چکیده
شعر ایرانی، در عصر حاضر، توانسته است چهره های برجسته ایی را به قلمرو فرهنگ این سرزمین عرضه دارد، از جملة این افراد، سیمین بهبهانی، شاعر و نویسندة معاصر است.
یکی از مواردی که باعث شهرت سیمین و شعر او گردیده است، تحولی است که وی در قالب غزل بوجود آورده است، به این صورت که با ایجاد مضامین و موضوعات نو و ریختن آن در همان قالب غزل قدیم و سخن گفتن از دردها و مشکلات مردم، مجموعه شعرهایی را به عالم شعر و ادب تقدیم نمود که نشان می دهد که شعر وی زبان همدلی با مردم زمانش است و بنابراین باید سیمین را یک شاعر اجتماعی و مردمی دانست. قابل ذکر است که وی در غزل قدیم هم شعر سروده اما به گفتة خود این کار وی را قانع ننموده است و پیوسته به این هدف می اندیشیده که سخن از دل بگوید و یک شاعر تأثیر گذار باشد و دیگر سخن از مکررات و مضامین تکراری به میان نیاورد.
در این گفتار سعی شده است که با نگرش و درنگی هرچند کوتاه به شعر و قصه و خاطرات سیمین، برخی از ویژگیها و مضامین و عوامل مؤثر در ایجاد کلام وی مورد ارزیابی قرار گیرد.
فصل اول: کلیات
فصل دوم:ادبیات تحقیق
فصل سوم:پیشینه تحقیق
فصل چهارم: روش گردآوری داده ها
فصل پنجم: نتیجه گیری و پیشنهادات
مقدمه
بعضاً از جهانی شدن به عنوان جهان‌گرایی یاد می‌کنند، بعضی هم به عنوان جهانی سازی درمتن هر یک از این تعابیر ایدئولوژی های متفاوتی نهفته است. نئولیبرالیسم ها از جهانی شدن جهان گرایی را دنبال می کنند، اروپایی ها عموما در جهانی شدن بحث جهان سازی نوینی را مطرح می کنند تا منافع خود را در رقابت با امریکا مجدداً سازماندهی کنند(نقیب‌زاده، 1374: 20).
جهان سومی‌ها، پدرسالارها، دولت‌گراها، عدالت خواه‌ها و عموماً کشورهای با مناسبات متفاوت از پروسه مدرنیته، آنرا به عنوان یک نوع جهان سازی یا به تعبیری Westernization غربی شدن یا Americanization امریکایی کردن جهان از آن یاد می کنند ولی یک نکته بین همه این تعابیر مشترک است و آن این که اساسا مناسبات اقتصادی-سیاسی جهانی شکل جدیدی پیدا کرده است و تغییر مناسبات اجتماعی شبکه ای، جامعه در حال یاد گیری، پارادایم هایی که جوامع را به این سمت ها هدایت می کنند، الزامات اقتصاد نوین اطلاعاتی که بر جهان حاکم شده است، نهایتا یک فرهنگ مجاز واقعی را در محیطی مجازی ایجاد کرده و پیامد هایش عینی و واقعی است. به این معنی که اصل پارادایمها در محیط مجازی است ولی با پیامد های عینی و واقعی همراه است. نسبت جهانی شدن با فرهنگ از این حیث مهم است که می گویند "جهانی شدن در ذات فرهنگ مدرن نهفته است".
این تعریف مبتنی بر واقع بینی است، مثل ترافیک شهر تهران، یا هوای آلوده شهر و جمعیت تهران واقعیت های عینی است. در مواجهه بااین پدیده ها نمی توانید بگویید که ما سال ها پیش گفته بودیم که پایتخت را ببرید جای دیگر ،این راه حل به درد این واقعیت امروزنمی خورد. پدیده عینی، واقعیت عینی، تجزیه تحلیل های عینی و فرمول های عملی ولازم خودش را می طلبد. لذا در این تعبیر اگر شما وارد پروسه مدرن سازی شوید الزاما پایان این خط چیزی است به نام مبادلات جهانی در حوزه تجارت و اقتصاد، که بعدا به حوزه های دیگرنیزخواهد رسید.
جهانی شدن در ذات فرهنگ مدرن است. از این حیث یک نسبتی با این فرهنگ دارد و درعین حال راه و رسم فرهنگی در ذات جهانی شدن نهفته است. یعنی به تعبیری منش فرهنگی ما هم متقابلا تحت تاثیر پروسه جهانی شدن است. امروزه بیشترکودکان جهان کارتن تام و جری هالیوود را می شناسند. ممکن است قیچی بردارید بخشی از آن را قیچی کنید و بخشی از آن را پخش نکنید، ولی از کودک ایرانی تا افریقایی، ژاپنی، آسیایی و استرالیا همه آنها هر روز صبح پای تلویزیون های خودشان تام و جری را می بینند. تام جری فرهنگ خاص خودش را هم القا می کند، شما با احتیاط یا وسواس ممکن است بخشی از آنها را ببرید، ولی اصل موضوع و پیام های فرهنگی آن قابل انکار نیست. اصلش را نمی توانید منکر شوید(نقیب‌زاده، 1374: 22).
بیان مسئله
ارتباط جهانی شدن با آموزش آهسته و خیلی کند و پنهان، نا پیدا ونا آشکار در حوزه فرایند های آموزش ویادگیری از خانه شروع می شود،از پای تلویزیون شروع می شود، یعنی شما در سن شش –هفت سالگی به این فکر می افتید که پیامد های آن را با آموزه هایی درمحتوای کتابهای درسی جبران کنید.اینجاست که بحث الزامات جهانی شدن در حوزه آموزش را به وجود می آورد. اگر تغییرات جغرافیایی دانش ،جغرافیای مهارت و جغرافیایی نگرش آدم ها نسبت به خود شان و جغرافیا ی شان وهستی عوض شود. شما دنباله رو کنترل این تغییر جغرافیا هستید.آموزش وپرورش به این معنی در حوزه بومی فقط منفعل است و فقط در یک شرایط سخت واکنش نشان می دهد، و لذا است که اگر شما می خواهید این مناسبات را به هم بزنید، الزاما باید آموزش و پرورش شما از لحاظ طولی جلوی این واقعیت قرار گرفته باشد، تا بتواند از حالت انفعالی خارج وفعال در مقابل آن واکنش نشان دهد، واین نیازمند یادگیری است،یادگیری به نحوجدید با هدف جدید ،با رویکرد های جدید ودر محیط جدید، با ساختارهای خاص خودش. محیط های سنتی یادگیری فقط در بهترین شرایط و اثر بخش ترین شرایط میوه های خاص خودش را دارد ،که آن میوه ها در بازار امروز در دست فروشی های رایج سنتی قابل مبادله وعرضه نیست، تقاضایی هم ممکن است برایش وجود نداشته باشد، لذا بی جهت نیست که در جولای 2003 دپارتمان آموزش و پرورش آمریکا یک گزارشی داد که نشان می دهد 56% از کسانی که کار می کنند. درس می خوانند و36% از کسانی که درس می خوانند، کار می کنند این رقم در ژاپن 46% است، کسانی که درس می خوانند ،کار می کنند والزاما برای اینکه عقب نیفتند و خود را با بازار تقاضای آموزش هماهنگ کنند.
بازار تقاضای آموزش نه به معنای شغل پیدا کردن و گرفتن چند هزار تومان برای گذران زندگی، بازار تقاضای آموزش به منظور تغییر جغرافیای دانش، مهارت و بینشی است که مدام تحت تاثیر فن آوری های اطلاعات و ارتباطات و تحولات اجتماعی تغییر می کنند. نکته دیگری که در ارتباط با جهانی شدن و آموزش وجود دارد، نقش آموزش است در گسترش ظرفیت های جهانی در سه حوزه to ability to،to develop to ،to understand to « بینشی» «مهارتی» و «دانشی» شما چه چیزی را، چگونه وبه چه منظوری باید توسعه دهید و اثر بخش کنید؟ لذا این چگونگی ها و چرایی ها بحث اصلاحات آموزشی را در دنیا امروز فراگیر کرده است(اسلامی، 1384: 60).
پابه پای جهانی شدن در مطبوعات جهان وکنفرانس‌های بین المللی، ندای اصلاحات آموزشی گسترش می‌یابد. جهانی شدن مانند مهمان فربهی است که فرا خوانده شده است و آمادگی فرا خوا ندنش را نداریم، ولی مهمان فربه مرزها را درمی نوردد و پیامدهای خاص خود را دارد. با این مهمان فربه چه باید کرد؟ نگرش اصلاحات آموزشی به خروجی ها باشد یا ورودی ها، به جواب اهمیت بدهیم ،یا به نحوه طرح سوال؟ به مهارت گفتن نمره بدهیم یا به شنیدن ؟ در واگرایی سرمایه گذاری بکنیم یا در هم گرایی؟ شیوه این سرمایه گذاری ها در دانش و مهارت و بینش افراد و توسعه منابع انسانی چگونه ممکن است؟
در این تحقیق قصد داریم تا به بررسی و ارزیابی نهضت جهانی شدن و اثرات آن بر اهداف و محتوای تعلیم و تربیت بپردازیم.
ضورت و اهمیت تحقیق
جهانی شدن در حوزه اقتصاد، سیاست، جامعه، فرهنگ، صنعت، و فناوری و ... دو پیامد بنیادی دارد. این دو پیامد عبارت است از بین المللی شدن و فرو ریختن مرزها برای تعامل و همکاری بیشتر این همکاری الزاماً هم مثبت نیست و خیلی وقت ها رقابت های بسیار سختی را هم برمی انگیزد. جهانی شدن مرزهای ملی را در حوزه سیاست و اقتصاد متزلزل می کند و فرهنگ و صنعت و ارتباطات بازار سرمایه، گردش نیروی کار، را آزاد می کند وشما را الزاما وادار می کند که تعامل داشته باشید و در این تعامل شما تابع یک دولت جهانی می شوید و دولت های ملی خیلی نمی توانند قدرت آن را نا دیده بگیرند. دراین تعریف چند جزء اساسی نهفته است : یکم، جهان به عنوان یک کل واحد در نظر گرفته می شود. دوم تعامل است. شما الزاما باید تعامل داشته باشید(نقیب‌زاده، 1374: 28).
و..............................
پژوهش حاضر به بررسی جایگاه (محیط زیست وحفاظت ازآن)در محتوای کتب درسی فارسی وعلوم دورۀابتدائی می پردازد.روش تحقیق در این کار پژوهشی تحلیل محتوا می باشد. جامعه ونمونۀ آماری در این کار پژوهشی تمامی کتب فارسی وعلوم دورۀابتدائی در سال تحصیلی86- 85 می باشد .ابزار گرد آوری اطلاعات در این کار پژوهشی استفاده از جدول تحلیل محتوا می باشد که مفاهیم مورد نظر در ا ین جدول با توجه به مفاهیم زیست محیطی که در کتب فارسی وعلوم به دست آمده و همچنین مطالعۀ کتب ومقالات مرتبط با محیط زیست، انتخاب شده اند که شامل سیزده مفهوم می باشد که به طور کلی در چهار مقوله آورده شده اند وبا تهیه پرسشنامه ای از کارشناسان محیط زیست در مورد اهمیت وضرورت هر یک از این مفاهیم نظر خواهی شده است .اطلاعات موجود در این جدول در سه بعد (متن ،تصویر، پرسش )می باشند.روش تجزیه وتحلیل بر اساس داده ها و اطلاعات به دست آمده از جدول تحلیل محتوا و آمار توصیفی مربوط به سئوالات تحقیق می باشد که این اطلاعات بر اساس اهداف پیشبینی شده و سئوالات مطرح شده در این تحقیق ،مورد تجزیه وتحلیل و تفسیر قرار گرفته اند.در ابتدا با بررسی و مطالعۀ ادبیات حفاظت از محیط زیست و بررسی کتب فارسی وعلوم ،13 مفهوم جهت گنجاندن در جدول تحلیل محتوا ا نتخاب گردیده است و بعد از تجزیه وتحلیل این 13 مفهوم با استفاده از جداول مربوطه، ،مشخص شد که 48/ 1 درصد از کل محتوای کتب فارسی وعلوم در ارتباط با مفاهیم محیط زیست هستند و 52/98درصد به سایر مفاهیم غیر مرتبط تعلق دارد .کل مفاهیم مرتبط با محیط زیست در این 15 جلد کتاب ،252 مورد بوده است که51 درصد آن در بعد متن و25درصد در بعد پرسش و24 درصد در بعد تصویر ارائه شده است .
محیط زیست مجمو عه ای از انواع حیات در کرۀ زمین است که در شبکه ای پیچیده وکاملاً وابسته به هم گرد آمده اند . حفظ این مجموعه برای بقای زندگی در آن بسیار مهم است. شناخت آلاینده های محیط زیست و پیدا کردن راه کار مناسب برای مبارزه با آنها و فرهنگ سازی برای حفظ محیط زیست ،امری ضروری مینماید. کارشناسان حفظ محیط زیست ،مهمترین عامل تخریب وآلودگی کرۀ زمین را انسان می دانند .با آنکه انسان مدعی پیشرفت و توسعۀ فرهنگ است ،ولی محیطی را که خود در آن زندگی می کند ،آلوده می سازد. بسیاری از انسانها پس از آگاهی یافتن از ارزش منابع طبیعی و محیط زیست ، به صورت شایسته ای از تخریب آن جلوگیری می کنند .اهمیت وضرورت آموزش را نمی توان از نظر دور داشت . به همین منظور باید با تدوین مطالب جذاب در مورد مسائل زیست محیطی ، فرهنگ حفظ محیط زیست را گسترش داد .از آنجا که تعداد زیادی از افراد جامعه ،دانش آموزان هستند ،می توان با گنجانیدن مطالب حفظ محیط زیست در کتابهای درسی فرهنگ جامعه را در این مورد بالا برد .
پژوهشگران معتقدند بهترین شیوۀ نهادینه کردن عادت های مثبت ،آموزش،آن هم آموزش این عادتها از دوران کودکی است .حفاظت از محیط زیست هم عادتی است که باید از کودکی آموخته شود تا به این باور ذهنی تبدیل شود .این باور دانش آموز را موظف می سازد تا از یگانه زیستگاهی که در آن زندگی می کند به بهترین وجه ممکن ،پاسداری کند .
فعالیتهای انسان از همان روزگار اولیه همیشه منجر به ایجاد تغییراتی در محیط زیست شده است .فشارهای حاصله از رشد جمعیت، مصرف زیاده از حد و کنترل نشده ،شهر نشینی ،گسترش صنعت و پیشرفتهای علوم و تکنولوژی سرعت تغییرات زیست محیطی را موجب شده است.این عوامل مشکلاتی را ایجاد می کنند که نه تنها بر محل یا اجتماعی خاص ،بلکه بر جمعیت سراسر دنیا،اعم از کشور های پیشرفته و در حال پیشرفت اثر می گذارد.
کرۀ زمین این پیر6/4 میلیارد ساله به اندازۀطول حیات خود ،حوادث و فجایع فراوانی را دیده و تجربه کرده است .در واقع آنچه بیش از همه این خانۀ کهنسال آدمی را به تعجب واداشته است تکاپوی غریب ساکنان آن است که آگاهانه وناآگاهانه دست به تخریب آن زده اند .انسان عصر ماشین با فراموش کردن این واقعیت که او یکی از اعضاء چرخۀ طبیعت است و سهم معینی از هر یک از مواد محدود این چرخه را دارد ،به مصرف بی رویۀ منابع گوناگون طبیعت پرداخته است .لایه ازن که محافظ کرۀ زمین از اشعۀ مضر خورشید است در اثر گازهای خطرناک ساختۀ دست ا نسان در حال تخریب است. .هوای خالص و تمیز کرۀ زمین که تا 150 سال پیش برای تنفس کاملاً مناسب بود ،به شدت خطرناک و آلوده شده است .دریاها وآبهای زیرزمینی و رودخانه ها واقیانوسها که دو سوم آبهای کرۀ زمین را تشکیل می دهند و تنها منابع قابل استفاده برای انسان هستند ،در اثر تخلیۀ زباله ها و مواد شیمیائی همچون انواع شوینده ها مدتها ست که آلوده شده اند .
با همۀ تفاسیر ،امروزه چرخ عظیم توسعه ،با سرعتی فزاینده در حال حرکت است و تغییرات مثبت و منفی حاصل از آن ،بر تمام زندگی بشر سایه گسترده است .
هر چندتحولات در گسترۀ توسعۀ اقتصادی و اجتماعی جامعه خارج از حیطۀ اختیارات واطلا عات برنامه ریزان و سیاستگذزاران نظام آموزشی جوامع انجام می پذیرد ،اما از آنجا که نیروی انسانی به منزلۀ محرکۀاصلی توسعه در جوامع است و دستگاه آموزش وپرورش ،خصوصاً برنامه های درسی که در این سیستم آموزشی ارائه میشود،تربیت این نیرو را به عهده دارد ،لذا میتواند نقش برجسته ای در حفاظت از محیط زیست به عهده داشته باشد «فصلنامۀ تعلیم وتربیت ،ترجمۀ فقیهی قزوینی ،1375».
تعریف و بیان مسأله تحقیق:
دانش آموزان بیشتر از طریق محتوای کتابهای درسی به افکار وعقاید گوناگون ،روشهای علمی برای
حل مسائل گوناگون آشنا می شوند و خود را برای زندگی در جامعه آماده می کنند .همچنین طرح محتوای مناسب روند مهمی است که به وسیلۀ مؤلفان کتب درسی به کار برده میشود تا با عث ایجاد انگیزه و یادگیری صحیح در دانش آموزان شود .یکی از فعالیتهای شایسته ای که ما را در این زمینه یاری می دهد تحلیل محتوای کتاب درسی است .ساخت محتوای برنامه درسی را میتوان از جنبه ها وزوایای مختلف مورد بر رسی قرار داد ،ا هم جنبه هایی که می توانند در ساخت محتوا مورد بررسی قرار گیرند عبا رتند از :
1-مفاهیم ومضامین موجود در محتوا
2-تناسب محتوا با جنبه های مختلف رشد یادگیرنده
3-سازماندهی محتوا
4-اهمیّت و ارزش محتوا
5-تناسب محتوا با استراتژی های تدریس
6-شکل بیان وشیوۀ ارائۀ با استراتژیهای تدریس
این پژوهش به بررسی جایگاه حفاظت از محیط زیست در محتوای کتب درسی فارسی وعلوم دوره ابتدایی می پردازد. امروزه مسئله ای که نباید در هیچ یک از طرح هایِ مربوط به آینده از آن غفلت شود، مسئله محیط زیست و آلودگی آن است. این مطلب برای بشر یک امر تشریفاتی نیست، بلکه یک موضوع حاد و تا حد زیادی خطرناک است که باید همچون مسأله تأمین مواد غذایی برای بشر به صورت یک مسالۀ مرگ و زندگی مورد توجه قرار گیرد .
می دا نیم که جامعه تکنوکرات امروز انسان را پیوسته از طبیعت دور می کند و این دوری مانع این واقعیت نمی شود که به هر حال طبیعت به طور دا ئم پیرامون ما را فرا گرفته و ما چه بخواهیم و چه نخواهیم، باید این عاملی را که در محاسبات خود غالباً فراموش می کنیم را در نظر داشته باشیم و از خراب کردن بیرحما نه آن، خودداری کنیم «بنان، غلامعلی،1351،ص19».
نهادهای آموزشی در طرح های خود باید، برای حفاظت از محیط زیست انسان، به این امر مهم توجه کنند.بنابراین وارد کردن مفاهیم مرتبط با محیط زیست در متون درسی مقاطع مختلف تحصیلی باعث می شود که دانش آموزان از همان ابتدا و در زمان تکوین و شکل گیری شخصیت
فهرست مندرجات:
تعریف مفاهیم و اصطلاحات پژوهش: 9
ادبیات قدیم و جدید در مورد محیط زیست... 26
مفهوم جامع آلودگی و انواع آلوده کننده ها : 31
اهمیت جنگل وفضای سبزدرمبارزه باآلودگی محیط زیست : 42
اهمیت جنگل وفضای سبزدرمبارزه با آلودگی محیط زیست ( هوا - آب - خاک ). 43
قوانین و مقررات حفاظت ازمحیط زیست : 45
وظایف حکومت اسلامی درقبال محیط زیست : 50
اهداف آموزش محیط زیست در دوره ابتدایی : 52
رابطه برنامه درسی وحفاظت ازمحیط زیست ( اهداف برنامه درسی محیط زیست). 54
نظری براندیشه ها وآراء درمورد برنامه درسی ومحتوای کتاب درسی : 60
مسایل ، اجزاء وعناصربرنامه درسی : 64
تحلیل محتوا ، تعریف وجایگاه : 70
کارکردها وکاربردهای تحلیل محتوا : 73
اقدامات جهانی برای آموزش وحفاظت ازمحیط زیست... 75
چشم انداز تحولات وآموزش های زیست محیطی در ایران : 78
فصل سوم: روش شناسی تحقیق... 80
روش و ابزارجمع آوری اطلاعات: 87
روش تجزیه و تحلیل اطلاعات : 88
فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده ها 89
مشخصات و توضیحات مربوط به هر ستون از جدول وتعریف عملیاتی مقوله های آن: 92
تجزیه وتحلیل کتب درسی علوم تجربی دوره ابتدایی: 95
تجزیه و تحلیل کتاب علوم سال اول ابتدایی.. 96
تجزیه و تحلیل کتاب علوم سال دوم ابتدایی.. 97
تجزیه تحلیل کتاب علوم سال سوم ابتدایی.. 98
تجزیه وتحلیل کتاب علوم سال چهارم ابتدایی.. 99
تجزیه وتحلیل کتاب علوم سال پنجم ابتدایی.. 100
تجزیه وتحلیل کتب درسی فارسی بخوانیم دوره ابتدایی: 101
تجزیه وتحلیل کتاب فارسی بخوانیم سال اول ابتدایی.. 102
تجزیه وتحلیل کتاب فارسی بخوانیم سال دوم ابتدایی.. 103
تجزیه وتحلیل کتاب فارسی بخوانیم سال سوم ابتدایی.. 104
تجزیه وتحلیل کتاب فارسی بخوانیم سال چهارم ابتدایی.. 105
تجزیه وتحلیل کتاب فارسی بخوانیم سال پنجم ابتدایی.. 106
تجزیه وتحلیل کتب درسی فارسی بنویسیم دوره ابتدایی: 107
تجزیه وتحلیل کتاب فارسی بنویسیم سال اول ابتدایی.. 108
تجزیه وتحلیل کتاب فارسی بنویسیم سال دوم ابتدایی.. 109
تجزیه وتحلیل کتاب فارسی بنویسیم سال سوم ابتدایی.. 110
تجزیه وتحلیل کتاب فارسی بنویسیم سال چهارم ابتدایی.. 111
تجزیه وتحلیل کتاب فارسی بنویسیم سال پنجم ابتدایی.. 112
تجزیه وتحلیل کتب علوم دوره ابتدایی: 113
تجزیه و تحلیل کلی دروس علوم تجربی دوره ابتدایی: 114
تجزیه وتحلیل کلی کتب فارسی بخوانیم دوره ابتدایی: 115
تجزیه وتحلیل کتب فارسی بنویسیم: 117
توضیح و تفسیر کلی در مورد فراوانیهای ارائه شده در کتب فارسی و علوم. 119
فصل چهارم: نتیجه گیری و پیشنهاد. 122
شامل 160 صفحه فایل word قابل ویرایش
محتوای الکترونیک آموزش الفبای انگلیسی