لینک پرداخت و دانلود *پایین مطلب*
فرمت فایل:Word (قابل ویرایش و آماده پرینت)
تعداد صفحه: 13
نسخه شناسى یک جلد قرآن کریم خطى مذهب (دوره صفویه)
جمال‌الملک علاالدین تبریزى یا ملّاعلابیک که نام کامل او را آنگونه که خود رقم زده است علاالدین محمدبن شمس‌الدین محمدالحافظ التبریزى می‌شناسیم از ادبا و کاتبان به نام قرآن کریم در نیمه دوم قرن‌دهم هجرى است که اطلاعات مشروحى از زندگانیش به دست نیامده، لیکن آن‌قدر معلوم است که از خوشنویسان و کاتبان مصحف شریف در اوایل دوره صفوى بوده و از زمان شاه‌طهماسب(984-930هجری) تا سلطنت شاه‌عباس‌اول (1038-996هجری) می‌زیسته است، مولدش تبریز است و به دنبال سقوط دارالسطنه تبریز به دست عثمانیان و انتقال دربار صفوى به قزوین، او نیز در پایتخت‌جدید رحل اقامت افکنده و قطعاً تا سال 1003(1) هجرى می‌زیسته. او علاوه بر سفر به هند به استناد رقم یکى از قطعات آثارش به سال 981 هجرى سفرى به عتبات عالیات داشته و از کربلاى معلّی‌َ نیز دیدارکرده است. او در این قطعه می‌نویسد: <کتبه فى مشهد الامام الهمام الحسین بن على علیه‌السلام علاالدین التبریزى فى سنه 981»
- ملّاعلابیک خطوط اصول یا اقلام(2) سته را از محضر اساتید عصر خویش از جمله شمس‌الدین محمدتبریزى کاتب ویژه و فرمان‌نویس شاه‌طهماسب، ایضاً مولانا علی‌بیگ تعلیم گرفته است و عاقبت‌الامرخود در کتابت اقلام مختلف به مرتبه‌اى نایل آمده که شاگردانى همچون علیرضا عباسی، عبدالباقى تبریزى و حسن‌بیگ زرین‌قلم تربیت نموده که از مشاهیر دوره صفوى محسوب می‌شوند(3) و بعضى دیگرنظیر احمدنیریزى و علی‌عسکر ارسنجانى خطوط او را سرمشق کار خویش قرار داده و از آثارش مشق نموده تعلیم یافته‌اند
- از علاالدین تبریزى قطعات، مرقعات و مصاحف متعددى به جاى مانده که اینک جز ذخایر اموال فرهنگى در مراکز و موزه‌هاى معتبر است و فهرست بعضى از آنان را می‌توان در مصادر موجود ملاحظه نمودو قطعاً آثار دیگرى نیز از او وجود دارد که به دلایل خاص تاکنون ذکرى از آنان به میان نیامده، از جمله قرآنى که نگارنده کوشیده است در مقاله حاضر حتی‌الامکان مختصات آن را ارایه نماید
- قرآن کریم خطى مذهب به قطع وزیرى ابعاد 17 * 28 سانتی‌متر به خط نسخ و عناوین به قلم رقاع با رقم علاالدین تبریزى به تاریخ 964 هجری. جلد بارویه لاکى ـ روغنى و اندرون تیماج ساده. آغاز نسخه‌شریف مشتمل بر فاتحْالکتاب در دو صفحه، سراسر متن و حواشى مذهب، مرصع و مزدوج، حاشیه جدول‌کشى مضاعف الوان همراه با نقوش اسلیمی، بته‌جقه و اژدرى و حاشیه خارجى با تکرار نیم‌ترنج‌های‌قرینه و منتهى به نقوش تشعیرى بوده به کمند زرّین ختم می‌گردد
- متن شریف در دو صفحه افتتاح با مسطر 4.3 * 4.5 سانتی‌متر، هر صفحه در چهار سطر و در پیشانى و ذیل با نقش یک ترنج مذهب مشتمل بر عنوان، محل نزول و عدد آیات بدین ترتیب است:
سوره فاتحه . الکتاب مدنیه و قیل . مکیه و هى . سبع آیات . به خط رقاع محرر بر بوم زرین
صفحه سوم، آغاز سوره مباکه بقره با سرلوح مذهب و مرصع و نقوش اسلیمی، ترنج و دو سرترنج و عنوان، عدد آیات و محل نزول سوره بر بوم زرّین بر مسطر 8 * 12 سانتی‌متر در دوازده سطر همراه باابری‌سازى و طلااندازى و دندان‌موشى در فواصل سطور و حواشى با جدول‌کشى مضاعف الوان زینت یافته است
- صفحه چهارم ادامه سوره مبارکه بقره همراه با ابری، طلااندازى و دندان‌موشى در شانزده سطر در مسطر عمومى مصحف به ابعاد 8 * 16 سانتی‌متر با جدول‌کشى مضاعف الوان و حواشى خارجى تشعیری‌با نقوش اسلیمى و ختایى زرّین
- کلیه سرسوره‌ها نسبتاً ساده به ابعادى حدود 8 سانتی‌متر با بوم زرین و عناوین و مختصات سور به قلم شنجرف به خط ثلث رقاعى تحریر یافته ایضاً کلمه جلاله‌الله در کلیه موارد در مصحف شریف به قلم زربوده و علایم حزب، شماره جزوات، تعیین مواضع سجدات‌ِ واجب و نصف جزو به اشکال ترنج‌هاى متفاوت تزئینی، مذهب و مرصع و عناوین تقسیمات به قلم زر درون نشانه‌ها بر متن لاجوردى تحریریافته‌اند. نکته شایان توجه در طرح و اجراى این دسته از نشانه‌ها آن است که هنرمندِ مذهب از اختصاص طرح خاصى جهت نشان دادن <نصف‌الجزو» خوددارى ورزیده و صرفاً طرح و نشانه <جزو» را به‌صورت نیمه - نیم‌ترنج - بدین منظور اختصاص داده است
- علایم پایانى آیات به صورت نشان‌های‌ِ مذهب و مرصع چهارپر بوده و تقسیمات پنج‌گانه آیات با درج کلمه خمس و محاسبه دهگانه آیات با ثبت کلمه عشر به قلم زر در حاشیه صفحات است
صفحات این مصحف شریف نیز به شیوه مرسوم در اکثر قرآن‌هاى خطى به منظور حفظ توالى آیات و تسلسل اصولى اوراق به شیوه ایرانى رادّه‌گذارى شده و رادّه‌ها به قلم خفى است و اسما سور در نیمى ازصفحات مصحف شریف به قلم جلى تکرار و درج شده‌اند، ایضاً برخى نشانه‌هاى تجویدى و قرایى به قلم خفى و غبار شنجرفى است
- در حاشیه یکى از صفحات از ورق ماقبل‌آخر مصحف موصوف در جوار سوره‌هاى اخلاص و نصر در دو پاره تحشیه در ذکر فضایل و خواص سور مزبور به قلم شکسته نستعلیق درج شده است، همچنین نشانه‌هاى مقابله و تکمیل جاافتادگی‌ها در دو موضع - آیه دوم از سوره مبارکه لقمان و قسمتى از سوره الشعری‌َ - به صورت اصلاحى همراه با ارایه کلام و آیه مربوطه با قلمى متفاوت از متن اصلى مشاهده‌می‌شود
- دو صفحه اختتام متن شریف، تحمیدیه و رقم با جدولی‌حدود 5.8 * 9.5 سانتی‌متر همراه با تذهیب و دندان‌موشیاست و علاالدین تبریزى - ملّاعلابیک - در این موضع درچهار سطر کوتاه به ترتیب ذیل رقم زده است
کتبه‌الفقیر الی‌الله تعالى . تراب اقدام المومنین علاالدین
التبریزى فى سنه اربع و ستین . و تسعمایه
این فقط قسمتی از متن مقاله است . جهت دریافت کل متن مقاله ، لطفا آن را خریداری نمایید
دانلود تحقیق کامل درمورد نسخه شناسى یک جلد قرآن کریم خطى مذهب (دوره صفویه)
