مسجد جامع مرند در مرکز شهر مرند واقع شده که مطابق کتیبه محراب مسجد، این بنا در سال ۷۳۱ هجری قمری در زمان سلطنت ابوسعید بهادرخان ساخته شده‌است. محراب در قسمت جنوبی مسجد واقع شده و مزین به آیات قرآنی به خط کوفی و گچبری‌های بدیع میباشد امروزه کف مسجد به اندازه سه پله از سطح کوچه مجاور پایین‌تر است و دالانی به طول ۱۲ متر با سه طاق گنبدی، ورودی را به شباستان‌ها مربوط می‌سازد در سمت چپ این دالان، شبستان جنوبی با گنبدی کم خیز واقع شده‌است.
محراب این مسجد که در سال 731 هجری به امر سلطان بوسعید بهادر خان بدست یک استاد گچ‌بر و صنعت‌گر تبریزی ساخته شده در 15 دیماه 1310 تحت شمارهء 239 جزو آثار ملی به ثبت رسیده است مسجد جامع مرند از ابنیهء اوایل سده هشتم هجری است.بنای کنونی آن‌که در نتیجهء تعمیرات مکرر به صورت بنائی تازه درآمده بنای اصلی نمی‌باشد و منتها از آثار قدیمی آن محرابی که به منزلهء یادگار جامع ابوسعید بشمار میرود در یکی از شبستانهای مسجد واقع و جزو محرابهای ظریف و زیبای مساجد دورهء مغول محسوب میشود این محراب از نظر طرز ساختمان و ستونهای مدور گچبری شده و کتیبه‌های کوفی و گچ‌بریها و نقشه و متر قابل توجه میباشد و خوشبختانه با وجود موقعیت نامتناسبی که دارد تا اندازه‌ای سالم‌مانده است. بنای فعلی مسجد در پشت محوطهء عمارت جدید فرمانداری(ساختمان جدید در گوشه شمال شرقی چهار راه پهلوی)واقع و در ورودی آن در گوشه شمال دیوار شرقی قرار گرفته است.
کف مسجد باندازهء 80 سانتیمتر(سه پله)از سطح کوچه گودتر بوده و از در اول وارد دالانی میشود بطول 12 متر که بوسیله سه طاق پشت گنبدی پوشیده شده است در سمت چپ دالان(سمت جنوبی)شبستانی قرار گرفته و با طاقهای آجری گنبدی شکل پوشیده گشته است محوطه داخل مسجد نیز با شش گنبد پشت آجری پوشیده شده که از وسط بدو پایه آجری عریض چهار گوش و از جوانب به دو پایه آجری دیوارهای خارجی بنا تکیه کرده‌اند محراب گچبری(بعرض 75/2 متر و بلندی 6 متر)در قسمت وسط طرف جنوبی واقع شده و گنبد بالای این قسمت بکلی ریخته که بعدا با تیر پوشیده شده است.در پاطاق این گنبد آثار حاشیه گچبری شامل آیات قرآنی دیده.
مسجد جامع مرند بی‌شک زیباترین و تاریخی‌ترین جاذبه شهرستان مرند محسوب میشود. مسجدی در مرکز شهرستان مرند که از 2 سمت توسط ساختمان شهرداری و خانه‌های مسکونی و از 2 سمت دیگر توسط خیابان‌های اصلی و فرعی احاطه شده است.
طبق کتیبه محراب این مسجد در سال 731 در زمان سلطنت «ابوسعید بهادرخان» از محل میراث مردم مرند و جزیه‌ای که در آن زمان از مردم غیرمسلمان می‌گرفتند توسط «حسین‌بن محمودبن ناج خواجه» ساخته شد.
کف این مسجد به اندازه 3 پله از سطح کوچه فرعی پایین‌تر است و دالانی به طول 12 متر با سه طاق گنبدی دالان ورودی را به شبستانها مربوط می‌سازد.
سمت چپ این دالان شبستان جنوبی با گنبدی کم‌خیز واقع شده است که بر فراز آن کتیبه‌ای از سنگ دیده میشود.
با اینکه این مسجد از صحن اصلی و بزرگی برخوردار است اما غیر از روزهای جمعه، نمازهای روزانه در اتاق کوچکی در سمت چپ دالان ورودی خوانده میشود.
اما زیباترین بخش این مسجد اتاقی بدون در ورودی است که کتیبه سنگی بزرگی به عرض 75/2 متر و ارتفاع 6 متر که محراب این مسجد است در آن واقع شده است. محرابی سنگی با حجاری زیبا نفش و نگارهای اسلامی.با اینکه محراب در این اتاق واقع است اما جز 4 پنجره که هر کدام به ارتفاع نیم متر از سطح زمین بالاتر هستند، ورودی دیگری ندارد. علاوه بر آیات این کتیبه، در فاصله دو ستون تزیینی و گچبری کنار محراب نیز نام سازنده محراب به خط رقاع نوشته شده است: «عمل عبدالفقیر نظام بندگیر تبریزی».
کتیبه سنگی و زیبایی محراب که دور تا دور آن به آیات قرآنی مزین شده بی‌شک یکی از زیباترین محرابهای مساجد ایران است که متاسفانه قسمت پایینی آن در حال ریزش و از بین رفتن است. با این حال به گفته نمازگزاران این مسحد مدتهاست یک گونی به دور آن کشیده اند و هراز گاهی چند ساعت کار ترمیمی می‌کنند.
به گفته امامی، مسئول روابط عمومی شهرداری مرند مرمت این محراب زیبا به این دلیل به تعویق افتاده است که بین سازمان‌های متولی مانند سازمان میراث فرهنگی و گردشگری وهیات امنا مسجد و دفتر امام جمعه شهرستان مرند اختلافاتی بر سر این مسجد وجود دارد.
مشاهدات عینی از این مسجد حاکی از این است که برای مرمت این محراب ارزشمند و منحصر به فرد هیچ اقدام کارشناسانه‌ای انجام نمی‌گیرد. بسته‌های سیمان و گچ ساختمانی در کنار چند آجر شکسته در کنار محراب نشانگر نحوه مرمت این کتیبه ارزشمند در شهر تاریخی مرند بود. شهری که علی‌رغم داشتن چند اثر تاریخی بزرگ هیچ متولی از سازمان میراث فرهنگی و گردشگری ندارد.
امامی که پس از مطرح شدن بحث‌های گردشگری به عنوان صنعت توریسم به نمایندگی از شهرداری، طرح‌های گردشگری را دنبال می‌کند، می‌گوید: «این مسجد نگین تاریخی مرند است و برای ارایه آن به گردشگران خارجی و داخلی و نشان دادن عظمت واقعی آن در نظر داریم ساختمان شهرداری را به محل دیگری منتقل کنیم تا مسجد از هر 4 قسمت قابل دسترسی و دیدن باشد.»
شهرستان مرند یکی از سرسبزترین شهرهای استان آذربایجان شرقی در 60 کیلومتری شمال تبریز است. در شهر مرند روایتی است مبنی بر اینکه بنای این شهر به امر دختر ترسا به نام ماریا گذاشته شده و کلیسای بزرگ آن نیز که فعلا پابرجاست و با تغییراتی به صورت مسجدجامع این شهر درآمده است. آثار کلیسای این مسجد هنوز هم مشهود است و صلیب‌های بزرگ و کوچک شکسته دور تا دور قسمت فوقانی آن را به نحو زیبایی در برگرفته است.
هر چند در مورد این مسجد روایات گوناگونی موجود است اما اینکه مسجد جامع مرند قبلا کلیسا بود چندان بعید به نظر نمی‌رسد.
مسجد جامع مرند در مرکز شهر مرند واقع شده که مطابق کتیبه محراب مسجد، این بنا در سال ۷۳۱ هجری قمری در زمان سلطنت ابوسعید بهادرخان ساخته شده‌است. محراب در قسمت جنوبی مسجد واقع شده و مزین به آیات قرآنی به خط کوفی و گچبری‌های بدیع میباشد.
امروزه کف مسجد به اندازه سه پله از سطح کوچه مجاور پایین‌تر است و دالانی به طول ۱۲ متر با سه طاق گنبدی، ورودی را به شباستان‌ها مربوط می‌سازد در سمت چپ این دالان، شبستان جنوبی با گنبدی کم خیز واقع شده‌است. بنا به بررسی¬های انجام شده این بنا در مرکز شهر واقع شده این مسجد ظاهرا در آغاز یکی از آتشکده¬های دوره¬ی ساسانی بود که بعدها با سکونت ارامنه در این منطقه به کلیسا تبدیل شد، پس از پیروزی اعراب بر بابک در قرن سوم هجری و همزمان با اسلام آوردن مردم آذربایجان به مسجد تبدیل شده است. طبق کتیبه-ی محراب این مسجد در اوایل سده¬ی هشتم یعنی در سال 731 هـ ق در زمان سلطنت ابوسعید بهادرخان و به دستور او ساخته شد این مسجد نه صحن دارد و نه سردر، چون در اصل کلیسا بود و در زمان مغول به مسجد تبدیل شده است. در سال 704، این مسجد در حالی که بیش از 9 سال از عمر آن نمی¬گذشته توسط تاج خواجه مورد مرمت قرار گرفته است. محوطه اصلی مسجد یا سقفی مشتمل بر شش گنبد فضاهای اصلی مسجد را تشکیل می¬دهد. محراب به عرض 75/2 و ارتفاع 6 متر در قسمت جنوب مسجد واقع شده و مزین به آیات قرآنی به خط کوفی و گچ بریهای زیبا و بدیع می¬باشد. (سلما سیدزاده، جواد( بناهای تاریخی آذرباجان، مسجد جامع مرند) وحید، س 13، ش2-1، اردیبهشت 1354،صص 152-151) سوابق و پیشینه معبد پارتنون: پرستشگاه یکی از الهه¬های یونان به نام آتناست (الهه عقل و زیبایی زنانه) که در قرن 5 قبل از میلاد توسط مردم آتن ساخته شده این معبد مهمترین بنای باقیمانده از یونان باستان است و غالبا به عنوان اوجی در پیشرفت دوره معماری دوریک شناخته می¬شود. مجسمه¬هایی که در تزیین این بنا استفاده شده است یکی از مهمترین بخشهای هنر یونانی است و سمبلی از یونان باستان و دموکراسی آتنی است و یکی از بزرگترین مقبره¬های فرهنگی دنیاست. معمارانی چون «کایمراتیس» و «ایکتینوس» در ساختمان آن نقش اصلی را داشت¬اند و در فاصله¬ی سالهای 432و448 ق م ساخته شده است. بنا دور ستونی است در ایوان جنوبی معبد پارتنون برخلاف پرستشگاههای دیگری به جای 6 ستون از 8 ستون (سبک 8 ستونی) و برای طول آن 17 ستون در نظر گرفته شده است. طول و عرض آن 31×70 متر و ارتفاع آن 13/72 متر که ارتفاع هر ستون 10/43 متر است. و در این بنا دو شیوه¬ی دوریک و ایونیک تلفیق شده¬اند و در ایجاد نقوش در چهار گوشی¬های تزینی و سنتوریهای معبد نهایت دقت را به کار برده¬اند. (سید زنوزی، امیر هوشنگ(مرند) تهران، بینا، 1358، صص 269-268)
فرمت این مقاله به صورت Word و با قابلیت ویرایش میباشد
تعداد صفحات این مقاله 12 صفحه
پس از پرداخت ، میتوانید مقاله را به صورت انلاین دانلود کنید
دانلود مقاله مسجد جامع شهرستان مرند
