لینک دانلود و خرید پایین توضیحات
فرمت فایل word و قابل ویرایش و پرینت
تعداد صفحات: 7
بررسی شیوع آنمی فقر آهن بر اساس معیارهای آزمایشگاهی در کودکان
مبتلا به اختلال رشد غیرارگانیک مراجعه کننده به کلینیک
تخصصی اطفال بیمارستان امام خمینی شهر ایلام
نسرین غیاثی*، جاسم محمدی
1) گروه مامایی، دانشکده پرستاری، دانشگاه علوم پزشکی ایلام
2) گروه اطفال، دانشکده پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی ایلام
تاریخ دریافت: 15/4/87 تاریخ پذیرش: 1/2/88
واژه های کلیدی: آنمی فقر آهن، کودکان، اختلال رشد غیر ارگانیک
مقدمه
آنمی فقر آهن به دسترسی ناکافی آهن جهت خون سازی پایدار مغز استخوان تعریف می شود. این بیماری شایع ترین مشکل خونی در دوران شیرخوارگی و کودکی است. برای حفظ تعادل مثبت آهن در کودکی باید روزانه mg5/1-8/0 آهن از مواد غذایی جذب شود. با توجه به ضریب جذب 10 درصد آهن خوراکی، یک رژیم غذایی مطلوب باید روزانه حاوی حــداقل mg 15-8 آهن باشد.(1)
در سال های اول زندگی که غذاهای غنی از آهن به مقدار کمی مصرف می شود تأمین این مقدار آهن در رژیم غذایی مشکل است بنابراین علاوه بر رژیم غذایی، از حدود 6 ماهگی باید به شیرخوار آهن مکمل داده شود.
در مرحله قبل از نهفتگی فقر آهن، بدون تغییر در میزان هموگلوبین یا آهن سرم، ذخایر آن کــــاهش می یابد. به ندرت در این مرحله بیماری تشخیص داده می شود. در مرحله نهفتگی، سطح آهن سرم کاهش یــــافته و بـــــدون تغییر در میزان همـــــوگلوبین، ظرفیت کـلی اتصـــــــال آهـــــــن Total Iron binding capacity(TIBC) افزایش می یابد.(2)
سطح فریتین سرم نشانه ای برای تخمین بیوشیمیایی ذخایر آهن بدن است مقدار فریتین سرم در حد ngr/ml 20-10 نشانه کاهش ذخایر آهن است و اگر کمتر از ngr/ml 10 باشد ارزش تشخیصی برای کم خونی فقر آهن دارد. در کم خونی شدید فقر آهن مقدار آهن سرم کمتر از ngr/ml30 بوده ظرفیت سرمی اتصال آهن افزایش یافته در نتیجه اشباع ترانسفـــرین ســرم به کمتر از 15 درصد می رسد. با پیشرفت فقر آهن اندازه گلبول های قرمز و مقدار هموگلوبین کاهش می یابد(میکروسیتیک و هیپوکروم) و گلبول ها شکل غیر طبیعی پیدا می کنند،(3).FTT به عدم وزن گیری و یا حتی از دست دادن وزن اطلاق می گردد. Ftt از مشکلات نسبتاً شایع در طب کودکان محسوب می شود و با توجه به سن بحرانی رشد مغز در سالــهای اول زندگی بر شناخت هر چه سریع تر و درمان مناسب FTT تأکید می گردد.(4)
از نظر شیوع 28 درصد Ftt به علت بیماری های اعضاء بدن(ارگانیک) و 45 درصد به دلیل عوامل محیطی-روانی-اجتماعی بوده و 26درصد علت مختلط دارد.
برای تشخیص Ftt غیرارگانیک بررسی مسائل خانوادگی، نحوه ارتباط والدین با یکدیگر، رابطه مادر و کودک و رفتارهای غیر طبیعی مثل خوردن مواد غیر خوراکی و یا خوراکی های نامناسب، شب ادراری، افسردگی و یا پرخاشگری لازم است. در صورت تداوم محرومیت کودک، علاوه بر وزن، قد و دور سر نیز تحت تأثیر قرار می گیرد.(5)
در کشورهای در حال توسعه و عقب مانده علت شایع FTT سوء تغذیه محسوب می شود. سوء تغذیه می تواند ناشی از کمبود مواد غذائی و فقر اقتصادی، عادات فرهنگی غلط و عادات غذائی غلط باشد.
برای FTT تعاریف متعددی وجود دارد:
1. در 6 ماه اول عمر چنانچه وزن گیری کمتر از 500 گرم باشد.
2. در بین 13-6 ماهگی چنانچه طی دو ماه متوالی شیرخوار وزن گیری نداشته باشد.
3. در سنین بالاتر اگر کودک 3 ماه متــــوالی وزن گیری نداشته باشد.
4. کودکی که منحنی وزن بر حسب سن یا وزن بر حسب قد بیش از 2 انحراف معیار زیر متوسط دارد و یا زیر صدک سوم است.
5. اگر منحنی رشد کودک افقی شده و دو منحنی از صدک های هفت گانه را قطع کند حتی اگر وزن، بالای صدک 3 باشد.
بعد از تشخیص FTT بر اساس تعاریف بالا اقدام بعدی تعیین شدت آن است. هر چه میزان وزن کودک از منحنی 50 درصد که مناسب برای سن است انحراف بیشتری داشته باشد، نشان دهنده شدت Ftt است.(6)
برای تعیین شدت Ftt از معیار جدول Gomes استفاده می گردد. در این معیار وزن کودک نسبت به وزن ایده آل سن یا جنس کودک محاسبه می گردد و چنـــــــانچه این نسبت بیشتر از 90 درصد باشد نرمال و در90-76 درصد نوع خفیف و در 75-61 درصد نوع متوسط و اگر کمتر از 60 درصد باشد نوع شدید Ftt تلقی می گردد.
مواد و روش ها
این مطالعه یک مطالعه تحلیلی آینده نگر بود و از بین تمام کودکان مراجعه کننده به کلینیک تخصصی اطفال بیمارستان امام خمینی ایلام کودکانی که دارای وزن و قد پایین نسبت به صدک پنجاهم جامعه بودند، انتخاب و سپس شیوع آنمی فقر آهن در این کودکان بر اساس معیارهای مختلف آزمایشگاهی بررسی شد.
با توجه به شرح حال و معاینه فیزیکی و پاراکلینیک موارد علل ارگانیک FTT نظیر مشکلات قلبی، ریوی، گوارشی و غددی دراین مطالعه کنار گذاشته شد. سپس افراد دارای وزن و قد پائین با توجه به صدک قد و وزن نرمال همان سن و جنس به عنوان نمونه انتخاب شده اند. تعداد نمونه ها با در نظر گرفتن سطح اطمینان و حداکثر اشتباه برابر 180 مورد برآورد گردید.
اطلاعات مورد نیاز از طریق تکمیل پرسش نامه حاوی اطلاعات ضروری که شامل سن، جنس، مصرف قطره آهن تا 2سالگی، اشتهای کودک، تغذیه انحصاری با شیر مادر و قد کودک بود به روش چهره به چهره استخراج شد و با انجام معاینات فیزیکی و اندازه گیری قد و وزن و محاسبه صدک رشدی آن و گرفتن نمونه خون جهت بررسی فاکتورهای خونی مربوط به آنمی که شــــامل: Hb،HCT، MCV، TIBC،CBC و فریتین سرم و همچنین الکتروفورزهموگلوبین جهت کنار گذاشتن موارد تالاسمی مینور و SLE انجام سطح G6PD و انجام آزمایش خون برای occult blood مدفوع برای رد علل خونریزی گوارشی و U/Aبوده انجام شد.
پس از جمع آوری اولیه داده ها با توجه به محدوده نرمال اندکس های آزمایشگاهی برای آن ها کد لازم گذاشته شد. بر اساس اطلاعات تـــن سنجی بر اساس جدید ترین یافته ها درجات لاغری و کوتاهی قد کودکان سنجیده شده با جدول گومز این درجات ثبت گردید. در نهایت با کمک مشاوره آماری با برنامهSpss داده ها تحـــــت آنالیز آماری قرار گرفتند.
یافته های پژوهش
از 180 کودک مورد مطالعه بر اساس جدول گومز شدت Ftt آن ها از لحاظ کم وزنی به ترتیب ذیل بود:
1. نوع کم وزنی خفیف 145 مورد(83درصد) و نوع متوسط 27 مورد(8/15درصد) و نوع شدید 4 مورد(3/2درصد)، متوسط گروه سنی 6 الی 24 ماهه 66 مورد(7/36درصد)، گروه سنی72-24 ماهه، 85 مورد(2/47درصد) و12-6 سالگی(1/16درصد).(جدول شماره 1)
2. از 145 کودکی که کم وزنی خفیف داشتند 48 نفر(1/33درصد) دارای Hb نرمال و 97 نفر(9/66 درصد) دارای Hb پایین تر از حد طبیعی بودند و از 27 نفری که کم وزنی متوسط داشتند 7 نفر(9/325) Hb نرمال و در 20 نفر(1/74 درصد) هموگلوبین، کاهش داشت. از 4 نفر کم وزنی شدید 1 نفر Hb نرمال و در 3 نفر(75درصد) میزان هموگلوبین کاهش داشت.
در مجمـــوع 56 نــــفر Hb نرمال(2/32درصد) و 122 نـــــفر Hb پــــایین تــــر از حد طبیعی داشتند(8/67درصد).(جدول شماره2)
3. از 145 کـــــــودک با کم وزنی خفیف 22 نفــــر(15درصد) سطـــح فریتین نــــــــرمال و 123 نفر(85درصد) فــــــریتین کـــــــاهش یافته بود.
از 27 نفر با کــــــم وزنی متوسط، سطح فریتین در 1 مورد(3/7درصد) و در 26 مورد(3/96درصد) به ترتیب نرمال وکاهش یافته بود.
در مجموع از 180 کودک مورد مطالعه در 152مورد(7/86درصد) سطح فریتین پایین و در 24 مـــــــورد بعدی(3/13درصد) سطح آن نرمال بوده است.(جدول شماره 3)
4. بر اساس مقدار Mean corpuscular volume MCV در نوع خفیف86 مورد(3/59درصد) نــــــرمال و در 58 مـــــورد(40درصد) کاهش داشتند. در نـــــوع متوسط از 27 مورد، 14 نفر(9/51درصد) نرمال و 13 مــــــورد(1/48درصد) کـــــــاهش و در نوع شدید از 4 مورد، 1 نفـــــر(25درصد) نـــــرمال و 3 مورد(75درصد) کاهش نشان داد.
5. در مجــــمـــوع از180 نفر، در 101مـــــورد (9/51درصـــــــد) MCV نرمال و در 77 مـــــورد(8/42درصد) کـــــاهش نشان داد. (جدول شماره 4)
جدول شماره 1. پراکنشی درجات متفاوت کم وزنی در دوره های سنی مختلف در کودکان مبتلا
به FTT مراجعه کننده به کلینیک تخصصی اطفال بیمارستان امام خمینی ایلام
Wasting
رده سنی
خفیف
متوسط
شدید
کل
فراوانی
درصد ستونی
درصد سطری
فراوانی
درصد ستونی
درصد سطری
فراوانی
درصد ستونی
درصد سطری
فراوانی
درصد
شیرخوارگی24-6 ماهگی
56
6/38
8/87
7
9/25
6/10
1
25
5/1
64
7/36
کودکی 6-2 سالگی
73
4/50
1/86
11
7/40
9/12
0
0
0
84
2/47
سن مدرسه11-6 سالگی
16
11
6/58
9
3/33
31
3
75
3/10
28
1/16
کل
145
100
27
100
4
100
176
100
جدول شماره 2. ارتباط درجات متفاوت کم وزنی با سطح Hbدر کودکان مبتلا به FTT
غیر ارگانیک مراجعه کننده به کلینیک تخصصی بیمارستان امام خمینی(ره) ایلام
Wasting
Hb
خفیف
متوسط
شدید
کل
فراوانی
درصد
فراوانی
درصد
فراوانی
درصد
فراوانی
درصد
نرمال
48
1/33
7
9/25
1
25
56
2/32
کاهش یافته
97
9/66
20
1/74
3
75
120
8/67
کل
145
100
27
100
4
100
176
100
جدول شماره 3. ارتباط درجات متفاوت کم وزنی با سطح Ferritin در کودکان مبتلا
به FTT غیر ارگانیک مراجعه کننده به کلینیک تخصصی بیمارستان امام خمینی ایلام
Wasting
Ferrittin
خفیف
متوسط
شدید
کل
فراوانی
درصد
فراوانی
درصد
فراوانی
درصد
فراوانی
درصد
نرمال
22
2/15
1
3/7
1
25
24
3/13
کاهش یافته
123
8/84
26
3/96
3
75
162
7/86
کل
145
100
27
100
4
100
176
100
جدول شماره 4. ارتباط درجات متفاوت کم وزنی با سطح MCVدر کودکان مبتلا به
FTT غیر ارگانیک مراجعه کننده به کلینیک تخصصی بیمارستان امام خمینی(ره) ایلام
Wasting
MCV
خفیف
متوسط
شدید
کل
فراوانی
درصد
فراوانی
درصد
فراوانی
درصد
فراوانی
درصد
تحقیق درباره بررسی شیوع آنمی فقر آهن بر اساس معیارهای آزمایشگاهی در کودکان
