دانلود مقاله نماز در قرآن وحدیث

اختصاصی از هایدی دانلود مقاله نماز در قرآن وحدیث دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

نماز، نخستین واجب الهى است که خداوند سبحان بر مردم مقرّر داشته و فریضه اى است که پیشتر از همه فرائض دیگر، باید آن را آموخت ؛ نخستین عمل انسان است که در آن نظر مى شود و نخستین چیزى است که از آن بازخواست مى گردد، اگر مقبول افتد بقیه اعمال هم پذیرفته مى شود و اگر رد شود، دیگر اعمال هم رد مى شود.
نماز ستون دین، استوارى و سیماى آن است. جایگاه آن در دین، مانند سر در کالبد است و حکایت آن، حکایت ستون خیمه است. نماز، بهترین دستور دین، برترین اعمال و محبوب ترین آن ها نزد خداى سبحان و برترین وسیله اى است که متوسلان براى نزدیک شدن به او بدان چنگ زده اند و معراج مؤمن است .
نماز، شیطان را مى راند، بر تکبّر و سرکشى راه مى بندد، از زشتى و ناپسندى باز مى دارد، کبر و دیگر زنگارهاى روح را مى زداید، بدى ها را مى برد و جان را پاک مى سازد.
نماز، کلید هر نیکى است ، چهره و دل بدان روشن مى شود و جان با آن به اطمینان مى رسد رحمت را فرو مى آوردو زشتى ها با آن زیبا مى گردند و براى پیروزى در جهاد اکبر و اصغر از آن مدد مى جویند.
نماز آخرین سفارش پیامبران، مخصوصاً پیامبر خاتم، حضرت رسول اکرم صلّى الله علیه و آله است که در پایان وصیت خویش فرمود: نماز را، نماز را و آن را تا بدان جا تکرار کرد که زبانش سنگین و سخنش بریده بریده گشت.
بى گمان، نماز بهترین وسیله براى سازندگى و سیر و سلوک به سوى خداوند متعال و هسته بنیادین حرکت تکاملى به سوى والاترین هدف انسانیت و جامعه نمونه بشرى است. بسى درد و اندوه که عموم مردم و بلکه بسیارى از نخبگان، این جان مایه حیات و حرکت و شکوفایى را آن چنان که باید، نمى شناسند و خواص ،آنچنان که شاید از آن بهره نمى گیرند، حال آن که آیات قرآن کریم و سنّت شریف بر نقش اعجازگونه نماز در سازندگى فرد و جامعه، تأکید مى ورزند.
افراد بسیارى سرمایه حیات و عمر را در اندیشه سازندگى و انجام تمرین هایى جهت یافتن راه تکامل،خرج کرده و در طلب مرشد راه، برخاسته و از ذکرها و وردها و ریاضتها، براى طى کردن منزلگاه هاى کمال و مراحل مکاشفه و عرفان، یارى جسته اند، ولى فراوان در دام مکّارانى افتاده اند که از سیر و سلوک، جز نام آن هیچ نمى دانند و آن را وسیله نان خوردن و کسب شهرت و دربند کشیدن همه جانبه مریدان نادان خویش ، ساخته اند.
ره پویان بیدار و مسلمانان روشن بین راستین مى دانند که نماز، بهترین درس سیر و سلوک و خودسازى، نزدیکترین راه براى مبارزه با تهاجم فرهنگىِ دشمنان اسلام و نتیجه بخش ترین جهاد براى تحقق ارزش هاى انسانى و پیاده کردن معارف ناب اسلام در جوامع بشرى است.
در سفارش اخلاقى گرانبهاى امام خمینى ـ رضوان الله تعالى علیه ـ به فرزند عزیزش حاج سید احمد ـ ره ـ مى خوانیم: که خودخواهى ریشه مصیبت هاى بشرى است و کوشش براى درمان این ریشه تباهى است که جهاد اکبر نام دارد و پیروزى در این جبهه به اصلاح تمام گستره زندگى مى انجامد.
امام پس از روشن کردن این مفاهیم ، نماز را راه تحقق این پیروزى مى بیند و مى گوید:
«فرزندم، از خودخواهى و خودبینى به درآى که این ارث شیطان است، که به واسطه خودبینى و خودخواهى از امر خداى تعالى به خضوع براى ولىّ و صفىّ او جلّ و علا سرباز زد. و بدان که تمام گرفتاریهاى بنى آدم از این ارث شیطانى است که اصلِ اصول فتنه است، و شاید آیه شریفه وقاتِلُوهُم حَتّى لاتَکُونَ فِتنَةٌ وَیَکُونَ الدّینُ لله در بعض مراحل آن، اشاره به جهاد اکبر و مقاتله با ریشه فتنه که شیاطین بزرگ و جنود آن، که در تمام اعماق قلوب انسان ها شاخه و ریشه دارد، باشد. و هر کس براى رفع فتنه از درون و برون خویش ، باید مجاهده نماید. و این جهاد است که اگر به پیروزى رسید همه چیز و همه کس اصلاح مى شود.
پسرم، سعى کن که به این پیروزى دست یابى، یا دست کم به بعض مراحل آن. همّت کن و از هواهاى نفسانیه، که حد و حصر ندارد، بکاه، و از خداى متعال جل و علا استمداد کن که بى مدد او کس به جایى نرسد و نماز، این معراج عارفان و سفر عاشقان، راه وصول به این مقصد است. و اگر توفیق یابى و یابیم به تحقق یک رکعت آن و مشاهده انوار مکنون در آن و اسرار مرموز آن، ولو به قدر طاقت خویش، شمه اى از مقصد و مقصود اولیاى خدا را استشمام نمودیم، و دورنمایى از صلاة، معراج سید انبیا و عرفا صلّى الله علیه و آله را مشاهده کردیم، که خداوند منان ما و شما را به این نعمت بزرگ منت نهد.»
آرى، اگر کارگزاران مخلص در حکومت اسلامى که مشتاق حاکمیت ارزش هاى اسلامى هستند به آثار و برکت هاى نماز آن گونه که شایسته آن است، توجه مى داشتند، بخش بزرگى از بودجه مبارزه با تهاجم فرهنگى رابه زنده کردن نماز اختصاص مى دادند و بلکه ردیف خاصّى را در بودجه عمومى کشور براى ترویج و تعمیق فرهنگ نماز، این فریضه سازنده ناشناخته، قرار مى دادند.
در این کتاب، تبیین گستره نقش نماز را در سازندگى فرد و جامعه که از قرآن و حدیث گرفته شده، خواهید دید. نکته دقیق و مهم در این جا آن است که سازندگى فرد، مقدمه سازندگى اجتماع است و پایه خودسازى، یاد خداوند متعال است، همان گونه که امیر مؤمنان فرموده است: «ریشه اصلاح دل، اشتغال آن به یاد خداست» که از کلمات نغز آن حضرت است و جان کلام این که هدف نهایى انسان، دیدار خداست و رمز این دیدار، عشق و محبّت او وکلید این رمز، ذکر و یاد خداى سبحان متعال است و نماز کامل ترین ذکر است.
بى گمان، یاد خدا، زندگى دل، خوراک جان، کلید انس و پدید آورنده کیمیاى عشق و محبّت حق ـ جلّ و علا ـ است. همانا عشق به خدا، پیوند عاشق را با هر چه جز معشوق است، مى برد و این همان است که انقطاع نامیده مى شود و در نخستین مرتبه آن، نفس امّاره مى میرد و زندگى عقلانى انسان آغاز مى شود و در بالاترین مرتبه آن، دیده دل، به نور دیدار خدا، روشن مى گردد و در این والاترین درجه است که اراده انسان در اراده حق ـ جلّ و علا ـ فانى مى گردد و انسان، خلعت خلافت الهى و ولایت تکوینى مى پوشد و کرامت هاى خارق العاده و اجابت دعا از او پدیدار مى شود.
مسئله اصلى این است که نماز هنگامى این آثار و برکات را دارد و انسان را در رسیدن به هدف نهایى اش دستگیرى مى کند، که به صورت حقیقى و همراه با شرط هایش، آنگونه که مقبول خداوند متعال است، آورده شود؛ نه کلمه هایى تو خالى و حرکت هایى ظاهرى که مصداق این حدیث باشد: «خداوند نماز بنده اى را که دلش همراه تنش نیست، نمى پذیرد».
بارى، پیرامون حضور قلب در نماز و وسیله هاى دستیابى به آن، گفتگو بسیار است، ولى تنها به دو نکته مهم که از عارفى بزرگ شنیده ام، مى پردازم .
1 ـ خود را در برابر نسیم رحمت پروردگار نهادن
غفلت هاى بى اختیار، هر اندازه فراوان باشد با نخستین وزش نسیم رحمت الهى، نابود مى گردد. گاه نور خیر جرقه مى زند و انسان در آن حال به خدا متوجه مى گردد که اگر براى خاموش نشدن این بارقه الهى تلاش کند، شیطان او را رها مى کند و به تدریج این پرتو نورافشان به نورى همیشگى و حضورى کامل مى انجامد.
خسارت واقعى آن است که عوامل غفلت را به اختیار خود فراهم آوریم، چون همّت شیطان آن است که ما را با دست خویش به غفلت اندازد و از نسیم هاى مهر پروردگار در روزگار، بهره نگیریم ، همان گونه که روایت شده است: «بى گمان براى پروردگارتان در ایّام روزگارتان، نسیم هایى است، هان، خود را در برابر آن نهید».
2 ـ روى گرداندن از بیهودگى
بى گمان سرگرم شدن به کارها و گفتگوى بیهوده، از عوامل اختیارى غفلت و فراموشى است . کار بیهوده، اراده انسانى را در حفظ ارزش هاى انسانى و اسلامى سست مى کند و توفیق ذکر و حضور در نماز را از او مى گیرد، حال آن که حضور قلب در نماز ، بنیاد همه این ارزش هاست.
آن که موفق به حضور قلب کامل در نماز مى گردد تنها از گناه دورى نمى کند، بلکه از همه کارهاى بیهوده دورى مى گزیند و شاید آوردن خشوع در نماز به همراه دورى از بیهودگى در سوره مؤمنون به این نکته اشاره دارد. خداوند متعال مى فرماید: «حتماً مؤمنان رستگار شدند؛ همانان که در نمازشان فروتنند. و آنان که از بیهودگى روى گردانند».

خدایا ما را از رستگاران قرار ده .

فضیلت نماز

1 ـ پیامبر خدا صلّى الله علیه و آله : نماز، نور است.

2 ـ نماز، نور مؤمن است، نماز نورى از خداوند است.

3 ـ نماز انسان، نورى در دل اوست. پس هر کس مى خواهد، دلش را نورانى کند.

4 ـ نماز، دلیل روشن و آشکارى است.

5 ـ نماز پشت سر نماز بدون کار بیهوده در میانشان، در علّیین نوشته شود.

6 ـ آگاه باشید که نماز، خوراک مهمانى خداوند در زمین است که براى شایستگان رحمتش در هر روز پنج مرتبه، آماده و گوارایش مى سازد.

7 ـ هر چیز را زینتى است و زینت اسلام، نمازهاى پنجگانه است و هر چیز پایه اى دارد و پایه مؤمن، نماز است و براى هر چیز، چراغى است و چراغ دل مؤمن ، نمازهاى پنجگانه است.

8 ـ خداوند جلّ جلاله چیزى برتر از توحید و نماز را واجب نمى کند و اگر چیزى برتر بود، آن را بر فرشتگانش واجب مى کرد که برخى در رکوع و برخى دیگر در سجودند.
9 ـ نماز، از دستورات دین و در آن، خشنودى پروردگار جلّ جلاله نهفته و راه روشن پیامبران است.

10 ـ دینى که رکوع و سجود در آن نباشد، هیچ خیرى ندارد.

11 ـ خداوند متعال فرموده است: نماز را بین خود و بنده ام دو نیمه کرده ام و آنچه بخواهد به او مى دهم.
پس هنگامى که بنده مى گوید: الحمد لله ربّ العالمین خداوند متعال مى گوید: بنده ام مرا ستود. و هنگامى که گفت: الرحمن الرحیم خداوند متعال مى گوید: بنده ام مرا ستایش کرد و هنگامى که گفت: مالک یوم الدین مى گوید: بنده ام مرا بزرگ داشت (یک بار فرمود: بنده ام [ امرش را ] به من واگذارد) و هنگامى که گفت: ایّاک نعبد و ایّاک نستعین مى گوید: این میان من و بنده ام مى باشد و آنچه خواست به او مى دهم. پس هنگامى که گفت: اهدنا الصراط المستقیم مى گوید: این براى بنده ام مى باشد و آنچه خواست به او مى د هم.

فائده:
صاحب کتاب بزرگ جواهر الکلام فى شرح شرائع الاسلام پس از نقل روایتهایى در فضیلت نماز مى گوید: این فضیلت، اختصاص به نمازهاى پنجگانه واجب ندارد، گرچه برخى خبرها مخصوص به آن هاست. بلکه گفته مى شود منظور هر روایتى که واژه صلاة دارد آن ها هستند؛ چون معروف و رایج بوده و جز آن ها نماز دیگرى را از بنده نمى خواهند؛ امّا دقّت در آنچه از پیشوایان رسیده که برخى صراحت هم دارند حکم مى کند در این فضیلت، میان واجب و مستحب فرقى نگذاریم و هر دو را بهترین کار بدانیم .

ویژگی های نماز

استوارى دین

1 ـ پیامبر خدا صلّى الله علیه و آله : نماز، ستون دین شماست.

2 ـ امام علىّ علیه السّلام : خدا را! خدا را!در باره نماز،که ستون دین شماست.

3 ـ پیامبر خدا صلّى الله علیه و آله : برپادارنده دین، نماز است.

4 ـ نماز، مانند ستون خیمه است؛ اگر ستون بر پا باشد، ریسمانها و میخها و پرده سود مى رساند و هنگامى که ستون بشکند نه ریسمان سودى دارد و نه میخ و پرده.

5 ـ جایگاه نماز در دین، مانند سر در کالبد است.

6 ـ معاذ مى گوید : پیامبر به من فرمود: آیا تو را از سر امر ( اسلام )و ستون آن خبر نکنم؟ گفتم: چرا اى پیامبر خدا. حضرت فرمود: سر امر و ستون آن، نماز و قلّه اش جهاد است.

7 ـ امام صادق علیه السّلام : مردى به خدمت پیامبر خدا صلّى الله علیه و آله رسید و گفت: اى پیامبر خدا، مرا از اسلام آگاه کن،از اصل و فرع و قـلّه و اوج آن.
پیامبر فرمود: اصل آن، نماز و فرع آن، زکات و قلّه و اوجش ، پیکار در راه خداوند متعال است.

8 ـ پیامبر خدا صلّى الله علیه و آله : نشانه ایمان، نماز است.

9 ـ هر چیز، سیمایى دارد و سیماى دین شما، نماز است.

10 ـ امام علىّ علیه السّلام : شش چیز از پایه هاى دین است: یقین خالص، نصیحت مسلمانان و بر پا داشتن نماز ...

11 ـ امام باقر علیه السّلام : اسلام بر پنج چیز بنا شده است: نماز و زکات و روزه و حجّ و ولایت و به هیچ چیز چون ولایت دعوت نشده است.

12 ـ امام صادق علیه السّلام : سه چیز، سنگ بناى اسلامند: نماز و زکات و ولایت و هیچیک جز به همراه بقیه درست نیست.

بهترین دستور

13 ـ ابوذر : به پیامبر اکرم صلّى الله علیه و آله عرض کردم : شما مرا به نماز امر کردى، نماز چیست؟ حضرت فرمود: بهترین موضوع است، هر که خواهد کم و هر که خواهد زیاد بخواند.

14 ـ پیامبر خدا صلّى الله علیه و آله : خود را نجات دهید، عمل کنید و بهترین عملهایتان، نماز است.

15 ـ ابو امامه: مردى از انصار خدمت پیامبر اسلام رسید و گفت: فلانى زراعت کرده و محصولش دو برابر شده است (یا شبیه چنین چیزى). حضرت فرمود: چه مى گویى ؟ دو رکعت نماز مختصر، از همه این و از دنیا و آنچه در آن است براى تو، بهتر است.

16 ـ ابو هریره: پیامبر بر قبر شخصى تازه دفن شده، گذشت . پس فرمود: اگر این شخص بتواند دو رکعت نماز مختصر ـ از همانها که کوچک و اضافى مى شمرید ـ بر اعمالش بیفزاید، برایش محبوب تر از بقیه دنیایتان است.

17 ـ عبدالله بن عمرو: مردى به خدمت پیامبر آمد و از برترین کارها پرسید؟ پیامبر خدا فرمود: نماز. سپس گفت: دیگر چه ؟ فرمود : نماز. باز گفت : دیگر چه ؟ گفت : نماز ـ تا سه بار ـ . پس از آن که همچنان بر پرسش خود پاى فشرد، پیامبر گرامى فرمود: پیکار در راه خدا.

18 ـ امام علىّ علیه السّلام : برترین وسیله اى که متوسلان بدان چنگ زده اند: ایمان به خدا و پیامبرش، پیکار در راه خدا ، کلمه اخلاص که فطرت است، و کامل خواندن نماز که دین مى باشد.

19 ـ خدا را! خدا را! در باره نماز، که بهترین کار و ستون دین شماست.

20 ـ امام صادق علیه السّلام : محبوبترین کارها نزد خداى جلّ جلاله ، نماز است و آن آخرین سفارش همه پیامبران است.

21 ـ از سفارشهاى لقمان به پسرش این بود: روزه اى که تو را از نماز بازمى دارد، نگیر؛ چون نزد خدا، نماز محبوبتر از روزه است.

22 ـ فرمانبردارى خداى جلّ جلاله ، خدمت او در زمین است و هیچ خدمتى برابر با نماز نیست. از این روست که فرشتگان، زکریّا را در حالى ندا دادند که در محراب به نماز ایستاده بود .
23 ـ معاویة بن وهب: از امام صادق علیه السّلام پرسیدم: برترین وسیله تقرب بندگان به خدایشان و محبوبترین آن نزد خدا چیست؟ حضرت فرمود: پس از معرفت، برتر از این نماز، چیزى نمى شناسم. نمى بینى که بنده شایسته خدا ، عیسى بن مریم علیه السّلام ، گفت: «خدا مرا تا زنده ام به نماز و روزه سفارش کرده است.»

روشنى چشم پیامبر صلّى الله علیه و آله
24 ـ پیامبر خدا صلّى الله علیه و آله : روشنى چشم من، در نماز نهاده شده است.

25 ـ جبرییل به من گفت: نماز را محبوب تو ساخته اند. پس هر اندازه مى خواهى از آن، برگیر.

26 ـ خداوند متعال، روشنى چشم مرا در نماز نهاده است و آن را محبوب من ساخته، همانگونه که خوراک براى گرسنه و آب براى تشنه گوارا گشته است. همانا گرسنه پس از خوردن غذا سیر و تشنه پس از نوشیدن آب، سیراب مى گردد، ولى من از نماز سیر نمى شوم.

27 ـ هنگامى که آیه «نماز را در دو سوى روز به پا دار» نازل شد ـ فرمود: دوست ندارم به جاى نماز، آنچه خورشید بر آن مى تابد، داشته باشم.
نخستین واجب الهى

28 ـ پیامبر خدا صلّى الله علیه و آله : نخستین چیزى از دین، که خدا بر مردم واجب کرد و آخرین چیزى که باقى مى ماند، نماز است.

29 ـ نخستین چیزى که خدا بر امتم واجب کرد، نمازهاى پنجگانه است.

30 ـ ابن اثیر: نخستین دستور اسلام که خداوند مقرّر کرد، پس از اقرار به یگانگى خداوند و دورى از بتها، نماز بود . هنگامى که نماز بر پیامبر واجب شد، جبرییل نزد او در بالاى شهر مکّه آمد وبرایش پاشنه پا را در گوشه اى از درّه بر زمین کوبید، چشمه اى جوشید و جبرییل پیش روى پیامبر وضو گرفت، تا چگونگى طهارت براى نماز را نشان دهد. پس پیامبر همچون او وضو گرفت. سپس جبرییل برخاست و با آن [ وضو نماز خواند و پیامبر هم با او نماز گزارد.

31 ـ ابن شهر آشوب: در مدتى که پیامبر در مکّه بود، هیچ عبادتى تشریع نشد مگر طهارت و نماز که بر او، واجب و براى امت، سنّت (مستحب مؤکّد) بود. پس از معراج و در سال نهم بعثت، نمازهاى پنجگانه واجب شد. هنگامى که پیامبر به مدینه هجرت کرد ، در شعبان سال دوّم هجرت، روزه واجب گشت، قبله تغییر کرد و زکات فطریه و نماز عید نیز واجب شدـ فریضه نماز جمعه در سال نخست هجرت جایگزین نماز ظهر شده بود ـ سپس زکات دارایى ها واجب شد. پس از آن حج و عمره و حلال و حرام و منع واجازه و استحباب و کراهت و نیز جهاد و ولایت امیر مؤمنان مقرر شد.

32 ـ هنگامى که پیامبر سى و هفت ساله شد، خواب مى دید، کسى او را فرستاده خدا خطاب مى کند، امّا نمى توانست بپذیرد. مدتى طولانى این چنین سپرى شد تا روزى در میان کوهها، هنگام شبانى گله ابوطالب، نگاهش به شخصى افتاد که او را فرستاده خدا خطاب مى کرد. از او پرسید: کیستى؟ گفت: من جبرییل هستم. خداوند مرا به سویت روانه کرده تا تو را فرستاده خود قرار دهد. پس پیامبر خدیجه را از موضوع آگاه کرد. خدیجه گفت: اى محمّد. امیدوارم که اینگونه باشد. سپس جبرییل بر پیامبر نازل شد و براى او آبى از آسمان آورد و به او وضو و رکوع و سجود را آموخت و آنگاه که پیامبر چهل ساله شد، چگونگى نماز را بدون وقتهاى آن به او یاد داد. پس پیامبر در هر وقت ، نمازهاى دو رکعتى مى خواند.

33 ـ جبرییل پیام خداوند را به پیامبر رساند ... سپس جبرییل نزد پیامبر مى آمد و جز با اجازه اش به او نزدیک نمى شد. روزى نزد پیامبر در بالاى مکّه آمد، پاشنه پایش را در گوشه اى از درّه به زمین کوبید. چشمه اى جوشید . جبرییل وضو ساخت و پیامبر طهارت گرفت و نماز ظهر را خواند و آن نخستین نمازى بود که خداوند واجب کرد.

نخستین آموزش واجب
34 ـ ابو مالک اشجعى از پدرش: نماز، نخستین چیزى بود که پیامبر به افراد تازه مسلمان، مى آموخت.

35 ـ پیامبر خدا صلّى الله علیه و آله ـ هنگام فرستادن معاذ به یمن ـ فرمود : تو بر کسانى وارد مى شوى که اهل کتابند . پس باید نخستین چیزى که آنان را بدان مى خوانى، بندگى خداوند باشد. سپس هنگامى که خدا را شناختند، آگاهشان کن که خداوندپنج نماز در شبانه روز بر ایشان واجب کرده است.

نخستین مورد باز خواست
36 ـ پیامبر خدا صلّى الله علیه و آله : نماز ستون دین و نخستین عمل انسان است که در آن مى نگرند. پس اگر صحیح بود، اعمالش را مى بینند و اگر صحیح نبود، بقیه کارهایش دیده نمى شود.

37 ـ نخستین چیزى که در روز قیامت، بازخواست مى شود، نماز است. پس هر کس پاسخ داد، مرحله هاى بعد بر او آسان مى شود و هر کس پاسخ ندهد، بر او سخت مى گردد.

38 ـ روز قیامت که در رسید، بنده را مى خوانند و نخستین چیزى که از او مى خواهند، نماز است. اگر آن را درست بیاورد [ که رستگار شده است ] و گر نه در آتش انداخته مى شود .

39 ـ نخستین عمل انسان که در روز قیامت محاسبه مى شود، نماز است. پس اگر نیکو بود، رستگار و کامیاب مى گردد و اگر باطل بود، محروم و زیانکار مى شود.

40 ـ هنگامى که بنده در پیشگاه خداوند مى ایستد، نخستین چیزى که از او مى خواهند نماز است. 

فرمت این مقاله به صورت Word و با قابلیت ویرایش میباشد

تعداد صفحات این مقاله  34  صفحه

پس از پرداخت ، میتوانید مقاله را به صورت انلاین دانلود کنید