و از اواسط قرن نوزدهم جمعیت‌شناسی ، و از اواسط قرن بیستم جغرافیای جمعیت‌ به صورت علمی مطرح و روبه توسعه و گسترش گذاشته است. بنابراین برآورد جمعیت‌ جهان و مشخص کردن تعداد آدمیان در روی کرة زمین در گذشته دور به صورت دقیق کاری است بس مشکل و مستلزم مطالعات زیاد. حتی می‌توان گفت که در این موضوع هرگونه دقت صوری، پنداری بیش نخواهد بود. اصولاً از نظر ریاضی چنین محاسباتی نمی‌تواند دقیق باشد چرا که استفاده از وسایل بررسی و مطالعه نمی‌تواند با چگونگی تحول پدیدة مورد مطالعه همسان باشد. علی‌رغم این، جمعیت‌شناسان و دست‌اندرکاران جمعیتی با کوشش بسیار زیاد مطالعاتی در این مورد انجام داده و تا حدودی نیز به نتایجی مطلوب دست یافته و موفق شده‌اند تاریخچة تحول جمعیت‌ دنیا را مشخص و آمار و ارقامی برای آن ارائه نمایند. در حالت کلی جمعیت‌شناسان اعتقاد دارند که جمعیت‌ جهان در حدود 7000 سال قبل از میلاد مسیح حداقل 5 و حداکثر 20 میلیون نفر، در زمان میلاد مسیح یعنی 2000 سال قبل حدود 250 میلیون نفر ( بین 100 تا 300 میلیون) بوده است. این رقم در حوالی سال 1700 به حدود 600 میلیون نفر و در حدود سال 1800 میلادی به بالای 1 میلیارد نفر رسیده است. از این تاریخ به بعد به علت وجود آمارهای نسبتاً دقیق علمی می‌توان جمعیت دنیا و تغییرات و تحولات آن را با اعتبار علمی و دقت بیشتری بررسی نرخ رشد و مدت زمان دو برابر شدن آن را همراه با تحولات آتی مورد بررسی قرار داد.
هزاران سال طول کشیده است که جمعیت‌ دنیا طی فراز و نشیبهایی از رقم 5 میلیون نفر در انقلاب نئولتیک به حدود 250 میلیون نفر در میلاد مسیح برسد. این یعنی باقی ماندن در مرحلة اول از تحولات جمعیتی به مدت طولانی، مرگ و میر و نرخ موالید هر دو بالا، نتیجتاً میزان رشد ناچیز. از این تاریخ به بعد علی‌رغم وجود عوامل بازدارنده رشد جمعیتی ، سرعت و رشد جمعیت‌ شدت نسبتاً بیشتری نسبت به قبل به خود می‌گیرد به طوری که مدت زمان دو برابر شدن آن از 35000 سال در قبل از میلاد مسیح به 15000 سال تا اوایل سالهای 1650 کاهش می‌یابد.
گذر از سال 1650 در حقیقت گذر از مرحلة اول تحولات جمعیتی و ورود به مرحلة دوم آن یعنی رشد انفجاری جمعیت‌ است، علل آن را باید در چارچوب کلی و در تحولات سالهای 1650 به بعد در بعضی از کشورهای اروپایی جستجو کرد که روند تحولات در تمامی زمینه‌ها، جامعة اروپایی را برای انقلاب صنعتی فراهم می‌ساخت. تحولاتی که علاوه بر یکسری تغییرات در زمینة تفکرات فلسفی و علمی، اندیشه‌های اقتصادی و اجتماعی، موجبات بالا بردن رفاه اجتماعی و پایین آمدن نرخ مرگ و میر شده است. به طوری که نرخ رشد جمعیت‌ که حاصل مابه‌التفاوت موالد و مرگ و میر می‌باشد از 05/0 درصد به 3/0 درصد و سالهای دو برابر شدن جمعیت از 1500 سال به 240 سال کاهش یافته است. در سالهای بعد از 1750 رشد انفجاری جمعیت به ویژه در کشورهای اروپایی شروع می‌گردد که ریشه در تبعات حاصله از انقلاب صنعتی، تعمیم بهداشت و استفادة وسیع از طب پیشگیری و ... داشته است که در همین زمان رشد سالیانة جمعیت به 5/0 درصد و زمان دو برابر شدن آن به 100 سال در سال 1850 کاهش می‌یابد. بعد از سال 1850 و در اوایل قرن بیستم در نتیجة ظاهر شدن تبعات انقلاب صنعتی و متعاقب آن دو جنگ جهانی، تحولات جمعیتی را در جهتی سوق می‌دهد که همزمان با خروج جمعیت‌ اروپا از مرحلة دوم و ورود آن به مرحلة سوم از تحولات جمعیتی ـ یعنی رشد آرام جمعیت ـ کشورهای توسعه نیافته با حجم جمعیتی بسیار بالا، وارد مرحلة دوم از تحولات جمعیتی خود می‌شوند که موجب انفجار جمعیت دنیا به ویژه در بعد از جنگ جهانی دوم و سالهای بعد از 1950 می‌گردد. این امر میزان رشد جمعیت‌ دنیا را به 2 درصد در سال افزایش داده و نتیجتاً دو برابر شدن آن را به 35 سال تقلیل داده است. زنگ خطر در تمام کشورها به ویژه در بین کشورهای توسعه یافته به صدا درمی‌آید، کمکهای بین‌المللی جهت کاهش موالید چه به صورت وسیله و ابزار، و چه به صورت سیاستهای تدوین شدة جمعیتی به سوی کشورهای جهان سوم سرازیر می‌گرد تا بلکه بتواند از رشد فزایندة جمعیت‌ آنها جلوگیری نمایند، زیرا درست است که مسأله رشد جمعیت یک مسأله ملی است ولی رشد فزاینده و تبعات حاصله از آن مسلماً در آینده یک معضل بین‌المللی خواهد بود. متأسفانه به علت وجود یک سری مشکلات ساختاری در کشورهای توسعه نیافته، با مختصر کاهش در روند رشد، جمعیت‌ همچنان در حال افزایش است و به نظر اغلب جمعیت‌شناسان و نظریه‌پردازان ، جمعیت‌ دنیا در قبل از سال 2100 تثبیت نخواهد شد. به بیان آماری جمعیت جهان در فاصلة سالهای 1985 تا 1990 حدود 441 میلیون نفر افزایش پیدا کرد، یعنی به طور متوسط هر ساله 88 میلیون نفر، در حالی که افزایش جمعیت‌ در بین سالهای 1950 و 1955 یعنی چهار دهة قبل، هر ساله بالغ بر 47 میلیون نفر بوده است که بعد از آن زمان، رشد جمعیت‌ سیر صعودی پیدا کرده و پیش‌بینی می‌شود که این روند در بین سالهای 1995 تا 2000 با افزایش سالیانه 94 میلیون نفر ادامه یابد. اما در بعد از سال 2000 پیش‌بینی می‌شود که میانگین افزایش سالیانة جمعیت‌ جهان سیر نزولی پیدا خواهد کرد و طی سالهای 2000 تا 2025 میزان افزایش سالیانة آن به 85 میلیون نفر تنزل خواهد کرد. این امر به دلیل گسترش شاخه‌های مختلف پزشکی به ویژه ژنتیک مولکولی و پیشرفت راههای مبارزه با امراض ارثی و مهار مرگ و میرها در دنیا می‌باشد که اگر دامنة آن به کشورهای در حال توسعه نیز

مقاله بررسی خصوصیات زمین شناسی

اختصاصی از هایدی مقاله بررسی خصوصیات زمین شناسی دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

افزایش ظرفیت تولید فولاد کشور (به عنوان صنعت مادر) ، رسیدن به خودکفائی در زمینه تأمین ذغالسنگ کک شو مورد نیاز کارخانه ذوب آهن اصفهان ، جلوگیری از خروج ارز بیشتر و ممانعت از خرید ذغال سنگ کشورهای بیگانه ، لزوم افزایش تولید داخلی معادن ذغال سنگ کشور ، نهایتاً ضرورت کار و تلاش فراوانتر جهت بازسازی میهن اسلامی در مقطع اخیر به واسطه تحولات و سیایت گذاری ها تازه از سوی مسوولین نظام ، همگی لزوم گسترش و توسعه معادن ذغال سنگ را تأیید می نمایند .

در این راستا دفتر فنی و طراحی شرکت ذغال سنگ البرز مرکزی با مساعدت و رهنمودهای مدیریت طراحی        معادن شرکت ملی فولاد ایران و همچنین همفکری و همیاری مسوولین محترم معدن کیاسر ، اقدام به تهیه طرح گسترش و تجهیز و بهره برداری از لایه 18k از افق 963 تا 800 نیز امکان بهره برداری از لایه 16k معدن مذکور تا افق 850 با استفاده از حفریات اصلی این طرح برای دستیابی به تولید خام سالانه یک صدو پنجاه هزار تن نموده است .

این مقاله به صورت  ورد (docx ) می باشد و تعداد صفحات آن 72صفحه  آماده پرینت می باشد

چیزی که این مقالات را متمایز کرده است آماده پرینت بودن مقالات می باشد تا خریدار از خرید خود راضی باشد

مقالات را با ورژن  office2010  به بالا بازکنید

دانلود مقاله بررسی اثرات فواصل ردیف کاشت بر خصوصیات مختلف ذرت

اختصاصی از هایدی دانلود مقاله بررسی اثرات فواصل ردیف کاشت بر خصوصیات مختلف ذرت دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

چکیده
این پژوهش به منظور بررسی اثرات فواصل ردیف کاشت (45، 60 و 75 سانتی‌متر) و تراکم بوته (50، 65 و 80 هزار بوته در هکتار) بر خصوصیات مختلف از جمله عملکرد و اجزاء عملکرد ذرت دانه‌ای سنیگل کراس 704 در مزرعه آزمایشی دانشگاه آزاد اسلامی واحد میانه در سال زراعی1381 انجام شد. آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار اجرا گردید.
در این بررسی برخی از خصوصیات مورفولوژیکی بوته، بلال، وزن خشک بوته، عملکرد اجزاء عملکرد و شاخص برداشت مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج نشان دادند که با افزایش فاصله ردیف کاشت ،طول ساقه، وزن خشک بوته درمرحله رسیدگی فیزیولوژیکی، تعداد دانه در بلال وزن هزار دانه، عملکرد و شاخص برداشت بصورت معنی‌داری افزایش یافتند‌،‌‌ولی صفات دیگر مورد مطالعه تحت تاثیر فاصله ردیف قرار نگرفتند. همچنین با افزایش تراکم کاشت، سطوح مختلف قطر ساقه ،وزن خشک بوته، ارتفاع گیاه و عملکرد دانه اختلاف معنی‌داری داشتند. ولی تعداد روز از کاشت تا سبز شدن و رسیدگی، تعداد برگ در بوته، تعداد بلال در بوته و تعداد دانه در بلال و بقیه صفات مورد مطالعه تحت تاثیر تراکم قرار نگرفتند. اثر متقابل فواصل خطوط کاشت و تراکم گیاهی بر عملکرد دانه معنی‌دار گردید.
طبق نتایج حاصله در شرایط آب و هوایی مشابه این آزمایش فاصله ردیف 75 سانتی‌متر با تراکم 80 هزار بوته در هکتار برای ذرت سینگل کراس 704 قابل توصیه است.

مقدمه :
افزایش عملکرد گیاهان زراعی یکی از اجزای ضروری جامعه امروزی برای هماهنگی با افزایش جمعیت جهان است. جمعیت جهان با آهنگ 7/1-6/1 درصد در حال رشد است و در نتیجه هر ساله 90 میلیون نفر به مصرف کنندگان محصولات کشاورزی افزوده می شود. این وضعیت به مفهوم آن است که تولید غذا باید دائماً افزایش یابد تا از ناهماهنگی های اجتماعی و کمبودهای غذایی انسان در بسیاری از نقاط جهان جلوگیری شود. با توجه به فقر و گرسنگی همراه با ازدیاد روز افزون جمعیت در جهان و محدودیت اراضی قابل کشت، ادامه روند کاهش منابع انرژی، تخریب و به هم خوردن تعادل
اکولوژیکی، اگر چاره ای برای افزایش تولیدات کشاورزی نشود بروز قحطی دور از انتظار نخواهد بود. رشد جمعیت مشکل اصلی مسألة تغذیه در جهان را تشکیل می دهد. به منظور حفظ سطح فعلی مصرف غذا برای جمعیت جهان در سال 2010 باید تولیدات مواد غذایی 25 درصد افزایش یابد و برای مبارزه با گرسنگی و سوء تغذیه لازم است که میزان تولید موادغذایی تا 55 درصد افزایش یابد (4).
برای تامین غذای مردم جهان باید تولید محصولات کشاورزی در واحد سطح افزایش‌یابدو از زمان (طول فصل رشد) بهتر استفاده شود (18) و حتی الامکان از گیاهان پرسودتر با دوره رشد کوتاه‌تر استفاده شود(20). ذرت گیاهی است پرسود با دوره رشد نسبتاً کوتاه که میزان عملکرد دانه آن در واحد سطح نسبت به گیاهان مشابه به مراتب بیشتر بوده و می تواند قسمتی از نیاز جامعه بشری را جوابگو باشد. بعلاوه از کلیه اندامهای گیاهی ذرت (دانه، برگ و ساقه) برای تغذیه انسان، دام و تولید گوشت و شیر استفاده می‌شود. به این ترتیب ارزش ذرت در تغذیه دام و طیور، تولید نشاسته، گلوکز و روغن و به دلیل پتانسیل عملکرد بسیار بالا (بیش از 15 تن در هکتار) بسیار زیاد است و لازم است به آن توجه بیشتری معطوف گردد(6).
گیاه با تثبیت و تبدیل انرژی خورشیدی غذا تولید می‌کند. متوسط کارآیی تثبیت انرژی خورشید در اکوسیستم های مختلف جهان کمتر از یک درصد گزارش شده است.گرچه این رقم برای اکوسیستم های زراعی بیشتر است ولی در بهترین شرایط بیش از 1/5 درصد نیست (13).
با اعمال مدیریت های مناسب زراعی نظیر تغییر مصنوعی میکروکلیما، تامین به موقع نهاده های لازم، کاشت زودهنگام ارقام زراعی پرمحصول در بهار و استفاده از ردیف‌های باریک برای افزایش تراکم کاشت، حداکثر پوشش گیاهی ایجاد می شود. بدین ترتیب بجای آنکه نور در سطح عریان خاک تلف شود بوسیله جامعه گیاهی جذب می شود و در نتیجه میزان فتوسنتز در واحد سطح زمین افزایش می‌یابد (16).
افزایش تراکم بوته بدون در نظر گرفتن کاهش صحیح فواصل گیاهان و سایر عوامل نه تنها ممکن است باعث افزایش عملکرد نگردد بلکه تراکم زیاد سبب افزایش رقابت درون و برون بوته ای گشته و عملکرد دانه را کاهش می دهد و کیفیت آن را نیز تغییر می دهد به قسمی که قابلیت استفاده آن در تغذیه دام کاهش می یابد (11).

در مطالعات مختلف انجام شده در مورد بررسی اثرات فاصله ردیف و تراکم بوته، به دلیل وجود محیط‌های مختلف آب و هوایی توصیه واحدی وجود ندارد بر این اساس به منظور بهره گیری بهتر از عوامل محیطی مطالعه ای تحت عنوان اثرات فاصله ردیف و تراکم بوته بر رشد، عملکرد و اجزاء عملکرد ذرت دانه ای سینگل کراس 704 اجرا گردید.
اهمیت و علل توسعه کشت ذرت
ذرت به دلیل پرمحصولی و قابل کشت بودن در محدوده وسیعی از شرایط محیطی، تنوع فوق‌العاده از نظر فرم، عادت رشد و کیفیت محصول دارای اهمیت زیادی می‌باشد. ذرت یکی از با ارزش ترین گیاهانی است که مورد کشت قرار می گیرد و به عنوان سلطان غلات معروف است، زیرا تولید و ارزش آن در جهان از گندم، جو، یولاف، چاودار و برنج بیشتر است (15).
قسمت اعظم ذرت تولید شده به مصرف تغذیه دام می رسد و بدلیل پایین بودن درصد فیبر هیدراتهای کربن ساختمانی و روغن، جزوه خوش خوراک ترین غلات بشمار می آید. تقریباً 9-8 درصد ذرت تولیدی جهت مصرف انسان و تولید بعضی از ترکیبات صنعتی بکار برده می شود. از برگ و ساقه ذرت در صنایع فیبر و کاغذسازی استفاده می شود و صنایع تخمیری یکی دیگر از مصرف‌کنندگان غیر مستقیم ذرت هستند، به نحوی که در تولید الکل اتیلیک، الکل بوتیلیک استالدئید و غیره کاربرد دارد (5). ذرت یکی از شگفت آورترین گیاهان از لحاظ ذخیره انرژی می باشد. از بذری که وزن آن کمی بیشتر از 2/0 گرم می‌باشد، گیاهی حاصل می‌شود که در طول 9 هفته به ارتفاع 250 تا 320 سانتی متر می‌رسد. در دو ماه بعد این گیاه تولید 1000-600 بذر مشابه آنچه که خود از آن بوجود آمده است می‌نماید (برای مقایسه در نظر بگیرید که از هر بذر گندم50 عدد بذر بوجود می‌آید). این تولید به راندمان بالای مصرف انرژی و ذخیره مقدار زیادی از آن در دانه بستگی دارد.
علل توسعه کشت ذرت را می توان به صورت زیر خلاصه کرد :
1) قدرت سازش پذیری این گیاه با شرایط گوناگون اقلیمی که در محدوده فوق العاده وسیعی از شرایط محیطی بهتر از گندم و برنج رشد می کند (10).
2)کشت دیم ذرت در مناطقی با متوسط بارندگی سالانه حداقل 250 میلی متر و حداکثر 500 میلی متر و در ارتفاعات 4000 متری کوه‌های آند انجام می‌شود (10).
3) سیستم ریشه‌ای ذرت دارای مکانیسم بالقوه‌ای جهت اجتناب از خشکی است، بطوریکه وقتی گیاه با رطوبت خاک کمتر از حد مطلوب روبرو می‌شود ریشه خود را توسعه می دهد (14).
بدین ترتیب کاهش سطح برگ با پوشیده شدن برخی روزنه ها همراه است و از دست رفتن رطوبت کاهش می یابد (10).
4) عامل مهم دیگر، پتانسیل عملکرد بیشتر در این گیاه نسبت به اکثر محصولات زراعی(جدول1) و قدرت زیاد این گیاه در تثبیت انرژی است (جدول2)، که امکان می‌دهد از هر هکتار زمین حداکثر انرژی برداشت گردد (40).

جدول1 : حداکثر سرعت رشد محصولات زراعی (گرم بر متر مربع در روز).
محصول سرعت رشد محصول سرعت رشد محصول سرعت رشد
غلات لگوم‌ها گیاهان ریشه‌ای
ارزن 54 نخود 28 سیب زمینی 27
ذرت 51 بادام زمینی 28 چغندر قند 32
سورگوم 51 سویا 23
نیشکر 42 یونجه 20
برنج 36 باقلا 15
جو 23
گندم 18
نقل از منبع شماره40 .

جدول 2: میزان انرژی برداشت شده در محصولات زراعی.
محصول میزان انرژی برداشتی
ذرت دانه ای 24135
ذرت سیلوئی 32059
نخود فرنگی 19508
سبزیجات 28671
گندم پاییزه 29052
جو بهاره 19147
چغندر قند 25214
یونجه 15008
نقل از منبع شماره40

مراحل نمو ذرت، با تأکید بر اثر تراکم بوته بر آنها
آگاهی از مراحل نمو و زمان وقوع آن می‌تواند راهنمای مناسبی برای فراهم کردن شرایط ممکن برای تولید محصول بهتر و بیشتر باشد. فرآیند رشد و نمو از جوانه زدن بذر شروع می‌شود و تا مرحله رسیدگی فیزیولوژیکی ادامه دارد. هنانوی (32) مراحل رشد و نمو ذرت را مشخص کرده‌ است.
سبز شدن
دانه ذرت مشابه سایر گندمیان است، جز اینکه تفاوت هایی در مقیاس آن وجود دارد که ناشی از جنین و آندوسپرم نسبتاً بزرگ آن است (12). بذر پس از قرار گرفتن در درون خاک شروع به جذب رطوبت می‌کند و هنگامی که میزان رطوبت جذب شده به 44 درصد وزن خشک بذر رسید در شرایطی که درجه حرارت محیط بالاتر از 10 درجه سانتی گراد باشد، جوانه زنی آغازمی‌گردد (3).
مدت زمان کاشت تا سبز شدن تحت تاثیر درجه حرارت، رطوبت، تهویه خاک، بنیه گیاهچه عملیات آماده سازی بستر بذر و عمق کاشت می‌باشد (15).
اطرشی (1) طی آزمایشی گزارش داد که بین هیبریدهای مختلف ذرت( 108 (خیلی زودرس) ‌ 301 (زودرس) و 604 (میان رس) ) از نظر تعداد روز از کاشت تا 50 درصد سز شدن تفاوت معنی داری مشاهده نمی‌شود همچنین مشخص شد که در کلیه تراکم‌های مورد مطالعه (60، 75 و 90 هزار بوته در هکتار) تعداد روز از کاشت تا 50 درصد سبز شدن 3/5 روز و پس از تجمع 8/68 درجه – روز رشد می‌باشد.
مین باشی (19) طی مطالعه ای اظهار داشت که تعداد روز از کاشت تا 50 درصد سبز شدن، در بین تراکم های مختلف بوته اختلافی نداشتند، که دلیل آن عدم تاثیر عوامل آزمایش بر خصوصیات حرارتی، رطوبتی و فیزیکی خاک می‌باشد.
رسیدگی فیزیولوژیکی
بلوغ یا رسیدگی فیزیولوژیکی به مفهوم دوره‌ای از چرخه زندگی گیاه است که در آن مرحله رشد و نمو کامل می‌شود. گیاهان دانه ای را به منظور جلوگیری از اتلاف عملکرد باید در مرحله رسیدگی فیزیولوژیکی برداشت کرد. از طرف دیگر، اگر برداشت به بعد از بلوغ فیزیولوژیکی موکول شود، عملکرد در اثر ریزش دانه ها یا ریزش درصد زیادی از دانه ها در حین برداشت کاهش می‌یابد. بلوغ فیزیولوژیکی هر گیاهی را می‌توان با نمونه گیری منظم و تعیین وزن خشک دانه معین کرد. زمانی که وزن خشک دانه افزایش نیابد، گیاه به بلوغ فیزیولوژیکی رسیده است (21).
مدت زمان لازم از کاشت تا بلوغ فیزیولوژیکی تحت تاثیر عوامل محیطی و مدیریتی مانند تاریخ کاشت، طول فصل رشد، میزان بارندگی، بافت و حاصلخیزی خاک قرار دارد (12).
اطرشی (1) دریافت که تعداد روز از کاشت تا مرحله رسیدگی فیزیولوژیکی در تراکم های مورد بررسی یکسان است و افزایش تراکم بوته تاثیری بر تعداد روز ندارد. مین باشی (19) دریافت که افزایش تراکم بوته تاثیری بر تعداد روز از کاشت تا بلوغ فیزیولوژیکی نداشت.
خصوصیات رویشی گیاه، با تاکید بر اثر تراکم بوته بر آنها
تعداد برگ در بوته
برگ های ذرت اولین اندام هایی هستندکه بعد از کلئوپتیل از خاک خارج می‌شود. تعداد برگهای جنینی ذرت
6-5 عدد است. تعداد برگ در ذرت به میزان تولید برگ در مریستم انتهایی و همچنین به طول دوره از کاشت تا ظهور گل آذین نر بستگی دارد که خود تحت تاثیر عوامل محیطی مانند طول روز و درجه حرارت می‌باشد (46).
تعداد برگ در ذرت بستگی به تاریخ ظهور کاکل و گرده افشانی و ارتفاع گیاه دارد (22). تعداد برگ در بوته تحت تاثیرطول روز بوده و با افزایش آن تعداد برگ در بوته افزایش می‌یابد (33).
مین باشی (19) دریافت که افزایش تراکم بوته، به صورت معنی داری باعث کاهش تعداد برگ در بوته می‌گردد که احتمالاً به دلیل تشدید رقابت بین گیاهان برای عوامل محیطی باشد.

ارتفاع گیاه
یکی از اثرات تراکم بوته تغییر در ارتفاع گیاه است، اما میزان تغییر به کمیت وکیفیت نور بستگی دارد (28). با افزایش تراکم گیاهی سایه اندازی متقابل افزایش می یابد و این امر افزایش ارتفاع گیاه، افزایش خوابیدگی و کاهش یکنواختی بلال را تقویت می‌کند (1).
استینسون و موس (43) اثر سایه را بر روی دو گروه از هیبریدهای تراکم پذیر و تراکم ناپذیر ذرت بررسی نمودند و متوجه شدند که هیبریدهای تراکم پذیر حساسیت کمتری به سایه دارند و عملکرد آنها بیشتر از هیبریدهای تراکم ناپذیر می‌باشد. گیاهانی که در معرض سایه بودند، ارتفاع زیادتر و قطر ساقه کمتری داشتند و عملکرد آنها نیز کمتر بود. علت کاهش عملکرد در تراکم های بالا افزایش خوابیدگی ساقه و افت وزن بلال در اثر کاهش شدت نور می‌باشد.
از نظر تئوریک هورمون اکسین در مقابل نور تجزیه شده و افزایش شدت نور باعث تجزیه بیشتر آن می‌شود که در نهایت باعث کاهش ارتفاع گیاه می‌شود.معمولاً ارتفاع گیاه ذرت تا سطح معینی همراه با افزایش تراکم بوته افزایش یافته و سپس کاهش می‌یابد. عدم افزایش ارتفاع بوته در تراکم های خیلی بالا احتمالاً به علت محدودیت مواد فتوسنتزی، آب و مواد معدنی برای رشد است (28). معمولاً هیبریدهای دیررس ارتفاع بیشتری نسبت به هیبریدهای زودرس دارند.
شریف زاده‌(11) طی مطاله ای‌دریافت که سینگل کراس 711 (دیررس) نسبت به سینگل کراس های604 (میان‌رس) و 301 (زودرس) دارای ارتفاع بیشتری است. بیشتر بودن ارتفاع بوته را می‌توان به بیشتر بودن تعداد برگها و در نتیجه گرمای بیشتر که متاثر از دیررس بودن نسبی آنهاست نسبت داد.
قطر ساقه
با افزایش تراکم گیاهی سایه اندازی متقابل افزایش می‌یابد و این امر باعث افزایش ارتفاع و کاهش قطر ساقه می‌شود (10). مین باشی (19) گزارش کرد که قطر ساقه در اکثر مراحل نمو تحت تاثیر تاریخ کاشت، تراکم بوته و هیبرید واقع می‌گردد.بطوریکه افزایش تراکم بوته سبب کاهش قطر ساقه در تمام مراحل نمو می‌شود و مقدار کاهش قطر ساقه 6 و 8/12 درصد به ترتیب برای تراکم های 11 و 13 بوته در مترمربع نسبت به تراکم 9 بوته در متر مربع می‌باشد. چنانچه افزایش ارتفاع بوته با تجمع بیشتر ماده خشک همراه نباشد، منجر به کاهش قطر ساقه و خوابیدگی بوته می‌شود (44).
وزن خشک بوته
تراکم جامعه گیاهی اثر معنی داری بر تجمع ماده خشک بوته دارد. رشد ساقه تا 45 روز بعداز کاشت تغییر معنی داری ندارد، ولی بعداز آن تجمع وزن خشک بوته بیش از50 درصد مجموع ساقه و برگ می‌گردد و حدود 75 روز بعداز کاشت بخصوص در تراکم های پایین به تدریج کاهش می‌یابدکه احتمالاً بدلیل انتقال مواد از ساقه به دانه است.
اریک وهانوی (29) مشخص کردند که میزان افزایش عملکرد ماده خشک از 45 تا 91 روز بعداز کاشت، که طی آن گیاه وارد مرحله تجمع سریع ماده خشک می‌شود، تحت تأثیر تراکم بوته قرار نمی‌گیرد. در مطالعه کومینز و دوبزون (25) مشخص شد که با افزایش تراکم ذرت از 49 به 86 هزار بوته در هکتار سهم ساقه از 27 به 32 درصد افزایش می‌یابد. اکبری (2) دریافت که وزن خشک بوته در تمام مراحل نمو تحت تاثیر تراکم بوته قرارمی‌گیرد و حداکثر وزن خشک بوته در تراکم 85 هزار بوته در هکتار بدست می‌آید.
اجزاء عملکرد، با تاکید بر اثر تراکم بوته بر آنها
تعداد بلال در بوته
تراکم گیاهی در توزیع ماده خشک بین بخشهای رویشی و زایشی سهم مهمی دارد (118). در بررسی شریف زاده(11) معلوم شد که اثر تراکم بوته در واحد سطح بر تعداد بلال در بوته معنی‌دارنیست و دلیل آنرا عدم رقابت شدید در زمان تشکیل بلال ها در دامنه تراکم های مورد مطالعه ذکر کرد. روتگر وکراودر (42) نتیجه گرفتند که در تراکم های بالا تعداد بلال در بوته کاهش می‌یابد. کاهش تعداد بلال در بوته در تراکم های بالا ناشی از عدم کفایت مواد فتوسنتزی برای تشکیل بلال می‌باشد (19).
تعداد ردیف در بلال
رید و همکاران (39) گزارش کردند که افزایش تراکم اثر معنی داری بر تعداد ردیف در بلال ندارد. در مطالعه شریف زاده (11) مشخص شد که بین تراکم های 85 و 95 هزار بوته در هکتار از نظر تعداد ردیف در بلال اختلاف معنی داری وجود ندارد. در مطالعه دیگری (45) گزارش شد با افزایش تراکم از 8 به 4/15 بوته، تعداد ردیف در بلال به میزان 14 درصد کاهش یافت
تعداد دانه در ردیف
تیتو – کاگو و گاردنر (45) گزارش کردند که یکی از فاکتورهای مهم در تشکیل عملکرد دانه ذرت، تعداد دانه در هر ردیف بلال می‌باشد، زیرا تعداد دانه در هر ردیف در مقایسه با تعداد ردیف در هر بلال تاثیر بیشتری را بر تعداد دانه در هر بلال دارد. با افزایش بیش از حد تراکم (بالاتر از 10 بوته در مترمربع) تعداد دانه در هر بوته به میزان 79 درصد کاهش ‌یافت، در حالیکه تعداد دانه در واحد سطح ممکن است تا تراکم 5/12 بوته در مترمربع افزایش یابد. با افزایش تراکم از 8/0 به 4/15 بوته در مترمربع، تعداد دانه در ردیف تا تراکم 5/13 بوته در مترمربع تقریباً ثابت و بین‌42‌ تا‌45 ‌ دانه در ردیف بود، ولی در تراکم 4/15 بوته در مترمربع به 24 دانه در ردیف کاهش یافت.
شریف زاده (11) گزارش کرد که بین تراکم های 85 و 95 هزار بوته در هکتار از نظر تعداد دانه در ردیف اختلاف معنی داری مشاهده نمی‌شود. اکبری (2) گزارش نمود که اثر تراکم بوته بر تعداد دانه در ردیف معنی دار نیست.
وزن هزار دانه
در مطالعه کارلن وکامپ (35) اختلاف آماری معنی‌داری بین دو روش جفت کاشت وتک کاشت از نظر وزن هــزار دانــه مشاهده نشد. اکبری (2) دریافت که اثر تراکم بوته بر وزن هزار دانه معنی دار است، و با افزایش تراکـم بوته در واحد سطح وزن هــزار دانـــــه کاهش یافت. همچنین شریف زاده (11) در بررسی خود دریافت که بین تراکم های 85 و 95 هزار بوته در هکتار از نظر وزن هزار دانه تفاوت معنی داری وجود نداشت.
اثر تراکم بوته بر عملکرد دانه
در شرایط مختلف تراکم مطلوب بوسیله رقابت برای جذب آب، مواد غذایی و نور تعیین می‌شود ( 37). با افزایش تراکم عملکرد دانه افزایش می‌یابد، اما این رابطه بصورت سهمی می‌باشد (36). محدودیت عملکرد در تراکم های کم به علت کمی تعداد بوته و در تراکم‌های زیاد به دلیل وجود بوته های عقیم می‌باشد.
سیادت (9) با بررسی اثر تراکم های مختلف گیاهی (40، 50، 60، 70 و 80 هزار بوته در هکتار) بر خصوصیات 3 هیبرید نتیجه گرفت که با افزایش تراکم، عملکرد تک بوته با شیب تقریباً تند و یکنواخت کاهش می‌یابد.
مطیعی وسیادت (17) مشخص کردند که بین تراکم های مختلف ذرت سینگل کراس 704 اختلاف معنی داری از نظر عملکرد دانه وجود دارد و با افزایش تراکم گیاهی تا 100 هزار بوته در هکتار ابتدا عملکرد افزایش و سپس کاهش پیدا می‌کند. سیادت (8) گزارش کرد که متوسط تعداد دانه یا تعداد بلال در بوته با افزایش تراکم کاهش می‌یابد، اما عملکرد دانه در ابتدا افزایش و سپس کاسته می‌شود .
اثر تراکم بوته بر شاخص برداشت
نیچی و پوروویچ (38)، عملکرد بیولوژیکی را به کل ماده خشک تولیدی و عملکرد اقتصادی رابه بخشی از عملکرد بیولوژیکی که قابل استفاده است، اطلاق می‌گردد. بیون (23) کارایی تولید دانه را به عنوان یک شاخص مطرح نمود و این شاخص ضریب انتقال نام گرفت. او ضریب انتقال غلات را بصورت نسبتی از ماده خشک تمامی گیاه (بجز ریشه) که در دانه تجمع می‌یابد تعریف نمود. این ضریب که اکنون بعنوان شاخص برداشت شناخته می‌شود، بطور گسترده‌ای مورد استفاده قرار می‌گیرد (26). با افزایش تولید ماده خشک کل و با افزایش شاخص برداشت، می‌توان عملکرد اقتصادی را افزایش داد. عملکرد بیولوژیک و شاخص برداشت تحت تاثیر عوامل آب و هوایی، خاک و گیاه قرار دارند. دونالد و هامبلین (27)، پیشرفت های قابل ملاحظه‌ای که در نیم قرن اخیر در تولید غلات حاصل شده است را در درجه نخست به دلیل افزایش شاخص برداشت و نه لزوماً افزایش عملکرد بیولوژیکی می‌دانند.
طبق گزارش ریچارد و همکاران (41) افزایش تراکم گیاهی بطور معنی داری شاخص برداشت را کاهش می‌دهد. آنها همچنین نتیجه گرفتند که شاخص برداشت ذرت بیشتر تحت تاثیر عوامل محیطی و به ویژه تراکم گیاهی و طول دوره رسیدگی گیاه است، و هرچه این دوره طولانی تر و تراکم گیاهی کمتر باشد، شاخص برداشت بیشتر افزایش می‌یابد.
مواد و روشها
موقعیت محل آزمایش
این آزمایش در سال زراعی1381 در مزرعه‌دانشگاه آزاذ اسلامی واحد میانه واقع در شمال شرقی شهرستان میانه انجام گرفت. این منطقه در طول جغرافیایی ′25 و º37 شرقی و در عرض جغرافیایی ′43 و º47 شمالی در ارتفاع 1100 متری از سطح دریا واقع شده است. این منطقه با توجه به تقسیم بندی دومارتن و آمبرژه جزو مناطق نیمه خشک با تابستانهای نسبتاً گرم و خشک و زمستانهای سرد و مرطوب می‌باشد و بر اساس آمار هواشناسی میانه، میانگین درجه حرارت سالانه آن 13 درجه سانتیگراد با میانگین حداقل سالانه 2/6 درجه سانتیگراد، میانگین حداکثر سالانه 8/19 درجه سانتیگراد و حداکثر مطلق 5/40 درجه سانتیگراد می‌باشد. حداقل میزان بارندگی منطقه 168 میلی‌متر و حداکثر آن بیش از 500 میلی متر با متوسط 306 میلی متر است. تعداد روزهای یخبندان این ناحیه 110 روز در سال می‌باشد.
مشخصات خاک محل آزمایش
برای تعیین خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک محل مورد آزمایش ده نمونه از خاک مزرعه از عمق 20-0 و 40-20 سانتی متری به طور تصادفی نمونه برداری شد و دو نمونه درآزمایشگاه خاکشناسی تبریز تجزیه شد.نتایج نشان داد که بافت خاک از نوع لوم رسی و اسیدیته آن5/7 می‌باشد.
مشخصات طرح و تیمارهای آزمایشی
این بررسی به صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. عوامل مورد بررسی را سه فاصله خطوط کاشت (45 ،‌60 و 75 سانتی‌متر) و سه تراکم بوته (50، 65 و 80 هزار بوته در هکتار) تشکیل دادند. در این آزمایش از ذرت رقم دیررس سینگل کراس 704 با طول دوره رشد 140-120 روز استفاده شد.
عملیات زراعی
قطعه زمین مورد مطالعه در پائیز سال 1380 توسط گاوآهن برگرداندار شخم عمیق و در بهار سال 1381شخم سطحی (25-20 سانتی متر) زده شد. سپس کود فسفات آمونیوم و اوره به ترتیب به میزان 250 و 90 کیلوگرم در هکتار بطور یکنواخت در مزرعه پخش گردید و با دوبار دیسک عمودبرهم علاوه بر خردکردن کلوخه ها، کود با خاک مخلوط و سپس توسط ماله زراعی مزرعه تسطیح شد. کاشت در تاریخ 20 اردیبهشت ماه با دست انجام گردید. هرکرت شامل 6 ردیف کاشت به طول 9 متر بود. بذور قبل از کاشت بوسیله قارچ کش کاربوکسین تیرام به میزان 2 در هزار آغشته شدند. برای کاشت ابتدا شیارهایی به عمق 5-3 سانتی متر در وسط کرت ایجاد و بذرها بوسیله دست در محل کاشت قرار داده شدند. همزمان.اولین آبیاری بلافاصله پس از کاشت انجام شد. فواصل سایر آبیاری ها حدود 8-6 روزوعرف منطقه بود. برای تامین نیتروژن مورد نیاز، معادل 150 کیلوگرم اوره در هکتار بصورت سرک بطور یکنواخت در سه مرحله قبل از گلدهی و قبل از هرآبیاری در کنار ردیف های کاشت پخش گردید.
به منظور مبارزه با آفات از جمله کرم طوقه خوار(1) از سم لیندن(2) به میزان دو در هزار بصورت محلول و طعمه مسموم، و کرم ساقه خوار ذرت(3) در مرحله ظهور گلهای نر از حشره کش سوین(4) به میزان دو کیلوگرم در هکتار بوسله سمپاش فوران مدل پی‌تی‌او500(5) و تراکتور فیات 445 استفاده گردید.
خصوصیات مورد بررسی
در این بررسی زمان وقوع مراحل نمو شامل 50 درصد سبز شدن و رسیدگی فیزیولوژیکی تعیین گردیدند. همچنین در این مطالعه قطر ساقه (از بالای سطح خاک و حدفاصل گره های سوم و چهارم بوسیله کولیس) و ارتفاع بوته در مرحله رسیدگی فیزیولوژیکی اندازه گیری شد و تعداد برگ نیز شمرده شد. برای تعیین وزن خشک بوته از دو ردیف از چهار ردیف میانی هر کرت ده بوته متوالی برداشت شد و بطور جداگانه داخل پاکت های جداگانه درون آون تهویه دار به مدت 48 ساعت و در درجه حرارت 75-70 درجه سانتیگراد قرار داده شدند و سپس با ترازوی دقیق توزین شدند.
عملکردهای دانه و بیولوژیک دو ردیف کاشت میانی (پس از حذف اثر حاشیه) تعیین گردیدند و عملکرد دانه بر اساس 14 درصد رطوبت تنظیم شد. اجزای عملکرد برای ده بوته تصادفی از ردیف‌های کاشت غیر حاشیه‌ای تعیین شدند. شاخص برداشت نیز از نسبت عملکرد دانه به عملکرد بیولوژیک حاصل شد. خصوصیات اندازه‌گیری شده برای هر کرت و متوسط صفات اندازه‌گیری شده برای ده بوته یا بلال با استفاده از برنامه نرم افزاری MSTAT-C مورد تجزیه واریانس قرار گرفتند و مقایسه میانگین‌ها با استفاده از آزمون دانکن در سطح احتمال 5 درصد انجام شد. برای رسم نمودارها از نرم‌افزار کواتروپرو استفاده شد.
نتایج و بحث
مراحل نمو
سبز شدن
تعداد روز از کاشت تا 50 درصد سبز شدن تحت تاثیر تیمارهای آزمایشی (فاصله ردیف کاشت و تراکم بوته) و اثر متقابل آنها قرار نگرفت (جداول3و 4). چنین به نظر می‌آید که این مرحله پیش از اینکه تحت تاثیر فاصله ردیف و تراکم بوته قرار گیرد، بیشتر تحت تاثیر پتانسیل بذر و شرایط خاک از نظر مواد غذایی، درجه حرارت و رطوبت می‌باشد. دیگر محققان (12و19) نیز در مطالعات خود دریافتند که تعداد روز از کاشت تا 50 درصد سبز شدن تحت تاثیر تراکم بوته قرار نمی‌گیرد.
متوسط تعداد روز از کاشت تا 50 درصد سبز شدن برای رقم سینگل کراس 704، در مدت 1/7 روز بود. .
رسیدگی فیزیولوژیکی
نتایج آماری بدست آمده بیانگر آن بود که تعداد روز از کاشت تا رسیدگی فیزیولوژیکی تحت تاثیر فاصله ردیف، تراکم بوته و اثر متقابل آنها قرار نگرفت (جداول5 و6).
در مطالعه مین باشی(19) نیز مشخص شد که افزایش تراکم بوته تاثیری بر تعداد روز از کاشت تا مرحله رسیدگی فیزیولوژیکی ندارد. همچنین ایرمیرن و میلبورن (34) اعلام کردند که افزایش تراکم بوته روی زمان برداشت هیبریدهای مورد مطالعه تاثیری نداشت.
رقم مورد مطالعه (سینگل کراس 704 ) از کاشت تا رسیدگی فیزیولوژیکی بطور متوسط 39/110 روز نیاز داشت.
خصوصیات رویشی گیاه
تعداد برگ در بوته
تعداد برگ در بوته تحت تاثیر فاصله ردیف و تراکم بوته و اثر متقابل آنها قرار نگرفت ( جدول 5).تعداد برگ در بوته تحت تاثیرطول روز بوده و با افزایش آن تعداد برگ در بوته افزایش می‌یابد (33). مین باشی (19) دریافت که افزایش تراکم بوته، به صورت معنی داری باعث کاهش تعداد برگ در بوته می‌گردد که احتمالاً به دلیل تشدید رقابت بین گیاهان برای عوامل محیطی می‌باشد. همچنین تعداد برگ در ذرت بستگی به تاریخ ظهور کاکل و گرده افشانی و ارتفاع گیاه دارد (22). نتیجه حاصله از این آزمایش با نتایج فوق مطابقت ندارد.
ارتفاع بوته
اثر فاصله ردیف بر ارتفاع بوته معنی دار نبود(جدول5) با این حال بیشترین ارتفاع بوته در فاصله ردیف کاشت 45 سانتی متر بدست آمد.
ارتفاع بوته تحت تاثیر تراکم کاشت قرار گرفت(جدول5). بیشترین ارتفاع بوته مربوط به تراکم کاشت 80 هزار بوته در هکتار بود.حال آنکه بین تراکم های 65و50 هزار بوته در هکتاراختلاف معنی داری وجود نداشت(جدول 6) .در تراکم زیاد به سبب افزایش سایه اندازی، ارتفاع بوته ها جهت جذب نور بیشتر می‌شود.
جمیزبرخ (31) گزارش نمود که ارتفاع بوته در تمام مراحل نمو تحت تاثیر تراکم بوته قرار می‌گیرد. افزایش تراکم بوته در واحد سطح از طریق تغییر در کیفیت و کمیت نور باعث افزایش یا کاهش ارتفاع می شود. در تراکم های مطلوب عدم تخریب هورمون اکسین عامل طویل شدن میانگره‌ها می‌گردد .
اثرمتقابل فاصله ردیف و تراکم کاشت بر ارتفاع بوته معنی دار نگردید(جدول5).
قطر ساقه
قطر ساقه درمرحله رسیدگی تحت تاثیر فاصله ردیف کاشت قرارگرفت(جدول5). با افزایش فاصله ردیف از45 تا 75 سانتی متربر قطر ساقه افزوده شد، حال آنکه بین دو فاصله ردیف 45 و 60 سانتی متر از نظر آماری اختلاف معنی داری وجود نداشت.
اثر سطوح مختلف تراکم کاشت بر قطر ساقه در سطح احتمال 5 درصد معنی دار بود ( جدول5) .تراکم کاشت 50 هزار بوته بیشترین و تراکم کاشت 80 هزار بوته در هکتارکمترین قطر ساقه را داشتند. با این حال بین تراکم‌های 65 و 80 هزار بوته در هکتار از نظر آماری اختلاف معنی داری وجود نداشت(جدول6).
ارلی و همکاران (28) طی آزمایشی دریافتندکه با افزایش تراکم بوته، قطر ساقه کاهش پیدا کرد. به نظر می‌رسد که افزایش تراکم کاشت باعث تشدید رقابت بین گیاهان برای جذب منابع محیطی می‌گردد و در این میان قطر ساقه هم تحت تاثیر قرار گرفته و کاهش می‌یابد.
اثر متقابل فاصله ردیف و تراکم کاشت بر قطر ساقه در مرحله رسیدگی معنی دار نبود(جدول5).
وزن خشک بوته در متر مربع
وزن خشک بوته در متر مربع در مرحله رسیدگی فیزیولوژیکی تحت تاثیر فاصله ردیف کاشت قرار نگرفت (جدول5).با این حال بیشترین وزن خشک بوته در متر مربع در فاصله ردیف 75 سانتی متر بدست آمد(جدول 6). علت این امر را می‌توان به نفوذ بیشتر نور به برگهای پایینی و حداکثر استفاده از آن در ساخت مواد فتوسنتزی در ساقه و برگ دانست.
اثر تراکم بوته بر وزن خشک بوته در متر مربع در سطح احتمال 1 درصد معنی دار بود(جدول5). وزن خشک بوته در متر مربع با افزایش تراکم بوته افزایش یافت، ولی وزن خشک بوته کاهش یافت که دلیل آنرا می توان رقابت بین بوته‌ها دانست ،که تعداد بیشتر بوته در واحد سطح جبران این کمبود را کرده است. بیشترین مقدار وزن خشک بوته در مترمربع با تراکم 80 هزار بوته در هکتار بدست آمد.حال آنکه بین تراکم های کاشت 50 و65 هزار بوته در هکتار از نظر آماری اختلاف معنی داری مشاهده نشد(جدول 4-4). در مطالعه بورن واندرسون (24) مشخص شد که وزن خشک ساقه در کلیه مراحل نمو تحت تاثیر تراکم بوته قرار می‌گیردکه حداکثر وزن خشک ساقه در تراکم 5/8 بوته در مترمربع بدست آمد.محققین دیگر (2 و19) نیز به نتایج مشابهی رسیدند.
اثر متقابل فاصله ردیف و تراکم کاشت بر وزن خشک بوته در متر مربع معنی دار نبود (جدول5).

اجزاء عملکرد
تعداد بلال در بوته
اثر فاصله ردیف و تراکم کاشت بر تعداد بلال در بوته و اثر متقابل آنها معنی دار نبود(جدول7 ).طی آزمایش صورت گرفته تقریباً همه بوته‌ها یک بلال داشتند و نتیجه بدست آمده نشانگر آن است که احتمالاً تعداد بلال در بوته بیشتر تحت عوامل ژنتیکی بوده و کمتر تحت تاثیر عوامل محیطی قرار می‌گیرد. دماوندی(7) نیزدر مطاله ای به نتیجه مشابهی دست یافت.
تعداد دانه در بلال
اثرسطوح مختلف فاصله ردیف بر تعداد دانه در بلال از نظر آماری در سطح 5 درصد معنی‌دار بود‌(جدول4-5)‌. بیشترین تعداد دانه در بلال مربوط به فاصله ردیف کاشت 75 سانتی‌متربود (جدول 8)،که دلیل آنرا می‌توان کاهش رقابت گیاهان برای جذب نورعنوان کرد.
تعداد دانه در بلال تحت تاثیرسطوح مختلف تراکم بوته قرار نگرفت (جدول7 ). اما با افزایش تراکم تعداد دانه در بلال سیر نزولی پیدا کرد که این امر می‌تواند به دلیل رقابت و کمبود عوامل محیطی نظیر نور، رطوبت، حرارت و مواد غذایی در اثر افزایش تراکم باشد.
اثر متقابل فاصله ردیف و تراکم بوته بر تعداد دانه در بلال از نظر آماری معنی دار نبود (جدول 7 ).
تعداد ردیف در بلال
تعداد ردیف در بلال تحت تاثیرسطوح مختف فاصله ردیف و تراکم کاشت و اثر متقابل آنها قرار نگرفت (جدول4-5 ). به نظر می‌رسد که این صفت کمتر تحت کنترل عوامل محیطی می‌باشد و بیشتر تحت کنترل ژنتیکی است.رید و همکاران (39) طی مطاله ای گزارش کردند که افزایش تراکم کاشت اثر معنی‌داری بر تعداد ردیف در بلال ندارد.
وزن هزار دانه
اثر فاصله ردیف کاشت بروزن هزار دانه در سطح احتمال 5 درصد معنی دار بود (جدول7 ). بیشترین وزن هزار دانه مربوط به فاصله ردیف 75 سانتی‌متر بود که با فاصله ردیف45 سانتی‌متر اختلاف معنی داری داشت ولی بین فاصله ردیف های75 با 60 و60 با 45 سانتی‌متر اختلاف معنی‌داری از نظر وزن هزار دانه وجود نداشت(جدول 8). علت را می‌توان چنین بیان کرد که در فاصله ردیف های زیاد گیاه به عوامل محیطی (نور، حرارت و رطوبت) بیشتری دسترسی داشته و در نهایت مواد فتوسنتزی بیشتری را به دانه‌ها منتقل می‌سازد، 

فرمت این مقاله به صورت Word و با قابلیت ویرایش میباشد

تعداد صفحات این مقاله 17   صفحه

پس از پرداخت ، میتوانید مقاله را به صورت انلاین دانلود کنید

بررسی خصوصیات مدیران مدارس شهری شهرستان ساوجبلاغ و تطبیق آن با آیین نامه انتصاب مدبران

اختصاصی از هایدی بررسی خصوصیات مدیران مدارس شهری شهرستان ساوجبلاغ و تطبیق آن با آیین نامه انتصاب مدبران دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

دانلود متن کامل این پایان نامه با فرمت ورد word

چکیده

این تحقیق که با عنوان بررسی خصوصیات مدیران مدارس شهری شهرستان ساوجبلاغ و تطبیق آن با آیین نامه انتصاب مدبران انجام شده است از نوع تحقیقات توصیفی می‌باشد .

 اهداف مد نظر تحقق

1- بررسی خصوصیات مدیران مدارس شهری شهرستان ساوجبلاغ و تطبیق آن با آیین نامه انتصاب مدیران .

2- ارائه پیشنهادها و راه حلهای مناسب به مسئولین به منظور بهبود فرایند مدیریت و آموزش مدیران .

 در ارتباط با اهداف موفق سئوالات زیر نیز برای محقق مطرح بوده است .

1- آیا انتخاب مدیران با شرایط مندرج در آیین نامه انتصاب مطابقت دارد ؟

2- آیا مدیران مدارس دوره های کار آموزی و آموزش ضمن خدمت مورد نیاز پست مورد تصدی خود را گذرانده اند ؟

 جامعه آماری

جامعه آماری را کلیه مدیران شهری شهرستان ساوجبلاغ که تعداد آنها 92 نفر می باشند تشکیل می‌دهد .

 ابزار گردآوری اطلاعات

ابزار جمع آوری اطلاعات پرسشنامه ای است که شامل 15 سؤال ( 13 سؤال پاسخ بسته و 2 سئوال پاسخ باز ) می باشد .

اطلاعات به دست آمده در برگیرنده نتایج زیر بوده است :

1- انتصاب مدیران بر اساس ضوابط مندرج مندرج در دستورالعمل بوده است .

2- مدیران از نظر گذراندن دوره های ضمن خدمت با کمبود جدی مواجه می باشند .

بر اساس نتایج بدست آمده پیشنهاد می گردد که :

1- بکار گیری مدیران آموزش دیده در پستهای مدیریتی بری دست یافتن به کارآیی بیشتر

2- فراهم آوردن آموزشهای مکاتبه ای و گواهی معتبر و تشویق مدیران در امر آموزش .

3- حداقل سالی دو جلد کتاب جدید در رابطه با مدیریت آموزشی در اختیار مدیران جهت مطالعه قرار گیرد و از آن آزمون بعمل آید بر اساس نتایج حاصله گواهی ضمن خدمت صادر گردد .

4- پیشنهاد می شود جهت یافتن اطلاعات دقیق و کامل تحقیق جداگانه با تفکیک سه مقطع ( ابتدایی ، راهنمایی و متوسطه ) در شهرستان ساوجبلاغ صورت گیرد .

مقدمه

بدون شک در دوران کنونی شاید هیچ شغلی نباشد که پرداختن به آن به آموختی مقدمات و مهارتهای خاص نیاز نداشته باشند در میان مشاغل حرفه ای جهان آموزش های پیش از خدمت بخش جدا ناشدنی و انکار نا پذیر ان شغل به شمار می آید و همه داوطلبان چنان مشاغلی باید گواهینامه های علمی و فنی استواری مبنی بر طی موفقیت آمیز دوره حرفه ای پیش از خدمت را ارئه دهند تا پروانه آغاز کار دریافت دارند .

مدیریت آموزش و پرورش در شمار یکی از مشاغل حرفه ای است که به دلیل اهمیت و تأثیر عظیمی که در سرنوشت دانش آموزان دارد پرداختن به آن بدون گذراندن دوره آموزش پیش از خدمت و احراز و شایستگیهای علمی ، فنی و اخلاقی یا در موارد ویژه طی دوره های آموزش ضمن خدمت نباید مجاز شمرده شود .

هم اکنون در سراسر جهان پیشرفته برای مدیران آموزشگاهها و دیگر مسئولانی که در نظام های آموزش و پرورش به مدیریت می پردازند دوره های حرفه ای و تخصصی گوناگونی در دانشگاهها و دیگر مراکز آموزشی عالی بر پاشده و داوطلبان چنان مشاغلی با طیب آن دوره ها خود را برای کار مدیریت و اداره نهادهای آموزشی آماده می سازند . از سوی دیگر در نظام آموزش و پروورش بشیاری از کشورهای جهان به ویژه کشورهای در حال توسعه اقتصادی اجتماعی رسم و سنت کهن آن است که از میان جامعه معلمان آنان را که درخشش و شلیستگی فنی و شغلی در کار تدریس دارند به کار مدیریت آموزشگاه یا سازمان آموزش و پرورش منصوب کنند ، در این زمینه بی آنکه در اهمیت سابقه آموزش برای مدیران آموزشگاهها یا واحدهای آموزش و پرورش تردید شود باید یاآور شد که در مرتبه نخست مهارتهای لازم برای اداره کردن یک آموزشگاه یا واحد آموزشی و تجربه کامیاب معلمان در اتاق درس ارتباطی ندارد و مردر مرتبه دوم تجربه ممتد تدریس ویژگیهای معلمی می تواند در راه اعمال مدیریت مؤثر آموزشی موانع غیر لازم پدید آورد . کامیابی در کار مدیریت اموزشگاهها و مشاغل کلیدی و سیاست گذاری نظام آموزش و پرورش به‌اگاهی ها و دانش های خاص و دیگری جز هنر معلمی وابسه است هم اکنون گروه بس عظیمی از کارکنان آموزش و پرورش کشور عهده دار وظیفه مدیریت و کارگردانی مناطق و ادارات ستادی و اجرایی آموزش و پرورش و سازمانهای سیاست گذاری نظام در سراسر کشور هستند و شایسته آن است که همه نامزدان و دارندگان شغل مدیریت در همه رده های آموزشی کشور هرگز به مقام مدیریت منصوب یا در آن مقام تثبیت نشوند مگر پیش از انتصاب یا در زمان تصدی دوره ای را به صورت شرایط و ابزار ابقای شغل مدیریت با کامیابی طی کرده یا طی نمایند البته تا زمانب که چنین آرمانی به تحقق برسد باید تلاش شود تا مدیران مشاغل و داوطلبان دستیابی به مشاغل مدیریت بیش از تصدی یا در زمان تصدی بتواند با طی دوره های خاص مدیریت خود را با شایستگیهای علمی و فنی مجهز گردانند و با نگرشها و دیدگاههای امروز دانش مدیریت آشنا شوند .

متن کامل را می توانید دانلود نمائید چون فقط تکه هایی از متن پایان نامه در این صفحه درج شده (به طور نمونه)

ولی در فایل دانلودی متن کامل پایان نامه

همراه با تمام ضمائم (پیوست ها) با فرمت ورد word که قابل ویرایش و کپی کردن می باشند

موجود است